장음표시 사용
321쪽
rensiderat σ3mparado eandem cum subiectis in auibus emi. mamicis.ipsa.n.esthabidi in nootest esse nisi in amicis.diuid raut hoc capitulli inquatuor partes quae decimonidi spineptis comparando amicitia ad subiecta suavios cis qui homines sunt', e Tmicitia,& qui non sint proprie apti, probat hanc conclusione ius senes & morosi no Ctaon ad amicitia hia pacto,hi hominum Qui sunt difficiles,&minus gaudent mnuli tizatione aliora sunt inebri ad amicitiam:at sines &homines sevcri sunt huiusmodi S sui', III amicitiam.supra a de ijs tetigit,sed ibi loquebatur dea amicitis,hic ames
Mire hac sciitcntia statun inscitabam quae se luitur cit opposito quod iuuenes sunt apti,&cito trahunt amicitia.quia gati lar uictu Λ nuersatione mutua,Vndeo itur amicitia. post hae pM mr soluere obiectione quae fiat pomulat contra ipsum, lina dint senes&seueras non posse conitarui apte amicitia,quini non vidctur Verum, lula senes & seueri beniuossunt sibi mutuo.& prom,
ita beneficia conscienda. Ad hoc , idctur respondere pri concedendo essem quod sunt boni uolt & benefici tamen non sequitur quod sint adrnodii amici,quia parum desinantur coumati ne se conuictu mutuo in quo man consistitamicitia,quare ad amicitia n erunt admota apti intellistenta ut supra diximus quod non sint admota apta ad amicitia denuo contrahimam
taurimi 1m.na in omnibus non videtur omnino Valere cum quida sint fiuvi ac prudeles tale qui
Miles senes nec inhumani et inquit Cicero tollerabilem ni senectute. NON Mauteri amici/M Hχeest secunda pars huius capituli, in qua determinat de multitudine amicoru common; tia ad sua subiecta, ecprimo os it quod fimamicitia pes
esse amicus tribus rationibus,& prima est talis, ea anai cura quae est sime exupcranescit f inon potest quis pluribus cie amicus, sed amicitia persecta inhioe,ergo sim amicitia non quis pluribus'esse amicus.paret ratio quia amicitia podia coparata ad alias stas ami/α videtur esse exuperatioqucta, dc in summo gradu,&ea quae dicuntur Di superexcessentiam, da non indoitu posse cor i tere Pluribus,ramici i qua dctet quis quispia pluributae amicus, sta amicitia pessem est linata προ M amicitiam diecta non rest quisbia pluribus est eamiciis,quia non facile est pluresut dicit , ei depres a quaei immagna experientia,5 longa consuetudine adituri fiat noniacilem tauta sed amicitia piaeeta esthmoi ergo amicitia persona iron est inter multes non exredit ad ista notandum pro declaratione eoru quae dicta sunt quod alio,& fla repitur inerat nutanu excessus quida vitiosus mediutares,sed dici oessus in peiore illius boni. .summu veluci in genere amiciti Usuper excellentia,&summum gradu tenet amicitia quia coparata ad alias videtur vehementer eme . na ista amatur amicus propter se,iri propiae mn,&propter aliquidiabucti. propter utilitate aut volupor in amicitia micta est simpliciter num,& iocundia & Wile,in alus vem apparens dem nivi, di sie apparitia amicitia persecta excedit alias,& tenet summu gradum,& non potest esse ad Nires quia diminueretur,&cisci remissa amicitia, bc caderet apost , ixa summo gradu.notandum DGrerea quod ea quae dicunt per exuperatione 5 super cellentia insuperlativo aut positive dici aut nepative, momo Moates dicitur albissimus omnia positaue uiata toes in f υi secui idomo mue, quia nemo est albior illo:&rameali 3 possent este in eode gradu albedinis Heli eis plures que primi sicut decedi tur nera generalissima in sum u-m dustion inisi uni soli siccundiasPotest copetrix pluribus.hac dissi onestante 'rieus dicit outa persecta amicicia non dicetursimilis raumationi,nec primo, e secundo mo. primo misso non erit.quia amicicia perfecta qua quis amat amita bonu Fn Vidctur excedere amicitiam quacuis seipsum amat quare amicitia talis non erit positiveoli niuamici ni summa,&mma
secundo monestati te quia si sint plures Obimationes amicombonom,tamen 'aerit perse ore vi ira loquor acientior alia,&infima illam excedit amicitias ob utilitatem, oluptatem. qc erit summa : spectu omicitiani illarum,& non mesumma respectu persectissimavi combinFonu quae sunt ex lentiores illaequare non erunt 'inationes illae inlue primς,&sic amicitia postera no di superlativa inreprimo'-positive,nec secundo negative.α quo rario idicit Bucleus videtures lara quota in simili, sed pae ianvehentes, in quo Buctum MLest valde aectu OG di debet uitelligi quod amicitia ecta sit similis exuperationi non tanta
di amicitia fien remissior amicitia aut Persecta cum sit in summo gradu coparata ad illas non eum
322쪽
