장음표시 사용
311쪽
IVI ID SI R. DC FATO LIB. IX. Dubitatio ex perple&is oraculorum, nunciationibus procedens physice
Peripatetice nunc soluitur. CAP. X.
Aa s, quae hactenus, de oraculis dicta suerunt, ad dubitationem illam, cur oracula tape ambigua, Mobscura silerint aliam ab iis, quae prius tum ex th
nicis, tum ex nostris Theologis traditae fuerunt, habere possumus solutionem. Distbluimus enim ambiguitatem illam , libro sexto cap. XXV ex Iambli cho, Acadcivicis,&aliquot aliis,&libro septimo cap. Io, ex catholicis nunc eandem tertio taex Aristotele ex Cicerone diluemus Aristoteles lib. tertio de Histor cap. X X, lib. septimo Politicorum cap. I, lib. secim do Rethor. cap. v. rari S si me alibi quod ego nouerim oraculorum meminit; nec in iis locis ni sit aliorum relata recitat. Cicero&Plutarchus,&alii nonnulli, de Oraculorum substantia matura, satis recte Philosophati sunt. Et his igitur, quae ab his doctissimis uiris collegimus, dubitationem physice soluere perbelle possumus. DicimuS nanque, certiora ex oraculis, ueriora tunc prodiisse responsa, cum uel acrior e terra, puriorque halitus ille prodiret,de quo fatis multa diximus uel maior, atque exactior fuerit inter uatem, &halitum ἡσυ- ciet, siue consensus. Conmi obscuriora tunc habita fuerunt ex uatibus responsa,4 magis implicata Mambigua quando uel hebetior, atque impurior fuerit terrae uis, natura pirituum sursum educta; uel minor, atque imbecillior inter uatem xhalitum. παθεια, atque proportio. No me interea preterit, Petrum Pomponacium in libro de Incantationibus,&alios Peripateticos quosdam, longe aliter, quam nos fecerimus, ad Aristotelis sententiam, ad quam putant illi, opiniones suas, opinionum suarum figmenta, aptis sit me collimare, huius difficultatis causam nullam signatam, certam potuis . reddere quod putauerint coelestia corpora, intelligentias, substantiasque illas a materia abiunctas, quae coelestia ipsa corpora circumuoluunt, causis cilicet amplissimas, uniuersalissimasque rerum omnium, Pythiam incitasse ad praedicen da futura non quidem per eductionem anhelitus,in cuiuspiam e terra: solo, in quo Pythia insideat, exhalationis: sed per certam coelestium corporum constitutionem, stellarum consigurationem, breuiter per quandam coelitus in pythiam defluxam uirtutem. hanc sitiam resiponsionem non dubitationi tantum illi, quae ex oraculis, oraculorumque praedictionibi , matum furoribus procedit, sed illis etiam omnibus, quae ex somniiS, carus icio, X augurio, eximi Gne,&ex omni denique alio diuinalidi genere, erant oriundae, aptare illi conati fuerunt; immo perquam belle se aptasse existimaueruiat. VER v x enim uero ii uiri certe alioqui doctissimi ac praestantis sinat cum aliquid sibi dicere uideantur; nihil dictitat, ad doctrinaria praesertim Aristotelis; qui influxus sidereos, coelestes illas occilitas qualitates quas sibi estinxerunt Genethliaci, iani mathematici Aegyptii, quibus
uniuersa liae inferiora diuersimode asticerentur, ne dicam inficerentur. cogerentur, constantissime, negauit tantunique motu,& lumine suo, quae patentes malaifestissimae qualitates sunt, coelestes orbes,&orbium intellectuales annuas in haec subcoelestia inferiora corpora
gere semper existimauit. O si haec etiam occulta accidentia, qualitates cita fluxus istis daremus; quis ex coelesti corpore, hutulinodi influxus est uel etiami physice, Peripateticeque semper loquendo P excogitari potest; qui rei hinc ad centum, uel mille annos, sine necelsaria aliqua causa, sed caeco casu temere suturae ueritatem, uel ptae sensionem nunc in Pythiae animum infundere,atque ad illam
praedicendam, eam commouere ualeat
TERTIO'. demus illis ad mille,&ad duo annorum millia, ante euentum posse coelestes in fluxus illius rei prae agitionem, praesensionem in Pythiae animum infundere . Si intelligentiae illae nunquam errant,&si corpora illa coelestia nunquarn, ne in minimo quidem, praefixo sibi naturali itinere aberrant ubi, sunt causis illae quae i)ythiam ad mendacium incitant Merrorem punde inquam tot errores in Pythia, tot ambages, perplexae orationes, tot mendacissima responsa. De quibus aliqua dicemus capite sequenti. Quomodo nanque a causa non errante, possunt tot errores procedere λQv Ἐτα admittamus illis quicquid de corporibus coelestibus, Mab eis emanantibus inqu-xibus, illim et sibi fingunt; nihil adhuc colligent, quod dubitationem disbluat, quoniam ex libro secundo Physicarum auscultationum effectui particulari, ignato inquirenda est particularis
Signata causa mentes illae mouentes, corpora illa coelestia,&ab eisidem descendentes infla xuS, caul, erunt quidem eorum effectuum, qui hic fiunt sed uniuersales, quatenus ad enectus omnelagentium quorumcunq; ibi unarium, pro ratione, tum suae, tum subiectae, ac patientiS
rei naturae, concurrunt at praeter has uniuersaleS causas, ad effectum particularem, certum,
aliqua requiritur particularis&signata causa, quae nunc inquiritur, in ipsa Pythia: quae illam ad
312쪽
urorem uaticinium, rei suturae praesensionem , moueat. Hanc nos diximus esse terrae uim Dexhalationem quandam, qua pro ratione soli, ex quo educitur. citas, quae solo insidet, per sympathiam Pythiae corpus , ex corpore animus esiiciatur: ii uero nullam reddunt, aut redde
re possunt; quae sit certa. ligitiva: nisi forte ad ipsius uati Stemperamentum.&complexionem
