장음표시 사용
51쪽
stratur, eo quod omnes cometae , qui ipsius Aristotelis
tempore vili sunt, supra horizontem, antequam occideret,nullo sydere relicio euanuerint: quod tamen neces.sarium fili set, si aut unum sydus comam assumens c metes esse ut tum appareret,cum plura sydera,sibi ita appropinquant,vise contingere videantur, Ac Pati inet
ad A ipsorum obseruationem,isi quidem in syderibuMeorum; motibus omnibus Alemandis diligentes
fuerunt. Nihil tamen apud eos de cometis exploratum
videtur suisse. Nam; Eudoxus, qui primus ab Aegypto
stellarum motus in Graeciam transtulit , de cometis nihil dixit. Conon postea,diligens Ac ipse inquisitotide ctiones Solis seruatas ab Aegyptiis collegisset existimatur, nullam tamen cometarum metionem ficisse. uan, quam hae firma arsumenta non lint, quibus probetur, nihil de cometis ab Aegyptiis traditum . Illud vero, uod hic traditur, verum esse credendum est, ab eis obfruatum fuisse, stellam aliquam inerrantem,comam aD sumpsisse. Mirum autem videri possit, quod Aristoteles ait se tale quiddam in una stellarum coxi Canis o seruasse, quasi multae stellae in eius lint coxa,cum ij, qui de stellis disserunt, unam tantiam ponant in coxa Canis sinistra, ut Higinus libro tertio: nisi de aliae etiam h beantur,sta ob paruitatem, quemadmodum dc aliae imnumerabiles, ab Astrologis contemptae. Est autemnis una ex imaginibus redinibus,decem dc nouem Hi-gini, Ptolomaei autem sententia, decem de octo stellis constans: cuius situs talis est, ut posterioribus pcd. sab hyemsi circulo diuidatur,otionis pedem dextrum suo pene capite contingens, capite hi ad occasium spe elans, de qua Ptolomaeus libro octauo Magnae conitructionisan huius igitur coxa sydus est, quod comam ais sumpsisse Aristoteles obseruauit, sed ita, ut his languidior videretur, qui intentis eam oculis intuerentur,validior desipendidior ij, qui excutientibus. Cuius varietatis causa esse potest, quam Olympiodorus assert, quod
acies oculorum in aliquid intenta, ei domitiatur, t tumque facili amplectitur, ut minus appareat: cum a tem remissa est,ic in obliquum directa, a re quam cernit vincitur,ideoque ea maior S: validior videtur. Per-
Sectici autem quidam ut Philoponus resert aliam Sserunt caulam, nempe quod aspinus radiis in speciem coni ad rem,quae cernitur, progredietibus,qui ad axem coni propius accedunt, ij validiores hobent m. qui ita sius, imbecilliores. Ac hos quidem, qui imbecilliores iunt,i re quae cernitur acilius pauine di repari, ideoq;
rem eam facilius apprendere: qui autem validiores, tianus esse partibiles, minusque ad cernendum accommodatos. Cum igitur, qui intentos oculos in aliquid hobent, radijs illis axi propinquis maxinis intueantur,qui autem remissis de ilexis oculis idem cernunt, fieri, ut intente sydus comarum aspicientes, debilius illud artali mdansi qui autem remisse, validius ac maius. Som sententia coargui bisertia potest,tum,quia absurdum est,aspectum validiorem, quia minus patiatur,
minus etiam intuerigum quod in caeteris rebus conspiciendis contrarium eueniat:nempe nos melius cernere, cum oculorum intentam aciem habemus: obscurius autem,cum eandem remittimus. Philoponus igitur aliter
dicisum esse arbitratur, eis videlicet, qui intentis oculis cometam aspiciebant, cum simul etiam sydus intemtae intuerentur, ob utrius a splendoris magnitudinem, aciem oculorum debilitatam fuisse, ob eamq; causis iudicium obseuratum conniventibus autem, seu inclinatis atq; obli ita aspicientibus oculis commensuratum himen, splendoremi se obtuli illa, ideoq; aspectum validiorem , magisque exquisitam apprehensonem suisse. Nec aliter euenire, si duo lucernarum,aut candelae lumina in una eademq; recta linea,vnum altero stiperius constituamus, deinde farsiam conspicientes in utrunq; oculorum aciem dirigamus. Fieri enim, ut duobus illis i minibus aspectiis distrahatur, itaq; debilius, de magis obscure aspiciamus. Quod si alterum substrahatur,totaque acies in reliquum intcnta sit,longe exactius illud apprehendi . Ita i tur 5: in cometae intuitu accidisse. mam .natum iumpsit,intra sydus sitisse,ideo aspectum recta atque intenete inruentem debilitas le r qui autem obliquhac remisse in comam illam serebatur,cum non simul ad sydus pertingeret,validiorem ibita. Nam ct magnum I us, de quo antea meminimus,
hyeme conglaciantibus rebus, coelose rem vesperi cos aura ect, Arvire magiItrat et gerente. Ac prima quiadem die vis non eu quia, amequam Sol cidem. P
Beriori autem visum est, propterea quod quam minim erantuit, laris, relict- est, o continio occidit. Sed stloidor usique ad tertiam cadi partem, ut saltus d sues , ideoque via vocata eli. Ad Orionis vero usique Z virm ascendit, atque ibi Alutumem sed Democritus opianionem suam confirmare contendit. Altingressas quasdam e et is dictesuris visas fuisse. At Me alius feri, alias non feri nωι oportebat, sed Aemper.