intur ad plures. OB utilitarem tamen aevoluptati m. Declarat nunc philosophus quo damicitia quae est ob utilitate ac voluptatem potest extendi ad plures hoc pacto, amicitia, tua quispia mul/ qitis placere,& satisfacere potest: ad multos vicitur posse extendissed amicitia ob utilitatem acetia ea quae est ob voluptatem est huiusmodi, otalis amicitia potest extendi ad plures.i .secundum eam potest quis pluribus esse amicus.&. innuit alia rationem philosophus quia non indiis longo te refleut perina antea diximus indigere.Ham autem ea magis est,comparat nunc istas duas ana Gliasinisse,scilicet utilemti iocundam,5 ostenditquod ea quς est ob iocunditatem est magis amicitia appellanda quam ea quae est etalitatem tribus rationibus quarum prima est ista. ea amicitia quae est magis similis amici lac persecte magis amicitia est dicenda q ea quae minus,sed amicitia obioeunditate est magis similis amicitiae pesis Q ea quae est ob xtilitatem ergo est magis appellanda amicitia.seeunda ratio.amicitia magis ingenua ,est magis amicitia,N: similior poste , quam ea Δ in minus ingenua,& minus liberalis,sed amicitia locunda est magis ingenua, di liberalis quam ea quae est ob Hilitatem,ergo est mus amicitia,& similior posectae amicitiae.na ea quae est ob utilit,tem:contrahitur inter eos homines qui que ii&artibus sordidis dediti sunt ut in textu dicit phi/losophus.tema ratio.ea amicitia qua pluribus hominibus & etia sis qui appellantur beaturit opus. magis amicitia,Mimilior pessis Me vicitur quam ea quae non est eisdem ire laria, sed amicitia iocunda est huiusmodi:ra vem quae est ob utilitatem non est talis, ergo amicitia iocunda potius.&magis est apprilanda amicina,quam ea quc est Tilitatem, et patet in textu,quord homines quotentes iocunditatem volunt amicos iocundos,sed opoliet ut habeat bonos dicit philosophus. rum iis omnia ineruntque sunt in amicis bona. AT hominum ij qui sunt. Haec est tertia pars huius gacapituli, in qua philosophus daeminat de amicis distributis: qui ad diuosa ossicia d utatur inspectu unius amici,&amrthanc sententiam,quod ij qui sunt in magistratu,& potestate constituti doujsis xetuntur amicis, idest alijs ad voluptatem, alijs ad utilitatem,& non utunturamicis simul 1tilibus,sc iocundis quia non utuntur bonis & studiosis.quare diuisis & distinctis 1 tuntur, de probatur eo medio amici qui sunt simpliciter ioclidi,& Hiles simul sunt boni simpliciter&absolute, at ii qui sunt in potestatibus constituti non tuntur bonis simpliciter&absolute,crgo iacteis&m simul inuntur iocudis atque xtilibus,sed aliis ad voluptatem ut saeclis,alijs ad utilitatem aptis.non enim hoc duo facile eoniunguntur cii sint per accidens.sed siquis diceret quod ij qui sunt in potestatibus constituti possunt n amicis bonis & studiosis, qui Wdictum est supra crunt simul,& simpliciter x tiles. di iocundi & non erit verum quod tu dicis,or Aristoteles quod in potestatibus costituti x tantur alam diuisis addi uersa officia:te o ct phs quod veni est amicii bonii,& studiosum esse simul locumdum,& xtilem indictu es .veni quodd talis vir non fit amicus homini excellcnci potestate non quod non possit fieri,sed raro fit,& affert rationcm,quia amicitia debet esse in mensura,& aequalitate sed principes & homines in potestatibus coiistituti in ciccitant ijs qui sunt inferioris dignitatis seu'pstentiae non habes unt squalitate nisi virtute bonorum compulsi se declinent,de aequent se bonis proportionalitatem quanda,&similitudine rariois, et quantum ipse in potestate constitutus dimistate excedit tam se virtute superari cognoscat,5 sic ads quatione quam seri patiatur, qua raro solet principes,& homines in potestatibus costituti tot re. Η K igitur amicitiς dicto. H est quarta pars huius capituli,in qua plis conciudedo ostedit spes istas amicitiae cosistae in quada cqualitate qoc momodate posuit hoc quia supra dixerat quod vir bonus,& studiosus occillanti non si amicus' nisi fiat adaequatio quaeda inter eos ciquo vicitur innucre quod in qualitat amicitia requiritur qualitas,& nuncipse declarat per ea quae dicit quod eadem mutuo sibi volunt, & icillim permirutant tales amici et paret exemplis de amicis qui sunt ob voluptatem,& de iis qui sunt ob tilitarem. nam deposccta amicitia est manifestum. post haec dicit philosophus qudd iste amicitiae quae sunt parum stellas videnturesse amicitis ex una parte propia similitudinem quandam quam habent cuvera&posecta amiciti ex alia parte ob mamam dissimilitudinem,&ob multas differentias.qui. hus disserunt ab amicitia bonorum quae estpm virtutem, non videtur esse amicitic,&sic videtur eas inludere& etissimare non esse proprie amicitias, scd quasta adumbrauus imagines amicitis
De amicitia in excellentia. Cap. VII, Si autem 5c alia species amicitiae quae in excellentia cosistit: ut ami citia patris ad filium,& omnino senioris ad iuniorem, utrique ad uxorem, principis omnis ad eos qui ipsi sub aciuntur. atque hae inter sese etiam disserunt. No est enim eadem amicitia parentibus
ad liberos:&principibus ad subditos. nec patri ad filium,S filio ad patrem.
