Alberti Pii Carporum comitis illustrissimi, ad Erasmi Roterodami expostulationem responsio accurata & paraenetica, Martini Lutheri & asseclarum eius haeresim vesanam magnis argumentis, & iustis rationibus confutans

141쪽

J V . t Ad ErasmILEpistolam

rerum usus dicas repugnantia . Hinc diuus Thomas, solertissimus Scotus,Bonauetura adericus, Magnus Albertus, oc e teri splurimi doctores praeclarissimi doctissimi Parisiens chol prcse res,a te exibilatur,ec calumniis quasi sophistae vexatur. Qui exaetissima ratione de dogmatibus theologicis disteruerat. Quo disceptandi genere,& docendi methodo diuinitus de

mu inuenta,quid potest esse accomodatius , modo ea ne quis abutatur,ad veritate paucis coperienda,expliciuidas, ta quaectiones cuctas usq; ad prima elementa resoluendas Vt enim tribulis ec trahis granu excuti tur ex paleis,cribro excluditur rizania a tritico, sic ea methodo,quasi excussbtio ventilantur doctrinae fallaciat dogmata paleis inuoluta explicantur re conum eumr:quq tu dumi merito times Parisiensem doctrina sophistica esse praedicas: Quae veru est tormentum e

flagellum hqreticoru, dc proinde illis inuisa,ec in pti/mis molesta. At es ne tu arrogantissime calumniatorcu illis,no dico summis viris illius scholae, qua nulIavnil in Christiano orbe fuit celebrior in fide catholi.

ca,syncerior,ec Metior,Henrico,Scoto,Alberio ma gno,Thoma, Occham,ut caeteros omitta eiusde ordinis viros summos: sed cum minoris notae doctoribus

plebeisq; theologis academiae illius celebertims comparandus aut alterius ab ipsa derivatς ut a prim o fonte eade methodo incedentis . cu enim Parisiensem academia eximie comendo ec celebro, uti primatia doomesu principe,& caeteras laudo,quae ab illa proflu/xere.A.ut es ne digit ut in hominu doctoru numeto

142쪽

recenseatis Perpendatur scripta tua, nonne ipsa testa tur te pauculis literis insanu euasisse, cu in eis nec eruditionem,nec iudictu,nec elocutione proeras, sed inisurore,blasphemias,argutiolas,lc captauculas cu verborum inaniu inculcatione dc summo stladio depraua di sensus scripturam:quas cu attigisti, no minus see

dasti q obscoenas Harpyias serui dapes, quas coligissent.Quantu dedidicistiMartines' quato plus sapiebas

eo tempore, quo in quada declamatiuncula tua editaec typis excula, asserebas non esse tutu, diebus festis extra templum parochiae missam audire, ne praetextu

quidem peculiaris cuiusdam deuotionis, cum statuto ecclesiae,missa sit in parochia audienda qua ecclesiam affirmabas non poste errare,falli autem posse spiritu proprium,etsi moueatur pio quodam affectus' Quamobrem admonebas in eo non esse fidendu nec in sensu proprio ambulandum,exclamans ignarum esse fallaciarum diaboli,dc nescire quid posset astu ic dolis qui proprio fidit spiritui,cum transfiguret sese pers pe in angelum lucis,ut commodius seducat ,& specie pietatis multa suggerat,quq minime deceant,multost his artibus sesellisse aiebas. Proinde concludebas standuesse decretis ecclesiς,cum ipsa falli non valeat.Quato inqua doctior tunc eras, quanto spiritu domini magis afflatus,quando haec concionabaris ' quanto prodentior,q postea fueris,cum sensui proprio sidens, ta queo ipsius diaboli,quem praecauendum solicite pra

dicaueras,captus, iudicium uniuersalis ecclesiae, sen tentiam omniu sanctorum contempsisti, dc tractandi