Sydus nullum in cometarum, quos ipse obser est, dissolutione remansisse, eius magni cometae, cuius antea mentini ,exemplo corrobora quippe cum nulla, cum
dissolutus est, sydera relicta sint. I alem vero eius sit cessum tradit fi lisse, ut hueme olidis temporibus, Hostrono e vesperi apparuerit, primo quidem sitae gen rationis det ni in visus, ante solem occidisset: postero autem, quia a Sole, de si qu m minimum fieri potuit, derelocius est, visus, tum occiderit, lumine eius ad te tiam coeli partem tam celeriter diffata, ut salite vi ius sit ideoq; via vocata sit,siquentibus deinde diebus ad Z nam Orionis ascenderit, quo in loco euanuit. Is est, ut puto, qui Attalo regnante traditur apparuisse initio exiguus,deinde sustulisse se de disiud iste, & usq; in aequinoctialem circulum venisse, ita ut illam coeli plagam, cui
lactea nomen est,in immensum extentus aequaret. C
ius cometae generatio de progressus Hippocrate&Α schylum primo coarguunt,qui,nisi ad septentriones Sole posito, cometas non oriri tradiderunt, cum hic Sole Capricornum ut Aquarium, aut omnino ligna Australia tenente, conspectus sit. Tum Democritum de Ana
xagoram, qui ex coitu errantium cometen emergere
voluerunt, cum in huius distblutione nullaim sydus r manserit, quod in oportuisset . Sed quaerendum primo, quemadmodum priori meu cerneretur, huiusmodi cometen genitum eue Arist cognouerit. Tum quo nam
do 1 Sole derelictus ad Orionis usq; Zonam ascenderit quod quidem non satis considerantibus dissicile iactu videtur filisse allud etiam admirandii videtur, in ori nis Zona, in qua sunt multae stellae, lis Llutum filisse, evitam in eius dis Iblutione stollam remansi sic Inquit autem Phil onus, ex lumine sta silendore cometae, qui, cum illa occidisset, ad tertiam coeli partem dissusus es. non eo ipse die, sta priori eum genuum esse Aristin
lam coniectasse. Sensus. xhalationem accensam fius se, nec uno eodemq; die, tantum exhalationis acandi
potuisse,nec tamen mulus anse diebus id iactum esse,
52쪽
a Sole demictus, comem visus necessario sitisset. Vno itaq; sollam die eius generationem, aspectui praetuisse. Fortasse vero & die illo, o genitus eit,quo talem c mitans & cum illo occidens videri non potuit, lumenes supra horia tem susum est,ex quo illum iam extare ArisLeognouit. Eo tamen selum die ortum esse primum qm eius lumen non antea suerit conspectum. Porro ad tertiam coeli partem dissusum lumen dicitur, quia tertiam hemisiphaerii superioris partem, quae sex inta est graduum, illuminauit. ita ut ad Arietem usq; a iii sim sit.Cum.n. Sol in Aquario res esset, unaque cum eo ut paulo post, meta occubuisset, terti quod imi cessionem ut aiuno uebatur,signum,ad quod ab Aquari j initio