장음표시 사용
41쪽
Stellariim transcurrentium omis ratio duplex explicarur. yna ex accensione,altera ex elisione.& iactu. Ex accensione seri traduntur, cum exhalatio, quae in to gum multo magis quam in latum protensa est, continuata non suerit sta in particulis stequentes sparsa, parem cum k tudine latitudinem, de crassitiem, tum si las ipsas per sedum omnes inter sese habet eca umenim euenire,ut particulae illae ordine in longum dis , sitae, altera alteri flammam celerrime communicet, ut idem ignis seu flamma prosliens videatur Tlisione autem& laetit,cum exhalatio in acie dense conclusa, siti
re densante de cogente exprimitur, qua exprinione accendatur,& celeritate per aerem seratur, more earum rerum,quas iaculamur, ut ille ait t
ob eamque causam iaculationis lavius,quam accensionis status,stellarum ei modi transcursum speciem habere. Qui duo stellarum transbarientium generandarum mossi probabiles valde sint, ut incertum sit, viro illorum potius sant. In primo enim perinde contingit, ac s senem aliquem tenuem nobis crassioribus per in terualla distinctum, nod ue illos sulphure aut pulum re pyrio, ut flammam facilla conciperent, insiperis animo complecteremur. Tum enim primo eius iunis m Maecens b, alter qui succedit, si non adminium distet, celerrime accendetur, cpiis uenti fiammam celerrititne similiter communicabit, Ac ita in caeteris, ut idem prorsus ignis, qui primo accensus est,transilire, non au-tim unus ex alio accestis videatiar.'Quod etiam in lychnijs iuxta positis sicilla conspieitur. Qui, si ita positisnt, ut superior unus, alter inserior, ae qui inseri est, nuper extinctias saerit, reliquo adhuc accens inserioris si mus, atque exhalatiis celeriter adeo flammam concipiet, ut superior flamma ad eum defendisse, &, veluti iaculum misti seisie videatur.Sed quaeret aliquis, quam exhalationis particulas illas, quarum altera ex alteram cenditur, rotinuus potius quam longitudinis, latitudianis de profunditatis parem dimensionem habentes non
statuit, cum stellae transcurrentes rotundae appa ant. An ut stellae nobis rotundae appareant, rotundas esse, aut ex rotunda materia accendi necesse non esti Siquiadem quadrata& trianguli etiam corpora, eminus r
tunda videntur, cuius rei Perspectilius causam ostendit. Illud vero necessarium videtur, ut pari in longum, la tum,& profundum constent dimensione.An etiam particularum inter se illarum aequalitatem in latitudine, de omnino in magnitudine tradidit, non autem ipsarum
inter se dimensionum, quandoquidem fieri possci, ut dimensiones in sit is separauin inter se essent aequales,
cum tamen viri pars aliam ma itudine vinceret,quiniseri non debet, sic'ui transiliens stella, non eam, aut eiusdem magnitudinis videretur. Ita igitur primus stellanam discurreritium modus se habet. Alter modus non dissimilis est fulminum accensioni de iactui. Inte eluditur autem saepenumero spiritus in aere dense, di frigidi vi exitum quaerens, everberatus cursu parum lisero incalescit nugis, ampliorque redditur.Itaq; aerisse ore 3e densitate compraeus,extruditur flamma concepta, extrusiusque vi magna lamirandaque celeritatetatur, ut iaculationis speciem reserat. Vtroque ergo modo stellae hae fieri cum possint, dubitare aliquem, ait, posse,num priore modo gisnantur,nempe ut halitus lucernae subditus, ex superiore flamma lyctium inseri
rem accendit, sic, ut idem ignῖς non prostiat, aut iacia tur,sed quemadmodum lychnus inserior, qui esse in 'cendi potest, 1 superiori per exhalationem mediam ac cenditur, ita succedenti uias halitus partibus in longitudinem porrectis minunicetur, altera alteram ac mdente, quod iaculationi quidem simile est, sed tamen iaculatio non est,cum idem ignis iactus non sirinn potius eius qui primum accensus es frigoreὰ nubibus extrudente, iaculatio sit quaedam. Sed utraque de causa, adiputroque modo ait fieri. Eius autem generationis , quaesit exhressione, aloimentum ponit, quod in mare & inter i as decidere interdum videntur,quae res violentiam requirit: quandoquidem res calida aut sicca suapte natura deorsium non sertur,quinpotius in superum locum conscendit .Quo fit, ut exprenione, & esitione sit opus, non aliter atque euenit, cum ci Edigitis extria di-rnu atqueetiam,quamis graues, sursum astendere cogimus . Eodem autem modo iaculi in morem has iterulas mitti ait, quosvlmina, quanquam vi minore. Nam
quem modum spiritus nubibus inclusus& compres.sus exitum magna vi sibi parans, fulminis materia est,
cum nubibus magno impctu ruptis exiliatque.accenditur,de in terram iacitur, ita ex aere densato, acspiritum comprimente transilientes stellae accenta extruduntur,
ae innum de terras iaciuntu . Qimadmodum inquit Seneca nubes mediocriter collisae fili rati messiciunt, maiore impetu impulsae, fulmina , sic quant Dillas minus presseris leuiora fulmina emittunt. Ita similitudinem inter fulminis, & stellarum extrusionem. ilicemiuire quippequi volaitisnes omnes in aere ex niti. bium ei isione excitari. Cur autem deortu on sum stan laeuntur, eum tamen ob aeris superioris maiorem raritat , utpote igni p inquioris de ecclesti conuer si is ursiam ferri probabilius videatur, causa est, quod nubes parte seperiori densi sit, calore insuperiorem
partem,seu ignis, seu aeris sublato, de qua re in secundo
huius operis. Dicitur vero die, noctuque,& tempore is
reno lis decidere: quod de nocte quide perspicuum est , m nulla nox st, qua non aliquae ire de abduci inditiosum videantur. Interdiu autem decidunt illae quidem,Se distureum, sed Solis claritate abscondente non apparent, quemadmodum de sices, quas interdiu tran- Lurrentes diurni luminis splendor abstiandit. Si qua
dotamen, ut ait Seneca, tanta vis emicuit, ut d adue
stim diem vindicare sibi situm fulgorem possint, apparent. Ex quo de stam aetatem ait non semes diu stices vidisse, alias ab occidente in ortum versis, alias abortu ad occasian Sermo etiam tempore dicuntur decidere, non quia de nubilo non decidant, sed quonum ille magis spectantur. Possunt enim, de aliquae nubilo elidi, si modo exhalatio apthnubibus aereque densoconclusa fuerit,ita ut exitum quaerere cogatur. Quin nonnullis asse videbitur, nubilo tantum, si quia esitione ἡ nubibus sium,elidi, idque dubium esse, quod diciis
tur, sereno etiam decidere. Sed dubium omne tollitur, si intelligatur sereno quidem, non tamen omnino, a reque prorsus nubibus expurgato, eas elidi. Nec enim serenum esse negamus,quanuis nubibus quibusdam coeli pars aliqua tegatur. Miservius ero magisticogenerantur,ea extatitimus furumcen me : prae vero in inferiore es dem si cretione,γddexbalatis bumidior est. cogatur, atque refrivmur. Ea enim cum cogiturae deo m inclura
densata, quia calidumes,defessis, omheum erum
42쪽
inutilis. Obsitum autem exhalati u, in super aut infisum locum, adit ad latus i ertur, prout videlicet illa in latum or altum illacitur. Tlurimum tamen in titus,
quoniam duabus motivmbus cieatur: vi quidem in inj in natura insu rum locum Huius erum generis omnia
per Lametrum ferantur. se etiam cavsa eri, Nitra scurreutium stellarum latio transiuersa plarimum fati Duplicis stellariun transcurreuuin, acsertasse etiam aliarum secierum Unearum generationis dupliceinli cum ex his, tradita sint,colligit et quod cpiidem animadueriere disiicile non erat. Cum enim prior ortus iliarum Ne discursus ratio in morum coeli quo extollatio incenditur sterior in nubium concretiimem, illas extrudentem tuerit relata , dubium esse non poterat, quin diuersis in locis illae orirentur, aliae in superiore,qui e halationis semidae plenus est,aliae in inferiore, ad quem nubes pertingunt: in superiore quidem eae, quae incensione Oriuntur, coeli motu exhalationem accendente:in
inseriore vero,in quo limi nubes, nive densor & h midior,eas,quae e nubibus elatione a uaeret autem aliqui quonammodo Castoris Pollucisque S Helenae sydera, quae in antennis velisq; nauium apparent, Θ nubibus elidantur, cum aliquo temporis spatio, ius in locis