143쪽

Ad Erasini Epistolam

theologica nouam rationem comentus es,qui theologiam profanari videri cupis, si quis Platone aut AH. stotelem adduxerit ad sententiam aliquam confirma dam .Quos tanto fastu contemnis,quasi de compoto/ribus quibusdam tuis rudibus ae indoctis hominibus loqueretis:cu tamen illi omnibus doctis ac prudentia bus,annos iam bis mille pro naturae miraculo suetinere summis laudibus celebrati.Quorum doctrina. Atistotelis praesertim, quem teps rum suis doloribus si tempus daretur arrogatissime profiteris,la pro funda,lc exacta a cuctis philosophis naturς causas cotemplantibus iudicatur,ut omnes confiteantur nullunaturae mysterium,qd homini lumIue naturali posse esse cognitum,illa latuisse,nec ultra prospicere queda condito orbe propriis vitibus hucusq; potuisse:videris ipsum solum,uniuersam philosophiam illustrasseta caeteris addiscendam tradidisse. Quamobrem nec quempiam dignum haberi philosophi nomine, qui in dogmatibus Aristotelicis non fuerit eruditus. In qui bus quidem te minime versatum fuisse prς te serenaee ex sontibus propriis si quid attigeris hausisse, sed deriuata sordidis, ec sinuosis canalibus paucula quaedam excepisset hoc est,ex comentariolis quibusdam in quibus illa hinc inde congesta circuseruntur. Quae tamequaliacus sint aciunt ut aliquid esse videaris.Tu ta

men pro caetera tua versutia,qui nugas recipis , 5c Ogmenta poetarum, quoniam tuis mendaciis accom/modantur:& nominibus uteris ac exemplis getilium

tam profanis, ut non indecorum modo, sed impium

144쪽

prorsus si In factis quaestionibus istia commemoraria Quid em comune dogmatib' theologicis cia Oreste, Protheo, Hercule , A mea, ec similibus, quae passim in scriptis tuis usurpas Ergo qui huiusmodi rebus insteris ,reiicis genus illud literaru qd do i ns tus rei

ctatur. no ignoras videlicet hoc velut scalpello facile esse vomicas tuas aperire:& horrescis quippe doctri ras genus,qd verba reiicit,nugas repellit,&. ad viuum resecado superuacanea ad re Pu recoledit. At si ratiocinati ec colligere ex datis,more Aristotelico, theologu vetas,dc sophista qui hoc fecerit appellas.Quare tu ratiocinatione,argumetisq; tua cofirmare conaris,.ec lato verborum fragore,& apparatu,quasi fulmina esses iaculaturus:q vix soles palearia fauillas effutire Sin aut licet,si expedit,ita disserere,cur eos accusas mid faciut exaetisssime,l hac copendiaria via comodisumavrationc procedur,& reiicis tactsophistas capti sos Sed nemini miru videri debet,a te hos recetiores theologos tam impudentercolemni, cum tanto fastuta arrogantia,vetustissimos ec sanctissimos doctores omnibus seculis probatissimos spernas, Diuos inqua Hieronymia,Auguit nu, A mbrosium,ec caeteros tum Latinos,tum Gr cos,Dionysiunaiahrysostomu, Na/zanzenu, Origene,dc alios quos longum esset recen sere,quos procacissime derides, tulantissime opprobriis ec coinciis insectaris. Quibus rebus declaras ne Pte Deum vereri,cum teste Hieronymo, qui sanetis Dei lao credit,nec Deo credit:qua ratione elici potest,

s sanctos spernit maximu quoq; Deum spernere, Sed

145쪽

Ad Erasini Epistolam

quid temetitas tua no audet Cuius aucto stati cedite Quae neq; Apostolicis scriptis detrahere veret,nec im digna prorsus blacterare de epistola Iacobi Apostoli, ει de libris Maccabsoφ.quos ecclesia inter canonicos recipit, re aliis quicul dogmatibus tuis expressius occurrui.Quas aut scripturas recipis,nec his quide parcere soles, sed eas p libidine tua detorques, tuisl de prauatis, foedisq; sensibus interptaris, ut aptissime possis scripturaru Harpyia nucupari. Nec te tame quisqredarguere potest,qui tibi huc iocum piniferis,ut tibi nullo loco consentias, sed impudetissime passim tu teipsum redarguas, & doctrina tuam hoc quoq; decere

putes .Cum igitur rodargutione non erubescas,ratio nes innixas principiis naturaliter notis non admittas, sed scholasticas dicas,& ut sophisticas relu las,sanct rudoctorum sententias spernas, Conciliorum decreta non recipias, ex lactis litetis veros sensus illaru exclu/daS,auctoritate oem contemnas, quis negare valebit, disputandi te nullu locum relinquere atq; tua meth

du Maumeti discipline prorsus esse conforme. Cum Uteri nullam permittatis exquisitionem fieri vestro rum' decretorti,sed stari placitis vestris iubeatis Q diame cautelam comune esse omnici h reticoru refert

Hieronymus.Deniq; ut ille negocium suum vi id ar/mis peregit, subigendo sibi populos potentia i sic iste idem iam facere coepit clam per ministros subornata infirma plebe,ut arma sumeret pro libertate aduersus Tyrannide: sic enim solet principatus appellare: quis deinde tumultus magnitudine oc ruina veritus, ne id