323쪽
nee ulaό ad uxorem,& uxori ad uirum diuersa enim est uniusculasque horum uirtus ac opus.Diuersia etiam sunt S ea propter quae amant.diuersae igitur Sc 1 amationes 5 amicitiae. Atque eadem quidem utrique ab altero nec fiunt, nec sunt quaerenda. Sed cum liberi quidem ea parentibus tribuunt quae tribuenoda sunt genitoribus,parentes autem filiis quae natis tribui debent: stabilis taνlium & bona est amicitia. Oportet autem Sc amationem omnibus in amicist is quae in excellentia consistunt comparatione fieri rationum. Magis enim amari praestabiliorem,utiliorem: ue: Q amare oportet. SI caeteroru uniique cysimiliter. Nam cum amatio fit pro dignitate: tunc fit aliquo modo aequalitas. quod quidem amicitiae esse uidetur. Aequale aute in iustis 5c in amicitia, non
similiter sese habere uidetur. Est enim iustis.quidem aequale primo. quod est pro dignitate: secundo quod est in quantitate. In amicitia aute id quide quod
est in quantitate,primo. id autem quod est pro dignitate,secundo. constat autem: si in uirtute uel uitio,vel diuiti js,uel in aliqua alia re,magna distatia fiat. non enim ulterius sunt amici: nec dignum putant se esse amicos. Maxime auo te hoe est manifestum in ipsis disssim mortalibus .hoc nanque plurimum bos nis omnibus antecellunt.Constat aute Sc in regibus: nec enim his se esse amiscos dignum ii putant: qui sunt longe inferiores.nec item optimis uiris aut seoAr pientissimis: ii qui nullius sunt preti j. Exacta igitur in talibus non est definiolio quousque sint amici.multis enim ablatis adhuc amicitia manet. quod si nismis fuerint separati ut a deo on permanet. Unde Zc dubitatur si amici ueolint amicis ea honorii quae maxima sunt,ut deos esse: non enim ulterius erunt ipsis amici quare nec bona. amici nanque bona sunt suis amicis. Quod si benest dictum amicii amico bona illius gratia uelle: manere oportet, qualiscian*sit ille.homini aut uolet maxima bona inesse: dc fortasse non omnia sibi enim
ipsi maxime quisque uult ipsa bona, CO M MEN.
'' frautem&alia spiries amicitiaequae. Hic est scindustractatus huius octaui libri, in quo C: philosophiis postea d declarauit species amicitiς considaando eas secundum quod in squalitate consimini: nunc considerat de amiciti js Quae fiunt inter homines inmoles, & in e lina mimsistiunt.diuiditur aut hic tractatus in sex eapitula quae suis locis patebui primu capitulit diuiditur in tres patres. in prima assere intentione suam osten&ndo alim esse amicitias praeter enummias amrea in primo tractatu. in secunda declarat quona pacto possint conseruari amicitiς tales de quibus nunc loquiris.in toria asscit quanda dubitatione N. eam soluit. in prima igitur plis propon imrentione. sententia sua dicit, quo est,&alias cies amicitiae qu aedicitur consistim mererilentiano quod vicini pari rer excellat sed is unus amicus excellat alterum ita quod termini sint inequales, di affert tales amicitiassicut est patris ad filium iri ad uxorem,& hm5i. & hcomnes constant incestentia quia alto terminus alterum excellit,& ostenduntur in hac parte tres coclusiotiexprima vi quod hc amicitiae ct sunt inter personasti quales disseruntspe ab illis supra enumcratis.qa ills constant in miralitate istae in excellatia ut videbimus.' hanc primam eo usone nopi at,quia de se pater.se da eo lusio est quod hc amicitie q constant in excellantia uno mo inter layt amicitia patris ad Rui differt spe ab amicitia quae est viri ad uxorem,&sic de alii Ruitia Gelusio est quod hae amicitiae q cosistunt in excellentia & in imparitate personam disteriit alio mo inter se et amicitia patris ad filiu ab ea amicitia quae est filii ad patrem,&omnino amicitia superioris ad ii more ab ea qest inferioris ad superiore.& has duas coclusiora ultimas probat piissimul & mu hoe pre: o tu vi res &opera atqx officia sunt distincta spe, ni amicitie diffcrunt spe sedeoni qui suntliam
nolo taculentia es coni qui sunt inscriores opera virtutes ait ossicia sunt diuin spe. α eoni
324쪽
amicitiae dirasi spee pararatio liud mim est ossiciu pati is ad Qtum. aliud& aliud viri ad x xorem δε itam aliud pdtris ad aliud filii ad patrem , di sic de citis dici notest
alia ratione, uis prob. - ssumus hoc pacto, eorum amicitiae qui amant propter diuasa sunt Unctς specie: sed racrileia dcitumores amant propter diuisia spirae,ciz rum amicitiae erunt distincte specie.pam ratiociscumndo per singulas amicitias talesaiadia pater amat filium quam princeps subditos, re vir uxorem,&alia imn ratione,&propter aliud pareramat filium,quam filius patrem,&sic Mali S. A TayE Wrique qui dein neade . bH laso ac cunda pars huius capituli,in qua philosophus orandit quonam pacto amicitiae iste utra: dicuntur eo stere inexcillentia durare & palmatam possitiataquod non fecit in iis amicitiis stipradum duae consimini in ipsaequalitate,quid ibi si latuetur squalitas lacilius conseruari possunt hic autem ubis tanta distantia citari possunt difficilius,quare ins lualitasque est in istis istenda est ad aeuiralitarem quandam si debeat conseruari, di constare amicitia.'ooatur si omnis amicitia consistit &conseritatur aequalitat profecto,&ea amicitia quae dicitur esse in ex lentia,consistet.