Cogitationes rationales de Deo, anima, mundo, et entibus in genere spectatis

61쪽

Dividitur etiam in ultimum &inrermedium L. Dbordinatum. Illa est, propter quem sunt intermedii;& bic , qui propter ultimum. Ita ex. gr Eruditio potest esse finis ultimus, lectio librorum di medit 1 tio finςs intermedii.

Quidquid in Ente singulari com

cipimus , suo modo determinatum est; sunt autem quaedam determia nationes necessariae atque constantes; aliae contingentes atque Uari Dbiles. Datis quibusdam necessa- lriis dantur quoque Ceterae, atque. Odeo inde sentia & attributa, sicuti a variabilibus modi resultant intoniam per determinationes Necessarias, quas sentiales adpellare licet, ens in esse suo constituitur, hoc est, ab iis pendet', ut ens sit hujus generis atque speciei, detem minationes Essentiales sunt Formia tis. Unde intelligitur Rrmam

are Este rei atque d insui.

m s. Interam

62쪽

ad se invicem.

q. IO3. Illud quod determinatur, VOCa- 3 imatur in Composito Matem. Unde vulgo dicitur, ens compositum ex Materia constare, de qua uberius agemus in Cosmologia generali. g. Io . Ens, quatenus consideratur ut subhaum. habens essentiam, & praeter eam aliorum capax, vocatur Subjectum; illa vero alia, quae essentiam consequuntur , & vel attributa sunt et modi, quibus accidentaliter ad aliquam Entis speciem refertur,

est Subjectum doctrinae, & doctritia adjunctum hominis , per quod ad Speciem quandam Entium, nempe hominum doctorum accidentaliter

refertur. 6. I s .

Objectum contra appellari sue- obiectam. vit illud ens, quod actionem agentis determinat, seu actionis quasi limes est. Unde vulgo dicitur, agens versari circa hoc vel illud

63쪽

ss De Respectu Entium visus, quia hic actus animalis per colorem determinatur. Similiter corpora naturalia dicuntur objectum Physici, quia ipsius actioneS, quas tanquam rabicus suscipit, per corpora naturalia determinantur. Scholasticis Materia ci ea quam Objectum est, Materia in qua Subjectum; unde Materia pro' prie sic dicta cum addito Materia ex qua. εθηum s Quodsi ex Ente aliouo dato al-frat,vium, teriuS praessentia , Vel adventiis , vel et i roguo' praeteritio colligitur, prius dicitur

ivum, quidem in primo casu Demo=ὶ Ira tivmn, in secundo Prognosticuru, in tertio denique Rememoratium LSi vero Signum attributa modos veret designatae simul manifestat, &eorum inter se connexiones plureS, Vel pauciores animo ingerit, Scientificum adpellatur. EX gr. Pythagoras e vestigiis Herculis agnovit illius magnitudinem. S. IOIA

64쪽

' adse inυDem. f. IOZ. Signa fiant porro velissuresi ra- N. Mistione conneXa rebus, quibus menti repraesentandis adhibentur ; vel arbitrio hominum ; illa dicuntur ' a Naturalia, haec Arbitraria. LX. gr. fumus est 1ignum naturale ignIS; picta autem Leonis, CerVi &c. imago est signum arbitrarium , poniS.

Distinguuntur etiam signa in& Σημεῖα, quorum illa sunt Τεκα certo significantia; haec probabit, ter tantum. Ita enormia peccata μεῖον. futuras Dei poenas certissime indicant. Qilando autem dicitur: cpadet ; ergo studes; pallor tantummodo est signum probabiliter significans. Item mutationes Barometri respectu tempestatis.

Signa Naturalia sunt scientifica, mori quoniam hic signum & signatum inter se connectuntur, vestit causa dc ejectus, vel ut ejusdem causae - D s fectus

65쪽

18 De Respectu metum fectus communes ; ab effectibus autem ad causas, & reciproce licet concludere. Ita tempore VeriSFO-axatio ranarum causa quidem non est arboris virescentis, sed habet communem causam, solem sc. pr. pius adscendentem.

Arbitraria possunt essescientifici,

N psisunt ese rememoratiis tam tum. ItaVoces sunt signa conceptuum & rerum, sed nude significativa & rememorativa. Qtiid enim commune est v. c. Voci, domuS, cum re designata r Sunt vero &alia signa arbitraria , v. gr. in Arithmeticis, Geometricis, Algebraicis, quae ad veritates investigandas ad- jumento sunt. Eundem quoque

usum praestant Globi, mappae Geu- graphicae , figurae &c

g. III.