constitere,nec iaculi in morem fori, ut caetera cernanturi Ane nubibusquidem ad ea loca elidi ea dicendum est,sed in eis consistere ua exhalatio, quae subinde a cenditur, e nubibus ipsius suppediteturi Itaque, cum alia β: alia exhalatioaccendatur, easdem stellas appar reRuoad illa suppeditari amplius non queat.Quoniam autem varin morionum speciebus, variasque in partes transcurrere stellae cernuntur, nempe in inserum, in fir perum, S ad latera, plurimum; ad latera, vari j liiii discursus,varim; motionis causim in exhalationis lurumidioris, coactae,3c densatae, o qua extruduntur, non autem in eius , quae extruditur ut quidam inscie hunc locum conuerterunt situm varium refert, ut in superum aut inferum locum, aut ad latus extrudantur Se disti μrant, prout contigerit hac aut illa parte exhalationem illam, itia nubem,magis densatam coactamq; ese. Hoc enim animo concipiendum nobis relinquit, in contrariam semper, ei, quae densatur, partem extrudi di seni: ut si mi in insem densatio suerit, ad superum lacum exprimantur, densiori illa parte sursum trudente. Plurimum autem ad latus serri ait, quod, cum istaenubibus eliduntur, illariam motio m ixta sit, dupli se constet motionei natural quae illatum propria est, in superum& violenta, qua in inserum truduntur. Quod sata demotione ad latus deorsum versus intelli fidum est, non de exquae cis quando contigerit) sursum versus, qua quam ad latus eiruntur.Nihil enim tum violentum videtur, quindo de extrusio sursum versus fiat. Nisi non omnino si arsum versus esse dixerimus, quandoquidem ad latus est, ob eamq; caustin violentiam aliquam inesse, qua mixta motio dicatur . ntire it autem, ut ad latus fiat motio, quando impetus naturalis de violantia non admodum se vincunt. Nam si violentia vim natu ratem minus emicerit , deorsum rectri seruntur. Qim si frigida, hiantidaque exhalatio, in transuersum, α ad latus fuerit densata, tum ad latus violentia ipla properu
detinui luna ad eum motum himidae exhalatii ius vi naturali momentum habente, imo vero illi repugnante, quatenus recti de omnino in superum nititur. Cuius corarium cumit cum parte superiore nubes suerit densita. Cum enim illa dirissim vi suapropellat, exhalatio sumida, quae sumum naturaliter contendit, resistensadlatus mouetur,ut, cum omnino motionem in superiam assequi non possit, 'arie assequatur. Hanc porro m
Iionem, quae in latus iit, motionem per diametrum Aristoteles appellat, quod diameter in quadrato transire sim habeat situm. Vnde de animalia quadrupeda per diametrum moueri, in libro de animalium gruisu Pi didit, atque etiam in secundo de animalium lilii intCrura enim, quae motione tibi succedunt, in transue sum sunt posita mandoquidem crus anaerius dextrum primum mouetur, tum posterius siniistrum, quod illi ex diametro respondet, deinde sinistrum anterius , ac
posterius dextrum. Sed in his, qui paralysi alliciuntur,
ct tremunt,motionem ut sic dicamus ad litus ex contrariis motibus mixt m licet videre. Membrumeni cum graue illideorsum natura tendit, quod vis mouens erigere in luperum locum nititur. Quae cum sit debilis,
nee membri pondus vincire valeat omnino, colluct illa quaedam iit, unde oritur tremor. Horum itaque omnium in materiae genere erusi ea his latio est,ut autem numera, interdum quidem superamo rio, interdum vero aeris conereti coagulatio. Omniam
tem haec infra Lunam gignuntur. cuius rei lymi es e rum velocitas, rerum, quae a nobis iaciuntur, Moctrinpulis: οὐ. quoniam nolo propinquae sint, solem, L obdera videntur celeritate multum superare..-Vt in proxivi expositis vobis di ilicem stellarum transcurrentium ortus locum, ex illarum duplici ortu constituit, ita nune duplicem omnium ignium, qui in tablimi apparem, isam ex his, quae tramia suur,-- .nibus colligit, materiam ex essectricem: γε re vera due causae sent quemcunque ei sectum ante eme e vere causae rationem habentes. Materiam ait ese exhalati ne videlicet calidam & siccamquam nunc exhalationem simpliciter nominat: Essectricem causam diis,ce Vnam motionem superam, qua ignis, dc aer superior raptu Geli conuerremur, eos ignis, qui accension: fiunt, accendentes ninon autem motionein, qua in sublime seruntur ut imprudenter alij verterunt j siquidem
eius vi non accenduntur ralteram aeris seu nubium densitionem, de coagulationem, qua exhalatio conclusa, vi
quadam extruditur. Ex quo id, quod subijcit, consequitur,omnes eiusmodi ignes infra Lunam generati,quir e cum exhalatio , ex qua constant, insta Lunam potata sisi me Lunae orbem transtendat. sed Aristoteles indicarii dest, ex horum ignium transcurrentium celeritate, quae tanta est,ut rebus, quas iaculamur, similes esse, S lemque ac Lunam, de reliqua sydera longo interuallo .ut illae vincere videamur. Quod in aliam causim reserri non potest, nisi in p inquitatem, quoniam videliuxet multo nobis p priores sunt, quia, Sol aut Linuaut omnino aliud sydus Iclaraeis euenit quod auibusvolantibus t quae cum multo tardius, citi m Luna , aut Sol
moueantur,volitemque, propinquitare tamen sua o celerius videntur moueri Cuius rei causi ex Perip
citra assertur,quod a pupillae nos ire puncto aliquo,espectus radi, in coni figuram exeuntibus, quot sim progrediuntur, eo magis dilatantur, inter si'ue abiunguntur,ac maiorem latioremque conum conitituunt.uti isitur ad nos propius accedunt, ii per aerem an e con Ocium nostrum seratur, minus interuallum intereo, qui conum iaciunt,radios interiectum tres tum qii in
quae longiori spatio . nobis distant. Itaque angulum radiis illis
43쪽
diis illi, conclusum, in quo iudicium postrum
est celeri in traseunt.Qi, ut velocius moueri,quam
quae lom interirallo a nobis disiuncti sunt, videamur. Cum mirignesto celerius, quam sydera moueri
nobis cernamur, quos tamen multo tardius cieri rati ne cemisiari compertum est,eius,qui videtur,maioris
celeritatis, propinquitas causa sit, necesse est. Infia Lu. nam itaque excitantur,alijsublimiores,nqui motu coeli aerenduntur, alij humiliori in loco, ut ij, quin bibus aere 4;densatoesiduntur. Hoc autem, quod nune ostenditur, videlicet hos ignes insta Lunam accendi,de transtut re antea sumptum est,ad probandum coelum
igneum non ici. Haec ab Aristotele de veris ignibus, qui in sublita apparent, tradita simi: expositiavi; est,
Quae materia ipsorum: quae causa emciens: qui esticienci dus, de ratio: quae se a & figura: quae variet
iis figurarum causa: quibus in locis sisnuntur, & quo
tempore. Ac,quod ad causas attinet, en tricem caulam particularem, quae in omni generatione praeter coelum, quod univcrsilis est causa, conspicitur, praeterea&snem praetermissa esse aliquis dixerit, qui tamen finis praecipuum in causis locum habet, tumq; maxime reddi de is cum otius alicuius gratia exquiritur. Sed dici
potest, nullam harum rerum victricem causam propriam, praeter ea quae tradita est,esta nium cnim eadem constitutio est,sguraque tantum,& magnitudine di mi, quae diffumia ex materia orium habet, non , causa agente.Nec earum eadem est,quae aliarum rerum,rati quarum sermampropriam ab alijs essentia
distinctam sura propria talequitur: queni modum inani libus A plantistat etenim ignes, Ralia,quae in rissu tractabuntur, quaedam solum clementorum
assectiones,nec eae quidem permantiates, ita ut uniuersi syeetes dici non pos . Nec naturae instituto,aut ad aliquem certum finem ficies liae igneae videntur 6- ,sed temere & sertuito, prout materiam illis accendendis idoneam esse contigerit. Naturaliter tamen, &necessario fiunt, hoc est, naturalibus causis, & qua
materiae necessitate. Non enim haec pugnant, naturaliter aliquid fieri.naturalesque causas habere,iaemq; naturae inllituto non Pini: quomnio monstra ex naturalibus causis ortum habent, quae ipsi tamen naturae proposita non sunt, cad ullum finem reseruntur.Excrementa etiam in animalibus multa Signuntur, quae, mnecessirio & naturaliter fiant, ad finem tamen nullum sint fetata. Ineodem genere sunt morbi, quibus inae dum asscimur, qui, cum materiae necessitate existam, praeternaturae intentionem gignuntur rita igiturde his
ignibus res habet. Fuerui vero, qui ad hunc hes, igneas has concretiones fieri prodiderunt, ut ignis gignatur. Hyeme enim ignem imminutum iuisse.clemenus in rioribus auctis: ideo accidente aestate ignem ruinis, iraturae ad aequalitatem omnia reducere volentis ordine di instituto generari. Quae eadem causa est, cur plimia hyeme oriatur.Sed hoc potius in materiqnecessitatem, .m in naturae inititutum,inreserendum. Vtrum a tem ad aliquid portendendum accendantur, in vit rioribus exquiretur. Interdum vera semis meo dum in re imagines e Drmata appamit, ut hiatus, O' IAM, O tam criniti.Ea nati hora pιανα currus est. 'Quoniam in coelo leu aere illi proximo non igneae
silum concretiones, de quibus disieruit, visuntur, scilaliarum etiam rerum spe atque imagines, rices
quidam cruenti, apparent, quemadmodum de sanguia a specten incendio,quod ex eo ad terram, Philippo
rege Graeciam vexam decidit, Plinius testatur, Quem praeterea , ccitumque cavo se scindere hiatu, cernimu harum ipsarum omnium imasinum causas in his re bis aperit,&, quemadmodum ita appareant docet.Que omnia cum aliter sint, atque apparent, φασμα m, quiuspectra quaedam & imagines appellat. Neque enim, aut
aer, aut coelum, re vera cruentum est, aut alio colore
quemadmodum videtur, insectum. Nulli item hiatus. aut ueae in eo insent, imo vero continuatum est, corpus nullo inani, aut rariori corpore interceptum.