recurrant; quod non faciunt ii nanq; id facerent; Ferri,in adiectiorem intelligentiam illi tacitale deduci poterant. Qui Neto'. quoniam lib. de Somno& Vigilia, dii ficillimi cuiusdam problematis, huic proposito non modicum deseruienti naturalem rationem reddere fuit conatus Arist. illud autem est. Cur aliqui, qui uidentur expirasse, sibi restituti multa praedicere, diuinare uideantur; ut ex ii finitis, unum ex lib. primo de Anima Plutarchi asseramus, Enarchus exinterprete inquit)nu in per aegrotans, tanquam iam mortuus, a medicis fuit relictus; sed postea in seipsum reductus, di- cebat se mortuum fuisse.&corpori denuo restitutum. nec eo morbo moriturum repraehensisSq; aiebat uehementer a domino suo eos spiritus qui animam eius duxerunt Ad Nichandam cnim N istas, non ad ipsum fuisse. Nichandas autem Coriarius erat: in palestris non ignobilis , qui in eo tempore, quo Enarchus reuixit, in maximas incidit febres . repente mortuus est. Hic au-n temuiuit, superstesq; est sculicisset me nobiscum manens. Haec Plutarchus Plinius quoque ut in alterum a feramus exemplum admodum simile. Romae, inquit, Corfidios quosdam fratres ex N equestri ordine suisse accidisse autem Corfidio maiori, ut uideretur expirasse apertoque testa- mento, haeredem recitatum minorem Orbilium stineri institisses interim eum, qui uidebatur ex - tinctus, plaudendo concinisse mysteria; narrasse se a fratre uenisse, commendatam sibi filiam ab co demonstratum praeterea alio in loco defodisset aurum nullo conscio;&rogasse; ut ii su- neribus, quae comparasset, efferreretur hoc eo narrante fratris domestici propere annunciaue runt exanimatum illum: aurum, ubi dixerat, repertum est. Haec Plinius. Huius enim 'liarum huius cemodii ita dixerimo diuinationum, loco citato, causam attulit Aristoteles non siderum, corporumque coelestium influxum aliquem, aut intelligentiarum ca mouentium incitamentum quodpiain; quod tamen facere debuerat si Pomponacti Maliorum' tio rundam doctrinam, quam Peripateticam illi arbitraritur insequi uolumus. sed magnum animi defectum, quem syncopem, Dextasim appellare possumus; quam si homo patitur; tunc quasi ille dormiat, multa illi occi irrunt in phantalia; inter illa aliqua, quae uera iunt quemadmodum accidit m somnio Ad calcem propterea libelli de'Diuinatione per somnium, ecstaticos, non ex aliquosuperne demis influxu, sed ex melancholico temperamento, multa praeuidere asseverebat; ut omnino uel ad tollendam difficultatem, de perplexis oraculis, uel ad reddendam de oraculis nata valem aliquam causam, nullasiit ad Peripateticorum dogmata, apta minus responsio quam ea, quae ad coelestes influxus confugiat; ad quos profecto qui confugit, fugere dubitationem mi ni me dissoluere peritioribus notissimum est. Qtiam obrem eam, quam nos Peripateticis politionibus accommodatissimam, ad disti cultatem illam dedimus responsionem, quo qui intinuus perscrutabitur; eo solidiorem, υ συ ιοτέραν, idest magi physicam. rerum naturae magis accommodatam fatebitur, cui ctiam in lib. sexto Aeneidos subscripsille uidetur Uirgilms, cum post aliquot expedite, itare per Sibyllam Aeneae praenunciata illam deinde facit obscure. per ambages loquentem: quod uel ille acrior, puriorque halitus, uel illa inter halitum,&uatem sim pathia iam desinere inciebat sic enim inquit Virgilius. ω Talibus ex Adyto dictis Cumaea Sib3lla, i Horrendas canit ambages antroque remugit: Obscuris uera inuoluens. c.
Qvo si inter uatem Rhalitum non fuerit senapathia, sed antipathia; ab halitu Cnecari Pythiam,&straneulari asseruit lib. de: Deficientibus oraculis Plutarchus: quod cuidam Enancta aem cidisse refert:& nos superius cuidam Demetrii Satelliti euenisse, diximus. Non hoc loco praeteribo silentio Aristotelem lib. tertio Rethor. cap. v. fraude Nastu oracula saepe ferri asserui flerde quare in sequentibus sese a nobis dicendum est. Nunc sat sit Aristotelis uerba referre . capite nanque citato, Latini sermonis conditiones quinque retulit Tertia conditio est, ut oratio su Dcilis xplana, non autem obscura aut ambietua idcirco ex interprete inquit. Tertac non ambisue, nisi consulto, ita quispiam faciat quod faciunt, qui cum nihil habent dicere, aliquid tamense dicere simulant: ut in poesi fit, Impedocles facit. Decis cenam circuitio cum crebra lit, ac
ita auditores afficiuntur,ssicut multi cum ambigua oracula audiant, annuunt Croesius cum H lυ traiecerit, magnum delebit principatum 4 omnino quoniam mor committitur error, ad
circo rem in genere, qui uaticinantur, dic t. Dicet enim torte aliquis uerum magis udo paria, uel imparia dicens, quam quot sta magis quod hoc erit, quam quando Quocirca aruspices non determinant quando.
313쪽
Ad eandem confirmationem,qtiae exotaculorum praedictione procedit, ex Theologo respondetur sed primum de Idolorum, ac daemonum pram unciationibus nonnulla declarantur. CAP. 1.
Arno Lic solaeologus praeter ea, quae ad physicam oraculorum causam uenandam , prius ex Philosophorum dogmatibus, supposuimus,4 ea etiam qua de oraculis ex Plutarchi, Ciceroni S, Aristotelis aliorum non inepte philosophaluium disiciplinis, adduximia S, qua sorsen uel confirmaret omni aei demq; ultro ac lubes, puto, subscriberet uel ea saltem obstinatius haud qua quam negaret adderet pleraq; tum de boni angelis, multa saepe nobis opportuna, per occultam rationem admonentibus . Tum de malis, qui ut simplicioribus facilius imponant; per occialiam nobiscum uiam loquuntur;&diuinationem simulantates, euentura illa aliquando praesignificantiquae uel quibusdam coniecturis futura utcunque uendicant uel sperant se posse facere aliquando; si saepe fallantur simul, fallant tum etiam de idolis, hoc est, de malis item angelis,&daemonibus, sed persiculptilia, imulachra loquentibus 'ut aliquid quocunque modo significantibus de quibu quid nonnulli antiquorum philosophantium senserint&ad quem modum intra statuas eos se ingerere existimauerint, prius diximus sed quam absint illi averitate, nostri Theologi manifestant, qui purum lapidem uel lignum idolum esse norunt unde in priore ad Corinth cap. v III, dicebat Apostolus quod idola nihil sint, ut utamen ab aliquibus sunt culta, quoniam daemonibus sunt aliquando plena idola quibus Cut fuse lib. secundo de Doctrina Christiana cap. a X. aliquot sequentibus, declarauit Augustinus. ad maiorem prauorum hominum deceptionem, ueluti in storum ipsorum scelerum par nam, resiponsa siue uoce, siue nutibus, siue aliis modis dare;& sutura prauis homi nibus ut possunt)praedicere uel species quasdam hominici maginatiuae phantasticaeci uirtuti