siginta gradus intercedebant, Aries malivi Aquarius primus esset,Pisces s indu Aries tertiusMoemudine Zodiaci signa occidiit. Hanc autem Coeli pariem, per quam lumen tam celeriter, ut salire videretur usum est,uiam ait Arista ictam fuisse,non ali resivi censeo, q pars illa,quae lactea i lectis colore dicitur,semita est nucupata.Cum igitur cometa eo die, quo primum exortus eis,quia cum Sole esset,& cum eo occidisset, visus non sui siet: secundo vero, quia paululum derelictus est, stricio aliquo temporis, nempe eo , quo pars illa,qua derelictus est, occidit, apparuisset,sequentibus diebus magis& magis conspectus est,utpote i Sole tanto interuallo derelictus, ut ad Orionis vici; Zonam ascendisse videretur, quatuor ser E signoru spatio , a Sole Aquarium tenente distans,quandoquidemOrion inter Tauri & Geminora signum positus est. Ascendisse a rem dicitur, si prima die parum supra holusitem ad casum visus litisse tum magis ac masis supra horizoristem eleuatus, ita ut medium csti & ulteriorem etiam locu teneret.Quod ideo euenit quia cam coeli raptu co uerteretur,non ea velocitate, a coelum, ae Sol mouebaturi itaq; in dies , Sole derelinquebatur,atq; ascendere ab occasii ad ortum videbatur, cum verus ascensus non esset, scit apparens selum, qui ex derelictione proficistebatur.N Mi ab occasu ad ornam,aer seu isnis,in quo cometes accenditur, mouetur, sed ab ortu ad c sum,primi coeli conuersione.Potest autem derelictio illa tq; ascensus ex ea intelligi, quam vagis syderibus tribuere probabile admodum videtur, ut ab ortu tantum ad occasum moueri ea intelligamus, apparentem; stahim ab occasu ad ortum eorum esse motionem.Cum M. tardius quam primum coetu moveantur, sinsulis r uolutionibus ab eo derelinqui,idq; magis,& minus,pro varia eorum celeritate ac tarditate, siquidem non omnia a primo esto eode celeritatis gradu vincuntur.Cum ergo derelinquuntur, alium quendam motum in eis vidi,quo ab occasu ad ortum cieantutam qua senteua,
ius. masna probabilitate in libris de coelo aliqua attigimus: sed ad cometam redeamus. Is una cum meo
odisse primum,deinde ab eo derelictus filisse non ideo dicitur,quia sub ipse Sole ortus esset.Necatulatui idpotest,quandoquidem dictum est ab occasu aequinoctiali
visum esse, me conflaciantibus omnibus, quo tempore Sol in I s seu signis aequinoctialibus non erat. Cum Sole ergo occidit,quomodo aliasydera interdum cum eo occidunt,quanquam cum illo non congrediantur, sed ab illo septentriones versus aut meridie distent. Quod ad Orionem auinet, is est coelestis imago hominis, dextra manu clavam tenentis se incincto, quema m&reliquo corpore aequinoctialis circulus diuidit,
cum oum decertanti atq; ad occasum spectam Eum L O R. A R.