146쪽

Responsio. .LXXI.

malum In caput suum tantoru scelem authoris reci deret, libellos ediderit, quibus miser imos rusticos quos prius excitauerat, ec aduersus nobilitatem con citarat detestatur,ec trucidados miserrime proscribiti Unde maxima hominu strages secuta est, qua plus qcetu ec viginti millia desiderata sunt, nec adhuc ces

sat gladii saeuitia, uibus malis homine perditissima

dei ectari,declarat studiu eius , quo non cessat animos

inflamare perpetuis libellis,N concionibus populari bus seditiosissimis. Dii enim Erostratu gaudet armolari, qui ut nobilitate quacuq; ratione indipisceretur, Ephesis praeclarissimu Dianae temptu incedit, ad sua gloriam haec omnia facere putat, plurimuwexultat gestit animo,cu videt se iam unius sectς auctorem fuisse,ex suos nomine ii reticos quosda Lutheranos appellati. ut olim Sabellios, Donatistas, aut Mani/cheos,a Manicheo,Donato,aut Sabellio dictos. Quoru fama ad quasse gloriosum putat, ec magnam esse laude in Catalogo h resiarcharu coscribi. Queadmodu Tacianus quida eloquentiε tumore nouam condi

dii h resina, teste Hieronymo,ita hic superbia turgi diis facere statuit, ut qui antea nihil erat, iam aliquid esse videatur. Qd vi assequeretur nullum illibet tin

re facinus sibi indixerat recusare. At cum rursus in Lutherum offenderim, rursus comotus impellor qusdam dogmatu ipsius cotingere, leuiora tamen ut plurimu ec ob id forte a doctissimis viris prςtermissa,cum maiora copiose 5c eruditissime colatauerint. Sic aute aga,ut primu telo utar ipsius,

147쪽

Ad Erasmi Epistolam

quemadmota supra seci,deinde nostris,id est a catho

laca,& vera religione prosectis rationibus. Ab eo igitur primu qu rere succurrir,qua ratione,quave authoritate nixus aeges humanas,sacros ritus,cantus,&

lenes cstimonias euertat. Sed illud in primis Ad navi ex leuioribus) quo sacrς scriptur loco motus,audeat diuina vota dissolverei ut quoniam ipse hoc telo instituta nostra oppugnat,ut dicat ea sacris liretis noestineti,nos eisde armis ipsum adoriamur: Cum pari ratione afferre ipse testimoniu scriptur obligetur, aliquid si aluit qua nos vult esse obstrictos,cu perspi/cuu sit,non minus legem condere qui costituta deceranit esse abiicienda, a qui decernit aliqua de nouo esse accipienda, ut intelligat Martinus me magis moueri

consilio nostra defendendi, et studio dogmata ipsius

impugnadi. Nam illam diligentia inanem prosecto, ec stultam putarem,iuxta Sapientis sente iam e Vania est aduersus quelibet stulta proserentem eniti. Sed cuprofessores simus bons fidei,nostrorum tituti,nostro russi dogmatum,ic ipse calumniator insidiosus,fas est ut ipsi ius nostru ab eius oppugnatione defendamus, cui cum resistitur a quouis catholico, satis ab eodem

insania Martini refellitur. Cum enim actor non asse quitur quod conatur,conuictus esse dignoscitur.Iudicra enim reum recte possidere manes fuisse actionem declarant.Stultum est igitur quect a moribus malo' a vetustissimis cosuetudinibus,a sacris ritibus ob ver

ba Martim discedere, nisi comprobet ille testimoniis, inuictis rationibus concludat illa esse abiicienda,

148쪽

Responsio. .LXXII.

recepta comuni consensu,ta Iudicio clatissimoru virorum.Sed hoc no est timendu in argumentis Martinutal friuola sunt,ut cuilibet vel mediocriter eruditomu sit illa refellere. Illud tamc animaduertedia . qd homo dolosus cu aliquod argumentu attuli xit, qualecunq; id sit,mox arte callida oppugnatoris partes deserit, dc defensoris assumit, set ex actore in

reum statim transformat.