Signa Naturalia sunt certa semper, si satis determinate illa intelligas. Neque enim id in rigore Metaphysico verum est, quod ejusdem

66쪽

adse invitam. ssclem effectus diversae esse possint

Causae. Unusquisque effectus suam praecise caussam certo &determinate indicat. Signa autem arbi traria, tanquam mutationi Obno Nia , possunt esse probabilia magis, minusque pro circumstantiis usque ad certitudinem, quam Vocant, Moralem, & invita civili verae certitudini faciunt aequipollentem.

Porro etiam Signa Naturalia n-.pegunt e se rebus consemcta j exhi-pitiva, cuj usmodi V. g. sunt Symp tomata morborum; & a rebus sep rata vel significativa tantum, utiunt V. gr. vestigia quaedam nivi ini- pressa. Sic Arbitraria divinitus constituta, quorum exempla sunt V. gr. pro exhibitivis sacramenta N.

Testamenti, pro Agniscat is Testata senti veteris. Arbitraria humanituν instituta possunt esse signiscatisa di exhibitiva, ut, si coronam Regi ordines offerant, si

obsessi claves urbis exhibeant Duci obsidionis

67쪽

obsidionis; quae signa sunt exhibitiva moraliter, non significativa tantum, qualia sunt, ii mappam alicui Geographicam, aut urbis cujusdam ichnographicam priva tus offerat. Sed in rebus physicis sunt nude significativa; neque enim arbitrio humano res naturae subjacent, ut re ipsa tradi signo a bitrario possint.

COSMOLOGIA.

Cosmologia est Scientia Mundi

in genere. q. a.

Usus hujus disciplinae sunt multipliceS,

Primus est Theologicus pro Theologia Naturali ad demonstrandam Dei existentiam & Attributa. Omnis de Deo notitia Naturalis aequu

sita hauritur ex creaturarum Consideratione.

68쪽

Prolegomena. 6 Isideratione. Est igitur aliquid in i

CreaturiS commune, quo ad agnoscendas Dei sive existentiam, sive, ea praemissa, persectiones deducamur. Talis est pro existentia Dei V. g. contingentis rerum Omnia um; pro attributis ordo rerum ae consantia, γ nexus 5 c. Secundus itidem Theologicus, pertinet aliquo sensu ad naturalem, aliquoad supernaturalem Theologiam, praeliminariter fallim. Dum enim ostenditur, leges motuum in cor poribus , & successiones perceptionum in sipiritibus non esse immuta

hiles & necessarias, sed ex divina sapientia & libertate statutas,& divino etiamnum influxui subjectas: Inde intelligitur posse Deum facere miracula , tum in corporibus sive totalibus Mundi sive partialibus, tum etiam in sipiritibus, cujusmodi simi prophetia . Tertius usus est Moralis f. Politicus.

Si, per tradita cosmologiae, nexus est in rebus, sequitur, ut sines obtineas, utendum esse mediis, ferendas igitur leges, proponenda Cum poenis praemia. Et qualia illa esse debeant, ex natura illius nexus

potest & debet colligi. Quartus

69쪽

Mundati

Quartus est Metaphysicus ; nisi enim ex Cosmologia nexus rerum teneas, non potes in posterum oste dere, dari fines in hoc univeris divinos; non potes de persectiono Mundi ea disserere, quae necessa ria sunt in capite de providentia;& quae siuit similia. q. II Atque haec est ratio, cur coxa mologia praemittatur Psychologiae& Theologiae Naturali. Sequitur Omologiam, quia principiis uti tur Ontologicis in propossitionibus demonstrandis, tum etiam teris minis Ontologicis indefiniendo.

Mundi Definitione , ti

quae hinc consequuntur. g. Alandus est congeries rerum mutabilium cum simultanearum, tum sucecssivarum inter se coneXarum. f. II 7.

70쪽

a line ebnsequum ιν. Definitionis hujus realitatem nhia. monstramus aposteriori, quoniam mundus, qui existit, tanquam individuum suam continet Speciem L. Genus , nempe Mundum in ge

Quodsi enim Mundi hujus ad , Eaeium, spectabilis contemplationem generalem instituamus, pra ter tellu- rem, quam incolimus, alia deprehendimus corpora totalia, veluti

Solem , Planetas & Fixas, quae

tanquam parteS compagem quan- idam constituunt. In tellure habemus corpora partialia, quae aliquandiu permanent. Unde elucet dari in hoc universo ressimultarieas, quae simul existunt. Corporum partialium alia intereunt, alia oriuntur, & cum totalia situm erga se iinvicem mutant , tum pallialia continuis mutationibus subjacent.

hnde porro perspicuum est, dari fin hoe universo etiam ressuccessivas, quae