fibulamur inter sydera relatum alii , Ioue, elim a Diana, i vim inferre voluerat,sigittis infixus suisset: alii ,
Diana cum eum natantem errore ab Apolline dreepta occidisset. Venatorem autem Bisse studiocosimili Dianae. Eius imago multis stellis constat . Tresar in capite claras obtinet,in vir'; humeris singulas, in cubitodextro claram unam, in manu similem unam .in zona tres,
in gladio totidem obscuras, in utrisq; genibus sit lasclara in pedibus singulas obscuras,ut i totum decem,& Diem habeantur. de causa admirandum vid ii dicebamus, millam in magni illius cometae cum ad ranam usque Orionis ascendisset adinlutione stellam mansisse.Sed Aristoteles de stellis vagis loquitur, ex quarum coitu apparente cometen existere, ij, quos refellis, tradebant . Nihil igitur refert, utrum stellae Orionis in cometa dissolutione remanserint necne, modo stellarum errantium nulla relicta sit. Cum autem Democriatus sententiam suam obseruatione confirmaret, quini cometas aliquos in sydera dissipari conspexisset, argumentum hoc esticax non esse Aristoteles docet,qui si ex syderum contactu apparente cometes emergeret,uellas illas manere post dissilinionem in omnibus e metis oporteret: quod tamen cut dictum est non euenit, nec satis esse ad rationem cometam uniuersam st tuendum, id, quod in uti ut altero euenit, assumere. Democriti igitur obseruatio momerum non habet.Sed nee Ephori Historici authoritas magnifacienda est. Ait enim: cometen illum magnum, de quo nunc agitur, qui omnium mortalium oculis obseruatias est,quia ingemis rei traxit euentum,cum Helici & Burim ortu suo mersit, in duas stellas ut antea meminimus dissipatu sitisse. Quod cum nemo praeter illum tradiderit,& liner historicos G religiosissiimae ut Seneca testatur fidei fuerit, eque decentus sit, Θμ deceperit Authoritatem magnam non habet.Nec vero stellarum nomina,in quas diui est,praetermittere debuit tam praesertim cometes
esset, cuius natura tum ex magnitudinc,tum ex eventu,
quem traxit,ab ocius vehemeti studio esset exquireta. Aimit praeterea Aeoptis Hellas errantes tum inter sesitum cum inmantibus congredi a n O ipsi Iouis fletiam cum νυ earum, qua in Ceminis sunt, bis congredi, eamq; occultasse τidemus, nec propterea factum come
contingerent, nullam maiorem escerent magnitudinem,siqeum indiuiduae non in d ridentur,nunc tredientes ampliore magnitudine referent. causas igitur ab illis
tradit affalsas esse non pluribus lis Et Iuris co .
Si cometes ex apparente stellam contactu existeret, oporteret non solum sine eiusmodi contactu, scii coitu cometen non esse,sed perpetuo existere, cu inter se stellic rediuntur Sed neutrum horu euenit. Nam & sine coitu cometae conspiciuntur,quemadmodum proxi monstratum est, eo videlicet Φ in solutione nulla L numero cernatur, & μ inter se stellae cogrediuntur, cum nullus in cometa exoriatur. Atq; hoc est, ut in his verbis docet,obseruatione tum Aegyptiorum, tum sita. Syderum. n.eliantiu non solum inter se,sed etiam cum inerrantibus coitum obseruatu Bisi quo tre nullus cometa cernebatur. Atq; inter caeteras obseruationes vi. disse se Iouis stella, unam ex eis, quae in Geminis sunt, bis subire, eas occultasse: im abest ut cometae magnus
ille fit orco lectus siti uinci romotastistes r. na
53쪽
coitum cometae si fiem exhibere non posse. Ratio par da sit mi 'Solis incursu, de eodem vespertina & nutu tim ex magnitudine, qua a nobis stellae conspiciuntur, tina fauesciint, quomodo etiam est e arcus Stais vi- partim ex res,quae inbiuidua est, natura ducitur. Est au stur, hax disii milia inter se esse docet Senecae primum,tem rei indiu luae natura, ut alteri rei indiuiduae addi. quia magna vi hare essiciantur, quandoquidem a Solera, nihilo maiorem euiciat magnitudinem, quemadmo proficiscantur, cuius similem virtutem stelIe non hodum in naturali auscultatione monstratu est: magnitu- -Deinde quod nihil horum, nili intia Lunam n terdine vero indiuidua stelis omnes nobis a arent. Quae rarum vicinia nascatur, superiora autem,ubi sunt stello cum ita se habeant, nihil'; intersit, magnitudinis ex pura & syncera sint,&coloris sui semper . Praeterea stellarum congressu prodeuntis s ciem oculis nostris quod, si quid tale accideret, non haberet moram, sta ciexhibendam, utrum re vera indiuidus sint stellae,an in- to extingiteretur. Sicut comitae, quae Solem & Lunam diuiduae solum videantur, necessarium este colligit, ut cingentes, intra breuissimum spatium exolesciint, de ne quanquam inter se coeant,nihilo amplior ex eis prodeat arcus quidem diu persci: erat. Sed, ut concedamus sies- magnitudo. Non posse igitur tam magnum corpus ex las coeuntes, Ne iustas, aut magnitudinem maior ijderum aliquoru contactu existereata Aristo.Dem cuius contrarium Aristoteles probauit posse cocriti de Anaxagorae stillentiam refellit. Sed obiiciet ali- re, aut lumina sua miscere, splendidumque aliquid lyequis,stellas indiuiduas non videri, imo vero certae ma- ctandum exhibere, quot quaeso stellas congredi inter segnitudinis, quado Astrologi diuersis magnitudinis gra oportuit in magni illius cometae orio, qui post mortem diis illis tribuemi,ut aliqus essent magnitudinis primae, Demetrij Regis Syriae, Demetrii Antiochi patris, aliae secundae,& ita ordine quodam .Nulla igitur in Ari paulo amὰ Achaicum bellum e sit, quem non min stotelis ratione firmitat E este, quae sui amento infirmo rem Sole siriste ut seneca testimar reserunt, igneum.