& consertabitur aequalitare.At primum est ergo dc secuiadum, consequentia probatiar siue contui tum nam id quod competit omni amicitiα competit etiam ali amicitiae Histi quam nunc affert at om/ni amicitiae competit aequalitas & im,sed duplex est aequalitas ut ad nostrum propositίm iso Pr,aut quantitatis,aut ramis, istae iῖitur amiciriae secundum racellentiam dictae non pol hint Eseruari aequalitate quantitatis , idest secundum arithmeticam proportionalitarem vetita locu quia alter est superior altam dignitMedi conditioiae vi , ergo seruari poterunt aequalitate rationis idest freundum geometricam proportionalitatem. similitudinem rationis, i attenditureoli noctonarum ut alibi dictum est.melion enim dc praestantiori plus debet tribui. &ideo melior flepraestabilior plus amari d=α ab mium praestanti quam econtra dubitaret quispiam quia hoc non videtur verum . nam pater in Glcntior fili Oiliquantum est pater,&tanicii mastis ditistit filium quam filius patrem is experientia pater dicendum quod ferirentia philosophi non est intellipenda simpliciaer,sed amati hoc pacto,icist coli bc haberitia reuerenna sicut praestabilior haberi debet ab eo qui est inferior. IE Q U A LE autem iit rustis ac amici LIDictum est anaea amicitiam constaι ac reae mmae.hoc etiam dictum sui tam de iustitia,nuncigitur dicitphilosophus quod non 'simili modo est iiivirisque,&-m ligatur disserentia notandumquSd et iam sexcpim Stia consistit in aequalitata secundum similitudinem rationis geometricam,& haec est iustitia di/stributiva quaed am in inualitate quantinam secundum similitudinem rationis antlimcticam &haec est iustitia commutativa.Verum cum iustitia distributiva sit rerum publicarum se pertineata gubemacionem optimatum Vbi attenditur virtus,&merita pessionarum,videtur cilla praestanti
quam Inmmua, S primo loco, u dignitatis Gallocanda, quare principalior erit iustiti
quae comistiti Vcqualitate secundum similitudinem rationis Mometricam buam illa quae consistit in aeqitalitate qualitatis.in amicitia fit econtra, quia principatores amicitiaque consistit in cnua Iitate quantitatis ubi erit commutarioSqua,& par pari res r,quim ea quae consistit in cqualita, testeundum similitudinem rationi S gemem in Ibi attenditur excellentia per narum &lac seneamicitis Muibus nunc e ophus loquiturasscit igitur philosophus ivdd uale in i & amicitia diu o modo se habα.qu stitia primo, di principaliore togati iiditur aequali 2 iseeundii simili ne rationis,ubi co de turdignitas,secundario sero di secundo loco aequalitas quantitatis, ubi non habctur ratio personariam . in amicitia fit econtra quia primo & principali Moeo attenditur aequalitas quantitatis ubi par pari resertur,&mum . lGndo Teo Ireditur dignitas, &cqualitas secundum similitudinem rationis et sunt amicitiae ista quae fiunt inrer sumines,& interiores personas adeo ut in constare possint,& non eostarent nisi Ga adequam quaedam secundum simi situdinem rationis tanto dicuntur esse&conseram amici
ille pro quam squalitas quedam fit in illi S.ex Moyatat lucti amicitisqsunt inter personas mur Ita sunt principalior amicitie,quia bret equalitate quantitatis,&cicosequen-
dives substantiam separatarum ad homines qui tantum pr zt nobis, et i, qter ipsas A nos non t amoria p prie.secundum oemplum est regum ei a oes qui ipsis subit incnti mona hominum quibus in qui sunt ignari & a vinare alieni n5 audent affirmare se in amicos proprio via inlata distati a no Videtur fieri auistrum polla amiciti ex quo collistitur quod Ginxgna distana,Mninualitate no possit rasistere amicitia,quato maior erit inualitas, & italia quantitatis ripata iniusticia vero ccotra et vidimus. IN talibus itur non est.IVidetur solucire unam
325쪽
re unaeti obiectioirem philosophus, possct enim qui Micere si magna distancla amicitiam dissoluit,
potest ut alter amicorum nardi Dior,& incipiat cedae alterum,&successive meta quΠmν dum est quis terminus dandus silex lentis et non dissoluatur amicitia, N: quousque struatur.nam cum alterincipit mellere videtur destrui aequalitas quantitans, postea viro cum mulm maxime, excellit videtur etiam destitui squalitas rationis quς hi secundu dignitate.ad hoc diuit philosophusq, non dantur ne*Lri possunt cancesti 1 fines det inari, sed sufficit quod multis allatis ab altoro,& additis alteri qus sunt in altero adhuc in huiusmodi racellentia servari potest amicitia, sed si maxima delongissima sit dissimila H dci ad homine, tunc non potest constare amicitia de qua lo 43 cuimur. UNDE A dubitaturii amici velint.IHac est tertia pars huius capituli, in qua mouet, resoluit unam dubitationem philosephus tallam quae videtur oriri ex supradictis , Quia tali amicitia dissolui si alter amicorum vehementer alterum excedat, hoc victrur esse contra id quod dictim est amicum optare bonum amico. dubitatur ergo vinim illa sententia sit vera, scilicet ut amici velint amicis maxima bona,namsi itast videntur exoptare dissolutionem amicitiς que fit m supcreae lientiam quandam,sed hoc est absurdum, quo amicus optet amittere amicum litum.ra altera parte dictilinest amicum Goptare amico suo maxima bona,quid ergo dicendum est hanc dubitatio/nem soluit philosophus duobus modis. mo modo quoia verum est id quod antea dictum est.am cum amico bona expcic non tamen propter hoc optare debet summum illum excelsum longiosi manis distantiam,sed bona huiusmodi ut non &struatat amicitiam,& bona quae potinent ad naturam humanam in manere possit amicus,& struari amicitia quo adncri porcu.secunda solutio est quod amicus vult bona amico non tamen omnia,sed ea quae copetunt humanae naturς,deinde di cit quod primo sibi quiset exoptat bonadcinde amico, quia non videtur aeam ut exopter amico , nam sibi sint detrimento,& causa ut amittat amicitiam, sesquiis primo sibi vult bona,dcinde etiamico,&sic seruari posse videtur amicitia inici eos.