etiam de causa nonnulli et si Brtasse minus rectE id ii quiant,quod etiam in his,quae verὸ sent, eo sit usus verbum Φαὰιται userpatum aiunt, ut intelligeremus, non ea quidem in coelo re vera esse, sed videri. Vndeeorum,
quae in coelo, seu in sepero illo aere, qui coelo proximus est, nobis conspiciuntur, riplex disserentia esse, ut a
tea etiam attigimus, videtur. Vna eorum, quae verὸ g neramur, ut flammae, de quae torres & faces nomina ruri Altera eorum, quae re vera non En .sed tantum a
parent,ut hi,dequis is numagitur, uenii colores,lii tus, & M. Postrema eorum, quae partim sunt, ut videntur, pariim apparent, & non fiunt, cuiusmodi stellae disturrentes, quae partis post partem accensione con
quBiaquadam excitantur.Quarum ignea quidem quae cernitur, concretio vera est, & consistens, motus vero duntaxat apparens. Cuius generis complura apud nos sunt, ut remus, qui in aqua inflexus apparet, & picturae etiam quisam, quarum aliae eminere, aliae in profundo apparent.Hoc igitur nominecolores,qui in coeloapp
rem,Se s eae, de hiatus,ab igneis c de quibus tractatum est iaciebus .isserunt, qu illarum aliae omnino sunt
verae, veramque haiam naturam & constitutionem, aliae admixtam, haec autem Glum apparem. Moniam tamen ex eadem protemodum causa orium habent , cum ob naturae diuersitates, una cum illis explicari non potuerint, proxi tost illas tractantur. Dixi autem, propeni tum , quod praner se ensam exhalationem, quae communis omnibus est causa, propriam causam
haec habeam, itaque non omnino ab ea caus , qua illae prosciscamur. Atque ita intelligendus est Aristoteles, cum ait, eandem quoque & horum causam esse. od, propter exhalationem, quae harum rerum apparerium, veluti do imaginum illarum ignearum materia est, di citur. Quam exhalationem, aeris seperi nomine mox significabit, nam de antea aerem superiorem id , quod ignisquidem non est, sed tamen amitatur, quod pr- prse est Um--μα, nominauit.Nisi is sis eandem &horum causim dixerit,non cum superioribus t e comparans, sed inter se, ut colorum, hiatuum, & Aurarum eadem causa esse dicatur, quemadmodu etiam ignium omnium inter se eadem causa tradita est. Quod autem ait, sereno aere spectra haec, seu imagines apparere,non ita accipiendum est, quasi aerem nubibus omninoese purgatum intelligat, neque enim ita asse aere apparerent, sed serenum aerem, tranquillum , ct ventis non a latum, nec densioribus etiam nubibus opacum i Gigiti tum autems pro caeo veto accipiatur, nurulum incommodum est,quandoquidem in ipso cc loci es hae apparent,inque eo apparere, non autem serineuntur. Hiatus porro,& Bura, seu καὶ cod vis non eo nomine c ut quidam putant inter se di unt,
quod Bura seu oriosae ustior sit, hiatusseu
44쪽
patention sedis VI i littorinus etiam monet, sevo altitudo, & Donditas longe minor sit, quam hiatu
Hesiodum ci H crum lignit iratio. qcuo iam enim persi lamma est si perum aerem ita em sc re, ut incendatur, ac incelsionem modo talem feri, ut flamma arden, Nideatur, modo incta facis, osci ferri, nil l ab Ordum est, si idem ipse concretus aer omnis generis coloribus inficiaturi sim ut exiguum lumen, cum per de ius quidpiam tran licet, ger reflexionem quipiens, varii generis refot color , ac in prinus pum eum, atque purpureum,quod hi maximo ex igηei,o alis
iuri odoragum oriuntur, or occidunt s ou fuerit,
me etiam ter fumum tunicea apparent. Ac repercussu idipsum e ciens,*m eius generis speculumfuerit,νt non figuram,sed colorem accipiat. CuW autem ba diutius non romamant concretio musa est, qua cito intercidit. Quemadmoelum crirenti, siri; colores in coelo appareant, e ab eadem profi causa, a qua, de istes igneae proficiscantur,explanat. Ac primum quidem docet, surdum non est: eos ita apparere quoniam iam con terit, superum aerem, hoc est, Ἀνναεμ, is exhal tionem illam calidam, & siccam coelo proximam, ita interdum densari atque concretare, ut sicile incend
tur, modo initar flammae ardentis modo in morem sa-ci stellae, quae etiam per aerem serri & traiici videantura unc enim ita densatum de concretum aerem, nocest, fumidum halitum, & . novi mi, quod stammam ira concepit,& ardet, omnis generis coloribus insici posse. Quod quidem non ita accipiendum est, quasi revera coloribus inficiatur, nulli enim veri colores in eo esse possunt, propterea quod color corporis mixti, te minati,quale illud non et assectio eis,ut Aristoteles in
libro de sensu, & sensibili docuit. -
tur,hoc est, coloribus infici, dicitur, quoniam ita nobis apparet, nam antea dictum est, hoste colores omnes, &hiatus, Se s ea , de quibus nunc agitur, vere non esse, sed tantum nobis apparere.Quemadmodum autem absurdum non sit,omnis generis colores in aere illo atam
se apparere, subi jcit, non horum selum qui in tam
accensa videntur, de quibus nunc disputatur, sed omnium uniuertim colorum Sunt enim de alij veluti uidis ,Coronae, Paretiorum. virgarum, de quibus nunc non agit) qui in aere spectamur, causam exponens, ne illair, quidem unam, sed duplicem,cum non ab una cause omnes proscitantur. Vnam causim esse ait, lumen paulo debilius, cum per aerem densorem transmittiis turdor translucet: Alteram, aspectus nostri ex aere dense ad lucidum aliquod corpus, repercussum. His dua bus de causis omnis neris colores, in aere ait apparur potissimum puniceum, de 'irpureum, quoniam sui ex ignes, Se candidi admixtione, non quidem inter se, sed cum nigro,eo mixtionis genere,quo alterum alteri
superponi itim est. Ob hane cavsam sydera orientiadi occidentia, si aellus suerit, de aer tumida exhalatione repletus, punicea apparere. At vero repercussit colore videri,quando speculuma quo aspectu , seu lumen r siectitur, tale fuerit, ut corporis haminos figuram non accipiat sed colorem. Haec breuiter ab Aristotele tradi rita plura inirili genuar, si animo conc rimu apparen tium oniti uniciatorum de veris enim hoc in loco non agitur callia lucem, di xtam taxis mi ut inter se.
se, aut cum veriscoloribominae, se si te d sese, re
ad veros colores quodam modo as vi varias cia
rum es sciunt species lut Meluininis, R i ct uris rei obscurioris δε ορο x o rumum colo ratimxxtione, aut alia inter se assectione, lares vatij in is columbarum δε pauonis pennis, item in carbonibuso: sulsiure apparent: quae omnia cum tenebratum insen opaci aliquid lubeant, verisque rigoribus assciantur, o vario ad hamen ignis a in alim, de
alios nim colores. Plurimum enim interrit, nocinisso lumine cernamur color id errare in tertio
huius operis inulitur, qui in lucernae lumine aliqum textime varietatem e iunt. Ad iuncoiciem caulam pertinent colores, qui alijs colori iuncusese politi apnaremK madinodum, cum virici i ta prie --,flauus o lor apparet,ut in eodem tento de In coloribus explicabitim. Nee sum causimhab um res qui alterius coloris inter ipse in aspe in nostruelinteriectu videntur,quales sumsyderum Orientium, occidentium colore , qui aere densiori, de num inter' iecto appares.Qira ratione colares varii proeius, qu obiicitur,varietate, videntur, ut in vitris colore ii ais euenit,quae luci exposita essiciunt, ut cundem colorem res, quibus obiectasinu, reserant. Ab e dem caula om habent colores,qui ex reflexion ut collares apparent: exi culi enim quod opacu Π ς',&te 'brarum obtinet rationem, corpul Opi mr aspectum nostrum resseri cividentur. Itacer omnes, quicunq; leu in aere re in cor bus alii apparent solum, nee re vera sunt, colores ad lumen tenebras seu opacitatem resem: quae duo aut is e quo possunt,modo admiscemur, aut cum veris triri A qui in selidis corporibus habentur . Duobus au tem generibus colores cimnes apparetes possumus in plecta, Vt uno eorum, d comprehendantur, qui in amopparent: altero ii, qui in corporibus mixtu Ac terminatis. De priori genere nunc agitur,de poste non potur: quo quicunque comprehemiuntur, ij, aut ex v ribuerorum colorum ad lumen aspectum itantur, ut
in collocolumbae,& omnino pennis pavonis, carbone,& sulphure,& aliis rebus compluribus: aut ex varia eorundem verorum colorum iuxta sese positione, 'tra lanificiorum sericorumque texturis, quomodo Tin Iride riuus color,quanquam non ex veris colori ortus, spectaturi. aut ex corporis colimbus iniecta, quod inter aspectum nostrum, de Solis radios intercedit, ut colores tui vitri colorati merito, in alijs corporibus a parent: aut ex re lexione,quae sit a speculis, seu omnino
corporibus speculi rationem habentibus, vesuti H dileuia omnia corpora: siquidem circunstri omnis leuitas, de sitis sni in circundata, speculum dicitur. In ipssenim speculis, seu aspectum nostrum, seu rei, quae
cemitur, speciem reserentibus, rei visae imago cemitur. Inquibus etiam nonnunquam rei vise color, aut 'lei'
do qualis est,apparet, interdum diuersis, idque dupli ci de causa i aut quod 1uersum colorem, cui ille adnu-scetur, Mullam habeat aut ob aspectus im illitate' de qua in tertio.Atque ij simi modi, quibus in corpori bus solidis A termina olores solent nare inribus scilidorum corporum apparenti coloribu , nihil ultra nunc agendum est Illi vero ex e di, quire apparent. Quorum generationis duplex est rem,
pro duplici aeris densioris, tenebr q; aliquas in se ha
45쪽
rititionis accensae positu.Nam aut densior aer,seu nubes , inter lumen aspectumque nostrum recta intem, dit aut ad latera, atque etiam e regione est positus.Ae sirem quidem intercedit,colores, qui apparent,m, minantur,& ut ait Olympiodorus ' πιδακλασirsiun : si a latere,aut E regione nubes aut aer dentior fuerit, si di λα-αm fieri dicuntur, rμ pacisque vocabulo omnium communi,vt Philoponus ait,nuncupantur.
