장음표시 사용
81쪽
xeris, Pet oriri dicunt neques verum esse, iis quenissim quin scilicet Meuiniis ignorat verint,ine , an salsum si , quod
idem duunt eirca illini, -- ---m, cum intellectus parseter nesciat, debeat necne eontingere ex hac opinione derivatum esseridetur minime illud Matum Defutarii conuvinoinum duo rem sciretis. Vides igitur cum ex Miboribus priores loquantur de veritate secundum se posteriores de veritate nobis
cin: nita, deno inine potiusqLam dere rideri controversiam posse. Catervia autem cui ex illis posterioribus plurimi existiment Aristotelem non satis bene defendi, nisi negent ulla inesse veritatem secum dum se is absolutam hujusmodi Propositionem ; ea propter priorum sententia videtur mihi praeferenda, quodis planior sit,is prout expolita est,rac aliunde Fidei orthodoxae inagis consorinis Ac primum quidem inquiro istane Propositio Ariis Iouis docti veritatem absolutam, deter natam, secundum se
habeat. Dicent, opinor, habere quia res emici ta vere extitit, imis non 'test non extitisse. Quaero igitur quorsumina.-- nata seriet veritateni quoque absolutam de determinat m,m ha- beat, cum res enunciata liabitura quoque si veram exist tum hneque enim ad veritatem requiri; irymis existentia, alioquin ni- sum esset illud , Aristotis id in sanE ut illa Propositio ea determinate decundum se vera, quae unciat disse quod sint, de esse quod est eodem modo illa vera est, quae nuncia laxe, derit. Dices e sortὲ concedendum de Propositione illa, Attulit Midesviri, quia scilicet illam Intedlectus per revelationem cognoscit at non idem dici posse de illa v. c. emus cras curret Verumtamen primo circa illa in alterum accidet ex duobiis, ut scilicet Pe- trus currat, vel R, li cili rat, igitur Propositio jam enunciat determinate quod evenit, atque ita vera peterminate est si non curis
rat,falsa jam deterininat est,quia eti unciat quod non eveniet; neque eo recuritas nesciri a nobis rerum eventurumsu. Si nostra eniti ignorantia nihil obstat, veritati praeteritorum ac praesentium , sutur
tum cur vitabis. Urgeri hoe Deo posset La Aristoteleuma mea iam cita nimii uni posset argui bare
propositio, et mmccinet, vel est determinata vel non siti-
-um habetur quod intenditur, si secundum, si ii reri aeque enim KQ dices
82쪽
dices neutrum, ne inter Contradictati cogaris medium ad miti re. Rursus posset hoc aliquorum instari Dilemmate, si post unain horam dixero Peι cras curret, vel verum determinate dicam, vel non si primum habetur intentum; si secundum, quaero an nemgatio, qua inficiaris me verum diciturum sit vera an non, si non sit vera ridiculus es in absurde negas si vera, evici quod intenderam , nimiruin veritas jam est de contingenti fururo pos horaiii. Sed his omissis quaero deinde cirea eandem Propolitionent, et curret, revelet tibi illam Deus, non mili, uterque vero deinceps illam pronunciemus 3 an tu verum dices, ego fallum Dan tu enunciabis rem determinate futuram, ego indein terminat et tu quidem esse de illa certior poteris, quam ego; at aliud est Propositionem esse certam, aliud veram veritas quippe alicujus rei simplex uniea est alva ij sun certitudinis&incertitudinis gradus, cumque ad certitudinem Propositionis habenda in requiratur forma quaedam Intellectus adhaesio, ad veritatem exigitur soluin ut Propositio sit rei consorinis, quomodocunque tandem dc a quocunque esteratur. Dices Propositiones revelatas esse tantum eras ex vicertae cognitionis, quam Deus habet illarum , porro autetia Deum cognoscere illas non ut futuras , sed ut praesentes , quippe Deci nihil suturunt, nilai praeteritum, sed sunt omnia praesentia. Verumtamen primo sequente libro declarabimus cognoscere revera Deum praeterita, ut praeterita, &sutura ut futura Llassicit nobis iam quod Deus usurpet verba temporis suturi, ut censeanius illum futura cognosceres revelare. Neque enim existunt adhuc, sed
revera suturae sunt, quo momento Deus cognoscit, revelat extituras Deinde vero quidquid sit de modo, quo D 'us sutura cogno scit, ille tamen destruit differentias temporis, neque obstat quomunus aliquid secundum se dicatur futurum. Qitare ininus destruit ac obstat ipsius revelatio. Quocirca perinde se habet Propositio temporis suturi ad veritatem, seu enuncietur revelata, seu alio modo cognita. Nam neque alio modo erit vera haec propositio Eri sis eritproximo mense, si Aurologus illam efferat, Malio si Rusticus cui Deus eandem revelacie, etsi uterque de illa diversimode certus
Quod hic objici&praesertim ex Aristotele potest, liberum arbitrium
83쪽
Utruim attingit. Dices enim si vera iam sitista proposito.