daemones praesentare,&ueluti ob oculos prc ponere praesignificare perinittuntur. Quemadmodum de Iouis Ammonis idolo legitur circa mediiun lib. decimi septimi apud Strabonem. Illud nanque in extimo sinu Lybiae, apud Garama'ntes,tiltra Cyrenem, in uastis ac torridis solitudinibus positum erat, ad quod, imbribus fauentibu S. corvi S duobuSiter praemonstrantibus. Alexandrum tandem peruenisse legimus. In eo igitui loco facerdotes responsa petituri, Idolum aurato nauigio impositum circum uectitabant carnu nq; patrium accinebant; atque' his ritiabus, ueluti delinitum, non uoce, sed nutus, & signis suboicuris, qua uellet,proferebat quae si na quos nutus facerdotes iis, qui conssilium accessserant,deci'arabant.Lucianus in tract. cui titulus de Syria Dea. In Syria ciuitate Hierapoli inquit, Apollo uaticinaturus primum in sede sua, mouebatur; facerdotes illico insublime illum attollebant; qui si non Extulissent, exsudabat; sublatu portabant ille uero siquid nolebat fieri ,retrocedebat; contra siquid Ipprobaret, impellabat gellantes aliquando etiam, quod Luciano praesente contigit, ipse solus pCraera in sublime eleuabatur caeteris omnibus humi relictis Tradiderunt quidam fortunae statuati, quod in uita Coriolani confirmat Plutarchus)extra Urbem, uia Latina,ad quatuor milliaria, biS fuisse locutam. Dii ne nates ex Troia in Italiam ab Aenea delati, atque in Lauinium collocati; cum ab Asicanio in Alba quam ipse aedificauerat, portati suissent illi per se ipsi in Lauinium rediere. Herculis simulatachrum ex Tiro Phaeniciae, ad Erilli reos ponte sua prosectum tradidit Leonicus, lib. primo delataria historia. Cum uellet in Asiam Alexander traiicere, in Pierio , Orphei statua diu sudauit Ex qua re, Aristander significari dicebat Poetas sudaturos, in occinendis magnis mami Alexandri praeclarissimisq; facinoribus. In Herculis etiam Fano,apud Lacedaemonas, pauloante Leuctrici calamitatem . arma sonuerunt. Herculis simulachrymu ito sudore manavit Cumis etiam Apollo sudauit, ut refert Cicer. primo lib. de Diuinat. Reddit rationem physicam haudqua uam contemnendam,cur aliqua simulachra sudarint, quandoque Coelius Calcagninus uir omni literarum genere politissimus ad finem commentarii sui de citrio cedro,4 citro, inquiens. uum cedri materies naturae sitiae sponte humorem emittat, ut perme caeterae, quibus est oleo sius mor nihil miri uideri debeti si quandodeorum statua ex illa factae sidasse inueniantur Leonicus i 1 de
uaria histaeap. Lxv. materiae ex quib. Deorum simulachra antiquitaS factitabat, praeter metalloru lapidum genera, quas diligenti, uariaq; lectione animaduertiis scribit Pausanias erant benus, Cypressus, Cedrus, Quercus, Milax, Lotos, Buxum Theophrastus olivae radicem iliniuSuitis lignum addiderunt, quae ligna humore quodam oleo sis pra dita humori paratam sudationi uidentur Strabo, lib. sexto G eographiae, retulit quosdam asseruisse, Palladis simulachrulabra Spalpebras agitasse Suetonius affirmat sita mortem Domitiani, in capitolio, cornicem est elocutam, sis παντα , idest, Recte omnia. idem Olympiae Iouissimulachru, stante Cati Caligulae caede, maximum cachinnum repente edidisse notauit. Sed quorsum pluribus in re notissima
314쪽
lisisima abundamus exemplis quot enim 'uanta, in statuis operatus sit Diabolus, nemo est, qui ignoret. Illud igitur sit hactenus nobis manifestum quod huiusnodi cifectus omnes, nisi ilialos sors an excipiamus, de quibus physica causa reddi potest, opera sint nequissimi hostis nostri
Diaboli, hominum uanitati tam misere, ac talia foede illudentis Adderet item Christianus Theologus aliqua de Necyomanticis siue matris dicere necromanticis &de iis qui non ex mortuis ut uulgo falso putaturo sed ex Daemonibus, uariis modis apparentibus, resipons a suscipiunt. Fuerunt nanq; νεκυομαντεια non multo pauciora oraculis. Cimmericum Homerii lib. undecimo Odysseae ad Auernum Campaniae locum celebrat: quo lysses aliquando cocessiit, ut Tyresiam uatem dereliquo itinere consuleret. Cuius rei lib. quinto Strabo ctiam meminit cum inquit, In Auerno autem maiores nostri, Homerica defunctorum uaticinia suisse, fabulis edidere; ibique cum oraculum extitisse, traditum sit Vlysse meo nauigasse. Haec Strabo. Simile deinde ad locum cognominatum Tarentum, iuxta ripaS Tiberis, Roma habuit. The rotium in F pyro Orphaeus cel bre fecit in eo enim manibus cantu permulsis, Euridicae coniugi ad superos reditum impetrasse, creditum fuit. Vnde Virgilius in sexto. M Si potuit Manes accersiere coniungis Orpheus, Threiicia fetus cythara fidibusque canoris. HERACLEu ex historia Pausaniae Spartiatae innotuit quod in eo loco Cleonicae uirginis manes ille placaturus accesserit. Apud Lucanum Erichtone uenefica Jhessala mortuum euocat; qui Sexto Pompeio exitum Pharsalicae pugnae denunciat Phygalia Arcadiae ciuitas habuit -αγωγουή: a quibuS sciscitata occulta,&sutura usitatum fuit. Appius ut ad calcem prioris de Diui natione testatur Quintus hac arte, atque ipse υ- uti labat. Nec tantum Ethnico S, sed eos etiam, quibus diuinitu S data lex erat; isto errore detentos fuisse legimus; ut de Saule primo lib. Regum cap. xx VIII legitur. Quinimmo scriptum reliquerunt nonnulli usitatissimam fuisse non multis ante annis consuetudinem accersendorum,&interrogandorum manium Dic illare peculiaria, is agna uolumina conscripta, eademque in quibusdam scholis publice proposita. Sed haec,&alia huiusmodi omnia Diaboli fraudes,&ad hominem uel capicndtam, uel captum arctius detinendum, inimica retia sunt; quae omnia ex libro Deuter. cap. x VIII abominatur dominus;&qui haec facit a mortui Sque ueritatem inquirit; est, inquit scriptura, δελυγμα, idest talis res; quam odit, abominatur, labiicit Deus in aeternam damnationem. M vLTA praeterea catholicus hic comminisceretur Theologus, de obsessis; in quibus, Diabo Ius non modica operatur & per eos aliquando interrogantibus respondet. Multa item diceret de subtilitate, &sagacitate naturae daemonum,&de longa, quam de rebia habent, experientia.
Ex quibus omnibus, multa siue illa sint ipsi facturi, silue ita sutura esse illi coniiciant; non falso illi praedicere, xdiuinare solent.
