장음표시 사용
201쪽
cum terresi maxἰmὶst,ex halitu terreo erystallus,cum scrutamur,& metrallicanonisis luam,viriliqua nobis : i; sit quaedam ex aqua videatur constare. nludetia quasi occurrunt Nosserunt sese. Dam rationi reli ita- dum ell,quo siccitate metalla statu, cum potissia tionem quanquam admirtamus, non recte tame ab Arirnum siccitas in qualitatibus patibilibus numeretur: stodesciuit ullum; reprehendit, qui terram ct lapides atm,ut frigus adiiciatur, cum calore ea liquentur, quo sessilia dixerit.& rebus metalliri; fossilia diluxeris si non potius calore simi qui omnia concoquit, hiimidia quidem & ad ea vocabulum ditinem ut dicium est a cum sicco admiscet. Λ ortus naturalis principium in commodatur. Sed ait tres elle corporum species, quae maris huius operis statui uri cum praesertim N chymi intra terram gignuntur,quanquam duae sint exhalari sim in auro de argento conficiendi a mn frigore,sed calo ne , nempe lapides non liquabiles, metalla, inter quaere utantur. Quo item silia exhalatione sicca ardore etiam lapides liquabiles, in quibus inest aliquid metal- incensa, cum quaedam ex eis calore liquentur,& cium. li, numerantur,m praeterea lapides liquabiles, in quibus quae calore solutitur,l e sit natura ut stigore coagulen metalli nihil inest, non igitur rediὸ duo tantum generatur.Explicanda etiam sunt si iliu ae metallam genera Aristotelem commemorasse. Sed nullius profecto motradita re quo lapides no liquabiles dixit, quasi alijsint menti ratio haec est: quando Aristoteles liquabili de in liquabiles,& ad quod genus liquabiles reseran: ur, fossi liquabili prima lixe genera non diglinxit,imo vero BLlium ne an metallorum. Rurius in metallis, an ita sit si- silium genere,& lapides non liquabile de multa liqua lia a ductilibus distinguantur, ut sitae si sita si ini,ducti bilia,ut sulphur, sandaracam complexus est . Hare ui
ha non sint. de contra an potius eadem se fusilia & du- turde horum generum numero, rq nominibus. De eo-ctilia habeantur,N si ita ut, quare ea distinxerit. Haec rum autem materia & efiiciente causa variae extant impraeter Caetera explicationem requirunt. Quam brin i- tentis,ae, quae Aristoteles tradit, a nonnullis reiiciarer quidem,quatenus huius loci necessitas post ut i , sed untur. Theophrastus ait lapides. onstare ex pura &tamen, quam maximὸ seripo est, perspicue afferam. aequabili materia quae confluxu liue pereolatione facta Primit, quini ad nomina et iv se in metutViwEν, hoc se alidue modo excreta. Aut cinna materiam lapidum, ins sile di meti allicum attinet, ilii sane linguae Gradi vatum lentum esse ait, vel aqua mi Albemn quandam eae peritis constat, idem utroquo vocabulo significari, terrae aut aquae peciem: Agricola lutum primo esse scrinempe quicquid ex terra sudiendo eruitur in ipsa ter-l bit, deinde succum pii v menti frigore congelascit. ra ortum, seu lapis sit, seu pulliis colore tinctu sim aut vim ramenta saxorum S siiccum lapides tem. T rum Ze argentum, aliaque eiulinodi, quae aut sit sil tidem de plures de mettallorum materia di iniciente sum aut dira ilia. in mia significatione in quarto huius sentetitiae leguntur. Quas omnes seu de lapidum se de eris suismum, sumptum est. Ita Georg. Agrico- metallorum causis sententias minime expenda curriti libros sitos, in quibusde rebus hisce disseruit, desosii &interpretis limites hoc ex edat id ipsumque etiam dilibus inscripsit. quanquam haec est eorum significa ligenter & accurase Agricola praestiterit. 'ne res omito, vocabulum ira metallum tam apud Latinos qam nino in acta relinquatur. ae, quoniam breuiter nimis apius Giscos varias habet significationes. Significat tu Aristoteles haec tradidit,ea tantum paucis refellam. MDssilii a genus unum, nepe aurum, de argentiun, ct alia abeodem contra Aristotelis sententi .im assinuntur. aut sibi ira aut ductilia, quo hocin loco accipitur.Si - halationem igitur siccam lapidum materiam non esse, scat dem fodinam, ex qua unum aliquoaex his i Hi his argumentis colligit, quod ex eiusmodi exhalationemr: item venam x qua exta ritur. tradanam similia lapido Elidi s bene compacti atque coaetneniati,quacar,cum dicimus, columnas in metalli avi natiuas m les multos videmus,fieri non possi in sia puluis sium linqui. ut factnias collocari, quae setasia montes k- quidamspi item,li lapides ita fierent, crebrius insit stinentirinam,cum dicimus, rem aliquam issilem v - pera regione ubi exhalatio illa est est retitur, qua i ueniri in metallis aurariis, argentariis, aerarii aa niE traterriatq; si non alia Rerte, ei m orirentur cometae. autem vocabulum sum vim M cumsessili vidictum. De ,δε clypei ardentes . lapides in terram deciderent. est reciprocatur, Metallum non Lilum metallorum quod fieri tamen non videi LCalorem etiaininiciendinat iisnifieat, sed aliarum ei tam linilium rerum lax rem lapidum causam non esse, ut Aristoteles ait, indemia ligni statione scripsit Onesicritus in Carmania es 3 ostendit RUM lapides,i Hiques emes frigor nictaala metallum rubri ,silis in Lydioel serodotus, Strabo tur.Vnde Ae ipsa non liqui rentibus lapidibus eos, qui in Itilia lapidi, Tybuirini. Vocabulum etiam ὀρυκτὸν liquescunt, ex quibus nimi, coctamur , veluti προ- hoe est sibile quiuis tenus significet. erram, lapidem- silerit. Metallimam aurem esscientem caulam ab Attia, δὲ quod metallum vom dicitur . nplectens siqui- stotele traditam, videli et frigus adimitit, sed trustradem haec in diantur)ad lapido omere, Sterrisor ratione verisimili refelli . Verisimile inquit non eripulueris genus, quod foditur, proprie accommodatur. t ut alitus simul concludiuvi tantumat tenti puri vini Atque hac istetudine sum onis vulgi Graecorum itat hil iam dicam de aliorum testultorumcopiosa mat nomin ratur, seu quod nomineo muneillaomnia signi ria fiat,quantum in venis eum utatum videmus: repeti scans desit,ita generis vocabulo, ut in multis aliis rue , tura anterdum altitudine peta sexagi a vebam ius, nil vii necesserit,seu,quod qui velint his rebus uti sari langitudine petausimi, vel triginta alitu rei diet
tis habeat eas disse, cum metalla praeterea excoquere in ita ipsi coniunctum &continem: ditari conceda- o mea Nonnulli aiunt lapides&terram suifrassicut in sinit,tantam halitum magnitudine iuraue clu- aurum Sargemum metalla, qui, lapides δἰ terram linia disson tamen propterea mur, ut materrasim metabpliciter nullo studio perquiremsi adhibito sediamus. Iorum, sed a M'nquam uariarius stransiit exolunt. aurum vero 3 caetera studio adhibito, ut vocabulum: orti, ius cum multa copii invenis sit, non ex raporia ineralitrii cclest idem quod inquisitio; illo conueniat. bus re biliribus tantum gent ita etiani de istinuis col Sed Georgius hanc rationem leuemait, quonia&gem lacta, nulla maior ratio est. rex halitu, seu taliar
202쪽
sum etiam Aristotelem nullis argumentis& rationibus id ait docere;d quanqua vir ille in sessiliit rerum e
mitione plurimum versatus es opusq; de earum Ou-usde natura edidit,lu ut opimo victum ab Aristotelis tamen sententia in metallorum de lapidum materia leuiter, magis quam oportebari desciuit, rationibus ductus esicacitatem magnam in se non habentibus, nec vim ullam ita asserentibus, ut ab ea effetdesei semiadum.Explicata quidem illa,quoniam breuiter ac comesse tradita est, videbatur,& q deerant, adiicieta sed refutari,ae ut silla relinqui haud quaquam debebat.Nam quae contra lapidum seu sesialium materiam assertitur, tam Lile dissolui possunt,qua temere allata sunt. Cem set enim Agricola halitum siccum,quem ipse vaporem nominat,purum, ab halitu humido protius liberatum, materiam lapidum seu sessilium statui i ideoque colligit, lapides solidos& bene compactos ex eo fieri non posse, G puluerem tantum, cum tamen hic Aristotelis sententia non lit, sed halitum siccum, humidoadmi tum:ita tamen,ut longe plus sicci absq; proportione visi. dici contineat. Itaenim in quarto huius operis mixta oia ex humido de sicco,ut ex materi inter se admixtis, vicisiimque sese terminantibus fieri tradit.Sed in superioribus quoq: traditum est, hasce exhalationes uni excerni, nec alteram ab altera seiungi: quod praeterea siccae coirent qui tum se minaci cum terra imbribushum Sole incalascit. Cum orerisa admisceamur, nihil impedis, quo minus lapis etiam compactias, ac berae solidus,exsicco halitu oriaturiae quo admixti ope sectior, maiorque suerit, eo duriores de solidiores heri lapides credendum est. In stipera autem ignis regione ex halitu eo lapides non hunt, tum motu illius emcr tionem impediente, tum vero etiam , exhalatio h mida ibi delit, aut certe tanta non sit, quanta ad mixtionem lapidis requiritiar. Ideo in nubibus interdum seri posse, de una cum fulmine in terram iaci antea tradidimus: simi idem nec vehemes ibi agitatio illa est, nee vapordeest, qui exhalationi siecae admixtus illam terminet apidemque conficiatiNee Arist tuanquam nulliabi lapidis huius meminerit serose etias ortum eo in loco negatet. Nam quod hisdem, qui in flumen AN deciditivi ventorum sui se sublatum si ribit,non essicit, quin alii magni tudine eo lanu minores in nubibus sieri valest. Q uomodo igitur intra nubes eiuli nodi lapis