scurret, ergo Petro imponitii currendi necessitas i nam si iubesesset ad non ciniendum, Et de si non curreret, non essetv ia Propositio, hi Avidam hic ima nantur quanda in sati necinsitatem ab aeterno usque traductam , nam quomodo venani est hodie Petrum cras cursurum, eqdem fuit ante minemnos, Me que ab omni aevo, additur proinde tolli libertatem, ut cui ne
. cessitas opposita sit,in consequenter virtutes, vitia, leges , pra mia, supplicia, consultationes, deliberationes, ramilia. Attamen vero juxta vulgarem Necessitatis distinctionem respondeo ex veritate illius Propositionis, petrus cras curret, nullam inferri necessitatem sirinpliciter, sed ex suppositione dumtaxat, hoc autem nullum esse absurdum, neque enim necessitas ex suppositione cum
ipsa libertate pugnat. supponitur enim Petrus sese cras libere deis terminaturus ad currendum , atque hoc supposito , vera est jam haec propositio. Primi cras cinet, unde Maliunde haec veritas, quia sequit liberam voluntatis determinationem, dicitur non antec dentem, sed consequentem necessitatem induceres, quomo eni vera fuerita mille annis, ab omni arvo illa Proposito, nulla tamen inducitur fatalis necessitas , quae scilicet intelligit antec dere liberam voluntatis determinationem, ipsisque inferre vim. Unde neque sequitur corruere virtute, , lepesin similia Manet
nimirum semper libertas, quae ad talia exigitur Quaeres fortassis ad majorem hiijusce rei elucidationem quod vulgo solet inquiri, an vera existente illa Propositione, Petrus cras peccabit, Osit Petrus non peccare, An non posita quaeri id solet de negatione Sancti Petri
praedicta a Christo sed perinde est. Respondeo absolute posse;
ex suppositione vero, quam facis, non posse non peccare Phoe est satiendatur pracis Petrum toto illo tempore antecede lue Ia
dictum Lille vere liber est ut possit peccare vel non , quando vero supponis ipsum potius determinaturum se ad peccanuum, quam ad non peccandum profecto quoniam hoc est amuel utiyraeteriis tum, ad praeteritum ut loquuntur non datur livertas, idcirco non peccare non potest. Eamobrems inseras igitur non erit liber a tecedenter nego Ble in prorsus libere ad peccandum sedete
84쪽
- ess justus , esse eontradictoriam, sed hanc potius , quidam homo non est justus cum haec illi non sic repugnet ac illa, di oppositio contradictoria ex Aristotele potissima sit. Ut taceam si contradictoria oppositio admittatur inter istas Propositiones particulares , Plura es ustui, Plato non es vias; non apparere cur negetur inter illas, i inii se est iovi mi
homo sci tui. Nescio cur has duas parii lare, mi staseas, mi est jusimi, noline esse potiti subcontrarias , ouam duo illas, Equi tam est justat, at ut 4 --1ψὶ, is nisi dicant ilia priores carere signo particulari, A mini,
vel aliquiς η cum tamen vox ipsa Plato, sit omnino asericulare signum eius hominis, de quo fit Propositio; voces vero, ahqris, aliquis non , sint omnin indeterminatae,
quasi universales, ut pluribus accommodabiles. Nescio cur non
exsibilentur qui oppositionem indefinitarum adjiciunt, ut Homo est justus, homo non est justus tint fallor, cum luspici debent, ut qui quatuor quasi Elementis , hanc quintam addant essentiam. Jam Oppositionibus praemissis quanta, quaeso, insolentia IEquipollentias superextruum Ecce, qui Grammaticae student edocentur duasnNationes aequivalere affirmationi; ecquis Latin tantisperest doctus, qui id nessala Dialassici porro brevem hanc, ficulem praeceptionem sibi arrogantes, amplificant ut Latinitatem si qua supersit, penitie invertant. Taceo enim mi sinto las multiplicent pro varietate oppositionum. Taceo . i. n. cesse sit postquam aliquis dixerit, omnis thomo est justus, nega tiones multiplicare ut eadem res significetur, certe iis, qui,
ritati, non garrulitati student. Taceo cur isti, aliquis boniqnon est justus, aequipollentem illam facias non omnia homo est Iustiis, etsi enim eundem sensum particularem habere possit, habere nihilominus potest, ciniversalem, quemadmodum etiam ista nnullus homo est iustus, quae fit isti aequivalens, liqvis homo es sinus; ita de caeteris. Moneo solum quis id intelligat dum istam . Non aliquis homo non scissem, aequipol-