Quod amicitia magis consistat in amare a amari. Cap. VIII. 'Lericv autem ob ambitione, magis amari u amare uelle uidentur. Quapropter plerim amant ipsos adulatores . adulator. n. inferior est amicus,aut fingit se talem,& magis amare u amari. Amari aut
propinquit huic elle uidetur,aSes in qua honore. quod qitide pleo'
rim assectant. Non per se autem sed per accidens uidetur honorem expetere. 'so Nam plerique gaudent, cum honorantur ab iis qui sunt in potestatibus prost
pter spem. putant enim se si quo indigeant, id ab illis impetraturos. gaudent igitur ipso honore, ut signo beneficii suscipiendi. Qui autem appetunt a boonis uiris atque scientibus honorari confirmare opinionem eam quam ipsi habent de se affectant. gaudent igitur,quia sunt boni, crederes eorum iudicio qui id dicunt. Amati autem per se gaudent. quapropter praestabilius ipsum esse quam honorari uidebitur: Sc amicitia expetenda per seipsam esse. Videtur si autem magis in exhibendo amorem: quam in suscipiendo consistere. Arguo.
mento sunt matres, amando gaudenteS . Non millae nanque suos tollendos. filios dant:& amant quidem scientes.ut amentur autem ab illis non querunt.
s utrunque fieri nequeat. sed satis ipsis esse uidetur si in prosperitate uidentillos esse constitutos. Amant que illos: etsi illi non possunt ob ignorationem
ea quae sunt exhibenda retribuere matri. Cum igitur amicitia magis in amanodo consistat, & Iaudentur qui amant amicos: uirtus amicorum uidetur esse'
amare. Quare in quibus hoc B pro dignitate: ij stabiles sunt amici, & amici.
= η tia talium est stabilita. hoc aute modo & qui sunt inaequales, maxime fuerint amici. aequales enim fieri possunt. aequalitas autem & similitudo est amicitia. Et maxime quidem eorum similitudo qui similes sunt uirtute. Nam cum star
biles per seipsos sint,& tales inter se sunt.& neque indigent prauis , neque rasi
326쪽
STHI CORVM Iia subministrant: quin potius etiam prohibent . Est enim bonorum homb
rium neque ipsos delinquere,neque amicos permittere praua subministrare.
Praui autem stabilitatem quidem non habent: quippe cum neque sibiipsis fio
miles perseuerent. breui uero tempore fiunt amici: sua gaudentes mutuo pro uitate. Utiles autem Sc iucundi permanent magis.permanent enim quousque uoluptates aut commoda sibi mutuo praestant. Ex contrariis autem maxime s3
uidetur ea steri amicitia quae ob utilitatem efficitur. Nam fit amicus pauper di uiti,ac indoetias scienti. Cuius enim quis indiget: id assectans aIlud asteri. pro ipso. huc trahere quispiam dc amatorem ac adamatum: Sc pulchrum ac turpe potest. Quapropter & amatores ridiculi uidentur interdum: indignum esse censentes perinde amari ut amant. At si similiter quidem amabiles sint: amandi sint sortasse ut censetur. si uero nihil amabilis habeant,ridiculum est pro se,cto: sese ut amant amari oportere censere'. Fortasse autem neque contrarium
per se contrarium appetit: sed per accides .appetitio uero, ipsius est med h. hoe enim est bonum. ueluti sicco: non ut humidum fiat,sed ut accedat ad mediu,&calido,& caeteris simili modo. Sed haec quidem missa faciamus. non enim ad
PLER IQVE autem ob ambitionem ma famari.yHoc est secundum capitulum huius tra εν
elatucin quo philosophus postea quam declarauit quomodo am loci qualitate simiatur resoluit quasdam dubitationes,nune incndit quomodo amare, de amari se habent ad amicitiam' nam in anaicitia est amor aetatius is ita loquar,& passivus de quibus fieri consideratio debet. diuidi, eur autem hoc capitulum in tres partes quae suis locis declaratatur in prima autem parte Gi com/parare inter se amari &honorari scis dicit inprimis quod nonnulli quaerunt potius amari quam amare propter ambitionem,& o indit hoc quodam signo adulatorum, quos illi qui amant 1 olunt mays amari cauam amare,&plerique homines sunt huiusmodi rgo plerique magis amari volunt quam amare.secula lario probat ram,quia amari vicitur esse propinquum ipsi honorari, sed plerim rpropter ambitione ea petunt honorari ergo amari. ATQ v Et non per se honorem, imparat sonune plas ista duo inter se scilicet amari 6 honorari,& ostendit quodd pilabilius est amari .ilhid quod pole ci peritur est praestabilius quod expctitur per accidens,sed amari per si honorari aute per acci/m petitur,ergo amari est praestabilitas quam honorari.maior est nota,minor dcclaratur a philo 'opno,ctula omnes Ita cupiunt honorari expetunt id ob aliqd aliud,si a principibus,& iis qui sunt in potes reus constituti propter utilitate expetere videntur in vero ad bonis 5c sapientibus expciae id tu i Eimonia quoddaμ iudiciu quo conismare gavdmi opinione qua de se habent,de deviij tute tu &gaudent tali honore prister aliussit. ut evadant certiores de sua virtute,Vnde in primo honorem I equi videntur isse bonos studioso essecredant.itam a sapientibus,1 apud illos aut ipsos ti in uiat,& ob virtutem honoribus affici quaerunt, sed amari gaudent pa se ut dicit plis. Quare cluditurquod amarisit praestabilius qua honorari,& ipsa ergo amicitia prestabilior omnino Qua