ex halitu si cogeneratur quam eius materiam sulphuris, Ac omnino rei adustae odor declarat, ita intrate iram fieri, nihil est, quod vetet . Nee vero balitus ille igneum duntaxat quid est, sed portionibus terreis, iliaque tenui si imis constat : siqui emE terrae cauar,&cum calore quo oratus eli, destituitur, rutilis interram pondere ρος Ius cadit. Quare meo lapides fieri grauesct ponderos, nihil ossicit. Facile igitur rati nes eius ditiuntur. Nee minori sicilitate diliti illae possim quae contra metallorum materiam asserebantur. uis enim ignorat longe maiorem exhalationis humidae copiam in latebris ac specubus terrae comissurisque lapidum cogi posse, quam aquae' Itaque curam
metallorum , quae intra terram oriuntur, non euic
re, ut magis ex aqua,quam ex humida exhalatione glias turomo vero inius iriquod vult Aristoteles, concluditur. Nec 'ero si metalli in aquam, cum di sol
uuntur,tandem abeunt, idcirco Memar,ut illorum materia,ὸqua fiunt itaqua. Ideo enim in amam a ut, quoniam varie Levitate est aqua: quainlaestauit
tem, cum in metallum concrescit, non amittit. Sed de in vaporem metalla seluuntur, ac cum lilianmr,in materiam quidem fluidam, non tamen aquam soluuntur. Hanc ob causam Aristoteles metalla partim aquam e se, partim non aquam proxiis sibiiciet, quoniam aqua non sunt, nec ex eo quod actu aqua sit, constant, sed ex eo, quod potestate est aqua, parumque
abest,ut in aqua mutetur. Nec, si calore liquantur in talia, ideo ex aqua actu constant, quando 3e niti atque pruina colare iblinintur, eaque in aquam, cum lamen pruina ex vapore, nix ex nube concretam. Metallorum igitur materia ab Aristotele tradita , quam etiam paulo post ab esiectu confirmabit, quod videlicet me. talla, auro dempto, igniamur, ut salso etiam obiicitat nullis rationibus eam confirmari, rationibus hisce non laeditur. Quod autem lapidum non calorem solum ut
Aristoteles iit sed etiam frigus cientem statuit causam, hisce lipidibus,qui calore siluuntur, ductus, dici potest,horum quoque liquestantium lapidum, quomodo de sulphuris Ac sandaracae materiam, exhalationem quidem siccam ignescentem esse . Hi humidae multiim admixtam, cuius admixtionis benesidio refrigeratione coagulantur de calore ipsi, soluuntur. Haec igitur ad Agricolae rationes possum responderi. Quae autem prae.
terra concludebantur,tum contra materiam, tum con '
tra inicientem causam, ex his, quaedicta sunt, solui intur. Aristoteles enim in quarto huius operis non duplicem tantum exl lationem materum rerum subterranearum ponit, scis terram quoque de aquam, aut quia terrae & aquae aliquid in harum rerum procreatione admistetur, cum fieri vix possit, ut aliter fiat, aqua de terra cauemas terrae, & lapidum commissuras ingrediente, aut quia ex aqua de terra duo eiusmodi halinis astendum , portio 'ue aliquas terreas de aqueas lia' madi M. Crustallum autem in neutro horum generum,nempe sessilium Ac metallorum fortasse ponere debemus, quippe quae cui dictumina glacies sio
quaedai quanquam congelationis vehementia de s mirare a communi glacie disserens. Ferrum multum quidem terrae habet, sed tamen de aquae, atque ad humidum vaporem potius, quam ad siccum resertur. Siccitatem autem metallorum causam es cientem
ideoposuit, quia lapidum ac terrae, in quibus oriuntur, se in siccitas maxima in materiam illam inducitur,vn Sc coagulantur de dura redduntur , actuque sis ψnwm potestate humida, metalla dimotur. Nec cui seditate seu uigore abalari vapoia , metalla seri Aristoteles tradit,calores in eo ri ortuessicientia negatallae enim exhalationes caloris opera inter se admistentur, dc ad aliquam spissitudinem adducuntur atque coquuntur ed admixtio illa frigore postea.
satur, in metallumq; ad si vinam autem chymis aummargentum; verum conficiant iac ne, quasi oest, quam alias expendam:sed si conficiunt, quando istoc lore uti videntur, de materiam etiam aliam, quam V
ponem subiicere, utrum eiusdem speciei sint, cuius μquae natura fiunt,considerandum erit. Atque haec satis promateriae, esse iricis quementallorum ac lapi luca is ab Aristoteletraditae, Missione. Nam aliae opinio nexab Aricola reso&aesumunt, rationesque labellaei tanti chymi statum potissimum: vos Albertus sere sequutus est, mu metalla intinia ta sulphure, & argento vivonatui oriri: siquid iis duo sin auro de argento conficiendis ipsi numin modeum simis, quae
203쪽
ipsi conficiun , si modΘ consciunt, admittamus, non
inde tamen efficitur, ut quae a natura fiunt, ex ea lemmateria oriantur. Illi vero his utuntur, quando ex duplici exhalatione illa constant, ac sortasse etiam in eam taxmuntur.Sed de his omnibus opin: cinibus,& nos alias separatim conscribemus. Nunc vero reliqua explicare pergamus. Ac primum quidem lapidum ses, iliumque omnium genera, tum metallorum. Folsilia ipse insitum lapides,tiim alia quaedam ut sandaracam,de
chram minita,& suli, hur esse ilatuit: lapides vero n5 ,sta non liquabiles. Rursus fossilia magna ex parte, aut puluerem esse coliue tinctum, aut lapidem ex tali ortum cocretione.Quibus in verbis, ibis ilium quidem genera quintam modo indicat, non tamen planu , nec aperie,nec satis distinMaria enim genera posteri di-
uinxerunt,terram, succum concretum,& Iapidem, quo
Tum duo priora pulueris nomine videtur intellexi Acquamis re vera puluis ad si accum concretum non admodum attineat, in puluerem tamen fle ipse redigi turiveluti landaraca & sulphii si quae in si iccis concretis numerantur. Est autem terra, corpus sessile simplex, quod subigi manu potest, cum silerit alperitim hum re,aut ex quo,cum fiterit madesectum, fit linum: quae terra proprie nominata, tum in venis 5: sesis reperitur concluta,tum extra est,non raro in agris & pratisadae ut quaevis alia res seritis,aut simplex est,aut composita cum alia re sessili, veluti cum succo . Vt verbi gratia Ochra, cuius Aristotcles hic meminit, plerumue siti plex est Mesa vero composita,quoniam aluminosa, autha quae cum metallis sunt ni ixtae. Simplices terrae multis diuerentiis dictinguntur, iisq; primum, quq ad litu
pertinenladeinde coloribus odoribu . saporibus . Aliae enim stant macrae, aliae pingues, alis mediocre item rarae aliae nonnullae spissae.Sum item molle durae, laeves, aspere in utraque disserentia median: Rursus albae,nigrae, ut eae, rubrae, purpureae, virides, caeruleae, cinere:
i asce. Praeterea dulces,pingue' acres, astringenteia quino odore siuaues & inlibatio Compositarum etiam te ratum duae seni difiretitiae, pro varietate earum rerum quibus admiscentur. Varia autem nomina terrae simplicis atque etiam compositae ex liscis,in quibus ortu tur, si tita sitim. Ita taminia terra, Erethria, Samia, similes dicuntur. succus concretus,quem υπὸ istam
Graeci nominant, corpus est sille siccum de lii Mu- rem,quod aquis aspersum, alit non mollitur, sed liquo it: aut si mollitur, a terra multum disseri vel pinguedin vel materia,ex qua constat. Is interdum in lapidem durescit: sed ita tamen, ut quia minus lapide durus est, sicilla a lapide internoscatur. Diuiditur succus in macta di pinguem. ln primogenere sunt sal,nitrum, chtγs
colla, aeru o,serrugo, atramen una sutorium, alumen, M succus acris nomine carem: quae inter se, ita diuidui nisi ut res, E quibus ortum habent, quando nastuntur ex liquore permixto cum terra 'aut cum tallo, aut . cum mixto. Pingues succi sent,suli iusibitumen, indaraca, auri pigmetum. Lapidum cplatuor genera traduntur. um proprium nomen non habet, sed communi
vocabulo lapis dieitur. has odi est magnes, baeniatites, actites resterum insigniter durum, aut pellucet, aut mirista nitet, vario venustoq; corore ornatum, quod Immam vocant. Tertium politum tantummodora. iat, idque marmor nuncupatur. Q artum insaxum,