Exordiar autem ab humanis traditionibus Sic Τ' aerum ipse appellat canonicas ec sacras leges, quarum codicem publice concremauit ecquaeram ab ipso, virum illas improber, quia humanς sint,an q, impro/bae dc prauae si quia humanae indignum est profecto

inter homines couersati,qui tam male sentit de humani generis coditione,ec rationis prouidelia, ut omnia humana reiiciat, atq; condemnet. Si iniquas esse di cit, par erat ut id antea declararet, 4 eas combure Tet . At prauas dicere non potest , cum legi diuinae

sint consentaneae,& ad eam seruandam accommoda

tae. Nec dicere potest superuacaneas esse, cum lex disiana sufficiat.Constat enim diuina legem statuere ne

cessaria tna ad aeterna salutem consequenda, no tameomnia expresse continere,nec ad infima quael descendere1Sed potiora dc necessaria mi complectit reliqua vero mortalibus commoda ad diuinam legem ser uandam, ac ad bene vivendum,dc ad felic. talem con .sequendam opportuna: arbitrio afflantis spiritus sanicti,dc iudicio rationis naturalis decernenda reliquisset

, Cuius spiritus vis fructra futuet ecclesiae tributasi

149쪽

, Ad Erasmi Epistolam

omnia lege euangelica fuissent expressa, omniastic nesta oc comoda lege diuina sancita fuissent.Pro tem Porum enim ratione aliqua decerni, quaeda immutati conuenit:nec omnia omni tepore accomoda sunt. Ali qua sanxerunt Apostoli, quae deinde immutarunt i Et ut superius exposuimus, plurima statuit Paulus quae euangelica lege no descributurr quae nec omnia acce/pisse a domino ipse testatur,cii ait Hoc dico ego, non dominus Plura enim costat ipsius sensu oc iudicio co/dita fuisset Multa quippe statuit circa ritus,& cosuetudines, ut i vir aperto capite oret, mulier autem vela/to.Q: mulier in ecclesia non loquatur, sed taceat. De prophetia re linguaru vis, quomodo sit illis Medum. De virginibus ec viduis.De iudiciis x controuersiis fidelium: De praepositis,De collectis,De epulis quae pablice in ecclesia hebant,dc multis aliis sitnilibus:quo rum decretorii plurima in Codice Cationum transsa ta comprehenduntur.Simili modo cςteri Apostoli, dc Petrus,ic Iacobus aliqua sanxerunt,ic monuerunt P prio iudicio,qd ipsorum epistolq testantur,ic viva v ce multa tradiderunt:quaru traditionu Ignatius Martyr librum conscripsit, ut Eusebius Caesariesis asserit: quae omnia abolenda essent, si omnes humanae tradi tiones tolli deberent, cum earum plurima ab ipsis vehominibus statuta fuerint n5 tanq ipsis a Christo tradita.Non ergo omnes humans costitutiones reiicien dς sunt:qd confirmatur ec decreto Seruatoris dicetis apud Matthaeu: super cathedra Moysi sederut Scribet

e: Pharissci,q dicut facite dae. Quib' verbis aptissime

150쪽

monstratur Magistratu gerentes, facultate habere codendi leges illa' subiectis esse seruadas. Praeterea costat multas ex traditionibus ecclesiasticis diuinas i ges interpretari, re quasta scriptas, sed p manus a M iptas promulgare, ut leges facti quadragesimalis iei nil, M sacramelosyr cu qua sorma coficienda sint re ministranda i dc plurima id genus allia in sacris conciliis defiusta dc explicata Non igis abolendς sunt a Repu

ecclesiastica constitutiones canonic ,sed reuerendς,α seruaiud ,queadmodu Hieronymus inquiti Praecepta ecclesiastica obseruene sicut a maioribus tradita sunt.

Adde q, absq; humanis legibus nulla respublica nulla

vita ciuilis,vel constitui vel conseruari potest. l Age vero,quid cadem est cause cur ii retici diuinas Vlaudes quς in templis decantantur, horaria'; preceS, ec sacras c rimonias damnet Quo scripturae testimonio nituntur ut haec tollant,' 5c euellat quas Christus nuna tolli pr epit,nec improbauit,nea Apostoli prohibueruissed redibut ad ineptias h retici, clamabutine instituisse quide, quando scriptu non reperiatur, taproinde humano cosilio eas fuisse costitutas. Sed haec ratio Q parum procedat, q falso innitatur fundamen, to supra est a nobis declaratu. Neq; enim oportuit, Vt omnia diuina instituta scriberentur lege euangelica, quorum cum multa esserit usu recepta, nihil erat QIquasi denuo sanesta scriberentur. Laudes autem diui nas cantare, M solennibus sacrificiis Deum immortatim adorare,iam antiquum est,ut cum ipso mundo natum esse videatur. Hoc enim ante Mosen primu diuis