honor. AT qui videturi pia amicitiam s. Haec est secunda pars huius capitiali ii qua primo . . mpar mare,& amari inter sci .amorem activu&passivum: quom tenet; pertinet ad amiciti L ccinde ost it quomodo construatur amicitia amore activo, probati itur quord amicitia consistit magis in Mibendo,q in suscipiendo amore duabus rationibus,mmuri signo quovi,quia matres amant & gaudent ipssamare,& non cluamint amari ab illis,ex quo appam ex ordine quoda natum quod amicitia magis consistit inexhidendo amore q in suscipiendo. ramicita in eo mastis conlisia virtus amici in quo holas magis laudantur,sed ii, mado magis laudatur stin suscipiendo amo rem, o in aman magis conlistit virtus amicitis uin suscipioido amorem, pata ratio cuia eos qui tum amicos laudare solemus,&benivolos appellare,& cstra notat da quod fecitda ratio PDiviactur esse probabilior nua prima ira illud exemplum de amore matria erga filios non vidctur m tere amicitiς proprie dicte,cum illa sit beniuolentia unitua. dccura sed beniuoletia matrum initaturalis, haec autem intactione, incutolaudatur ut cicit philosephus. notandum praetcrea
327쪽
quod ama Ha est habitus,sed ab habitu prodit operatio,quod siquid accidat habimi respectu suseipientis illud non erit operatio talis habituS,&cuiuscunq; habitus virtus consistit potius in amoriq in palonciergo laus,&rimis amicitic magis in aulasea in amari rasistet. Ite amareest in potestate & arbitrio iacilio:amari autem rion est in nobis ergo prisabilius est amare quam amari,& in illos et magis consistit amicitia. Q U ARE in quibus id fit. Dcciarat philosophus quo pacto consa tur amicitia per actu amandi,&ponit quatuor clusiones probatas.prima est quod illi qui amatri decet devi dignitas postillat semat inualitate, ia sunt stabiles & permanentes amici, rebatur, hi qui seruant equalitatem in amicitia sunt stabiles & firmi amici, sed hi qui amant ut di iras postiislat sunt limoi ergo qui amatri dignitas postulat sunt stabiles & finiri amici.paret ratio ex verbis phiin remi. nam quando persona ex personam ibi est inaequalitas,quae est redigenda ad inualitate amando fini similitudine rationis,& 'dignatas postulat secunda iaciusio. ij qui sunt similes in virtute per se sunt stabiles &firmi amici,sed boni sunt similes virtute ergo per se,& de se sunt stabiles 5e
firmi amici.tema conclusio.i3 qui sunt discordes inter se sunt parum stabiles bo permanentes amici, sed vitioli&praui sunt huiusmodi ergo vitiosi,&prauisun am stabiles be permanetes amici.quarta conclusio,ii qui amant aliquid quod Vicitur amandum quis simpliciter non si magis sunt con stantes amici quam homines praua,sed qui contrahunt amicitiam ob utilitatem .aut iocunditatem tint tales, o sunt magis firmi 5c constantes amici, quam praui homines.nam radiu manere videritur amici quisu mutua compensario iocunditaris vel utilitatis manci,&ij ridentur quoquo mo do esse nitati inter prauos,&bonos amicos,quid minus durant,quam amici boni, bc magis 'uam 3 pratii homines &quam illi qui ob aliquam turpitudinem fiunt amici. ΑΤ vero cicontrariis matrime. Haec est tertia pars huius capituli in qua docet quo pacto ficii amicitia potest ex oppositis terminis, &sic vi r aliqua exparteac motare proposito suo Pitcntiam eorum qui dicebant . amicitia constabat conciarietate, & quod contrarietas erat usa amicitiae,ut quod terra sicca amat imbrem & t liqua.philosophus igitur ostendit quod amicitia quoquo moclo fit ex oppositis Q in ter pauperemti diuitem,&doctium,&indoctum, ira enim amici videntur oppositi reame fit quandoque uiter hos amicitia quaedam,& ea praecipue quae est ob utilitatem, minus autem illa quae est ob voluptate, tuae fit quoquo mota inter amantem,& amatum,&tur ,& pulchrum licet non sit appellan, amicitia,post haec infert unum obortum siue correlatium ex dictis quod amatores ri/dieulix' tur intodum si expetunt amari sicut 5: amant.1 reliqua quae patent in textu. sic igitur contrarietas quoquo modo locum habet in ijs amicitius quς tamen non sunt dici s amicitiς, at in amicitia bonorum ubi summa concordia est,& morum similitudo contrarietas locum habere nopotest ut est manifestum.fortasse autem n contrarium, luit tacitam obieetimem philosophus, quia dixit quandam amicitiam aliquo modo constareta contrari; s, sed cum amicitia constet inter duos quorum alter amat , dc appetit contrarium suum,ergo videbitur quia aliquid appetat comi ptionem sui ipsius.nam contraria sese mutuo corrumpunt, Vide si siccum appetit humidum vir rur appetere corruptionem sui cum non possit idem esse simul siccum Ac humidum. hoc aut ad tur absurdum quod aliquid appctat corruption sui, quare no vidctur fieri posse ut aliquo m ulla amicitia condit ex contrariis. ad hae obiectionem reseo ct philosophus,ci qua responsone cepatet quid sit priscis dicendu cum contrariu suum contrariu appetere aiunt.dicit.n. s quM Con trarium non appetit contrami simpliciter & per se,sed per accido,& talis appetitio te vera in cum ditas m dij vel appcritio medij xt unum contrariu redigatur ad mediocritate quod 1idetvrsibi esse congruit ut sicco,non ut fiat humidusibi est expetendum per sese ut ad medium redigatur, sed hac conlici ratiosicit plisficut etiam dixit in principio libri transgreditur fines huius scientiae moralis, nam pemnet ad scientiam naturalem,& id est omittenda.