quod a lapidi inis excinditur, ad aedificia necessarium. singulorum horum generum mul sunt species sed ex
iis alii lapides sunt, qui Vna longinquo tempore vix
molliuntur, sed igne vehementi in cinere rediguntur alii non molliuntur aqua, sed maximo ignis liquescunt calore ratque hi potissimum sunt, in quibus matcria aliqua metallica cotinetur, & ex quibus metalla oriuntur. Haec cum sint rerum si,s ilium genera, primaeque Φcies, mi um,quae Aristoteles nominauit, ad succorum
genus, duo pertinent, sulphur & sanctaraca: duo alia,te rae sunt species,uidelicet ochra dc rubrica. Q uoriam ii lud ex luteo colore Graecis ac Latinis ochra, rubrica ex rubro dicta est. Ochra Barbari Syl nominarunt Rubrica in aut μλ αν diximns,non minium, ut Plin.& alii quidam putarunt. Nanq; rii bricam, etsi ob similitudinem coloris,quem cum minio habet, veteres quidam minium interdum appellarint,proprie tamen,quod Latinis est miniti, Graecis est αμμιον, id est, a renula,quinniam arcnulae speciem habeat. artisque opera adhibita conscitur.Theophastus citer res vocavit, quanquam
Diostorides scri tui falsoqiiosdam existimasse ide quod
minita Cinnabarim esse. lauplex autem genus Cinnabaris esse traditur: siquidem duplex est eius genus, quod sanguinem vocant Draconis: alterum ni sui sanda. raca, vel minium, glebi'; constat non admodum magnis, qlio& pictores in sanguine exprimendo,N medici in antidotis x medicamentis utunt uir alterum atrii, in globi figuram formatum, quod adulterinum est eputatur. Luid aut vera Cinnabaris sit,variae sunt sentetiae. Plinius enim saniem Draconis elisi Elephantorum mo rieritium pondere, permixto utriusque animalis sat guine affirmat: i minus assentitus moeniri met illi cum quiddam esse censes. Di l. Drideo, quid non sit tradit, quid sit non tradit, nisi quod ex Lubia afferri ait, preciumque ingens illi esse. Arabes sucoim esse volum Suderitidis Achilleae . Aristoteles hoc in loco inter si,ssilia nominat,lapidemq; esse statuit. Cinnabaris,
quae nunc in viii est facima, ex argento visio conficitiar, quemadmodum ex minio argentum vivum. Lapidem autem inquit Aristoteles ex eiusmodi concretione o tu hoc est,ex puluere colore tin , cuius prox invisecit mentione aut ex si a exhalatione,ut alii interpretantur: sed si ex puluere concretum intelligat, non omnes lapides comprehendet, sed eos tantum, qui ex puluere de humore aliquo gignuntur: omnes autem
complectetur, si ex sicca ex niutione concretum pronalecit. Nec vero absurdum est, ex puluere humectato lapidem gigni,quando Plinius docet, puluerem Puteolanum , lapidem undis inexpugnabilem seri. Sadaraca, vam si 'm esse diximu ruila est magis, aut minus. Cinnabarisq; mvalde rum est, colorem imitatur:interdum gleba est, interdum puluis ita subtilis, i si qua
est manu contusa, sulphur olet per se,sed magis trita,maxime usta. Facti ita etia inuenitur ex auripigmento coni Gilrhur quale sit,peripectum est.Lapides non liquabiles sunt marmor, ct omnino ii, qui sibia ignis seu caloris emcientia concreuerum. Liquabiles, quia genere Hssilium excluduntur,sunt, in quibus mater aetat-lica continetur, qui ad metalloriisti genus u attinent qualem Pyritem in librinqui sequitur. Aristoteles
comemorabit. Adiicit etiam Agriacia aliquos, qui nullam materiam metalli eam habent,ut gemmas pellucente di illices, de lapides ciniquorum arenis vitru conficitur, qui omnes, etsi ignis opera primum indigent, refrigeratione tamen deinde durantur. Porm omnia Brusilia, etsi ex puluere, aut alia materia ortum habere F.Vi metasup. Meteo. S 2 pomn
204쪽
poruntiar, , sic. a ta inexhalatione ortu myrimum ducunt. Atque ivro sitis des silibus. Num metallas Inmnica venio. Metallum autem coirus, est quod e terra eruitur natura vel liquidum, vel durum, sed quod ignis liqtiocit calore,quo refrigerato & extincto ad duritiem inrsus, propriamque formam rcvocatur. Metauli species sex numerantur , aurum, argemum, aes, femaum, plumbum album, & nigrum. Argentum etiam viuum 3e plumbum cinereum addunt nonnulli contrachymistarum sententiam: quin & alia multa nobis ignora metalli, quomodo de animantes & stirpes imaeniti Ammonius scripsit. I cirum & stannum metalla per se non sunt, sed duorum metallorum mixtura: Electruquidem auri & arsenti, stannuin argenti & nipri plumbi. Prichalcum an unqira fossile tuerit, di natiuum necne,certo non scitur, quando aliud non cactat, nili facti lium. Porro metalla omnia comemorata natura sblida sunt,argento vivo excepto,quod liquidum foditur. Cuautem solida sint seu cocreta, de aquo lati hi imida constent exhalatione calore omni funduntur, n6quouis, sed vehementi, luc est , igne , aut etiam quaedam Solis ardentissimo,aut eo,qui vehementi motu excitatur,
quomodo laminae plumbi in s litis velociter missis li-
quasse interdum traduntur. Quin etiam in tectis Soli expolitae . Omnia item ductilem habent naturam. Ducialia vero ea quarto huius operis Arilio eles appellat, quorum superlicies eodem ictu in latum simili x protundum,atq; etiam in longum extenditui reluod in in tallis omni cernimus, in lapidibus & lipnis, aliisque corporibus non cernimus: quae trahi quidem possunt, aut aliquo modo ςxicndi,sea tamen non duci. Ducu tur autem metalla duabus de causis, tum ob humoris, E quo constant, leniorem quendam, tum vero Ob eius dem cum siccis partibus firmam temperationem, quae duae causae, rum in caeteris corporibus non inlint , duci non possum.Cumq; in metallis magis & minus inlint,
magis etiam de minus alia aliis ducuntur.Vnde aurum, quia illarum maxime particeps est, omnium metallOrum maxime ducitur,ita ut in tenuissimi quas vocat
bracteas producatur. Post aurum arserum s uitur,d indexsci serrum, stannum N plumbum minime Omnium duci sent apta . Sed ut minime haec ducuntur, ita sicilius quam caetera,ac minimo igne funduntur, Ferruautem,quia terreum maximo est, minime omnium sundi potest. Sed in ignem coiectum mollescit, ac nisi igneve mentissimo non funditur. Metalla itaque alia sustem naturam maxim habent, alia duci item,quanquaomnia cie fundi possint, de duci. Quam ob causam fortasse Aristotellas dixis, φηcunque metallica aut filiuita sunt, ut ductilia,quasi alioua sus ilia erint alia ducti ia. Qim enim vix tale est,id quasi tale non esset, serstatuit Hur etiam propter lapicis metallicos materia metallica constantes id proluti t. Illi enim liquari quiadem de fundi pus sunt,qui non ducuntur. Im igitur demetallorum speci utilatione H duo ibilitate. Locu ortus eorum in terra eta, de in i pidibus maximὰ Atili teles tradu, cum vi cilicet in eis ex talatio humida conclusa comprimitur de coagulatur. Ac re vera quidem in
terra,& potissimum in lapidibus, ct non alibi oriuturi Terra enim ac lapidum venae quaedam sum de fibrae,in quibus ςa gigni comperium φθ.In fluminibus quidem&arcnis eorum, aurum interdum rcperatur, sta tamen
ibi gigni verisimile non est i siquidem arenae fibris c IMarii ii quibo exhalatio illa possit concludi. Illud igis
tur potius amnium& riuorem ε montibus fluxione . atq; impetus ab illis abradunt aut sontes ex venis & fibris montium in rivos effindui. quin etiam hominum
opera idem quod naturalis est it curtus,quando Hispatu ut sci ibit Plinius fractis montibus a iugar immiserum, quae lauando aurum in Apogas conuexit. Atq; hre causa est cur Larini casarem Auri ramenta Graeci - γροτα nominauerint, quali impetu aquarum , vena abrasa. Qui igni ir in ipsis fi uminibus aiunt aurum oriri, a vero plurimum absunt:quanqua sub illis, eorumlarenis si fuerint librς in quibus vapor colligatur,pot rit in illis oriri. In nubibus autem Omnis generis metalla, ut antea dictum eli, gagni,& cum coruscat, decidere, Avicenna prodidit. Corpora, inquit, di aerea,& similia sagittis hamatis in Politi,cum coruscat,decidunt, suae in fornacibus non liquesciuit, sed eorum aqua insumum resoluitur, terra autem sit cinis. Decidit quoq; serri massa quinquaginta librarum, quae prae duriciei rarii non potuit,cuius pars ad Regem Torati est mis facis vero utentes inde cuderentur,iussit, sed illa nec fragi, nee cudi potuit.Arabes autem dicunt enses Alani, nicos,qui optimi sunt ex eiusmodi ferro fieri. line Avicenna. Sed mercatorum commentum hoc est, qua in
quidem Italis, Gallis,Germnisque, non de nubibus forum cadit, sta e terra eruitur. qua tiam quod antea co cessimus, nunc quoque non iacgamus poste in nubibus de lapido, atque etiam materiam metallicam generari.