Atque hi speculari ratione, quae in res lexione ab ipsis speculis facta, posita est, apparenti: in priorum generatione nulla ra)iorum reflexio est,sta διλλαπι tantum, hoc est, mi edam veluti illorum stactura , quae ab aere densiori interiecto est ita: r.Q quidem modo col res hi maxime apparent, de quibus Aristoteles nuc agit, cruenti videlicet, 'micei, atq; purpurei. Altero autem, qui si per restexionem non ni soli,sed alii etiam fmul, veluti Iridis, ronae, Paretiorum, & Virgarum cia res, de quibus in tertio libro disputabitur,apparent. Est
vero praeter aeris densioris, seu nubis varium positum. interm λαπι ibi μυκλασὶν, duplex discrime.Vnum cst,quod in reflexicua di res quae cernitur, & quae ce nit, seu aspeduis, ad eandem partem, E speculi videlicet regione, aut certe ad latus fiant posita: in ea vero, quae Vocatur . λαπι, aer densor, qui veluti speculi ratio. nem habesimedium locum inter ah ectum e rem quae cernitur, obtinet. Alletu est, quod, qua Mindi δέ λατε
cernuntur, cum procul absunt, maiora quam cum pro-ν, cernuntur,cuius contrarium sere circini in rcflexioniadeo lydera, cum oriuntur & occidunt, per sumum conspecta,maiora videntur: quae autem speculari ratione apparent, si procul cemantur, minora apparent. Sed has disserentias mittamus,& quae in utroque lituum colarum ortu requiruntur, ac queri admodum puniceu , purpureus color, laci, hoc est,tuminis per aerem densiorem aspeM,maxime appaream, por minus. Nubes igitur, seu aer densior inter aspeitum n strum, N: exhiutionem accensam interiectus,eius co
stitutionis esse debet, ut non plane densi is sit , aut compactiis,sed quodammodo lucid0s, ut exhalationi quae accensa est,color selus, non item figura, aut magnitis loco piciatur. Quin & ipsi exhallatio moderata, nec nimia esse debet, re nubem, aut densiorem aerem sibi si hiectum ditatuat. Ideo ait, clumen exiguum cum per densius quidpiam transsucet. Quibus verbis, ct in aetre, quamluina densiori, perspicuitatem aliquam, ut lumen traiulucere queat,inessis luminis Gensae exhalationis paucitatem declarat. Haec si ita habuerint,varios colores apparere necesse est, lumen illud debilius, cum aeris dentioris nigrore, aspeetia nostro, qui illuc sertur, commiscente. Ac pro luminis nigrorisque eius quanti- rate varia, & admixtione vari j colores apparebunt, sed purpureus potis imum,& puniceus, quandoquidem horum natura est, ut ex ignei,& albi e nigri commixti
ne appareanti co autem commixtione, non qualis est in elementis, aut etiam in rebus humidis ut aqua & visno, quae, rebus in minima diuisis, suasque vicissim sibi
qualitates communicantibus, existiti meam,quae oritur, uno super alium posito, quo modo pictores col rem unum clariorem alteri obiciariori interdum supe indunt alium inde colorem procreando. Non aliter nuhewt densior aer inter rimam accensim alipedita a murum interiectus saper eam veluti ponitur, ac illi quodam modo admixtus, ne eam syncere intueamur.
impedit. Qum ipsum euenit in syderiun orientium, de
occidentium aspectit, si modo aestus fuerit,& persi
mum me est,densorem halitum emantur. Aestiis autem Austris spirantibus maximὸ est, siquidem hi bal
tum multum, sumidamque aspirationem , eum calidi sint, E terra educunt: quam cum in sita esserre, aut dissoluere,calore eorum,quod humoris adiuncti ut o tundatur, non pinint, tum eam prope terram minere, tum aerem ad hortiontem situm, storem reddi necesse est. Itaque astra per eum conspecta puniceum reserunt colorem, non ac flamma, quae per ligrumam viridium fumum conspicitur.Haec enim punicea interdum apparet, aliquando purpurea, nonnunquam ali rum colorum, prout nigriore aut minus nigrum ii 1- mumiae cocitigerit. Puniceus color existit, si minus niger sumus sit,purpureus, si nigrior, ut in terito huius operis dicitur. Quanquam in libro decoloribus comtrunmtraditur,nempe purpureum apparere, si mediocri albo,& umbroso, tenues & iam stacti stilis radibcontemperentur.Proinde aerem, cum sta oritur aut o
cidit, purpureum apparere,ia, tum ins i,imbecille'; radij oblamim aerem percellant. Mare etiam fluctibus sublatis, & secundum impulsum inclinationemque maris inumbratis, purpureum sese osserre, propterea quod infirmi solis radij, qua parte mare subsidit, ni Fciantur. Quod in auium etiam pennis contingit, quae ad lucem quodammodo extensae,& explicatae purpureum reddunt colorem. E quo loco inter pu Firmum puniceumque colorem discrimen hoc colligi videtur, tenuiori lumine, alboque do umbrosi, mediocri inter se commixtis purpureum fieri, validiori autem, S multo Limine, nigroque primo puniceum. De quo horum colorum ortus disiensione in terito libro qui locus magis proprius est icetur. Atque haec satis de coloribus, qui ux τά δαηλαοπ. - . in aere apparent. Reli quorum , qui reflexione existunt, diueria est ratio, cicacia.Primum enim ut antea dictum est nubes, seu aer densor,qui ad illos excitandos requiritur,inter aspectum nostrum/e lumen, seu Solis, seu exhalationis a censae, ad perpendiculum interiectus esse non debet, sed ad latus aut Eregione,ita, ut ab eo as,inus nostri ad lumen illud reflexio, commodὰ es sciatur. Tum nubes seu aer ille densior, eam densitatem, atq; concretionem habeat oportet, ut a lectus per eam transire non queat, sed ab ea ad lumen necessario reflectatur, atque in ea, ut in speculo umen illud conspiciat. Nec tamen continuata aeris concretio erit, sed in particulas minutas diuisa: vim modo euenit, cum nubes in aquae guttas inter se disiunctas incipit concretare. Continuata enim
h esset', nec in partes diducta, non ignis aut syderis statum colorem seu Blendorem, sed figuram quoque, dc magnitudinem reserret. Qu quidem grandiora nostra specula siciunt,cum tamen Iurua retrius obi itur,
figuram & m itudinem ut nullo modo, aut vix r
praesentent. Qioniam igitur sbli syderum ,& stam
colores in aere conseiciuntur, non item sigura, aut m
enitudo, materia ill , in qua apparent, speculi quidem,
hoc est, rei densioris, ct levigatae rationem habeat necesse ei sed in exiguas tamen partes diuisae. Atque hoc est, quod Aristoteles nunc est,cum speculuin tale fuerit, ut non figuram, sed colorem accipiat. De his vero coloribus, qui reflexione hae e nubibus sunt,in temo librosiisus agetur, quandoquidem Iridis, & Virgarum, de
Paretioriam colores, qui eo in loco periractantur, non aliter in aere exi tantur. Illud vero commonea. inii
46쪽
est,nune Aristotilam ita loqui, ter inde ac si nerem vel, let reseditisquide ait, αα λαπι ιρε χορί moare, quoavertimus, saer reflexionem accipiens. Atque hoc cum putarinthi interpretes, qui raro non errant aerem rectocti, comericiunt sed perspicuum est, id, quod resectitur, aerem non esse, verum ab eo aspectum, seu lumen Itaque aerem, res ionem dixit accipere, non quod aer
rellectatur, scit in kl aspectia seu luminis reflexum a cipiat , eoque reflexu colores illi appareant. Quintam
mitem colios hi omnes, in rcflexion seu altero mo do sani non diu apparent,causa cur cito evanescant, hanc assert,quod tacria ac concretio, ob quam apparent,celeriter intercidat. Elamma enim illla, cuius co Ior per nubem, is densorem aerem, translucet,qii
ii iam tencis es, c liccae materiae, nempe halitus simidi, qui cito absianitur, velociter exiit itur, non aliter ac stam ma,quae ex Papyro, aut palea, aut alia huius generis materia arida,l rara,accenditur.