Oracula non solii in ambigua, ut superius uidimus, sed falsissima etiam sirpe iusse AΡ Pi
o arbitror a disputatione nostra, alienum fore, cum de oraculis, quae non solum ex terra, sed etiam ab idolis in daemonibuSprodeunt sermonem fecerimus, si de eisdem iterum considerationem usiceperimus; atque ostenderimus quam fuerint ipsa mendaci sis ima,&ab humani generis hoste perpetuo, fraude astu, in eiusdem perniciem excogitata. Nam sicut uera aliquando diabolus uaticinatus est: quanquam in humani semper ut dictum est generis perniciem, iuraudem , illae boni operis, S ueritatis perpetuus hostis machinetur, ita plerianque ab idolii sunt autem idola, ut paulo ante dicebamus, lapideae, uel ligneae, uel etiam argenteis aureae, uel alteritis generis statuae; per quas, uel loquuti fuerunt, uel iris aliis, prodigiosisque modis, operati sunt quidpiam daemones . ab ipsis demum, oraculis, de quibus fuse fatis antea diximus , aliis ima perniciosissima saepenumero praeni riaciata, exhibitaque nobis oracula, responsa sitisse, certissimum, ita est ut sine dubitatione aliqua etiam atq; ctiam mentiatur lamblichus, uaticinium asserens, semper, in omnibus effetieridicum . Sed Porphyrius contra, rectius est opinatus uaticinia cum asseruerit , nobis a malis, infimis daemonibus insundi; itorum natura sit subdola, omnisornaisque, atque uersatilis; qui Deos, 'ublimes daemones, Manimas defunctorum simulent. Ab iis igitur, qui se se natura sua subdoli ac uersatiles sunt: iud nobis potest exhiberi ueritatis Quamobrem si cuncta oraculorum csponsa, ad aequitatis, constantiae, Mueritati regulas examinare possemus, paucis ima, sorte nulla uera esse,&siolida reperiremus; sed uel perplexa,&ambigua uel inualida Mexpresse alia; uel si etiam uera, aut temere effutita, aut dolo saltem, iraude nobis a daemonibus suisse exhibita intelligeremus. At cum lingula sit nobis mapossibile persequi pauca tantum breuit,inussu
315쪽
curremus. Socratia Delphico oraclito dictum suerat; quod esset omnium sapienti stimus sed mendacissimum suis scoraculum Lactantius ille Firmianus doctissimus ostendit; qui libro tertio de tali a sapientia multa in eo repraehendit, Sin primis illud quod eidem erat celebre prouerbium; Quae supra nos, nihil ad nos. Quasi pecudum more, in terram proni uiuere homines teneantur, non magis ad sidera tollere utilius debeant.
M uuid mentem traxisse pol, quid profuit altum, Erex si caput opecudum si more peram rant ἐHomo enim it in I imalidio cap. IIII, tradidit Trismegistus effect us est diuini operis contem plator ut dum illudum iraretur; auctorem eius agnosceret quin immo Dei imaginem, quamuis non satis expresiam, hominem esse idem alseruit. Dicebat enim Hermes, quod malo Dei est annim, mi mundus, mundi sol, solis autem homo. Ex quibus, hominem Dei summi aliquam esse imaginc in uoluisse manifestum est. Non multum a Mose ille diuersius: qui ad sui imaginem, similitudinem, Deum hominem fecisse, in principio lib. Genesis tradidit Consimile uidetur in Dialogo, cui titulus lota, Plato dixisse Dum Dei summi,ait, mentem esse Iouem Iouis Apollinem Apollinis musas; musarum hominem sed redeo ad oracula. Neque Phedias, de quo Plin. lib. septimo cap. XLVI, erat ut dictum ei ab oraculo fuerat omnium scelicissimus Eusebius lib. quinto de Praeparationem Fuangelica cap. X, EX Tenem eo quodam, multas oraculorum fallacitates, Mimpolluras enarrat inquit ille Oenomaus, uir apud Graecos, Philosophia, Melo quentia nobilis, se ab Apolline Delphico resiponsionibus suisse delusum, ingenue confitetur. Id ipsum asseruit etiam Virgil. libro cxtodum s.cit Aeneam de incolumitate Palinuri ab Apolline ς suisse delusum inquit enim. is Hoc uno resiponso, animum delusit Apollo. M uui fore te ponito incoli men, fucsq; canebat
RONEM clusit cum ut in uita Neronis Suetonius narrat eidem dixerat, ut annum
ptuagesimum tertium caueret putauerat nempe anno aetatiSi I. XXIII, sibi imminere periculum cum tam cia metuendum esse albam annum tunc septuagesimum critum agentem,oraculum admoneret quando idem Galba, exturbato Nerone, factu Sest Imperator.
SA ad prodigiosa magis ueniamus, ii aeqtiae sis delusio, itia impostura, quae pernicies, quae crudelitas illa titit, quum fame Atheniensibus, propter Androgei ita illi putabant caedem, agitatis,4 ad uates, resipon laque oraculosum de more confugientibus, intorrogantibusque, quid ad Deos placandos acto opus erat exhibita ab Apolline illa resiponsio fuit oportere singulis an ranis septem mares, totidemque scenacita in Cretam sacrificandos mittere immanissima cuius in pietatis ad tempora Socrati Suique, quingentis sicilicet post annis, extabant quaedam uestigia. Qtiam ob rem aliquandiu tardatam suis mort m Socratis, ita principio illius Dialogi, cui titulus Phaedo, eius amicus, uel etiam discipulus Plato scriptum reliquit. Quod neminem publice necare liceret, illis temporibus, quibus uel in Delum iret, iaci ex Delo reuerteretur nauis illa: in qua Theseus olim bis septem illo secum tulerat in Cretam & illos seruauerat. Vouerat enim tunc ut sertur Apollini l heseus, si illi seruarentur, quotannis in Deliina spectactillim quod dam mittere. Sed quae rursu Simmanitas quod mendaci sis imum responsium, quale expiandi sceleris genus quae impostura est ista tua o Apollo, mortem morti, crudelitatem crudelitati ad dere quod scelestissim ii moraculum illud tuuia Delphis suit, clim Ionibus aduersus Qui Limam luem, quae in tota uicinia horribiliter grassabatur, abs te remedium p cientibus, resipondisti non desituram luem, nisi clanippus clim Comethone Leonicus no Comethonem, sed Comaetham legit 9 quam ipse in templo Dianae Triclaria stuprauerat erat enim illa templi sacerdos eidiem Dianae Triclacia litaretur annuatimque eisdcm temporibu S pro Menalippo iuuenis elisanti a simus, pro Comethone puella uenti stili, ima, ad aram Dianae mactarentur Qtiae res sui causa iuut fluuius, qui templum illud praeterlabebatur . απς, idest immitis N implacabilis sit appellatus. Quomodo igitur non sic elestisse imi fiunt,&turpis Simi daemones illi, qui cum nihil nisi nocere studeant; tamen tanqtiam Saluatorecinuocari procurant; quomodo non stupidi,& dementes illi sunt, qui salutem ab insidiatoribus, lumanae saluti S perpetuis hostibus petunt, litareque pii tant DeiS hominum iugulo, nec enim homicidii crimen etfiigiunt, si Ioui hominemorrerant. Messeniis inlotago illo bello, quod cum Lacedaemoniis gerebant, de exitu sciscitantibus, uictoria ab oraculo promittitur; ea conditione, ut uirginem ex Aepytidarum familiam coimmolarent Aristomenes Messenitis.trecentos simul homines Ioui sacrificauit Cartha in enses ut Diodorus libro Digesimo historiarum scriptum reliquit Satirino filios sacrifica
hant. In Cypro insula ciuitate Salamina, quam aliamCOrroneam uocabant, Ioui Teucer humana sacrificia exhibuit, ingrauata Cecropis filia homo caedebatur Mos iste, ad Adriani imperatoris cmpora usque i ei crente Firmiano seruatus est. Tauri Scytarum populi Dianiae s
316쪽
nae, Galli FQ , Teutanae, omnes, ab oraculis, moniti , humano sanguine , sacrificabant. Romam usque ista immanitas cruenit. Siquidem, ut Plutarchu in uita Marcelli retulit Sibyllini monitis uiuos aliquo , Graecos,&Gallos Romani, in foro Boario, deriderunt. Latini Iouis, inquit Eusebius, solennitate; qui sigilorat in magna urbe hominem immolari λHanc immanitatem, in libro, quo ad ueritatem gentes adhouatur, Clemens, his uerbis, ex interprete, deplorauit. Crudeles immanesque hominum hostes Dii uestri:sunt; qui non Q-lum amentia laetantur nostra uerum etiam modo per contentionem certamini S modo per cupiditatem uictoriar, animis uestris concitatis, ad uoluptatem suam, immolatione hominum postulant; qui multis nonnunquam ciuitatibus, atque gentibus, tanquam commune pesteS,4 fulmina incidentes , non cestarunt atrociter homines vexare quousque anguine hominum pia cati sunt. Hactenus Clemens. Haec, Malia id genus emendacissi naa,4 facinorosissima Oracula, oraculorumque foedissima responsa habuit antiquitas de quibus libro quarto cap. O , de Praeparatione euangelica uideas fusius apud Eusebium. Nihil prosecto minus uerum est quam quod dicit lamblichus, Oracula Muaticinia suisse semper veridica longe autem uerius est; quod Epaminondas,&Pericles dicebant, Oracula esse formidinis Rignauiae adde imposturae cim
manitatis uelamenta Ieremias haec uniuersia, ex ore Domini repraehendens, cap. X LX inquit.