Quaestio autem est , an in vasis ad id fabricatis aurum de argentum coniici possit, quemadmodum chvmis sacerentiuntur. Lux Iane quaestio explicatu dis scilis est, utpote multis in v tranque partem rationibus& e. perimentis nixa. Vnde factum est,ut dissentietes, & i ter se pugnantes docti timorum viri rum sentiemis suerint .lti vero,quoniam nisi longa disputatione expendirecte non potest, nec AristotelA eam aliquo modo attisiton alium locum releruabitur. Q uod ad similitudinem roris de pruinae itinet ulti, de illi quidem dotaviri, quorum princ Me ander iuiton eius intelli emtia laps videntur. Putarunt enim Aristotelem tracer rorem ae pruinam fieri ex vaporς a secreto, di in aqua corvierse:cuius contrarium de pruina cum in primo tradidissio, emire Arthotelem, ut exempli verita ni non curasse Moluerunt. Sed hoc Aristoteles mn tradit, neq; onus metallorum S pruinae discrimen in hoc politiam cst auod metalla ex vapore in aquam nondum secret mpruina & ros ex eodem iam in illam secreto oriantur:
imo vero hoc dis rimpo poni videtur,uod imi
apor qui nondum terrains icut, in eius venis ac si uis adlluc concludatur, fiam, pruina vcro de rin ex eo de cum iam e terra ascendit Mox quidem docebit pn la ex vapore in aquam nondum muta mene Π, ideo potestate quo effr. Olympiodorus aliam explanationem Alex/ndro tribuit, nempe metalla sub teri a coagulari, ut supra terran crystallus, seu glacio de pruin Cum enim vaporosa exhalatio in locum superierram fuerit secreta, ii statim geletur, pruinais hcςre: si vero mutetur, rorem: ura in ta gelu , - τί ciem. Cum autem nondum supra terram sinera et ita sub illa adhuc manci,gelatisque netalla est aere. in planationem in commentarii ,quae man Al xandri non legimus.
205쪽
ita sunt quidem aes, Elad ναο a. r. sed horum msula ex alatione prius coagulata, quam in aquam vereatur, Gislim Idcirco edi Omma igni tur,est terram eontinent, Muid siccam exhalatisnem. Aurum aurem solun ' Imur. Ac de Omnibus quidem con uniter diactum V. Sin lavero eoaera proponentes,s propria musicaauris sint , e siderare debemus.
His,qt demimitariam materia Aristoteles bretii ter tradidisiae nossi sim sumus persecuti,perspectis, sa- silaea luaere tradit, intelliguntiar, quippe Viae , aut ex illis necessarisconsequuntur, aut abet tam non diia ferunt. Necessario quidem e sequitur, metalla quo dammodo aquea esse, quodammodo non esse, quanddiam traditum est, ex humida exhalatione, quae potesta te aqua est,inc in aquam concrescit,constate. Inde enim potestate sinta eaoctu non aqueacumque possest omnino aliquis ercistimare e, abi illo modo assecta, metalla, quot do&sipores oriri,materseamque eorum aquam actu esse si aut sie affectam, hoe quoque non ita habere pronunciat, sedcmnino ex vapore,antequam in aquam concrestat, coagulato 5e conis selato existere.Videtur autem hoc essectu consimiare, quoniam videlicet metalla omnia dempto auro triantur.'uod aliunde in illis non prodeat, ni liquia exhal tionis siccae cum humidais qua const ., admixtum plurimum habeant:quae exhalatio, cum terrea sis, utpote terra sublata, sicile ignitur. quod esse non pollet, si ex actu constarem,siquidem vapore aquam abeunte, exhalatio sicca , quae admixta erat, avi extinguitur aut institerum locum abit, ne ecalida&leuis. Au ruinautem liceat illius & terreae exhalationis maximὰ expers est, ideoque igniri non potest,ex humida sola, quae nitionem non patitur, materia constans. Falio igitur picola Aristotelem calumniatur . quod nullis argumentis ut rationibus suam hanc metallorum moreriam si uerit. Quanquam illa Albertum secures. aurum non idemquia terra, seu sicca exhalatione vacem non igniri neque comburi ait, sed quoniam terram piis
iliai ha- & optime cum aqua commixtam . I
enim seri', ut illius terra arceat,s: contineat humorem, meum expiret, contra humor tueatur ac defendat te ram ne accendatur: n5 igitur comburi, imo vero quin
cun alia ad metalla selecta cona rum aurumpurgane teliquis autem metallis, quia terra in minus putri in me bona temperatio, Lirco ipsa ignis violentia interire, nim cum terra illa stans mi, fuerit accensa. huminem exta re. qtiandoquidem ille bb igne terram
nec accindatur, deseruere non potest, nec incentamcxtin re,ut mn cremetur, nec contra terram si lipere
humorem, Ee eum expiret Sed haec, quae causa, amAristoteles asseri, videntur diuersa, non ab ea dilentia untinam quod terrae hic tribuit, Aristoteles in eos tionem siccam, quae terrea est,meri:quam cum in caeteris metallis ponit, non omnino ab auro tollit, sed cael Iorum comparatione morem portionem in eod a tuit,quam in caeteris, quae portio numidae ita admisce tabis N perpeti quicquam non possit , nec rursus humida exhalari. Nec enim in antea dictum est halationes eiusmodi a sese liberantur . Hinc autem ei licitur, ut auri pondus igne non minuatur, nihil videlicet ex eo decidente, se in ignem mutato. Caetera quo magis combur pia sunt, eo mapis imminuuntur. Ita se rum , quod igne maxime eo luitur ob exhalationi,
terrae maximam copiam, maxime etiam consumitur do minuitur.Hac ipsa decausa metalla omnia, aurora cepto, ni inem contrahunc, timeque omnium
serrum. H. Aristotcles de lapidum ae metallorum ortu, qui tigillatim quidem de unoquoque genere disi rere hoe in locopollicetur . sed tamen non iis, k, auusi quid ah eo seriptum est, adncri non peririnit.Theomphrastin xum hanc partem, quemagmodum de eam. qui de metallis ab eo serim sunt, non tant. parmusq; duntaxit de lapidibus libellus inuenitur. Sin Georg. Agricola, hanc partem de metallis & lapidibus, om. ni siue torulibus unitieriam, quae sideras
-il uu, tubus,quae veteribus traditaeninsim tu. is collectis,&maltis experimetis adiu- ma p. u. .uantibus,miantum G uidisi ii, sentia potuit, seripti ut . . i
206쪽
tur,ditaque ex illis agendi vi, nempe calorem & stigmduas patiendi, molem de siccitatem,pomitas esse raditur, idque ex earum definitionibus ex operit usostoditur. Quae omnia huius libri initio quasi proxime
sim lib. 4eteorologicorum seu tertium de ortu, ct intermi, Commentarii, una cum eius deri γ' in Latinum comaenio ae . l
ut non tuum ex eis mundi ipsius coagmetatioeseposset , qua nulla vi di sibi uetetur, sta etiam, osti pes. eanimantes, de o ino omnia, quae eo continenciae, ex eorum admixtioneiacile pno rearentia . urnq; pensem inter se admutari, ita ut diuersum qui dabin exoriretur, non possensiniibvicissim agerent de paterentur, sua ue sibi naturas comunicarent, qualitatibus vim agendi de perpetiadi habentibusvnumquodq; eoru domuit.ItaquGriam elementa quatuor, quae inter se mutuo quodam nexu conspirarem, esse volui siet, quam
principe qualitates illis distribuis nas singulis, qua
una, redi vi maximheslopria ita 'altera , pati india .insarumetiam qualitatum vi non istoc rastilum res isses Hementoriam admiamone itatuit, sta ta luxaeu uolnillis insuntiam iisdem euerion fieri. et ualitates sum or frigus, humor Ic tacitas.Prima videlicet illa re uiti mitia ab Hippiieme primumquodammodo initenta tum ab Ariistoteleplenius explicata,*narum calor e. frigus' id immored ii itas perpeciendi vim habent. Ex esselamma talant, vique earum ex elementis res procruamur scillis quidem innumerat pro illarum varia temperatione. Ab earum actione Seperpessione, varioquetemperamento qualitates caeterae
omnes& alisiones in comori si istunt colim M ' classiti bretat elemetis diuersam, perfecte mixta nu pores. odores,durici ,modidi, tiaretis lictatus Impatur ocri in ii 'serfectissime animalium de stirpiueius generis alia,quae tum N 'fili cinquandam si sim panes.'e qui union lioe libro disseri videtur,