Ninuam autem profviditas, adam fieri videtur umine per caeci eum atri Grupto. Acodi faces exris exiliunt cum maior fuerit concretio : cam autem concresit,blatus xidetur. Omim autem, qκ da bum est, in
nigro multas escit varietates, Mut Jamma in finis. Ac interdiu quidem sol prchibet, noctu vero reliqui praeter puniceum, ob coloris similitudinem, non apparent.
Transim rentiam igitur astitarum, O 1erum incensarum, praeterea eius generis inlagitium, quae celeriter apparent,
hasese cari s pcitandum s. Cur hiatus, ct vi species in coelo, seu aere apparean causam redditi quae eadem serceii, quae colorirmeorum,quorum ocius in proximis volias expositu; est Cum. na olares uno modo apparere traditum sit, quod into exhalation accensam spectume; nostrii maer densior inrcrcedat, per quem flammae illius lumen transluceat, do et, hiatus cuiusdam, & Queae imaginem referri, illius exhalationis accensae lumine per atrum de cauillata interrupto. Quod tum e ni clam, aut si bie eiusmodi accent m exlialationem pars aliqua densi si mi aci iς, colorem nigrum aut caeruleum ob densitatem illam referentis posita est,ita ut medio illius obiiciatur,
i aspectivmq: nolitum impediat, quominus ad medium eiusmodi oernendum perducatur, aut si subter eampo sita non est, inter nos& illam interiecta n medio iralius, ut Alexander tradit, collecta sit. Cumm. niger ille Mor distantior videatur, quanuis aut propinquior sit, aut certe in eadem stiperscies, ignis illius seu uamm hiatus quidam appareat necesse est, modo prosin dic,
modo minus protundus pro aeris obicina maiori aut minori &nsitate. Quod autem nigrum est, cur rem tius videatur, caula est, P albus color aut splendidus aspecitum celeriter moueat,atq; dis cia cum n gri tariadior sit acti utpote aspectum congregantis, ut indeciamo Metapbyscoriam scribitura uac pictores, nam aliquid cauum aut prosiandu remotiusque a nobi ut puteum, aut antrum picturi sunt, colore nigro, autem leo Himtur, albo, seu splendido circa nigrum adhibito.
Cum autem prominens quid ut ubera, aut manum, audpedem, aut aliud aspectui propinquius pingunt, albo
eique assinibus coloribus ea estingunt, id totum, quod ambit, nigro aut caeruleo inlicientcACum ergo contigerit , ut aer, seu nebula nigrior luminose corpori sese obiiciat, tantamque molem non habeat, ut totius luminosi corporis impedirexaltat aspectum, sed illius diuis
taxat partem eam, quae in vidio posita est, hiatus qui dam ac recessiis partis illius videatur nectae est. Ac litatus quidem, seu χασμα erit, si magna, ut antea dictum est, meo prolanditas esse videatur. Inquit autem faces
ex his, seu hiatibus, seu fovei hoc est, ex materia illa
densior hiatum seu si eam referent interdum excidere,idq; seri,cum magis fuerit concreta. Cuius ratio an-iὸ expolita est, cum itellas transcurrentes, atque etiam alios igne ut sices, expressione e nubibus interdum accendi, eh per aerem ferri,atq; ad terram decidereti ad retur. Et nil igitur, ut aere illo,scia nube densiori h tum reserente, calidae& sic exhalationis pars aulia concludatur, quae frigore illo,& densitate pressa exi tum quaerem,amplior redditur,tandemque vi quadam e nube prorumpem,moni illo & attritu accenditur,a
censaq; ad terras delabitur. Haec de hiatu & f ea cum dixisse de coloribus in uniuersum,qui apparent, subierit,albiim & nigrum inter se admixtos, multas varietatre inicere,idque in stamina, quae alba est, & Lmo, uniger, consipici. Quod exemplum valde est actammo datum, siquidem variae sammaeli cies ex varia fumν commixtione oriuntur, aliae puniceae, aliae purpure aliae virides, prout splendidior candidiorque,aut minus splendida aut candida gamma, si mus autem nigrior, aut minus niger silerit.Quae tanta varietas in materiam flammae, quae alia est, de alia, resemir. Qinia igitur insamma, & sumo citcnit, in aere etiam eueniat necesso
est, si exhalationis flamma, aut si deris splendor, ae ix densioris nigrori, aut iuste lini et imi steatur. Nam lumin validivi, in c. si usque, de remisii tui esse contingit, aerem item seu nubem nigr.orei. alge minori nigrori insectam. uoniaca autem colore, hi non simper apparent, sed aliqui interdiu, alij noctu huius rei causam Aristoteles reddit,sed concise de breuiter,ut statuere videatur, nullos interdi nictum selum doctu apparere Quae eius sca traia non est, sed colores, qui ad album fiui plericii maccedim ut flavus,&similes, albumma i , quam nigrum pateticipantes, merdiu non videri
quia iis,qui similiter albus est x splendidus, spleni,
die Ob urentur,no vero eos non con i, qui ad ni
stum accedunt: id ob coloris similitudincin. Excipiepuniorum, 'ii, quam is nigrum pateticipet, albi tamen re splendori milium in se continet, ut noctu possit videri. Id enim, quod in alio cerni debet, ei disti mile siene se est. Ob eam causam res albas in albo pictore non pinguia sed in diuersi, colore,quemadmodum nec nigras in nigro. sed dubitatio est de albo colore, qui interdiu in aere saepe cernitur. An albus ille color, qui it terdiu cemimar, Solis est splendor per nubem aliqui, consim si Aristoteles aciem de his coloribus intelli gla, qui ob halitum accensum apparent. Horiam igitur os quis albus nocte apparet, interdiu apparere non po test, Solis radijs quorum maior splendor est, impedieniatibus. Atque haec de colorum, hiatuum, & si earum, quae in aere apparensicausis. inrae omnia ινσματα simulachra celeriter apparere, in epilogo subi jcit, hoe est, cum apparent, celeriter intercidere, re solui atq; hoe proprie de his simulachris dictum videtur, non com muniter destellis transcurrentibus, & alijs seciebus dentibus, quanquam & haec quoq; celeriter intercide tia appareant, & stelli potissimum. Quo serias seducti Alexander, Phil onus ,& Olympiodorus, de omnibus communiter sunt inimi relati: sed & verba aliter indicant, & hoc ipsum antea quoque his solis simulachristributum
47쪽
ributum est,cum diceretur,ea diutius non permanere, quia concretio soluatur Ex his autem, quae de his apparentibus dicta sunt, aliorum etiam quorundam simulachrorum, quae interdit in ipse aere visuntur de audium tur, causae reddi possunt, veluti montium & hominum
armatorum inter se confligentium maximo equorum strepitu, tubarumq; sonitu, aliorum etiam animalium, ut serpentum, taurorum de caeterorum, quas imagines, di simulachra Aristoteles non expressit, aut ui raro admodum visantur,aut ui ad tria, quae commorata sunt,
colores, hiatus,& seueas positant reserrimam ab iisdem prorsus causis prosciscuntur, nempe ex nubibus, seu aere densitore,& exhalationis accensae luminea scaraeum aliter & aliter inter sese admisceantur, assciantur iurivarii ut dictiam est colores, variae item figurae apparent. seri autem potest, ut nubes seu aer densior ad lumen seu halitum accessim ita sit positus,ut montes interdum,aliquando homines,eo'; armato aliquando alia animalia representet.Montes quidem, si aer lumine illustratus alio aere dense ac nigro ambiatur. Nam,ut hiatus ac seu visuntur, cum nigrum, medium luminis occupat, atq; lumine circum circa ambitur,itae contrario, si lumen ac perlucidum nigro ambietur, prominem in montis morem, vide uberibus mulierum dicebatur,videbitiarinigro,quod ambit, recessus cuiusdam speciem referente.Nihil autem impedit, quominus nubes italia
Iuminetur, ut hominum etiam , eorumq; armatorum,
di aliorum animalium speciem exhibeat Cumq; in ta be exhalatio, eaq; varia concludatur, quae nubis frigoreae densitate pressa exitum quaerens, nubem disrumpencli,sbnitum edit, euenit, ut pro varia nubis densatione, aliam&alia exhalationis erumpentis vi, varius sinus
edatur, ita ut tubarum interdum,aut equorum hinnientium, & ad bellum incitatorum vocem reserant. Quomodo spiritus in terra inclusus hac atm illac per anfractus exitum quaerens, senitum eum interdum iacit, ut
taurorum mugentium speciem exhibeat, his, qui ρομxenta tradunt, terram mugire aientibus. In paluilibus etiam iidem soni, qui bomugi appellantur, interdum sunt,quos furos Dei tauros veleres esse putabat.Qu anim senorum in probi 16.sectione Aiistoteles, in aquarum ad loca cauernosa allisionem reser Quin etiam in tonitruo,ac ventorum ad res solidas allisone, rium sonitum audimus, ut serae alicuius esse videatur. Nihil ergo mirum variarum remeti imagines, & s os in aere