Et aedificauerunt excelsa Baalim , ad comburendos filios suos igni, in holocaustum Baalim; quae non praecepi, nec locutus sum, nec ascenderunt cor meum. Neque te moueat quaesis quod ad Hebraeos scribens Apost , inter cos quo fide, iustitia commendat, Iephte numeraueriti, quoniam iuxta uotum quod uouerat, suam Deo hi iam immolauerit Historiac cap. X r, libri Iudicum nota est. Vouerat nanque ephte ipse, si aduersus Ammonitas uictoria potitus suisset, euin se immolaturum, qui de soribus domus suae, obuiam sibi primus fuisset egressus accurrit filia; filiam in holocaustum gemebundus obtulit pluris 'faciens uoti solutionem in si imprudens admodum uotum fuerit quam unicae filiae uitam. De qua re, in libro Quaest ad Orthodoxos, quaest XC I x, Iustinus Philosiophus, martyr edi siserens inquit Permisit Deus filiam immolari: non quia humano sanguine delectetur; sed quo documentum statueret posteris me unquam imprudente Deo uota nuncuparent. Multa enim metuenda sunt absurda , in huiusmodi uotis imprudentibus , quae ne eueniant, prospiciens Deus , permisit filiam cphte immolare . quod quidem non fuit antegressi consilii, uel Dei, uel ipsius Iephte, sed accidens imprudentis voti. Haec ille.
Repraehenduntur illi qui oraculorum responsa uenerati sunt.
A P. XIII. ED redeundum est rursus aliquantisper ad uates cum enim uaporibus, aemre exhalationibus, affecti Cut uidimus correptique oraculorum uates siue Pythiae & prophetae illi Ethnici furentes,de futuris diuinarent dubitandum ne est, istos ita teinere prophetaste sicut faciunt illi qui natura temperamento sunt melancholici Qtii denim refert ad suturos euentus percipiendos,& diuinandos, siue magis ad eos somniandoS, effutiendos quod uel natura, di intrinsecuS; uel aliquo se in sim uante halitu, ut Pythia ita enim fiunt prophetae
illi; quos superius prophetas ex parte loci, appellari posse praediximus extrinsecus accedente, uelut melancholici efficiamur 4 ad aliqua ex solo, in quo degimus, prae dicenda, diuinandaque procliuiores reddamur ZQtiae tamen, si adueritati S regula eadem examinare uoluerimuS ,
paucissima ut dictum suit 2 forte nulla uera esse reperiemus. Vt de illis, Pindari sententia uera omnino sit. πιτω=m g GDrati ti: idest. Quam caecae sint futurorum praedictio nes Et Cicero, Nec Apollinis, inquit, opertis credendum existimo: quorum partim fictaa-' perte, partim effutita temere nunquam, ne mediocri quidem cuiquam,non modo prudenti pro' bata sunt. Non ne fictum aperte fuit oraculum illud, cuius ex Demosthene lib. secundo de Di - ' uinatione meminit idem Cicero, cum diceret ille Pythiam aliquando id est, quasi cum Philippo facere. Hoc autem eo spectabat, ut eam a Philippo pecunia, muneribus co ruptam diceret.Quid non ne idem Apollo se sutura ignorare mi Ciceroni credamu S aperte confessus est, inquien S., Quid rustra petitis non nostrum oscirestit ira . . Quamobrem libro primo de Diuinatione inquit idem Cicero; quod suis temporibus minus oraculorum ueritate Xcellebat Porphyrius autem ingenue magis de eis locutus est, cum di ii, quod ab infimis daemontibus oracula exhibentur, qui subdoli, uersatiles fiunt. V comm n mirari non desinam Platonem summum alioqui sapientis limum Philosophum, Platonicos uuonines: Qui oraculorum historias LDeorum,immo daemonum, uel surentium responsa, non O
317쪽
Ium tanquam uera recipiunt sed recepta etiam, tanquam a numine amatis prolata, rationibus, ut possitiat, ualidioribus confirmare contendunt, ea omni honore,& suseipiunt, ius i cinnt,ac uenerantur: humanamque sapientiam prae illa, quae ab oraculiSest, furoribusque ut ipsi aiunt diuinis, qui quatuor sunt, mysterialis,quia Dionysio: amatoriuS, quia Venere sua ticinalis, qui ab Apolline: poeticus, qui a Musis, nihili faciundam esse, iidem existimant. In cuius rei confirmationem, in Dialogo cui titulus Phedrus maxima atque amplissima bona nobis, per furorem diuino quodam numine concessum Plato fieri asseuerauit ut futura, quae in Delphis uates,&in Dodona sacerdotes, Malibi Sibyllae praedixerunt, non nisi furentes,&percitae dixerinta Quinimmo in Dialogo illo, cui titulus Io, Tynnichum quendam Chalciden semin medium adduxit, qui multa quamuis alias scripsisset poemata e nullum tamen ederat memoria dignum praeter illud , quod furore isto aliquando raptus in Apollinis . laudem ille composiverat. Omnium enim pulcherrimum, diuinumque propemodum illud fuisse firmauit ineptissimos enim quosdam homines, a musis idcirco corripi, ait Plato quia nobis diuina uult declarare prouidentia; non hominum, inuenta esse praeclara poemata, sed coelestia munera. Aristoteles etiam x xx sectione Problem Platonis quasi sententiae subsicripsisse uisus est; cum positi erit, Maracum quendam Siracusanum, tunc praestantiorem fuisse Poetam;cum ab huiuscem di surore excitaretur. Quamobrem Ouidius. M EI Deus in illis, quo agitante calescant, , Sedibus aethereis stiritus ille uenit. Et lib. Fastorum. Est Deus in nobis, agitante caleficimus illo.