scant, tum actiones in sensiti. De quarum qualitatum a. nonde seris maris . Quae praeterea in fine eius tradunprimarum numero, & vi, & quin dimodi: mo una tractatione MPlantis & Animalibus cohaeret: torum lint ini ia, N earum beneficio inter se admison siquidem similium partium, quae in illis insunt.natura
quodam pertri. tantur.Eorum autem, quae in sublimi fiunt complura,imo potius omnia,praeterea quacunque in terrae vinsceribus procreantur, sta in rein sponte erumpentia, ut aquae N exhalationes, staseisissi Mut lapides K mea talia, de quibus omnibus in tribus Meteorologicorum disputatumest, caloris&fragosis actione, humoris disi citatis prensiton unniti ut rationi cos um sit. barum facultariam naturam, actionesi ex perpessi nos, & quaecunquerarum vi essiciuntur, generaliter antea exponi, quam ad rerum commemoratariam tracta xionem accedatur. Sed huic ordini duo siluinto ix num est,toti huius libri tractatiorismio, alterii eiusdem cum libris Plantis&Αnimalibus continua lux Disseritur.h.quidem in codequatuorqualitatum primarii actionibu* & perpessionibus rised ita, ut ad res duntaxat perfectiora quadam admistione e stin tes, & terminis suis definitas,quales stini lapides meo talia, plantarumque & animalium paneς intinere visedeatur. Quo in rerum genere EP, quae ini sublimis
uin, nonnia me atur, cum res euania e sint, & ex inia persecia Ninixtione cictae, quae etiam elementorum'otius sunt affectione , m ex illorum admixtione pio creatae. Eorum enim,quae ex elem is oriunturiqu*dam o imperie illoriun constant admitatione, uodam expertati inextrian; generi alia etiam& alia inueniuntur:cuiuunt autem imperfecte minam in quae ex uno lamentopotissitrium conliant,nec alinea riun substantialis sorma, quam illius esemcnti ita aliter tamen assecti, ut ut elementoriun aflectiones tius dicamur, quam ex illorum admixtione nitaristia, quemadmodumiros, pha uiri maris aqua, quaeis aqua parum disserunt: item nix ι grando , prui , palis
quidem mam ab ea differemit aed lamen re OMm m illius at sectiones. Iissectiomutem admixtio ne constant lapides S metalla, quanquam ea omnino persecta non constent, cum metalla ex aqua una & lapides ex terr ra videantur esse. quoniam in formam quantur, in libro de ortu & interim Aristoteles disi uit. De earundem autem effectione & perpessione,& quaenam opera ab illis proficis antur, quarumque allectionum in corporibus mixtis causae sint, particillatim in hoc l.-bi odiiserere instituit. Quam ob causam, libri huius praeclari quidem, & longe utili Cimi propositum ac scorus eiusmodi est,ut ad Meteorologiam,laoc est, rerum sublimium rationem ac disputationem pertinere nullo modo cui libri primi initio dictum est) videatur, imo vero ut Alexander commonefacit ad librin potius de ortu S interitu, ut tertius in illis numeretur, atq; opus, quod de rebus sublimibus inscriptum est, antecedat. Na vi diximus in his,qui de ortu & interitu sunt.' litatum eiusmodi primarum numerus di ratio explic
explicata, inquirendum esse docent, quae sint partes illae, tum quae ex eis constant, dissimiles & instrumenti vim habentes, lemum animalia ipsa, & famae. His de causis videtur liber hic scientiam, q de rebus in sublimi ortis est, consequi,eumque locum, quem habet,merito habere.Sed eae tolli possunt si dicamusquod velia dici potest,in hoc quarto non ea Dium, quae in admixtionem pos tam conueniunt, declarari, verum etiam ea, quae in imperfectam, qualitatum que primarum ei liciat iam omnem S perpessionem, quae in omnibus, seu persectista imperfecte admixta sint, cernitur. Ud enim aliud sunt,rerum aquearum, ita terrarum coagulationes,l lutiones, exiccationes, D eius generis alia, quam calidi,
si' idi,humidi,& llaci actiones di perpellio uoravi bus
207쪽
lari mno rebin a filixtionem aliquam habentibus mssent,naturam&constitutionem nouerit eu)nisis commune . Libri autem sinis etsi eum libris de Animi cognitionem omnem libe hic ex libet. Vtint,rimmitIum panibus coliaeroe videatur,nontra ne necessa 1υ - mu&ruli nemineo tradi, qua similarium eo Doruinet, ret. In eo enim ordo tantum doctrinae traditur, seu metratu sim, S lapides, seu sit pium ainima mu' qui est inter si Iulum remium materiam & tarmam partes, constitutio ac temperanactum dis noscaturi in ti m inter similares & dissimilares, ac demum inter disse tum naturali philosopho, iun in i medico est sternecti similiaresin ea,quae illarum coagmentati me oriuntur. sariunt. In tres autem pariari diuisu, eii . Priura dedito Qui ordo minime esticit, ut libra de animalium pam- ris & stigoris actionibus,operibusque,auit Alieni de na Gmqvibus similares illorum partes explicantur,sta' - tibilibus omnibus qualitatibus, Ne lacu ubi, si liatim immurrimo es Imparte illae ex ela n trumque priuationissim,quae perliqmcirem desiccitatem
euiciemia S perpes me quarum ratio in hoc libria ex . librisco ' inordine,utilitate Sc diuisione, or tisationis lo-plicatur ex impcilem elementorum admixtione pro- i cocicta sint. Iam Axillotelem interpretemus creantur, cuiusmodi lunt res in sublimi loco genitae. M itid ii de animalium partibus libri, hunc statim se- uanturialiud quoque incommodum,cidet ut, metal lorum ac lapitarn tractatiseuntia antecedat, quorum 'amen peri ta es , liranquam no ut stirpium S animalium. admixtio, eademq; caloris stigorises scientia,huimoris de siceitatis perpessione procreatu .Hunc in mo dum Alexadride huius libri ordineseo Aia,q probabii us tua autem iam retuorum cause quatin seri conMMe. ex quarum crvulgati Ombata euenit, n-atuorcu ς existe t elemota, daae illarum es mali vim calor o fieres, a vero patiendi. simias Ohumor quod inductionem uir. Calorenis frigus tunica, pia eis fidem, tum quae diuersi generis sinu, aeteri minare, Humere, im utare, b ectare, exiccare su. raragmollire crimi u olantur. Hudii autems sielior vidae, pinethdesendi. Si id istar eum, quem -ca sumi a perse, tuis p coni uter ex 'πο- inutie ham tueri ordinem&lo melit, ita cum se ere sunt corpora, t minarce aliis, ricto
perioribus connectere eum potest, viniquitat, cum de luatibus. i. cii 3 μι Q laedera reor qu ilitatum primarum mi erode-in illa diωvicti, meustatumque de lapiduni sim . coniugationibus,tolideniqueelementi secesso ei timorporibus similaribus numelamur, quia pxea ςm tibus in i undo librocle ortu & interitu sese dem materia, qua illae constant, ortum breuiter plosis, inrauilibreuitertiic repetit: quae vero te illarum fleuitauraue haec omnia quemadmodum & ea, quae tractanda inbus eo in loco strictim attigit, nunc paulo latius viii restabant,qualitarum primarum a ibus. αρο - - uersi , mmmuniter explanat,de si lis in procresicimus oriantur,inli qua actiones eluinod di i lautissime dicturus. Ita hunc librum meo, mad--perpiniones omes, totamque similiarum parumW 3- modum ante monuimus, contrectit. Qinuuor icitur monem rimplfvoluisse,nequiis m,quae iam. σa .ipi litates primassensiliscorporis esse, tarem. Distus. dici erant, ita explicatum maneret. Aliquo igitur modo humovem,Sc siceitatem, ut idemque ex eis ebmugauo
iunt, librum separatum, qui demistis inscriptus sit en invisuno exis ita ciui
is superiores con vi, quanqui stantelen ema, nempe ex caloris di siccitatis copulium retineattingam, cum de milibrum Minibi , ine, ignis ex calotu&lva ream ex humore&s oret ita tur tamenn x aut emaliqum, cod di imia, ex trigore iacitate terra, eo in libro traiami rem, ius amitoritate niti possint imprimodi' : es explicatum. Cuius doctrinae inuenior ,& veluti meit, renue mera omnino dilucultat litam . parens. Hippocratta creditur fulta qui in libris de natu. hiqvit modum quicum illis connectunt, nisi quod . ra hominis, de hisce facultatibus & elementis. ue ex eisca aen re da non est, quarem tractationedere- existunt, copiose disseruit, quanquam non ita ut Aristo