Idetur autem ami citia 5 iustu ut in principio diximus circa eao
dem Sc in eisdem esse.in omni na societate iustu aliquod,& amicitia esse uidetur.Itam ut amicos appellant: simul nauigates,& coo militore,& caeteros similiter socios .ato quatenus coicant eatenuSest amicitia,&iustu. n. eodem odo.Et prouerbiu rectrimquς sunt amicorum,
cola dicit esse. Amicitia nan in comunicatione, cietate consistit. Atque fratribus quide dalibus cuncta comunia sunt,caeteris autem definita. M& aliis plura,aliis pauciora.& amicitiarum enim aliae magis,aliae minus ami=Ethi acci. D D iij
328쪽
cliis sunt. Disserunt autem 5c iusta. non enim eadem sunt parentibus ad silios& fratribus inter se: neque sedalibus atque ciuibus,& in caeteris similiter amicitiis. diuersa igitur sunt S iusta ad horum singulos. Et incrementa suscipisit, s squod'nt ad mapis amicos.est enim grauius,ibdali quam ciui pecuniam auo
ferre,α fratri quam extraneo opem non ferre: Sc patrem quam queuis alium pulsare.crescit autem & iustum cum amicitia simul: quippe cum sint in eisde, dc aeque sese extendant. At uero societates omnes: similes sunt partibus socieo F Ztatis ciuilis. Nam ob utilitatem aliquam conueniunt homines: S aliquid eoorum consequuntur,quae ad uitam conserunt.Ciuilis quoque societas, conduo centis ab initio constitui gratia,permanere* uidetur, hoc enim BC Iatores Iesegum coniectant: Sc iustum id inquiunt esse,quod publice prodest.Caeters initur societates per partes utilitatem appetunt. nautae quidem eam quae ex naui gatione prouenit, acquisitionem inquam pecuniarum aut aliquid tale: milites ditem eam quae fit ex bello,siue pecuniam,siue uictoriam, siue ciuitatem assieoctent.eodem modo contribules & populares. Nonnullae autem societates gratia uoluptatis conflare uidentur. ut eorum qui simul choros exercet,alia, similia:&eorum qui pecunias conserunt ad conuiuia sibi parada,hae nanqiae sacrificii conuictus causa fiunt.Omnes autem hae sub ciuili societate esse uis dentur. Non enim praesens commodum ciuilis assectat: sed ad omnem uitam. 'Atque sacrificia &coetus circa haec faciut honorem diis tribuetes:& fibripsis requiem prs stantes cu uoluptate. Vetusta nanque sacrificia,conuentus, post frugum fieri percsptionem ut primitiae identur.hoc enim in tempore mast xime otio indulgebant. Societates igitur uniuers partes ciuilis esse uidentur. tales autem amicitiae: tales societates sequuntur.
probat rationibus supra allatis,& prouerbio DIF F E R v N T aurem & ipsa. bat nunc piis quod iusta differunt,&hoc probat exemplis: quia aliud est iustum patris ad filium,&aliud interfiatd , fes
aequomodo amiri ipse me duas pam 'in prima sarit quod dium in.sostendit quo pacto amicitia consistit in D te. in seeunda'
omius amicitia coissistit in societate hia mo/do: omnis iustitia&iustum consistit in societate, sed omnis amicitia consistit quodamodo in iis inquibiis coluistit iustum,ergo omnis amici coisilit in societate.pro tetragide alia ratisie sum/ptaram Moloquentatam homines an r,suos socissin aliqua re agenda appella sui Vilitones sese amicos zelanissimiliter Mauis,hoc aut est iu um iussi amet nisi amicitia oensis in societate di munitate, hanc partem expositores introducunt eo na/vem, tamm non sunt reasse intentionem philosep i. philosophus pori probat quod amicitia,& iustum circa idem vertantur,& in consita
consiliunt in societate circa eadem versantur &iri eis omini i I... ν
in societate,ergo amicitia,& iustum circa e
329쪽
sede ali 1s,quod si iusta int diuosa,& amicitic erunt diuersae ex quo probari vici tui qudd iustitia
di iustium versamurcirca eadem,nos autem introducerepossumus quddhax sit probatio illius mi/noris supradicis& quod amicitia,& iustiam consistit in societate,quia amicitia,& iustu variatur tu,s none variarum Metatum et patetexemplis patris ad filium,& sic de alijs. DI VER s A igitur. bat insuper philosiphus quod iusta,& iniusta non solum fiunt vana in diuersis amiciti js, & so/cietatibus,sed etiam incrementa suscipiunt ut paret ex contrario, scilicit ab iniusto,vel iniuria.nam maiorem vititur facere iniuriam si filius pulset patrem qii emaneum,&sicut est de iniusto ita vi. detur esse,&sequi de iusto, nos autem introducere possumus hane partem quodd mbetur iustumve sari circa eadem circa quae amicitia,&in societate consstire exeo,quia ambo similiter incremen ' ta di decrementa suscipiunt, di magis diminus sunt iusta,& amicitia secundum diuersas societates, ut exemplis patris adnitum,&sratris ad fratrem,&similium percipi potest,nam si contentio quidam,& comparatio fiatisinquit Cicero quibus plurimum sit officium tribuendum principes sunt patria re parentes, proximi liberi & caetera,quarenaec ut diximus gradus suscipiunt, & incrementa, rectomenta secundum diuersas societates et huiusmodi exemplis patere potest. AT UE sociei 7 tates omncs similes. H est secunda pars huius capitiati,in qua philosoplius declarat omnes alias societates similes esse partibus societatis ciuilis,& ad eam reduci tanquam partes ad suum totum,&primo ostendit quomodo conueniunt,deinde in quo differunt. nam sicut mo similes,quia soci
tates,&conuentiolara Omnes videntur respicere aliquod commodum,& utilitatem aliquam, & idefit in societate ciuili . nam dilegumlatores publicam utilitatem respiciunt atque communem, alis quoque sociaves particulares similes sunt in eo quod utilitarem commodum. assectantis nam rarum,& militum societas, diali quas intextu aperte tangit philosophus. sunt autem nonnullae quae constare videntur gratia voluptatis visunt eorum qui simul excreent chorus,&conuiuia,&lice fieri videntur gratia sacrificij, di conuictus,sed di ciuitates quoque solemnia faciunt sacrificia, beselios dies celebrant,verum re altera parte sorictas ciuilis,& istς particulares dificiunt,quia ills vera