D Impetus hic acro semina mentis habet. NEGABAT, sine rore Demetitus quenquam Poetam magnum esse posse. Iamblichus putauit animos ad praesagiendum, ita diuinitus afflari ut cum dormire uideantur, non dormiat;&cum uigilare, non uigilent neqrie more hominum numine afflati sensibus utantur quoniani subiecerunt inquit uitam suam penitus afflanti Deo. Ideo siue ut uehiculum, siue ut instrumentum se subiecerint priorem uitae modi uia deposuere atque uel uitam propriam in uitam diuinam commutauere; uel uitam suam penitu; ad Deum agiit. Quam rem quibusdam etiam, sed fatis fiatilibus experientiis, probare ille contendit ut quod afflati ignem admotum non sentiant; ulla pungentia, uel radentia, uel tormenta percipiant Deo id quod molestum est repellente Gquod per in uia vadant per ignem ferantur intacti & flumina mirabiliter pertranseant quod agit inquit Sacerdos ipsa in cataballis Consimile Strabo lib. quinto Geographiae tradidit de iis
qui afflantur numine Feronio, in ciuitate clusitem nominis Feronia dicta ita enim loco citato, scriptum ille reliquit Sub monte Soracte,urbs est Feronia; quo nomine,&Dea quaedam nuncupatur: quam finitimi miro dignantur honore. Eodem in loco ipsius templum est, mirificum sacri genus habens. Nam qui eius numine afflantur, iandis pedibus prunas,&copiosium inambulant, sub hac daemone nulla laesione cinerem. Haec ille De hac ipsa re libro quinto Geographiae ita scriptum reliquit Raphael Volaterranus. Soracte uicinus urbi mons Siluestri Pontificis secessus; ubi olim Apollo colebatur; cuius facerdos Virgiliori Strabone testibus, exarpinorum familia nudis plantis ardentes prunas perambulabat. Hactenus Volaterranu S.
Si aduersus hanc impiam dementiam,&dementem impietatem id nobis sufficiat quod lib. secundo de Diuinatione in haec uerba scriptum reliquit Cicero. Quid habet auctoritatis furor iste, quem diuinum uocant, ut quae sapiens non uideat, ea uideat insanus; cis, qui humanos 'sensus amiserat, diuinos assecutus sit
Nunc tandem ad obiectionem , ex oraculorum praedictionibus, factam,&ad η
ca, quae praecedenti capite oraculorum diuinitati quasi subscribere uisa fuerunt, ex Theolgo, respondetur CAP. XIIII.
A tempus est, ut ad Theologos nostros reuertamur, tam obiectionem ex oraculorum praedictionibns factam, quam ea quae praecedenti capite, ex PlatOne,&aliquot aliis, quasi in eorundem diuinitatis,&diuini ut illi aiunt suroris confirmatione adducta suerunt, plenius Theologice dis luamus. Nostri igitur sacri codices uix agnoscunt uocem hanc, oraculum,& uix quinquies, uel decies ad summum in illis ipsam reperies; ea sacri codices aliquando utuntur, uel ut parte quandam templi, quae etiam propitiatori u appellabatur, significent.sicut
cuixo. XXV, legitur. Duos quoq; Cherubin aureos,&productiles facies, ex utraq; parte oraculi. Eesib. tertio Regum cap. v i, Et intulerunt sacerdotes arcam foederis domini, in locum suu
in oraculum templi, in sanctum sanctorum, subter alas Cherubin Vel pro aliquo ad hanc tem
318쪽
pii partem attinente, sicut, ni fallor, sumitur lib. secundo Paralipom. cap. IIII, cum dicitur. Porro capitella earum quinque cubitorum necnon&quasi catenulas in oraculo rei dicebatur autem locus ille templi oraculum quoniam inde audiebantur diuina responsa. B. Hier super uerbis illis Matth. cap. O. Et responso accepto in somno RG notauit uerbum Graecum, quod est γηραιτιθεντες, ut magi de magi S enim ibi est sermo habito oraculo, diuino resiponso, per aliam uiam redierint in suam regione quo uerbo usius est etiam paulo post Graecus interpres Vbinos legimus, quod osteph admonitus in somnis secessit, in partes Galileae. Sed ut prius dicebamus)uox in canonicis libris rarius usurpata est. Caeterum de ipsis uatibus, furentibus diuinantibusque cum multa alibi, tum ista in libro Leuit cap. x X leguntur. Vir siue mulier, in quibus Pythonicus, uel diuinationis suerit spiritus, morte moriantur lapidibu Sobruente S; sanguis eorum sit supercos De Necyomantici Saulem legimus Saule Pythonissam. υχαγωγοντα constituisse; sed non nisi derelictum prius a domino. Ita enim primo lib. Regum cap. XV I dicit scriptura. Dicit autem Samuel ad Saul; quare inquietasti me, ut suscitarer Θωait Saul cru- cior nimis . Siquidem Philistii impugnant aduersum me; Deus recesiit a me; .exaudire me' noluit, neque in manu prophetarum , neque per somnia . Vocati ergo te; iit ostenderes mihi quid faciam Et ait Samuel, quid interrogaSine, cum dominus recesserit a te Et quae sequun- tur. Deuter xv Iri,&illi, qui PythoneSconsulunt;&illi, quia mortuis ueritatem inquirunt, abominatio sunt Domino. Ex quibus non ibium Oracula,& diuinanteS, ωχαγιυγοι ταe, sed ipsos etiam consulente , tanquam a domino derelictos , ueluti improbos ta batanae in perditionem traditos , ab ecclesia rite atque legitime, ut per totam causam XXVI, patere potest, damnari colligendum est. DE Idolis autem,&Idolorum cultura non est, cur multa dicamus cum Idola abiicienda,&idolorum cultum execrandum exclament ubiquefacrae laterae . Ex quibus duo, uel tria ad a summum producemu S loca. Lib. nanque Leuit. cap. xx VI, ita legitur, Non facietis uobis ido in lum,& sculptile nec titulos erigetis; nec insignem lapident ponetis in terra uestra, ut adoretis N eum. Et lib. Deuter. cap. VII. Sculptilia eorum igne combures non concupisce argentum
N aurum; de quibus fa sta sunt; neque assumes ex eis tibi quidpiam; ne offendas, propterea quia 1 abhominatio est Domini Dei tui. Nec inseres quidquam ex dolo in domum tuam , ne fias an M thema; sicut&illud est. Quasi spurcitiam detestaberis; uelut inquinamentum ac sordes abhora minationi habebis; quia anathema est. Et in lib. Sap. cap. xim . . Initium fornicationis est ex quisitio Idolorum, Sadinventio illorum corruptio uitae est. Scire aute ira unde idolorum cultus
iumpserit initium siue ab Isimaliele in posteriore Mundi aetate qui primus ex luto simulachrum effinxit; sive a Nemroth, qui ad ignem adorandum cogebat homines siue a Nilo qui Beli filii sui imaginem iusiSit adorari Ideo Sap. xi ii I, Acerbo luctu dolens pater sibi rapti filii secit imaginem, &illum qui tunc quasi homo mortuus fuerat, nunc tanquam Deum colere coepiti constituit inter seruos suos lacra, sacri licia cum nihil prorsus ad nostram disputationem pertineat omittimus. De his uero, quae idolis immolantur; tam clara in Epistola priore ad Cor. cap. viarest Apostoli doctrina; ut de hac re fusius disserere, sit omnino supersuum Christiano nanque blido& firmo, qui idolum nihil esse intelligit, non autem infirmo ' qui adhuc aliquam habet de Idolo opinionem, idolotitis uti permittit modo inlirmioris animum aliquo modo non ollendat. Sed de dolis fatis.