85쪽
unquam si e loeutus est , aut quae potest utilitas esse huiuscemodiloquutionis detorsionisque phraseon ' Circa Conversiones quid dicam nisi quod ea species quae dicitur Contrapositio istam negationum sarraginem magis intricat ob extremorum irrnspositionem. Volunt enim hanc Propositionem, Omnis hom ess animal, ita esse convertendam, omne manima est non homo; istam verb-d mammal non est lapis, sic quoddam no- ηοη in m animal 3 quae profecto nauseam jam pariunt. Sed roborandus est stomachus ut ferat adhuc molestias rundem aecidentium attributorum Modalibus. Mirum post multam Modalium quasi arcem contentam esse voluerunt quatuo hisce propugnaculis, necessarij, impossibilia, possibilia, eon
in gentis; non modo assignaverunt ips inter se collatis eum dem&earundent eum si icibus oppositionum numerum, vertim Minii, insemque mota beneficio negationum quadripari tam attribuerunt vim hac verbi causa ratione. Necessarium est, Min numeφη- nonne anum sono necesarium est non ol tertiam sed illam ostentant non m Melim oppositiones pro
ratione Adverbiorum, vel nominum varianes itemque pro ratione vel modi seorsim, vel dicti seorsim, vel modiis dicti conjunctim; rursus eum juxta Aristotelem illas explicant artificiosis illis vocibus, Amabimus edentali iliace, purpurea, quibus tamen istas jam videas substitui, dature, declina, jurgantis, imperum, quasi trias, alium si tetraede potior . Ut quid tamen
in explicandiari refellendis sim patiens, qui in referendis tantam
natura. timuei od spe in ad Fquipodemias, quid circa . . . , ,eει,-- ὰ his Atlapidius nihil est quam aliquos videres ante . Moii. runt istas modales aequipollere intersu, μη fiuius'. . . mi hominem, i Uilbiu es Sura uo esse bonu- mas scilicet particula is addita possibili non
idem faciat, ac non iubile. Debent ergo dicere,, istas esse ipsis aequivalentes, Moossibile est Socratin non esse hominem, mini- mensi e est Socratem non est hvin em. Ecquid enim differunt minus partieulae istae negativae inter se quam illae, ut non distinctas Propositiones, aequivalentes ex eis effetant bellissimum
iacto ritumae v*nitatis artificium squemadmodum si quis cla-
86쪽
se Propositioius huius veritatem perspectam non habeat, Necisse hominin esse animal illic substituunt hane quae illi
aequivaleat, Non possibile est aliquem hominen non esse anima De Comversionibus id solum adjicio, quod quae est per contrapositionem una adhuc negatione fieri soleat implicatior, ecce enim ut converistas hane Propositionem, Non necesse est quendam homnem non esse justum sie dicendum est, inquiunt, Non necesse estquoddam non Iustum non esse non hominem nisi forte jam tandem haec non ex praesenti disputatione nos vel nolentes abigunt quas quispiam vir sistis, aestusti siti, sit ineptiuis se cohol enim M.
riasione in dupli iactu ian cito, misista Quid alia sexcenta, qtae si vel per capita recensere voluerim, merit4 habere ineptissi mus illa igitur consultis oraetereo, ut&praetermitto quae adjici possent ire eadem accidentia mommodata Propositionibus,
quas vocant exclusivas, exceptivas, similes, nam isti verbi gratia solum Socrates est domum itemque isti , me mobile prato Calum est corruptibile, contrarias, subcontrarias, subalternas, contradicentes excositant, applicantque caetera, usvulgo de simplicibus Propositionibus traduntur. Sedi reticeo quaecumque effiitiunt de conditionalibus conjunctivis disjunctivis, reduplicativis, aliisque id genus, ut quae licet aliquam sibtilitatis prae se feraut speciem, Grammatices tamen, seu Latini sermonis peritimi remorenturpotius, quam promoveant illudque etiam quod Plinius ita et de Diodoro sapientiae Disecti eae professore, qui pudore interiis lusoria quatili et non protin mis ad interrogationes stilbonis dicitura.