Minitatur. An vero non iano odi proprie indiuiduas stellas videri intelligit, sed exiguae admodii magnitudinis, vi fieri non possit,ex illarum, quaquam multarum, congressu im corpus existere: quae tamen si magnitudine, qua re vera constant, videretur, longὸ maius corpus inter se coeuntes vicerent..uod aut dicitur, Iouis stellam cum una earum,quae in Geminis sunt, bis cor nsam esse, nisi duodecim minimum annom spatio fieri non potuit,qn duodecim annis circiti tum suum Iupiter complet. Quanquam hoc etiam dissicile siciu videtur, ut duobus se conj quelibus circuitibus Iouis stellaeandem inerrantem subierit. Sed dissicile non est, imo v ro necessarium, si stellae inerrates, nullo alio u primi mobilis motu,ut Aristoxredidis, moueantur. inetiam si alio ut posteris inuentum est) cieantur, adeo tarddillo cientur,nempe singulis centum annis,uno gradu, ut duodecim annorum spatio tanta varietas esse non potuerit, ut alium locum, qu m priori reuolutione, stella I uis si ibi retiQuare ad motum retrogregionis, ad Aristotelem tuendum c quod aliqui sacium ) confugiendum
non est:nec item putandum, viginti quatuor annorum
spatium ad bis subeundum, ut iidem putant,requisitumniisse. Quaestio aute est, an stellas fixas, errantes queant
occultare.nam ob remotionem tum errantium 3 nobis,
tum inerrantium ab errantibus, seri id non polle sortasse videbitur. Verum distantia non tollit, quo minus erras eo situ inerranti si ibi jciatur, ut inerratis aspectum aliquo in loco impediret. Atq; haec satis de rationibus, quibus Democritum & Anaxagoram Aristo refutauit. Quorum sententia hunc quom in modum potest restitili Si, cum stella stellae superuenit, cometes oriretur omento esse desinem.Velocitera . transeunt,ob eani uecausam syderum desectio omnis breuis est, quippe quae eodem cursu inter se disiunsulatur, quo suerunt admota. Solar.3c Luna, cum lumine destitui cceperint, intra exiguum tempus liberati illud recipiunt.Celerius itaq; liberari stellas,& cum obscii ratae suerint, rursus illuminari necesse est, quanto minores habentur. Cometas autem non tam celeriter transire, ac desinere patet, cum
senis quom mensibus permaneant, ut ille, qui Neronis principatu spectandum se praebuit. Qui etiam fieri potest,ut sydera tanto ii teruallo inter se visiuncta, ita iun videantur,ut cometae speciem reserant i Nam si e rum lumen inisteri, dixerit aliquis, quomodo rubicuim
rubicundum, clarumque lumen emittentem, quanto vinceret noctem. Centrum .n.in unum licet stellae com gregentur, nunquam Solis magnitudinem aequabunt.