conspici & audiri. Quanquam mirum videtur certis temporibus, atque etiam modis, de conspici, & audiri, quemadmodum, quo die Pompeium bello Pharsilico Caesar superauit, Antiochiae in Syria bis tantum exercitus clamorem,& signorum sonum exauditum esse, ut in muris, quemadm um de bello ciuili lib. 3. Caesar reseri, armata ciuitas descenderet. Cuius generis complura alia leguntur. Nam de armorum tubarumq; seni tres ante bellum Cimbricii auditus fertur. In bello item Mamertinonim,& Tudertinorum arma inter se in acie ab onu ad occasum,& contra, conssietantia visi esse reseruntur. Quin & sanguinis species, &, quo nihil viait Pliniic terribilius mortalium timori eu,incendium ad terras inde caden , cum rex Ph ilippus Graeciam quateretcirca Diui Au i excessum, flammam ingentis pili specie visam esse Seneca testatur. Similem, cum de
Seiano actum est, nec Germanici mortem sine tali denuntiatione seisie ellae quoq; in antennis nauium apparentes, aliae ante te citatem suturam, ut Helenae sy
du , mutis apparent, aliae ante salutem, aut tempestatis finem, ut Calloris & Pollucis.Quaecum ita se habeant, non sine causa a multis creditum est visa haec, Δ: simulachra,quae seu audiuntur in acre, seu consipiciuntur, porienta esse,quibus,& ea, quae commemorata sunt,demii
ciata suerint,& alia eius generis indicetur. etiam de stellis discurrentibus Ptolomaei sententia comparabatur,qui eas ait siccitatem indicare, de si ad unam partem strantur,ventum: sin in partes diuers aquarum imminutiones, aeris turbationes, & exercituum incursiones. Ac de ventorum indicatione Pontanus hunc in m dum carminibus cecinit:
m in mundem nocte extulit ignis, Illa quidemctaro,qua liquidum uaera tractu Inde riui portis quamprimum ventus apertis. His igitur omnibus serspicuum tae positi, tam simulachris, quae in aere apparent ,quam ibus, qui revera in eo accenduntur multa denunciari: sed quemad
modum denuncient, id explicatu dissita est,prs nime' quae ex hominum mi em voluntate, ut & confictus, quin etiam & Principum mories. Nam o, venios, & siccitates, & tempestates, de tempestitum finem indicant, causa naturalis non dissici se assertur.Diciat potest, stellis disturrentibus si ex una ad unam panem Crantur,ventos dentinciari,quia materiam ad ventum gemranduin aptam,quae est exhalatio sic ,eo in loco di indicitur. Eadem ratione, si Ediuersis mundi r ionibus stellae illae exiliant, ventos plures necessario erupturos,atq; aerem turbaturos. Aquarum autem penuria,&pluuiae raritas denunciantur,u, hax aridarum exhalationum copia sine aquarum penuria esse nequeat,quandoquidem pluuijs cessistibus, de terra exucta, adapertiso; terrae foraminibus, aere inciuis exhalante sentes arescere necesse est. Helenae sydus submersionis Ariasse nuncius est,quia nisi in milibus accenditur tempestatibus, Me nisi crasiisiimo spiritu,& magna ventorum vi,halitus ille cogi potest,& accendi. Castoris vero&Pollucis Jumina salutem hortendunt, iam apparet tangi ter pestatem, de desinere ventos: idq; eis denunciatur Hrtasse, i, parma sint,& minimὰ lenta ac crassa sit quidem si crasti de lania essent, in unum coirent, quodq; breui absimantur,quanquam salsi imagine saliendi, cum plura sint sibi succedentia, quorum alterum post alterum
accessitur,duo reserunt, ac interdum unum diuturnius
Haec igitur port hunc in modum ponim. At bella,
ct comictu Principum; mortes, quemadmodum ex
his porroidantur, explicatu,ri dixi, dissicile est: nisi ob
eam cauiam, quae aliori solet , quanquam non neces
ria denunciantur,quod visi haec,& ost tanti ignes nisi magnam exhalationis calidae,&sic copiam esse declaransiquae non aerem selum calcisciat exi cet, sed & nostra corpora, quae in illo degunt et quibus vestementer cale in exiccatis rubra bilis multa accenditur , cuius proprium sit propter esseruescentiam, ad bella de impetus violentos homines accendere. Principes potissimiana, qui de ob delicatam vivendi conse iudinem, Sc ob animi magnitudinem ad iram propensi sunt, atq; ad bilem in coryore sito procreandam apti Inde&illorum mories potius quam aliorum consequum tur . Aut ergo ita dic dum, ut Principum mortes, Sebella atque conflictus, ostenta illa,& ignes atque imagines, Milo de temeὰ sequuta esse Quod autem sim lachra illa, quae de raro vi uni ur, de admirandae rei sem habent, proxivi sequuta sint, in ea, vUortenta,
48쪽
ae denunciationes quasdam ab hominibus esse relata.
de iis mirum dubitantescliue ab aliis siluit tradita.
Stellarum crinitarum, quas Aristo reliqui Graeci cometas nominant, vocabulum iam apud Latinos receptum,ex igne quidem,aut halitu a ense, quemadmodum de ea,quae hactenus exposta sunt,constantium sed non rapti ut illa,transeuntham, celeriterii; intercedentium verum aliquo temporis interuallo per man tium, trairationem a reditur, rem cognitu non minus prid-
speciem cometa reser qui cum apparet, nemo non sciare, quid sit,desiderat,& ut ait Seneca aliorum oblitus,
de aduentitioqixerit, ignarus, utrum mirari debeat an timeret eum non desinliqui timeam. eius significationes graues praedicet, malorum praenuncium-inquuentes. Cum autem raro vis dum se praebeat, & ab oculis nostris plurimum distet, omnium prope philosephorum ingenia torsit, cum quaererent, & ΠΗ scere cuperent quid esset, & quae eius natura. utrum ex syderibus unum, aut etiam plura, quorum cursus nondum emexploratus: an ex tumultuaria elementorum materia,
quemadmodum, & alia ignea, quae in aere spectantur, accenderetur: an vero adiuum diem certo naturae ordine produceretur, quo modo certis temporibus diluuia quaedam fieri, & conflagrationes mundi existimantur. Ita varia, & multiplex de cometis fuit sententia. quam sententiarum varietatem Aristo.primo loco exponendam,ac de his, quae non rectὰ tradita sunt, dubitandum arbitratur: quod in caeteris dissicilibus, controuersisq;uaestionibus sacere semper cosueuit.Proponit vero,&e circulo illo, qui lacteus nominatur, dicendum esse rhicim' non raptim transeat, sed, ut cometa, imo vero diuturnius permaneat, cum cometa ipso similitudine iungitur,praesertim cum uterque,Aristotelis ipsius sta tentia, vere sit, nec selum c viniatus,& Bucae colores mouenti appareatiNihil autem lacteus circulus videtur ese, quam circulus ut Olympiodorus ait comatus. Is lariseu lacteus, , seu etiam dicitur, quoniam camore speciem lactis reseret. Quomodo ct cometae dicuntur scii erinitae, quia stellae comatae seu crinitae speciem exhibeat. Anaxagoras igiti 'o Democritusarunt, eri lassi Alarum vaga rumsimilanainentiumore se eums se ob apyro ruatiotrem ridentur contingere. Quidam Hia ex Italicis, er his, qui Pythagorici nuncupantur, unam exstellis errantibus esse inquiunt , sed limgis temporum interuastis as rere, parum excisere: quod Mercurii esti oderi euenit. Nam cum parum digrediatur, multis appanendi temporibus ociditur, ut peringa temporis interualla conoriatur. Tres de crinitis opiniones ab Aristotele recensentur. Prior erinitam aliquod unum corpus verὰ non esseexistimauit, scii quandam speciem ex syderum errantium coalitu existentem: posteriores duae orpus aliquod vere esse pinauerunt. Priorem Anaxagorae de De crito tribuit,quaquam Seneca Zenonis, de Artemidori suis se, videtur tradere, inquiens, Democritum suspicatum quidem fuisse, crinitam plures stellas esse, quae currant, sed nec numerum illarum posuisse, nec nomina, quinq;*derum cursibus nondum comprehensis quicunq; tandem eius opinimis, author suent, crinitae speciem reddi per syderum errantium inter se col rentium coniunctionem putauit, cum sic ister in appropinquam,
ut se contingere videantur. Tumar.longioris syderis, quod veluti comatum sit, seu crinitum, seriem reddor illorum in unum confuso lumine,& interuallo,quod
inter illa est, illustrato, & veluti inflammato, aut syd rum colore insecto. Redissi autem dictum est, cum sese
videntur contingere,quoniam re vera nunquam se contingunt, cum in alio sint, & alio orbe, multo interuallo inter sese distantibus.Videmur veris,ob maximam,qua a nobis dissident, distantiam. Haec illorum de crinitis
sententia cum fuerit, uia, cur interdum maiores, interdum minores appareant, facile ut ait Philoponus ab illis poterat asserri,maiores videlicet apparere, cum sy-dera longius inter se distarent, praesertim si aliquae ex fixis,& inerratibus,illis sese adiunxissent: minores, cum minori interuallo disiuncta essent, ac vesus in unum cogerenturata eorum situm varium,causim es cur minores, de maiores ceriuntur, nec huius tantum varietatis, sed variarum etiam figurarum, quas in cometis conspicimus, quandoquidem alij longiores, alij rotundi res, alij aliis figuris visantur. quae huic opinioni eumniam incommoda, in progressu explicabitur. Nunc ea, quae sequitur, explananda est, quam ait Pythagoric eorum, qui Italici,q, in Italia philo pharentur, dicti sunt, uisse. Hos i itur ait, unam ex stellis erranti