87쪽
EXERCITATIO. V, uod Demonstrario non exse qualis vulgo
depingιtur. Cub Aristoteles velit Scientiam esse evidentem, certamque rei notiam, quae Demonstratione pariatur Demonis strationem vero este syllogismum, qui procedat ex Principiis, seu Propositionibus universalibus, primis, immediatis,ine.& in istis Principiis contineri desinitionem, quae sit medium, quo
extrema conclusionis quasi nectantur;ac denique Sensum esse fundamentum totius aedificij, ut cujus experimentis principia illa nixentur; age quia sequenti Exercitatione de ipsa Scientia dicturi sumus, prosequamur nunc citetera. rac ut exordium ducamus a Sensit, nullum dubium quin Aristoteles ipsum quasi basin De monstrationis habeat. Varia loca passim occurrunt quae istud confirment; at indicare illum susscit, qui exstat primo posterior ibi enim aperte docet Demonstrationem esse ex universalibus, universilia non nisi per inductionem colligi Inductionem autem Cap. 6. non fieri nis per Sensum, quae etiam saepius repetit. Quid quod st*Tς Aristoteles in itidicio de rebus serendo non modo vult causam
i non esse quaerendam ubi sensus fidem facit Nam octavo Phys Dicere , inquit, omnia quiescere hujus cacam in restigare praeter si sensu, impotentia piadam mentiis est, quod etiam e-cis, nus divisionis habet, libro primo de generem alibi, verum
Te,t. i, etiam Vultis sensu magis, quam rationi credendum; cium Cap.8 demum esse rationi dem adhibendam cum consormis sensui x,s fuerat. Ac ne putes me quidpiam fingere, cito ecce ipsissima verba quae habentur libro tertio, de gen an concludens enim ea quae de Apum generatione per ratiocinationem dicuntur, Si quando, inquit, satis cognita habebuntur, tunc sensu magis erit quam rationi credendum. Rationi etiam des adhibendae I , fissa demonstrantur conveniunt cum iis, qua sensu pracmiuntur retras.
i sane locus, si quisquam alius plane conficit Sensum esse
88쪽
quasi tribunal ad quod praeter Aristotelinia ratione Hamir vocetur, seu quas normam ac libellam ad quam ipsa quo edemonstrario examinetur. Jam cum ego existimem nihil diei melius ab Aristotele potuisse, non est mihi mens ista impuuga. re, sed observare solum contendo, cum sensu fulciaturi monstratio Aristotelea sensusque sit admodum fallax, inee tus, quantae certitudinis esse possit Demonstratio ae proii de scientia, quae exinde signitur Quasi vero firmum aedificium
ruinoso fundamento polsit superextrui. Et de Sensuum quidem fallacia, ac incertitudine, equente Exercitatione dicetur uberius. I ic illud enim eligere iuvat, quod petr ipsum quoque Arit otelem in consesso est. Igitur Aristoteles diversimode falli Sensum docet, ut colligitur praesertim ex secundo de An ex quarto Metaphs ex libro decoloribus,, alijs locis. Et primo quidem quia unus sensus usurpat munus alterius,verbi cavsa externus interni;hine tam si fallitur visus tun iudicat quiuis e quae m et ur, moveri quae quiescunt ut dani quis navigat, aut vellitur currit, dum occim ginatur littus, aut arbores recurrere dum quis Lunam, nubes c. intuens illas quiescere, hanc discurrentem apprehendit. Ite fallitur etiam visus esim gustus aut tactus obiecta msurpat, ut vel exemplo sunt aves, quas Teuxis pictura seseliniit, atque ita de caeteris. Secundo quia debita distantia sensum inter mobjectum non accipitur. Hinc fals,vilus a longe Turrim iudicat olim dam, quae quadrata est, & Solem habet quasi pedalem, qui superare tam ei Terram tot vicibus dicitur. Hinc procul apparent nipra, quae tamen sunt fusca, chujusmodi caetera. Tertio quia medium est infectum, sic fab litur visus dum Luna affingit ruborem, pallorem, aut alium colorem, uia est ex vaporibus interpositis, sic dum rebus visa, eum eoiorem, qui est proprius vitri, per quod conspicit.