Quod rursus in eo , bai terraemotum & inundationem Achaiae antecessit, cuius splendor tertiam coeli partem, cum occidisse dicitur illuminas te lis est ut antea m mini) quem idem autor ait, Attalo regnante, modicum
initio aparuisse,deinde se sustulisse, de usque in equin ctialem circulum venisse. An vero Artemidori ob haecausam sententia probabilior est,ta tutior Is enim cum
ex stellarum congressu cometam .emergere una Oam
Democrito sentiris, idemque errantes stellas ab asti Icsis obseruatas Hoere id non selere conseiceret, non eas Blum vagas esse aiebat, sed innumerabiles per occultum serri, aut propter obscuritatem luminis nobis ignotas,aut propter circulorum situmantercurrere ita. que aliquas nobis nouas, quae lumen sitium cum stant, bus inisterent, de maiorem, quam selent, ignem po
rigerent . verum admirandum maximὰ esset, caprumque humanum excederet, tot bdera vaga in coelo haberi , quorum coitus, maximos eos, quos e incrauimus,cometas Moeret, quae tamen ab Astrologis obseruata nondum essent, nec ulla unquam aetate consi cta, nisi cum ad cometen excitandum in unum comveniunt. Nec minus admirandum est, unum aliquod sydus natura sua comatum, cometam tae, quod Pythagorici senserunt. Quorum opinio recitata quidem antea est , non tamen improbata, aut ob eam ut existimo) causam, quod a surdior videretur, quam ut resutationem mereretur, aut quod iisdem, si non omnibus ceria aliquibus at mentis conuincitur, quibus
Hippocratis, & Aeschyli sententia, qui unum limilitersicus errans, metam esse voluerunt,sed coma adue
titia praedinim.Potest vero I: his rationibus opinio illa refutari .Primum, P per sydera, ulteriora no cernimus, per cometas autem, aciem transii ittimus: deinde, quodllellae rotundae sint, ut in secundo de Coelo demonstratur, metae in longum porrecti. Sed has rationes emcaces non esse Seneca declarat, quippe qui Pythagoricos visus sit probasse, cometas sudus esse existimans, atque
inter aeterna naturae opera collocansa uit igitur, si per meos acies transmittitur, non ea Parte transmitti, qua
sidus spissum est, & selidi ignis, sed qua rarus spita
cor excurrit, & in crines dispergitur. Cometas etiam
54쪽
tutura sila HV non esse, sed globosi, ut caetera θd
dera,constare ligui' verem se orem extendi. Quemadmodum Sol radios suos longe late la dimittit, qua quam ipsi alia se se a. Sic igitur cometarum corpus rotundum esse, splendorem autem longiorem, quam caeterorum si erum apparere . Atqui rursus instare, de opinionem eiusmodi urgere dissicile non est. Nam per uniuersum cometam acto sese transmittitur, ac si per aliqua partem non tras mittatur,non est illa certa ac definit sed modi, hic,modo illa,prout densim,aut rara manateriam esse contigerit. Longus aut ob splendorem porrectum s videtur, causam alserat, cur Sol syderummum splendidi simum, non ita in longum splendorem suum porrigat, ut Num sydus videaturi Laboriosius p ecto illi erit, huius rei diuersitatem allane, u n his , cur Luna disiimillimii Salis splendori lumen accipiat,cum tamen 1 Sole accipiat,quod ille, ut rem abditam,& qm agnosci non queat bipit: quemadmodum cur modo riabeat,modi; palleat,quare liuidus illi S ater color sit cum conspectu Solis excluditur equare omnes stellae inter se disiimile habeant aliquatenus faciem, diuersissimam Soliadorum omnium, materia Lunae&stellarum tum inter intum a Sole diuersa,causa est: nec si a sole Luna lumen accipit,ideo, ut ille habet, accipere, sed pro natum suae conditione dciato meta veros rotundus est,ut ses, ulla prosecto reddicaula potest, cur in longum spledorem ponigat, mramcn Sol non porrigat. Ac de his quidem opinionibus satis. Omam autem censemus eario sensium tD OG satis ratione demonstrata esse, si ad id, qaod essemust, ea reduxeran s. ex bis quae Minc disclit in exsiniare aliquis
p sis , epotissimum in his accidere. P situm.αὰ nobis
es eius numidi,qui circa terram est, partem pinnam, quae conuersioni subes, eam omnem halitum secum se is ca
illi est continuata,latione, e pM ins iam fit noto
circa terram ciscum : eoq; modo latis motu ar tatum,qua pam temperatum esse migerit,accri: ex quo
σθderum, q sparguntur, discursis fieri dicimus.