. t , demonstrauit. Ideo Galenus in m Meth Aristrem rationum Hippocratis natura ituerpreMRSed quicunque tandem sit eius locus&ordo, prin
curiis ut dixtimis admodum est, rei e villissimus, infinitamque renim inse habet comitionem, Gad omnium trimum remm naturae omn& in stilus,mutatim nem omnem a ostendum utilem, veri 1 etiam Hi
res multas vim Marinae necessirias, veti aedificatorian. fibrilem, fusoriam, sed cum primis ad medicinam temniis ait, timumque Hippocratem calidum, frigi- idum, humidum, & siccum inuexisse. sed Arit telem post eum demonstratione asseruisse. In eodem lec doctoriu&interim,calidum&frigidum fruultat 3, Guis disse, humido & si ecum patibiles locuit, eorim; desinitionibus monstrauit, quod nue quoque in ve Θ
enim ad morbum pellendum humorescressos&visto . bis auxet coxime sinuuntur,i citandum nextenuare,&.incidere,crudos cone 'aere, putri s -Muncinterpretamur, adad probi tum orimum allata uacua: ries item corporis rariores,&mollior l in probandi ratione niaxime utitur, in us adorsipare durare, costipatas & dum ra re & yn Ol . malum,nec tam incertaeli, ut dein lirationem. ad lim, & alia eius generis innumera praestare eniti ur,in eius fidem ficiendam adhibere necta. sit i eiusmodimique asi luendis omnem ope inlae in ta ns sint, quae sub lita iam sere cadunt, ct abomni isti medicus permam ebet, niti cruditatis .coo-i ira se habere proponinium intelli titur. Eii autemni densationari putredinis, emollitionis, durati iu& inductis perspicua, vi abitis actionibus e perpessu aliarum enis seneris allectionum, acti umque rati H - nisus, quae ob malos perrituo obuersantur, di tremi aera earum item re qi facile intelligetur, si quae commemoratae sunt ictio
radenseruemolliri, rari liisque aera cras, di perpesii Q, i dilutim expendamus. Primum igitur
208쪽
ipitur ealor de Hsin rebus humidis per se dissium-tibus, terminoque ac figura carentibus, finitionem aeserminum asserunt. Vtriusque enim vicientia concrescunt& durantur, pro qualitatis suae temperamento laconstitutione. Calore quidem ea, quae terream habent
aqua. Ex accidenti igitur, & quatervis calore aut stimadiectu habent i calido aut frigido,humidu aut siccum patiuntur: sie fictilia, dum coquumur, ignis humectat. frigus pellendo, quo humor concretus, des uti ligatus detinebatur. Uuod his similitere est, quae calore ibi,
naturam,ut lutum,la sal, nitrum:frigore ea,quae aquea ' Duntiir.Sic reliqus putres silium ntur,ciam antea ut vinum,urina,serum, de quacunque in speciebus inenumerantur: de qua concretione in huius libri progressu copiose disseretur. Q m ergo calore dc mpore, quaecunq; concrescere apta sunt, concrescunt,eadem cierum concresciant,durantur, ac terminos, quibus contineantur,accipiunt, determinare calor&'frigus dicuntur. Ἀ-
impraeterea & frigus omnia,scii eiusdem, sol diuecti generis putant, R in uni im conducunt .Calor quiMea,
quae eiusde generis sunt stigus veroo a seu eius dii cudiuersi. Quod, quia ad eorum pertinet definitione . cum illas uiterpraetabimur, quemadmodum sar, explicΔimus. Corpora vem immutam ea,quae subiiciuntur', siciendo, hoc est humectando, iccando, emolliendo, duritiem rassitiem, alias similesqualitates asserendo quae oriania alia,& alia ratione Mounti lor enim quidem humectat aut humorent fiagore concretum velini glaciem liquando,aut eundem inparies externas adducendo,quod tum his,quae putresunt,euenit, tum late, bus fictilibusque omni Acumsigore concretariis siccae essem, calore alieno potentiorenui in debili rem & mgoriscum illo comparatum rationem liabe tem,quoiiccitas ct humor sese termitiabat , extinguem t te. Frigus etiam exiccat, calorem trudendo, cum quo una humor educitur. Nec aliter incilinoperibus euenit
uae calido & stigido, humido de sicco esticiunturiae quibus omnibus abunde in progressi diseritur. Sed illud mirandum sertasse videbitor, quod calori tantum& frigori vim essiciendi, humori S Dccitati vim patiendi attribuat, cum tamen qualitates lis omne effectrices sint& patibiles, nec aliter humidum in siccum,&si cum in numidum agat, qu ni calidum in stigidum, de frigidum in calidum. Ita clementa vi eisiim oriuntur in ad res plorandas inter sese admiscentur, eorum vid licet facultatibus omnibus vicissimasentibusa repsetientibus.aliam etiam ob causam in libris de ortu deinteritu,eiusmidi qualitatibus omnibus, ut activis&ρ
tibilibus,in usus. Quanquam & ibi si inandi libri initio calidum Si igidum actua humidum &sceum patibinacem ponuntur a esiccat etiam calor,humore aut lixesse.tradiderit ut in eoi opere&libro secum nino consumpto, aut educti, de in vatorem seu aerem gnare Aristoteles videatiar.Hanc dubitationem in pn- conuerso. Quin & alia corpora dume it, veluti,tutu, mode naturalibus sicultatibus Galenus cum an se lateres,&casAim: alia emcilit, vicerami&omnino hoc iduertisset, ita diluit,vidiceret, calorem desiims in planaut illud agi .prout hane, aut illam subiectam materiam . Uss animalibus magis agere, minus humorem & si
habuerit. Frigus autem siccitatem assert, calorem pellen citatem. Atque hoc si quis pronti et,Hippocratem G . aut humorem sciram trahit,ut in his patet,quae n- sint lamem se habiturum,sed si in omnibus rebus ita hac riuunt. x etiam liquida sunt,aut mollia,eam ipsam here existimauerit,iron Hippocratem selut sed Aristo obcausam dura essest.Sed de hi factionibu , quae nune resem quoque id negaturum. De hisce igitur facilitata modam veluti typo exporiuntur, si illatim in progres- t bu quatenus in amis&animalibus iam, dc patiunci fit sus disseretur,unaque planum het, quomodo hirriudum A: siccum, tum ipsa per sese, I m inter se communiter, permixta, Ac similaria corpora squaliter nentia,haec, ae diaeta sunt omnia. li citore S: Digoresatiantur.Metilla enim S lapides, ilirpi sique & animaliusimilares paries,vinum item,oleum, mel,sal,qus omnia ex humore constant,& siccitate inter se admixtis 'umectari, exiccari, durari emolliri,& aliis,quae dita sint, tum pronunciatumesis leniit Calenusaircaeteris ve 'ro, uti in elem tis, omnes aequaliteragere & pati. Quae Galeni sententia cum huius libri proposito ni sinin quando in eo dehisce qualis tibus agitur, qua is plantis maxi- &animalibus, seu eorim similaribus 'partibus agunt & patiuntur. Vndeparulo post dicet io tum naturalem, A illi adversem intretrum caloris & stigoris actionem esse primam, eumque planta umectoc qualitatibus caloris&frigoris e scientia ei, docebi- animalium, eorumque partium :Quin&concoctio, tur. Quin&ipsum per se humichim, aut sicem, irae Veiusque species, quas secundo loco Ecolotetradetpi mi omnia seu aliqua perpeti, ut humidum, veluti aquam, Ure,aa stirpes niaxim & animalia pertinerit.Quinui in coagulari S durescere, siccum emoliri siccitate eiusae angi istum nimis qualitates eiusnudi in e libroconis dui iteremissit. Qui ergo id caloriu& frigoris vim es. sideratas videamuradducere,cum in lapidibiis quoque sciemem humoris N si talis vim patientem probati- il metallis,& aliisnon animatis, ut mestriolo sile, ata rimastum a sent ita idi habere perspectum est: sed ea nes earum&perpessiones consideremur, concederem tamen ita accipere oportet, ut, qilae actiones connum m Nabimur, in omnium similariumyartium corp-rat x fuerunt, a calido&si ita ex accidenti duntaxat thus elementotum admixtioneottis, Gloris&sris - non per se, proiicisei intelligamus. Nam calor per se iis , essicientiam atque actionem magis 'priame calefacit ribas per festi ficit,n tru per se humectat, humoris&siccitatis perpessionem. tium enim ina aut exiccat, aut duritiem seu mollitiem assert. Humi teria humores siccitatis, amates causae, Glor&H- dum rem quod per se humectat. & siccum, quod pia atquae in primascalori nanc resimnsionem id viperseexiccat. Quoniam autem&quicquid perae agit, turlabefactare, quodait, humidum&siccum, tum in contrarium agit, di quod per se patituro contrario Pa 'ipsa per tae, tum etiam admixta determinari, aliaquetitur,nee ealidum, aut uigidum in humidum di siccum i perpeti Icalido& fiigido,ut non silum in rebus ex es per se agent,nec haec ab illis persecte patietur.Nec enim mentorum admixtione ortis, verum etiam in ipsis sim humido& si cocalidum aut se idii aduersantur,quip- --plicibus elementis, in quibus humidum& siccum per quae actu inise elementis e Munt: calidum ML ' istium restatuariaga perpet hac aget dictum videa