bus crinitam esse voluisse, sed ponia parum excidita. Sole parum digreditur, eumque sese semper mit
tur, cuius splendore,ut videri non possit, obscuratur,tiiro,& post longa temporum interualla, cum videlicet ab eo digreditur, vis dum se praebere. Quod Mercurio etiam ei leniat, qui, Solem clim per peruo se a sequatur, parumq; ab eo aegrediatur,multis temporibus, quibus
ex se cerni posset, oculi ter, ac longo temporum tractu interiecto conspicitur.Haec Pythagoricorum fuit de crinitissententia. At Lucius Seneca, eorum, qui unam ex stellis errantibus crinitam stamerum, alios inquit censuisse, unum tantum sydus ese, quod diuersis tempor bus visendum se prae rei, alios non unum sellam, sed multa,quae separatum diuersis temporibus viderentur, atq; in conbctum mortalium post certa lustra exi Sed ut Pythagoricorum, & Anax rae atque Dem criti eorumque etiam, quorum opinionem statim subiiciet,sententia planius intelligatur, quarum ex Astrol sia hoc in loco sitntcommemoranda, veluti stellas e
rantes a Chaldaeis, An sim & Graecis, quinq; Blum
Lunam & Solem excipio obseruatas fuisse: quae ita
circo errantes dictae sunt,u, per alia &alia loca perus sentur,nec in eadem semper coeli pari eadem hora, ut inerrantes conspiciantur: non item aequali semper sp
tio inter se distent, sed modolongiori, modo breuiori:
ut non nomine talo, ut ait Cicero, sed etiam re ipsa e rames sint, & vagae. Sol autem, & Luna cum aliis quindem, eo modo, quo dictum est,errant, , si minus vagentur,vel magnitudine ab aliis distantes visantur,inerrantium numero interdum non ponuntur.Illud item accipiendum est, errantes hasce stellas, per circulum sigmarum, qui obliquus in coelo destri tus cst, moueri, alias celerius,alias tardius,ac praeter motum proprium,
quem ab octau ad ortum habent, item; eum, suo primi ccxli motu ad occasium seruntur, modo quidem ad septentriones digredi,modo in austrum h qui motus latitudinis dictusol, cum reliquos motus longitudinis
nominent. Quinum motuum varietas ex orbium se
rum seu deserentium, de reuoluentium , ut lippus Sc taxus, quos Aristotelis sequitur, censent, seu epicyclorum.
49쪽
eloriam,vt pythagorki, quos Ptolomaeus probauit, V iuerunt, multituatne orium habet . quod quemadmodum stat, alterius est instituti explicare: quando nunc sitis est nosse hisce motibus varib, stellas errantes m
ueri, si modo ad istentriones, odo ad austrum, ut ab Astrologis obseruatum est,digredi. Cui illud quoq; adij ciendum est, Solem per signiferum moueri sic, ut per
eandem lineam, quam Eclipticam vocant,ab occasu ad ortum motu suo ciatur, nec ad austrum, nec ad septemtriones digrediendo . Eum autem Venerem & Merci rium, eadem sei Eceleritate comitari, ut raro ab eo sese abducat.Haec cum ita habeant SNC; , & sicliae errantes
per eundem Orbem, qui signifer est, ab eadem parte starantur, At aliae quidem vela ius, alis tardius sic,ut citius aliae suos orbes consciam, aliae strius, es scitur ut illis ad Solis stellam interdum accedant, eamq; subeant, intemdum ab ea sese abducant: quemadmodum per spacium aliquod currentibus, si alij celerius currant, alij tardius, euenit. Quod si stellae aliquae eandem cum Sole velocitatem habeant,stinetq; ipsum comitari coeperint,neces se profecto est,ut eum perpetuo comitentur,& quatum ab illo celeritate disserunt, tantum .lum ab eo digrediantur. Cum ergo Mercurium,& Venerem eadem pro se celeritate esse,qua Solem, & circa eum moueri obseruatum sit, ab eo longius non recedunt, sed illum modo comprehendentes, modo ab eo comprehcsi, ne quidem angula unquam figura,hoc est, s bis duobus distat. Cum constet Solis claritate aliarum vagarum stellarum claritatem inlinite superari umenq; minus a maiori obseurari, sit, ut cum stellae vagae subeunt Solem, aut ei appropinquant, etsi supra horia cin cxtantes, minii 37ὰ videantur. Ita Mercuriuhu, perpetuo solem comi-aetur, raro se vis dum exhibet.Quod igitur his quin
obseruatis errantibus stellis euenit, et euenire l)ythagoirici putarunt, quam Crinitam esse natuerunt,Solem in quam sessi semper comitari,ac raro ab eo digredi, quomodo de raro Crinitae visuntur. Qua autem parte digreditur,sta ad austrum, seu ad septentriones, ea apparere.Sed de hoc in progressu.Illud etiam ex his, quae dicta sum,perspicitum est, quemadmodum syderum emratium coalitus δε propinquitas, vi prior opinio astruit, esse queat, nempe ex varia illorum celeritate, qua initatur, vi ad sile interdum propius accedam, & congrediamur, interdum inter se diti ut latur.
Idemqmq; Hi Dcraus Chius,o eius disci sitis A scisis ire τὸ rum ιq- comam non ex si iuuant habere sed erram ex loco mir dum a sumere, dum a mim ab humore, qui ab illo attractus est , ad SH reste ur. sbia autem tard dre inquatuin , perti mnora imporis ineruara, quam reliqua odera colluci,
ricum ex eodem cernitur toto suo circulo Mictus. Rel
Fautem illud adseptemrames, Vadavstiram.
Cometam uniam ex suderibus, erratibus esse , ab his, quorum cursim iandiu obseruatus est, diuersum, ut Py-
medicinae paretem, sed Chium,qui Mathematicus hast, & circulum per lunulas quadrare ut in. i. physi docuimus,lentauit, hisylumq; eiusdist pulli docet sitisse. Hoc tamen 1 Pithagoricis discorda sie, 0, cum illi comam ipsius yderis partem, ut rene ab ili' fiuentem sui uiseot, hi adventitiam alia con 'aptem materiaene voluentiat. Eir Mai. vaporci ex terra, dc aqua interdum attrahere, a quibus cum distores sinKac speculi
in vaporibus illis,ut in specula aliquo n. , intueamuro quia syderi, quo attracti sunt, subsunt, ut ad eius latus extant, eiq; ignitae, ac splendentis speciem exhibet sydus comatum nobis viceri. Raro aute, & per longiora temporis interualla, q reliqua jdera conjici, quia S lem perpetuo, vidi Pytha rici aiebant, comitetur, ac tardissi Nabeo derelinquaturri quo selum tepore,cum videlicet derelictis est, conspici potest,nec ruisis vitis, nisi toto suo circulo consecto,ad ide punitiam rediens, rursus derelinquatur. Atq; ita intclligendum videtur, lait, sydus hoc tardissime relinqui. Nam, si sydus reli qui, nil aliud sit hoc in kκo,quam circulum suum conficere,& consciendo,ab iis quae velocius molientur, relinqui quae sane eius vocabuli comunis est apud Asir Alexa. probauit,significatio doctri probcto non potest,quo Ruia tardissimὰ relis' tur,hoc est,
cursum suum conficiat, raro,& per longiora teporis i terualla, quam sydera caetera, conspiciatur. Sanimus a . tardissime circulum suum eo ficit, ob eamq; causam rardissime derelii uitur, qui in stape, e frequenter visitur. Quin si tardissimὰ sydus hoc circulu suum conficere dicatur, set, ut cum Sol velociter, nepe uno anno. orbem suum peragat, quotannis suum heus eiusmodi circuia tum conficiet, toties eo tempore 2 Sole derelinquatur:
qi iam rem toties etiam videbitur, non autem raro, ut
dicitur.Quid aut dico, toti limo vero semper,nisi quo
tempore sol, qui velocius mouetur, iuxta sydus transibit,sum; fulgore, id, ne cematur, obscurabit: ut si crini tam annis sexaginta moueri, orbemq; suum conscere statuamus, ita ut singulis quinq; annis signum unum, singulisq; annis sex gradus, de singulis mensibus dimidi
tum gradum consciat, atq; in Arietis eodem gradu, de Soleii ,& sydus ponamus.Fiet lina ut quot De,nempe
mense uno, Sol intcgrum signum, sydus illud dimidiai tum gradum latum consecerit, ob ea , causam signo
ser Emimroὶ sole relictum sit. Itaq; a Solis splendore
liberatum videri incipiat, linoq; sequenti tempore, quoad rursus ad ipsum Sol redeat, conspiciatur: s merso tardis inse relinqui,non ita exponendum,sed eo mod cpso dictum est,qm videlicet una cum Sole ingreditur, paremq; cum ria releritatem habet, ut longissimum tempus ad ea inter se disiungeda requiratur, quod Mercurio etiam euenire antea dictum est . Cum aut semel a Sole relictum est, tum, quia radipeius liberum sit, via sindum se praebere, sed cum ad Solem prorimas, aut Sol pd ipsum regrediatur,non ultra conspici, quoad circulo toto cosecto, ad idem punctum, unde antea videbatur,us risum sit. Atq; hanc syderis derelictione ad septemtriones esse ait, de ad austrii. Nam ut antea dictum est stellae errantes praeter motum in longitudinem, minum
latitudinis habensiquo ab ecliptica,per quam O perpe
tuo sertur, ad septentriones, aut G austrum declinant.