aeterorum ac cometa seiuentiis refutatis, quid sibi
videatur,exponit cumq; de iis, quae sib sensum non cadunt, aut ob nimiam disiantiam ab eoox appreheduntur, certi aliquid statuere difficile sit,ita de illius ortii, e
tens ad eum attinentibus disserit,ut quae profert,non
veluti necessario ita se habentia nobis proponat,sed voluti ea, quae esse possint, probabilitatem'; in se habeant. cum nullo incommodo, alit certὰ pautioribus, u si rem placita, subiiciantur. Satis.naesiecenset,s, cuindeip,quae sensum effigiunt, qualis est ortus metae, diis ritur,id quod esse potest,tradatur,& in ea cauta reserantur, si ossibilia nulla habeant adiuncti. Ae id quiadem redia. Qui M.fieri potest, ut cum hominis cognitio a sensu ominem sumat, de nillil intelligentis apprehendatur,quin sensui prius cognitum fuerat, vi ricliniicis scientiae,oemota naturalis id, quo roprie sensu perspicitur,finis sit, certi aliquid ac necessirii de eo statu tur, quod omnino ἱ senis remotumes, potissimum si illius cognitio sensus sit primria, quali sest mete ,qui ad sensum quide pertinet, 'percipi abeoob distantia non potest. Ad id igitur, quod esse potest, nostram satis
est cognitionem reuocare, usi si non exactam Omni , di certam habere possumus,eam habeamus,quae hab ripoteli Ne quam nihil,quod esse non possit, con equatur,quemadmodum Astrologi motuumoxini mali j
alias causas asserunt, variis hypothesibus constitutis, ex
quibus apparentium omnium causas reddunt. Nec vero natum essem omnia in eundem cognitionis cada
gradum ,sid alia exactius A: certius percipiuntur, alia stimus, propterea quod quaeda cauta ad inum dum di inciliores sunt, alis faciliores.Nonnulla igitur sint,in qu m tradenda cognitione fatis sit eas causas astare, quibus possibile sit ea constitui, nihil ; inremodi conse 'tur 'quod genus cognitionis inter persectam exquia sitamq; scicntiam, de abistulam ignoratione potest i
cari , & conici tura scia τορε sis cc nitio non ab re noratur, qualem Plato iere omnem, quae de Natura est, esse arbitratur. Huius generis maxime est,ea quae de Coelo ac rebus diuinis, qliae sensum efffugiunt, habetur.
Qua etiam de causa Arist.cum in libris de Coelo quaestiones de qlestibus coloribus pertractat,disticillime
eorum perscrutationis lamper nos monet, sq; com-
me aliquibus vel exigua earum rerum cognitio est sitis. Hoc igitur, in reis genere stella crinita seu cometes numeratur, quandoquidem eo loco gignitur, & cernitur, ad quem sensus exacta cognitio pertingere non po trit. Quare in eius explicatione satis fictum sere nosconio iacit, si quemadmodum seri,& esse possit, tradatur, quanqua virum ita sat nec ne, non ita exactὰ pers iatur.De stellis autem crinitis, sententiam si iam exposluirus eorum ortum, ortusq; materia & cffectricem causam in primis tradit.Deinde sgurarum. quibus a par mersarum causim, tum motum & statum, varias , disserentias, quemadmodum, & quando stella comam au mere videatur, de quado non videatur. Quid itemcometae ponendant,& quemadnisdum ea, quae cometas innisuuntur,talem esse illorum ortum, qualem ipse tradat,declarat Causam demum, cur nec multi, nec saem cometae appareant, ijdem; extra Tropicos potius videantur,quam intra.Quibus omnibus capitibus,tora decometis quaestio videtur contineri.Princ:pio autem,
eorum Orium,ac materia essectricemq; causam e Positum, ii veluti sundamentis ac principiis utitur, qGuutio huius libri suerunt constituta. Exhalationem calidam de siccam coeloproximam esse, eamq; una cum acris magnaparte illi continuata, motione coeli circumagi, & qua parie temperata keriit, motu illo accendi, ex qua accensione stellas discurrentes fieri traditum est. Cum iratur U'eum principiam siverorum corporum motu metum id autem inciderit idque nec adeo c pi operans fuerit, νι celeriter, quamlurimum in
tam 'bit Hesto extinguatur, sed amplum, rerm smu halitum aptia temperatum exit resto ei e uigerit, erinita molus existit, pro habetus in finira. 2 bimsi omni ex parte similis sit, o
indirem rationem, figurem eorum variae,