Huc pertinet divellitas medi , ratione cujus baculus alioquin rectus, apparet tamen recurvus si partim in aere, partim in aqua extiterit Z nummus in aqua judicatur major,ivicinior,qtiam extra,&c. Quart quia organum est intemperatum,un
de falluntur, qui bile laborantes vident onmia flava qui sangui-L 3 nis
89쪽
nia sunsione virinia rubisiuida, lieni ovi mre omipas hidi cinx amara, quae loquin sint dulcia, que de aliis pluribus. Isseeergo praecipM modis censet Aristoteles falli sensum pos
mare exquiro quomodo per sensum Demonstratio certa ac uuraturi --ἡedmcerti esse non possimus an eum per se imquidpiamexperimur, orginum ipsius sit exquisit temperatum, an mediumn affectum, an distantiadebita, e. equis enim
appendit omnes temperamenti varietates, ut dicat nobis quae exacta sine alieratione sies Quis sie aerem perpurgavit, ut quando ille sit prorsus illimis declarare valeat Quis sic est emensus omisne partes spati ut cum procul constituto non appareret res uanta inualia esset, accedendo vero fallacia posset corrigi,ostenere possit in quo puncto constitutum esse oporteat, ut fallacia jam nulla site Dices primbunam sensionem per aliam postea corrigi. At vel tu de eodem sensu loqueris, vel da diverso si de eodem, vel ille habet omnia eodem modo disposita puta organum objoctum,naedium de tune tam similem prorsus sensionem debeat elicere,' 'im itam corriget per hane, quaeratame at nectiones
Mino me quid habet sua undeducernat hane Q. - , --ἡ-ciuam illami nonne in utroque statu
his operatur nonne quidpiam percipit unde ergo coniectari potest fallisenune, non aliasqvi maxime elim memoriari ratiocinatione careat'side diverso, qui fieri id potest, esim vari sensus tribunaliavaria sint, quaede rebus omnimo diversis eognoscere,
beant an oculi est percipere sonum, an auris colorem neque dicas esse quaedam objecta communia, ut quantitatem, syram,motum, quae uno sensu male pereepta possint alio melius percipi 'Quisque enim sensus suo modo percipit, ae sentisi, eum ille plus iuris in hune, quam hie in illum non habeat, non potest unua verbratem lectitudinem sensionis magis arrogare quam alius. Dices secundo eum haec vera esse possint de externis sensibus nudet per se spectatis, adhibendum sensus interni, ae potissimum Phantasiae judicium videlicet sensus internus habet quidpiam juris in exter num, ut proinde sensione sua sensionem externam corrigere valeat.
Attamen cu sensus internus alias species non accipat quam trajectis
90쪽
per externas, cumque nihil sit in Phantasia quod per externum sensum non transierit, nihil in sensu interno unde externum corrigat, necessitate enim quadam adstringitur, ut cum visu hoc modo percipiat, cum tactu verbalio, neque habet unde jus uni sensui detractum alij concedat, alioquin tertia quadam specie indigeret. At illam unde accipiet neque dicas fantasiam habere in
se quandam vim discernendi utra-nam duarum sensionum sit vera: siquidem vel nihil habet supra sensus externos quam vim cognoscendi universaliorem puta quod omnium externorum objecta percipiat, cum externus qualem singularem obeat pronunciat vel si habet aliquid, illud non est magis destinatum ad correctionem quam ad fallaciam sensuum externorum. Nonne enim per Phantasiam ita saepe illuditur, ut videre nobis videamur, is audire quae revera non sunt 3 Quomodo ergo tantasia sensum externum corriget, quae illi persaepe imponiti Dices tertio utrumque sensum per rationem demiam corrigi Uerum quia nihil est in Intellectu quod prius non fuerit in sensu, eumque necesse sit intelligentem converti ad fantasmata, atque idcirco ratio intelligerenibit possit, nisi quod quatenus exhibetur a fantasia, & sensu quidem externo haustum quonam quaeso modo ratio tam fantasiam quam sensum externum corrigere poteriti neque dicas rationem praestare id posse quatenus habet facultatem reflectendi sese supra suos actus, atque ita reflexo actu judicare posse de fallacia hujusmodi si quidem quantumcumque ratio vel . Intellectus reflexe agat, indiget semper nihilominus fantasiae satellitio, adeo ut necesse sit Intellectum fantasam circa idem simul operari, cum igitur fantasia nusquam possit operari, nisi circa ea, quae sensu externo perhausta sunt, neque poterit Intellectus. Igitur si aliquis error in sensibus fuerit, . non corregitur per Intel lectum, quantumcumque refleΣe agat; maxime cum qua necessitare fantasia est alligata externo sensu, Intellectus sit alligatus iantasiae, nisi etiam adhuc major quaedam dependentia et, de hac vita loquor cum tantasia possit operari non actu operantibus sensibus externis,non possit autem Intellcctus non cooperante fantasia Sed de his plura ibi.