Sup EREs intelligamus quid de facerdote in Feronia nudis pedibus ardentes prunas in ambulante, ilia prodigiosa in cataballis exercente, diceret Theologus is certe etsi res creata omnes suo ita creator elie subiectas afurna et ut pro arbitrio, ignis uirtutem comprimere, iorum qui agunt omnium potentiam augere, uel infirmare, ut libet, uel etiam auferres immutar re possit,&ideo Esaiae xa III, Cum transieris per aquaStecum ero .llumina non operient te cum ambulaueris in igne non combureis;&flamma non ardebit in te;quia ego dominuS Deus tuus sanctus Israel saluator tuus. Daemoni tamen multa Deum gloriosum permittere assereret. quae nobis admirenda uidentur, nostris ita promerentibus sceleribus quod patet Exodi VII, vita, siue illa daemon percelerem passi uis activorum approximationem faciat; siue illa non faciat, sed facere uideatur, Per oculorum, Saliorum sensuum ei Licinationem; quod praestigiatores multoS ad quaestu in nos saepius facere videmus . Talia nanque similia fuisse illa , exiit, mandum est; quae in cataballis, Min Feronia facerdoS, uel Daemon potiti per facerdotem operabatur. Addaemonis similiter illusionem relerendum, quod alii de Seleuco Pestae rem fac rarnia ciente tradiderunt; a quo praeparata ligna, Miam arae impolita sponte sua ad limulachrum Iouisse conuerterunt,&exarserunt. Et cum ab extructis iam lignis, in ara Egnati aemnia phae in Appulis, flammae repente sese exilierunt. Et cum apud Siculos in colle Vulcanio iuxta Petreiali uti imum armentorum falces sua sponte ignem conceperunt. Et cum Galli Brenno duce, ad rem Dium Delphicum diripiendum accederent; teria, caparte, qua Galloruin xercitu Sconsistzbar, a DP mortara,
319쪽
motibus ita uehementibus quateretur, ut intra profunda voragines dehiscens plurimos absos Eberet et tactae coelo flammis multitudo ustulata periret responderat, nanque oraculum se templum suum defensurum. Et quod in uita Vespasiani retulit SuetoniuS de arbore cupresibi qua iuactro auito,sine ulla ui tempestatis, radicitus euulsa, atque prostrata, sequenti die uiridior,ac fir mior resurrexit. Haec inquam Malia id genu innumera, quae passeim in libris gentilium admirati da leuuntur daemonum tintillusionibu Sascribenda; ut uel abitiiusmodi portentis decepti, euitum isdem aliquem exhibeamuS. Ad ea autem quae a nobiS, de Oraculis per daemones exhibitis, dicta sitiit omnia confirmanda; B. Cypriani lib.de Idolorum uanitate, testimonium producemus. ubi postquam de auguriis nonnulla, de ausipiciis dixerat subiecit, Horum autem omnium ra
tio est illa quae fallit, decipit; iraestigiis caecantibus ueritatem, stultum,&prodigum uulgus sinducit Spiritus in sinceri, i agi, qui posteaquam terrenis uitiis immersi sint: a uigore coe
lesti, terreno contagio recesse erunt, non desinunt perditi perdere; deprauati errorem pravita tis infundere. Et aliquot interpositis. Hi ergo piritus, sub statuis, atque imaginibus cosecratis, sdelitescunt Hi afflatu suo, uatum pectora insipirant; extorum fibras animant; auium uolatus gu Rbernant sortes regunt; oracula ei sciunt; alsa ueris semper inuoluunt. Nam xfalluntur,xfal lunt; uitam turbant somno Sin quietant irrepentes etiam spiritus corporibus occulta mentis ς terrent membra distorquent; ualetudinem frangunt morbos acestini; ut ad cultum sui cogat; φut nidore altarium,& rogi Specorum saginati, remissis, quae constrinxerant, curasthitideantur. Haec est de illis medelai cum pDrum cessat iniuria . Nec aliud his studium est quam a Deo homi snes avocare; Mad superstitionem sivi, ab intellectu uerae religionis, auertere;& cum sint ipliice. nales quaerere sibi ad poclaam comiteS; quoS ad crimen suum fecerunt errore participes. Hacte mnus Cyprianus. Sed de oraculis,d de uno eorum diuinandi genere; quod ex natura antiqui duo φxere,hoc est de diuinatione exsurore, erit dictum latis si tantum illud, quod Esaie cap. x Lilii. Iestimus,addiderimus Ego sum dominus irrita faciens signa diuinorum,& ariolos in surorem uertens. Post furorem consequen Serat ut de altero , quod item ex natura antiqui duxerunt, diui nandi genere, id est de diuinatione per somnium,mox diceremuS. Verulamcnde aruspicio prius, Maugurio,quae, ex arte, diuinationes ab antiquioribus dictae sunt; mox de omnibus,ri portentis dimiri sumus . quod Mista speciem quandam oraculi, idest daemonicae illusionis N diuinationis existant post haec de sorte, propter eandem causam, dicemus Demum depraesagitione per somnium sermonem habebimus ut inter duo naturalia ita enim a Stoicis & priscis sunt furorvi mnium appellata diuinandi genera,artificialia omnia, eorundem i, considerationem complecteremur. De oraculis autem, atque de oraculorum uatibus, furentibus, insuper de Necyoman Glicis, quam uanae, tutiles sint illae, quae inde habentur responsiones,&praedic tiones, ita ut ex eis nulla euentus necessitam, immo neque de euentu futuro certitudo aliqua haberi posi
Ad confirmationem per diuinationem eX Aruspicio procedentem, ex philosopho respondetur V.