Nihil in obstat,quominus & in longitudinem digressio aliqua esse possit. Quod aut ad cometae substantia attinet, perspicuum est, partim veram, partim apparente illorum sententia esse,veram quidem sydens ratione,
parentem vero quia aspectus reflexione coma accipiat.
Ae in loco ide Upitiis inmiecto,pM motione Solisfagnet, ad a amnin trabere: cum Hri ad austrum Mur, eius quide humorum ambabere,si quod circuli superior pars exigvasit, o seriori: muti sex, seminum inctum d Solem usq; refecti non posse mec eum ada Irum apropius accedit, tuccum adisi uastam. Inricomerata lete. D 2 ne.
50쪽
quae a caestias obsematae sunt, congruere. Ac cpremadmodum quinq; hec omnibus nota. lim& alios habent circulos,per quos mouentur, ita & alia esse,quae in proprium iteris: ab istis remotu,secesserint nullaq; in parte sui coelum peruium non esse.Qu'd si omnino necesse sit, quameunq; errantem stellam, fgni serum orbem attingere,posse cometen ut ait Seneca sic latum habere circulum, ut parte aliqua sui in signiserum incidat, idq; sisti non necessarium esse,sed posse.Sed tum eos interrogabimus, cur tam raro comete oriantur, ac nobis
visendos se praebeant.Cum. n.nullam aliam asserant causam, quam si, Solem comitamur, &raro ab eo deresinquuntur, si exploratum est, Solem a circulo signorum non recedere,negare proseia non possunKquin horum sγderum motus ad eundem circulum pertineat. Cum igitur extra illum,& ad septentriones,& ad austriim comete conspecti sint, in syderibus prosecto errantibus eos esse negandu est. Potest vero.& posterior ratio contra Apollonium inicacitatem habere, si ab eo quaesierimus, quam ob causam multa illa errantia sydera tam raris emergam.Nam si in rarum de post multa temporum
spacia, a Sole digressum causam reserti, dicat pros tonecesse est,cur non statis tEporibu quae ab Altrologis ut reliquorum quinq; fuderum digressionis di disiunctionis tempora) obseruata sint, sydera illa a sola digrediatur,sed nune longilaribus,nune breuioribus, nullam certe teporis mensura. Dixi aut, utranq; hanc rationemem quoq; erroris conuincere,qui ex apparente errant ita sudetu containrcometen esse volueriit: in perspicuum est. Nam si errantia lydera ab Astrologis obseritata circulum signora non exeunt, extra quem circulu cometae
apparent, fieri prosecto non potest, ut ex illorum apparente est actu existant.R. ursus duorum tin cometaruae,
qui simul apparuerint tam reddere sentetia haec potest, ut unus ex trium ij deris,alter ex duorum apparete contactu extiterit. At vero etia tres interdii simul visi sunt. --,si si laxis inniam habent, νt Him
assiq; coma interdum videri, quando dem crines sis cis derelim iturici am; omni in loco no accipit. Nunc autem praeser cycinq; Hdera nullum cωρ ectum G. Haec ταosupra horiuntem, Omnia simul si limia opias disesunturAed seu omnia appareat, seu non omnia, propterea φῶd aluiua Sole umerint, existere tumsaepenumero cometa n lalominus cernuntur. At neq; boc verum est, in septentrionali solum loco cometas Orm,tum cum Sol in solstitio est aestiuo. am magnus cometes, qui circiter id tempus extitit, quo in Achaia terra quassatio σ inundatio fuit, ab occaseu aequinoctiali exortus eii, ad Austrum curi; multi iam ortisunt. Cum autem Eucleus Molonis lius Athenis Remp. gereret, mense Ianuario, cum Sol in
Dipitio in bbeta, crinitum odus ad septentriones risum es: cum tamen illi etiam negent tantam fieri referionem posse. Hippocratem &Aesch) lum duabus ronibus resill in una docet id sessum esse, quod aiebant, cometen e rantium syderum unum esse, quod coma ex se non haberet, sed eam assumeret ex asperuis nostri a vapore, quem illud attrahit, ad Solem inlexione. Altera oliedit cometen in omni coeli parte apparere,non autem ad septentriones solum, idq; cum Sol in solstitio est aestiuo, quemadmodum illi tradebant, eo ducti, θ*dere illo intra tropicos posit vapores1 nimiam siccitate attrahi non possit, ad Austrum vero, attraheretur quidem, sed
nulla ex eo ad Solem seri posset reflexio. Ac prima quidem rati hoc eoru principio utitiir, sydus illud errans non ubiq; comam a mimere, sed in septentrionibus f ltim, in Sol in aestiua est conuersione. Od si ita est, colligitur oportuisse interdum, ut sine comata pectum suislatiquandoquidem non semper radin solis asperuis. eius impediatur, nec solum in septentrionibus, verum& in aliis locis a Sole derelinquatur. Nunquam aut sv-dus eiusmodi visi imita isse, quemadmodu asia errantia, quae a Solederelicta flatus cernuntur,omnia j; simul supra hori Zonte excelsa & sublimia interdum conspiciuntur. Ex quo etiam intelligitur,cometen ex apparente errantium stellarum contactu, non emergere, liquidem,
omnibus errantibus simul supra hori ontem in sublimi. visis, cometae aliqn conspecti sunt, quemadmodum fleomnibus infra horirante positis, & quibusdam etia supra, aliis infra.Nisi Hippocrates,& Aeschylus res di Ls ent, talem huius si deris circulum esse & motione, ut a Sole nunquam,nisi ad septetriones,derelinquatur, cum Sol videlicet in signis est septentrionalibus, & maximdin ibistitio aestiuo sed si hoc sta habet,nulla aliam praeter hanc musam reddere oportuisset, cur inter tropicos& ad austrum cometes non existat, quam tame illi non reddunt. Secunda ratio in his verbis conclusa, obseruationibus nititur.Ac de terraemotu quidem,& inundatione Achaiae, in fine huius de cometis disputationis,praeterea in secundo, qua de tere motibus agitur, disseretur. Cometa autem, qui circa id tempus orius est, Aristeo magistratum gerent tepore hyberno, cum omnia conglaciarentur, Solque in bruili aut circiter esset conuersione,ut inserius tradetur, cons Detus est.Eum ut refert Seneca b in duas stellas diremptum suisse Ephorus historicus tradit, id quod in progressu res trahitur. migitur hic cometes ab occasii equinoctiali emerserit, perspicuum est,posse intra tropicos exhalatione attrahi, cometasq; apparere uius contrarium illi aiebam. His autem et illis,qui contactum ponunt commune est, primum quide quia inerrantium etiam nonnulla comam
assumant: quod nonfolis .aegyptiis credere nam ct illi
hoc tradunt o puriet, verum nos quoq; cnspeximus.Quaedam.ηaex bissessis,quae in eanis coxa sunt comam,quantiis obscuram,aspumisit. Intenta. n. acie ipsam licientibus lumen reret litissi a remittetibus illam, plendidius. Ad hac quotquot apud nos conlecti sunt, supra horieon
rem, ni quam occiderent, paulatim evanuerunt, ita ut nec ius, nec plurium se erum corpus relinqueretur. Democritum & Anaxagoram, qui ex apparente sy-derum errantiu contactu, cometen existere voluerunt,
de eos, quos ii iis relatauit, separatim Hippocratem,ed Aeschylum, communiter his verbis resellit. Cum igitur in hoc omnes conuenissent, ut cometes ad s) era errantia pertineret, id falsum esse duabus rationibus d monstrui, quae ex obseruationibus, partim A 'ptiorum, partim ipsius Aristotelis ducuntur. Prima ratione commune eorum id dogma eo resellit,in cometes,cum sydus est,non ex erranti uias tantum sit, sed etiam ex in - ertatibus. Etenim Aegyptios, ; obseruasse, stellas inerrantes, mam, etsi obscuram, assumere. Vidi N.n. se uni ex syderibus,quae in canis sunt coxa, comam annexam esse, quae intenta Oculorum acie in eam aspicientia bus,lumine languido esse videbatur: caecutientibus at tem splendidior, ac validior apparebat. Altera ratione cometen sydus ex necessitate non esse,nec reu, ncc pli ra,hoc est cx plurium connexione emergentem domon FNicomer.sup. lcae. D 3 iuratur,