dem&siccum in iane, calidum vero&humidum inue - tiar, a uod eo etiam conserantur,quia insecundo deorre: uigidistitem&i ceu in terr .stigidum hi imidii in ruta interitu, via eis morum mutuum dii ortum
209쪽
hoc ipsiim. quod hie hisee qiulitatibus ot antea dixi
inus tribuit. An dicendum est, Mamruam iraequalit ira omnes agendidi miiendi vim habeant, calidi tamen R irigidi magis proprium esse agerc, quam pau, humidi & licci magis proprium pati quam agere. - admodum N in agentibus calor magis agit, quas nisu , dc humidum mastis patitur,quam siccum. Est eni calor,
veluti forma, frigus&aliae qualitates , vehati materia. quod de igne, cuius proprius calor est, ab Aristotele nonunquam eli traditum. unde & istus omnia in se comueriit, elementisque frigidis terra re aqua alitur: cpiare calor apendi vim maximam obtinet,& lonpe maiorem quam frigus. Hiimidum autem a calore &trigore sici
lius patitur, qu m siccum, sed inter se collata, facilius siecum ab humido asscitur, qu m humidum a licio:que- admodum pumex appropinquatus aquae, citius ab illa
humectatur,qium illa ab eo exiccetur cum tamen aqua vi caloris citius absumatur.Ita igittir hae qualitates affectae sunt,ut duae ex eis patiendi, duae agendi vim magis Mant. At pie hoc quidem, cum ubique verum sit, leuin simplicibus, seu in mistis, magis tamen in mistisce nitur,inquit 1 humidiim S liccum a calido& irigido phara perpeti apta sunt. Hanc igitur earum naturam Aristoteles,tum in s undo illo de ortu A interitu,tum hoc in loco aperuit . duobusque modis confirmauit, induinctione,& earum definitionibus.Cum autem iam inductionem explicuerimus, ad definitimum explanati
constat vero etiam ex definitionibus, pictus eorum naturas semimus. Nam calidoro frigidum Hlutie' frientia di inins :siquidem, quia comerare aptum est, Veientis cuiusdam habet rationem. Humidum autemo secum patibilia. Facile enim O di ciis termisari
res dicuntur, quod earum natura aliivid perpetiatur.
Perspicuum itaque est in aliis efficiendi diam esse, in altis pariendi. Qualitatum hariam des nitione , quae vix hic attinguntur,& complicate ponuntur, in s undo de ortu &interitu latius, apertiusque , ac magis distinctae traditae senti Cum enim calidum&frigidum cong are, hoc in loco communiter inqui at, ob eaq; cauiam euicientiae, in libro illo ea magis destinguens, dixit. calidum id esse,quod ea constrepat, quae sunt eiusdem generis. Se mere enim quod quidem aiunt igne iacet nil aliud ' luam ea cc ere quae sunt generis eiusdem: accide
Vero,vt,quae alieni sunt,eximar. Frigidum autem id esse sv c t 6 congregat iam ea, Quae eiusdem generis
sunt,quam quae alieni. Rursus cum humidum te siccum diuquod i illa aut dissicile terminentur, coeunctim si in loco definiat, ibi ea distinguendo, humidum esse tra i auod termino eroprio non terminatur, cum tameracile positi terminari. videlicet ternuno alieno. Siccum autem, quod termino proprio sicile terminatim sum dis scite alieno terminetur. duas omnes definitiones diligenter eo in loco explanavimus, dissicultatesque anu ,ac partim etiam iustulimus, quae in eis existebaot. dum igitur ea, quae eiusdem sunt generis congreg
re, docebamus quod ignis aurum cum aliis malastis permixtum in unum conducat, illis exemptis: quod etiaalimenti partes tenuiores, & concocticinem Dile accipi nie ,caloris naturalis concoquentis es scientia in unuc an teries tribus & crasitoribus, quae alieni sunt seneris,sccretis.Ncc picem ci ceram, que cum generis inuer
si sint. in uniun tamen caloris vi te e dumtur, obii, cerealiquem posse, quoniam ea quidem specie diuerseia sint, sed tamen generis eiusdem,qua ex parie liquabulem lubῆt natura Aurum vero & alia metalla liquatalia quidem esse. . non eodem modo, aut eadem celeritate liquescere idemiae haec secerni. illa non secerni. Frigus autem omnia, seu eiusdem, seu diuersi generis in
unum contrahere, in glacie, I aliis rebus trigore concretis ostendebatur, in quibus pleraque alieni genetis si quenter In sum, veluti lapides, ligna, animalia, ut de se cili' in progressu Aristoteles tei libitur , in quo anim lia interdum conclusa cernuntur. Quanquam ii asse S hoc calori eueniat.Siquidem in casco,qui calore coi crescit,alieni severis aliquid potest inesse. Ita igitur caloris S frigoris definitiones exsatiabantur. Dicitur vero etiam calor , quae sunt eiusdem generis, congregarti quoniam in generatione mixtor m quae ad illorum pio creationem pertinent , ea in umim conducit, & miscet: quae vero aliena, seiungit. quod fri non facit. Humi dum an id &siccum iaci aut dissicile propriis velati viis terminis determinari in aqua primum N aqueis omnibus natur a sita disi luentibus docebatur: quorum nulli im termini propriis coercetur, sed perpetuo di Ruit, nisi alieno corpore ac tormino contineatur. quod iacit eis usu venit. l einde in terra ac lapidibus natura sicca constantibus,quae termino proprio & ex se facile, coli bemur alieno lis icile. Qristiones porro ac dubitati non es, quae ex hisce definitionibus oriuntur, vel
ii de igne qui siccus eii, M tum proprio dis scite . alieno sicile termino determinat,& alius huius generis,partim ibi dis luimus, partim alii a disi das reseruauimii,
Nunc voto stum breuitatis gratia praeteribi milutum
quod ex his, quae hoc in loco traduntur, non existant. Nam humidym S sicchm sicilem idem redii tu itererminari dicuntur, sed vinim eorum propriis seu alienis terminis sicile an dissicit. terminetur, non exprimi uiri quod eo in loco dilii inψm est, di quemadmodum in telligendum est et,explicat .illa tantum huius loci eo compunis est dubitatio, quod iacile aut Lissicile te minati, tumidi S sicci definitiones no videntur, quemadmodum nec calidi, aut frigidi,congregare,sed horu
caleticiendi di refrigerandi vim ha-e, illorum, hii ctandi & exiccandi. Ad quam dubitationem in se do de ortu S. interitu, errois respondit, nec calidi irigidi, ngregare, nec humidi ci sicci, terminari, desiuniti viem esse aut descriptionem, sed nominum Amt: . xat in Fre; ationem. Gr ca enim vocabula, ait
'dcco, actionem, i P est , perpessionem signii re. in ri lapsus viqetur. Nam Aristoteles desinitiones es ait, perspicuunaque erilinguae Graecae mediocriter peritis, actionem perpinionem vocabulis illis non indicari, sed qualitates activas a patibiles. An illud. igitur potius dicendum est , per humectationem & exiecatione aliasque simileiactiones,qualitates haste dosnixas non ect, ne idem eodem definiretur, nihiloquei magis iturum, rura ag staretur. Quin & alia sunt, quae excalfaciunt, quae tamen olida non sunKveluti motus, quare cogunum, nimis desinitio fuisset Congreg tione rem calidum & se idum , t ex minatium humor siccitas destrita sunt, quoniam qua ex parie ad corporum similarium constitutionem assumuntiar, re alia nulla μcommodatius poterant definiri. Q uanquam Aper se, nec in mixtione considerauud iliones eiusmodi itis innueniunt.