santur circa particulares utilitates&commoda,ciuilis communem xtilitatem, di omnem non autem partem quaerit, diri lic reducuntur tamen ad eam sciit partes ad totum. OMNES autemhς sub ciuili. inclarat philosophus quod omnes istes particulares societates sub ciuili collocari videntur tanquam partes lub toto,& tactuci s sunt prauς societates ut coniurationes,& factiosorii hominum conuentioncs,alis aurem ut diximus ad ciuilem reduci viae tur,probatur, omnis sociotas quae est ob particularem utilitatem collocari videtvrsub ea quae est ob totam,sed societas ciuilis
est ob totam,& communem Vtilitatem,US vero particulares Oo partem ergo alis particularcs coulocari videntur sub ciuili societate,&ad eam redigi tanquam partes ad totum.patet ratio, quia icut se habent partes utilitatis ad totam utilitatem,itas crates quae sunt circa partes utilitatis ad societatem quae complectitur rotamfinguis autem socicrates respiciunt pmprias & particulares Walitates ut exemplo nautarum,di commilitonum & similium declarauit philosophus,ciuilis vero praesentem,sed perpetuam quo ad fieri potest, di comunem utilitatem vitς humanae aflictat. quod liquis afferat societates quae fiunt ob iocunditatem iste quoque partem quaerere videntur, N: propria non totam,& communm,ciuilis vero communem relaxationem quaerere videtur, unde prisci solo tant sacrificia,& caetus instituere post collectionem fructuum, postea affert tanquam coneliasio in quola omnes huiusmodi societates particulares sunt partes ciuilis,N quod amicitiς tales sequuntur cietates huiusmodi.nam erit amicitia ubitaui est socicrassiue obivtilitatem siue ob iocunditatem, edent quaedam amicitia respectu totius,& cois vrilitaris,&iocunditatis,& illa erit ciuilis amicitia, unicuiqi nostrum ut inquit Cicero cari sunt parentes,cari sunt liberi,propinqui miliares, sed ora omnium charitates patria una complara est re reliqua. ,
De speciebus reipublicae. Cap. X. Ei autem public tres sunt species: Sc totidem etiam transgressiones & quasi labes illarum. Et ills quidem sunt: regnum,& optimo
rum potestas,& tertia est ea,quae icensibus fit.quam censu potestatem dicere,accommodatum uidetur. plurimi autem rempublicam appellare consueuerunt. Atque harum optima quidem est regnum, deterrima uero censu potestas. Transgressio autem regni quidem tyrannis est. I n iitra
enim unus est princeps,sed inter sese plurimum disserunt. Nam tyranus quis dem suum,rex autem eorum qui ab ipso reguntur considerat commodu. Non
330쪽
est enim re nisi sit ex sese sufficiens ,8c bonis omnibus antecellat. Talis auctnullius indiget rei: non ergo suas ipse, sed eorum qui reguntur utilitates considerat.qui nanque talis non est,sorte potius quida est princeps quam rex. Tystrannis autem est contraria regno. suum nanque bonum sequitur ipse tyranonus. Quo magis patet ipsam esse pessimam. pessimu enim id est quod est contrarium optimo. fit autem in tyrannidem ex regno transgressio. Tyrannis. n. Prineipatus est, prauitas eius, in quo unus est Princeps .prauus autem rex: fit tyrannus. Ex optimatum uero potestate ad paucorum potentiam fit tra ressio: uitio principum qui res ciuitatis prster dignitatem distribuunt,& cuneta hona sibi uel plurima tribuunt:&magistratus semper eisde plurimi diuitias facientes .pauci igitur SI praui pro optimis dominantur. Sed ex censu potestate ad popularem fit transgressio potestatem. Sunt enim hae finitimae. nam & 'censu potestas,multitudinis esse solet: & pares sunt omnes qui sunt in censu.
Minime uero prauum est popularis potestas. parum enim reipublicae transegreditur speciem. Res igitur publicae hoc maxime modo mutantur. minima
enim sic atque facillima sit ipsarum migratio . Similitudines autem ipsaru & 63 quasi exempla quispiam & in domibus accipere potest. Societas enim patris ad filios: regni praesesert effigiem. nati nanque patri sunt curae. hinc & Homerus Iouem patrem appellat.ipsum nanque regnum,imperium est suapte natura paternum. Patris autem apud Persas imperium tyrannicu est. suis enim mi is utuntur ut seruis. Heri et ad seruos tyrannicum est. nam in ipso utilitas agi tur heri.atm hoc quide rectum esse uidetur: sed Persarum aberrat.diuersoruenim diuersia sunt imperia. Viri autem & uxoris societas: similis optimatum potestati uidetur, pro dignitate nanque uir praesidet.& in iis quae uiru deces:
quae uero uxori accommodantu haec illi tribuit. QIodsi in omnibus uir dominetur: in paucorum potestatem mutatur. praeter dignitatem enim hoc sa, cit: S non ea ratione qua praestabilior est. Interdum autem dominantur uxores: ob amplitudinem patrimonii. non igitur fiut imperia ob virtutem: sed ob diuitias,& potentiam, perinde atque in paucorum fit potestate. fratrum uero societas, similis est censu potestati. sunt enim pares, praeter differentiam aeta tis. Quocirca si multum aetatibus differant: non fraterna inter ipsis fit amici, tia.popularis autem potestas, in iis maxime habitationibus est: quae domino carent. Hic enim omnes sunt aequales.& in quibus princeps est imbecillis: Scunicuique inest potestas.
REI autem ciuilis&publicae tres sunt species. Hoc est quartum capitulum huius tractatus,
in quo philosophus posteaquam declarauit amicitiam coiissisterem seci crate,&quod ami/iustum cum ea lam versantur,&quod singuic societates ad ciuilem reducitur tanquam partes ad totum, nunc distinguit societatem ciuilam in species suas atque eas declarat, disimilitia ne ipi m declarare etiam videtur societates rei familiaris, di hoc quia ad illas non solum se extendit 'cia,sta etiam amicitia. nam in quibus societatibus est iustum inijs viderer esse amicitia. diui/ditur autem hoc retulum in duas partes, in prima distinguit species tri ciuilis, in secunda sociarurestri familiaris.dicit igitur in prima philosophus quod rei ciuilis tres sunt species &recte piabo nai mires insuper reansgressiones illis opposivsed earum quae se tine habere dicuntur,mna Dummandi species est regnum,secunda optimatum,tema quae graece dicitur τε inomo ,&commode appellari