D confirmationem, quae ab Auruspicio siue extispicio procedit, ex Philosophorum monumentis prius,deinde ex catholicis Theologorum decretis responde bimus Philosophos autem, in huius obiecti,4 sequentium solutione, eos intelligo, qui in rebus considerandi S sensum,& naturae rationem, quantum potuerunt, intimitati; non autem uana Stoicorum commenta; ut fecit aliquando
Democritus; qui asserere ausus suit quod fortast e non dicerent ipsi Stoici, si plus quam fatis sint superstitiosi non solum Deorum consilia in extis indicari; sed ab extorum praeterea habitu,&colore,falubritatiS, uel pestilentiae imminentis signa per cipi; nonnunquam etiam quaesit uel sterilitas agrorum uel fertilitas futura portendi. Sed Cice. lib. secundo de Diuinatione physice magis quam Democritus, uel Stoici faciant, ad obiectum resipondet; atque ipsam Auruspicinam artem, distiplinam, ex ortu eiusdem, quam nullius sit auctoritatis, uel fidei&constantiae, nedum ut a nobiSea, qu e ex Aurisipicina arte ab istis praedicuntur, ineuitabili necessitate, quasi Deorum fatali decreto, enenire, existimandum sit; praeclarissime demonstrauit. Cum Tages ille in agro Tarquiniensi puerili specie repente de terra pro-ssilien S, artem huiusmodi, ut sertur, tradiderit; cuiuS LucanuS meminit., Et fibris si nulla fides sed conditor artis, Finxerit ista Tages. Via ergo, inquit Cicero, Tages ille Deus quispiam erat, uel homo; Si Deus, cur se contra naturam, in terram abdiderat; ut bubulci patefactus aratro e terra prodierit Z Non ne ex superiore loco disciplinam Deus hominibus tradere potuit' si homo, quo nam modo terra oppressuS
320쪽
sus uiuere potuit uel unde potuit illa, quae alios doceat, didicisse λ Haec Cic.Sed ueniamus ad Pquae aruspices obire dicuntur. Cato se mirari aiebat Quod non rideret Arusipex; cum Aruspicem suo sungentem munere aliquando consipexisset, quod de eis dicemus, quae isti praediuinare, fata- gunt quota enim quaeque res,inquit Cicero,euenit praedicta ab hisZaut si quippiam , quod ab iis V praedictum suerat, euenit; quida: ferri potest cur non casu id eueneri: Multa alia aduersius aruspicium prosequitur ibidem Cic. ubi quorundam etiam comminiscituri quae contra Aruspicum praedictioneSeuenerunt Aristo. naturae interpreS diligentissimus, uisus est ex tisipicii mem nil se, lib. secundo de Historia cap. v v II, cum ex interprete inquit. Si qua dissecta quadrupede, lienem latere cuntineri dextro, iecur sinistro, uisum est, prodigiose id euenisse putandum . Caeterum quod temere, aut Drtuito , aut etiam ex contingenti, futurum sit, uel a diuino intellectu praeintelligi, uel ab humano per extis icium praecognosci posse negat ille apertissime; cum de iis, quae
euentura contingenter sunt, nullam apud intellectit in aliquem extare ueritatem, certitudinem affirmet. At propius iterum artem ipsam amabo insipiciamus. quam extia rationem omnem, ac naturae consensium, ipsa fuerit mortalibu in uedia, consideremus; deceptionesq; esse hominu, uel Daemonum illusiones, quicquid circa extispicia aliquando ueri colitigerit demonstremuS. Sed imprimis eorum aliquot, quae in extispicio euenerunt, raptim percurramus, ut cum Catoni con suli immolanti exta emarcuerint, et cum iecinoris caput euanuerit, et crina Caio principi, M. Marcello iecur subito extabuisse, notatum fuit. Et Iulio Caesari, quo die a coniuratis ii tersectus est, coriis in opimis bobus defecerit. Haec inquam . huiusmodi alia omnia, nulla ratione, sed praeter,& contra omnem naturae ordinem, Mnaturalium rerum nutuum consensum euenisse, ostendamus. Vnde nam quaeso, tam subita ut interea res cir tinum arae iam impositorumlii norum excitatum aliquando incendium mittamus; quod brtea solaribus radiis patiente disposito excitatum suis senaturales effectuum speculatores dicerent eXtorum mutatio euenit, Iipsi immolationes; ut aut abest et aliquid in facrificiis, aut superesset Unde si caput fuit m ecore, eo in extis; mo simul ac molam , Muinum uates insperserat, euanuit Qua nanq; tii, ad unmolantis sortunam , exta se accommodant ut in alium se mox habitum coloremq; conuertant;&pecudis iecur nitidum N plenum, horridum mox, marcidum,&cxile sat Etenim uiuis uictimis defuisse aliquid, cor praesertim, affirmari non potest non enim uixissent uita sonte stibducto; nec labes insignis occuluisset interiorum uisicerum; nec immolationi cum magno iudio integerrimas exquirerent uates fuisset at illae adhibitae; si morbo aliquo praesertim signi contactae fuissent. Aut si caruisse lar tamur uiuas uictimas uisceribus cureX corde potiuS, aut lecInora habentes mutila, alius, quibus nihil uit dirius, alius mox impollutas,d inte-ς ras, ex eodem delegit numero Z nisi etiam quod uolunt Stoici Chrysippus, Antipater, PosiSldonius speculiaris inerat in hostiis deligendi uis, si quidem non raro primam faulle, proximam pulcherrime litatam fuisse, Mapud Valerium lib. primo cap. v s, kapud Plutarchum in uita Marcelli constat sed tum, ubi quaesio illa minae supcriorum extorum aut quae a subita facta est deorum tanta placati, aut quae deorum constantia est ut primis minentur extis; bene promittant secundis ZErgo aut aliqui Sid abripuit; quod subito interiit ex oculis uel iniecit aliquid quod nusquam antea uisum fuerat aut natura uis aliqua illud consecit, atque exedit; hoc uero progenuit. Si naturae hoc attribuatur ingenio erit aliquid, quod contra perpetuum naturae cursum
&omnium philosophantium disiciplinam, aut ex nihilo oriatur aut in nihilum ubito occidat; uod admittendum nequaquam est. Illud prosecto si hoc dixerimus eueniet, quod lib. de Diuinatione posteriore dicebat, Cic. uerbem nempe Philosophiae prodemus, dum castella delandimus. Nam dum Arusipicinam ueram esse uoluerimus; physiologiam totam peruertemu . Siri uero abripuit illud quispiam uel iniecit; quod uel interiisse uidetur, uel emeritile; quis nam ille erita quis a physicis potest illius effectus auctor assignaria Daemonem dices ortasse, uel Deum. Sed responsio non est physica; attamen uidendum est, quis horum sit illius prae lugu auctor quod capite sequenti declarabimus.
Ad confirmationem ex Aruspicio,ex Theologo respondetur.
A P. XVI. HEo Locus Christianus Aruspicinae damnat obseruationem quam reipublicae Christianae principes, Pontifices maximi sub anathematis uinculo ut 6. q. v. fusius conti ii et hir de medio funditus tolli iubent. Dii siebius lib. quarto de Euangelica praeparatione, cap. primo Arusipicum disciplinam, eductorum, atque improboriam hominium imposturam esse, asseruit, ad turpe quaestus
excogitatam; quorum etiam fraudem,per diuersia torme torum genera, non
nullis, qui aruspicium proritebantur, iudices quandoque extorsit se ainr auit