210쪽
His autem crestitutis,esi semium operasumenda titem ue patibilium occies. -- uniuersim ortus simplex O naturalis mutatio Dar faciatatum essopus: is praeterea cyra aduersat Vr,naturalis intentus.
Omnia ferro, q hoc in libro tractare instituit, his perbis proponit. Ea esse diximus, caloris di frigoris
.ctiones&opera, humoris & siccitatis naturam ac iacultates patibiles , earumque priuatis ne , quae rebus ex eorum admixtione procreatis insunt, de earum ipsarum rerum consimitioncm. Quae omnia duobus capitibus quodammodo compla tinir, cum ait, sicultatum es ieientium recta sumenda este, itemque patibilium species. in progressu magis planum fiet, cum de his
patibilium facultatum speciebus disserem aggredietur. Nam quantiis durum di molle, crassu concretumque de liquidum pereas potissimum intelligamur. ad hae tamen catera quoque Omnia de corporibus ex humid scco cori stantibus, tractata periinent. Cum autem si cultat im , qua efficiendi vim habent, opera explicare priore loco aggrediatnr,orium limpliccm ct naturalem de qui illi aduertatur, interitum a natura similiter profuciscenten' in primis recenset, eorumque exponit naturam,conditionem. rationemque omnem: tum ad alias
actiones,& opera explicada se confert, quae orius ex parte δἰ interitus videtur, cuiusmodi sunt concoctio di cruditas, eorumque specim.Quod ad simplicem naturalemque attinet ortum, & illi aduersum interitum, quarum rerum sint communiter primum docet: deinde cuius uerationem.&queadmodum, calore & frigore prociscantur, ligdlatim e Unit. Intelligit aurem simpliacem ortum, per quem corpora ex elementorum permixtione progenita, ct plantae potissimum, de animalia emrumque paries, quae vera & persecta constant illorum admix ione,eduntur, in lucem: non eum. qui in primo libro de ortu Ad interitu suit explicatus,& trisariam diuisis,ut subitantiae cuiusuis simplex ortus uno modo diceretur: altero , substantiae .hobilioris ex minus nobili
procreatae, ut ignis ex terrariettio, rei magis senulis ex
minus sensili,ut ignis ex aere .Quae triplex ortus simpliu eis ratio latius patet, qiuam ad praesens institutum attineat. Nam elementisqubqueest co iunis, de quorum
ortu nullus in E ibi est seritio. Sed quemadmodum communior ille onus, simplex ab A ristoteles nomin aur, ut ab eo, qui ex pane est seiungatur, qui aut in s lius accidentis, aut substantiae ignobilioris, vel curaliis placet rei minus sensitis,ita hic minus communis,qui ferima ex mixtione genitarum proprius est illoru modo etiam aliquo, tissimia primo, simplex dicitu quod via delicet substantiae mixtae sit , quae per eum este incipiat, cum antea non suisses, proin, ab eo distinctum esse in telligamias, quo in rebus mixtis quodammodo iam constitutis, aliquid oritur, iusmodi est concoctio, eius paespecies : de quo ortu rum limpilai Aristot .post disseret. Rursus, ut in libro de ortu re interitu, procreationis ilialius communis uniuersim, non huius lubstantiae aut iulius ratio tradita est, si nunc rerum, qtis ex mixtione oriuntur, ae animalium N plantarum similares partes poti Limum sunt, ratio uniuersa explicatur, non huius rei aut illius. Nam ad alias tractationes rerum naturalium cuiusque generis propria , explicatio haec pertinet. Sed haec causa non est, ut simplex dicatur, quemadmodum censuit Alberius, verum ea, qua diximus, ut a procre tione non sim lici distinguatur, quae assectionum est &qualitatum, Aus mixtis iam constitutis aduenientium. Cum autem orius se simplex viriuersim, mixtis omnibus conueniat, hoc per particulam ui θόλου, quam nos, uniuertim, reddidimus, indicauit. Quae causa etiam serrasse fuas, ut de hoc ortu prius disseruerit, qu m de non simiplo veluti est concoctio, quae uniuersim Omnibus non 'uenit: quanquam ordinis seruiti ratio potior haec si de eo oletu tractandum prius fuisse . quo res esse cum Prius non essent, omnino incipium: deinde dc eo colus beneficio affectio res Squalitates rebus accedui. Cumque pmcreationes quaedam violentae inuenirentiar, quibus plantae& similia generamur. deqitibus in quinto Physicoriim disterilit eas senasse sei timere vo-lcnbadiecit & naturalis mutatio quasi dixisset, pro creatio simpliciter, quae est naturalis mutatio, hoc est, quae a natura proficiscitur, nec violentia, nec arte ad iuuatur, cuiusmodi est earum plantarum procrea tio, quae in hortis vi quadam generantur & adolescunt. Ob quam eandem causam, naturalem quoque interitu pronunciauit , cum violentus aliquis hal eatur, ut mox subiiciet,& in quinto illo aciei illationis naturalis est tradini m. Aphrodiseus autem censet, adiectum id e se, ut plantarum in zrementa, concoctiones, de alias limites mutationes, quae Ortus simplices non iam significaret, cu 3 qualitatibus illis agentibus, perinde ut limplex ortus', esticiamur. Cui expositioni multa aduersant. Primum,quod paulo post docens, quo omis hie simplex iat, ait: Est autem simplex de naturalis ortus, mutatio quasi ortum simpli em, de quo nune stimo esto naturalem mutationem minime seiungat, diueri ue velit esse mutationes. Hoc ipsum eo confirmtur quod subiicit, cd: is qui aduersatur naturalis interitus. Hla enim naturali tantum ortui, non aliis item mutationibus Q uersus est. Sed huius rei maximum est argumentum, quod aliae mutationes, quae naturales 3e simplices orius
non sum, nunc non propona π , M in prcsresso. Ita que nunc inquit, Primum iis principio, quasi alia illarum opera velit deinde commemorare.Praeterea etiani
unius numero ait, V seu opus quali xinum tantu opus per ortum, de naturalem mutationem intelligat Itaque Alexandri expositio madeo videriar probati . Potius
illagam disi potest, id additum esse, ad rerum arte factariam effectiones simplices remouendas, v uae simplices ideo dicuntur , quoniam cum statua fit aut domus, a selute Se omnino fiunt, cum antea simpliciter no essent. De qua simplici de non naturali rerum, quae arte sunt essectione in primo de naturali auscultatione disseruis, cum eorum, quae simpliciter sunt, alia tradidit additione fieri, alia detractione, alia trantii ratione; alia alia modis, qui omnes sunt rerum arte iactarum ortus. Niortum simplicem naturalem eo in loco per eum intellexit , quem materiae dixit fieri mutatione . Aut igitur ita exponendum est naturalem mutationem ab oriu, milariis es istinquendo: aut prima interpretatio accipiemda. v. uemadmodiam autem, calore dc frigore ortus simplex de interitus ei aduersus prosciscamur, haeque mutationes illarum sicultatum sint opera, mox expli abitur, cum presertim de frigore dubitationes existant: quippe quod interitum solum asserre, de orium impedire potius quam secere videatur. Acraeiudem stirpibus π ani datus ciam emist,
His locus ambiguum sensum habet. Potest enim scde ficultatibus efficientibus exponi, quod Alexander seclude de iam commemoratis earum operibus, ortu videlicta