re alii rona di sint iij in lor porrecti, causim atq;
- raram nomina exponit. Itaq; ait, si contigerit in superol illo loci' mouo ignis est,& aeris pars suprema, quae motu caeli in orbem vertum nuteriam densam ad innem concipiendum idonea istam esse,atq; in eam lenis aliquis temperatus inciderit, qui nec tam vehemens sis, Harim statim materia ammat, nectam debilis, ut ab
ea cito restinguatur, sed teperate ac modita validior ea sit, acclimus possit durare r si inquam, res ita habuerit, terra illam, cum accenditur,stella crinita fieri, eamq; figuram habere,fumarem illasgurabatur. Sta inr
55쪽
R VICOMEMCo M. parte similis sit, hoc est in latum & longum suem su
ti, cometam, id est crinitam, quia veluti comam seu crine gaui in orbem expandantur, habeat, proprio dici: si autem in longitudine porri satur, Pogoniam,hoc est, barbatam, quia ei videlicet in morem barbae imm dependeat.Atqui euenire hoc ait,si modo,cum densior extralatio ea accenditur, alia simul ex insero loco api Etem rata ascenderit nempe ad instaurandum id, quod igne absumitur, ipsiq; igni materiam suppeditandum,
quo diutius cometa positi durare. Sc de cometarum ortu,& constitutione Aristo. sentit . Nec illos inter si dera reponit, sed ignem quendam tumultuarium esse statuit, qui ex halitucalido & sicco, quo modo & reliquae imagines igneae, quae in aere cernuntur, accendatur. Cuius autem vi halitus ille accenditur,atuta traditum est,atq; etiam nunc repetitur,nei ὀ superorum corporum motu , qui materiam illam diti ere de commotiere, ira ut ignem concipiat, potest. Hrum autem sella illorum motu cometae accenditur,an etiam stellam quarundam vi retrouersum est. Astrologi stellis quibus si id tribuunt, nec solum cometis accensionem. δε etiam exhalationis ex qua accenditur,e terra euocationem.Αriit exhalationem vi Solis e terra euocari, & si arsum serri, eiusdemq; motu, cum idonea suerit,accedi arbitratur. Illam .n. stellarum vim,quae aut per se,aut hunc vel illum inter se sistum jectum haventes, hoc aut illud agant, quae ab Astiologis polita est, non tradidit, soloq; motu & lumine in mundum hunc inferiorem agere eas astir uitisententia physica magis est, ut potὰ causis magissensilibus nixa, sed dissicultates coniunctas habet: quandoquidem certis syderum aspectibus, nonnullis etiam syderibus anni imperiu qerentibus haec seri obseruantur, quae aliis non sunt, cum in lumine eodem praedit e semper sint stellae, & perpetuo in orbem conuertantur. Nili ut errantes ipsae stellae specie inter se,& ab inerra tibus disserunt, ita di luminis earum magnam esse varietatem,vimq; sucriam putemu . ua luminis varietate, viq; diuel sa es sciatur,ut tum ipse pers tum ad alias hoc vel illo modo sitae, aliter & aliter mundum hunc inferiorem calefaciant, halitusq; attrahant, & aecendant. Quod si ita habet, nulla alia virium occultarum,quibus halitum E terra euocent, in stellis ponendarum necessitas instat. Ac fortasse ne Astrologi quide alias ponerent, cum halitus euocatio in calorem reseratur, qui cum lumine semper coniumnus est Sta de hac cutrouersia copiosius alias. Quod ad fguram attinet, nulla alia asse iuru exhalationis, quae accenditur,consumatio,&Qum. Duorum autem Semrum meminit, rotundorum,&, eorum, qui in longum porrecti sunt, hoc est, rectilinea constant figura, Dux .mbae sunt figurae disserentiae,r tundum seu circulare,& re illineu Ac si quae aliae crinitatum disserentis ab aliis traduntur,non ex Quia illae sumuntur,sed aut ex cplore, aut ex siet aut ex motu, aut ex paruitate & magnitudine. Ita Seneca earii genusadij it,quibus quidem fit sus est ignis & in longum pom
rectus, sed in verticem tondit , quod quidem genus ad Pommam hoc est barbata, resemirata Acotiae,Xiphis, Pit Iactes, Gratias, Lampades, Hippeus,quom onmium meminit Plinius, ab alijs ponuntur. Aconcias nominat, quae iaculi in morem Myssinae vibramura Jaec, testePlinio uit, de qua quinto consulatu suo Titus I mperator urpiclaro carmine conscripsit. Easdem breuiores, di in mucronem fastigiatas, Aiphias nominavere,quae
sunt cium pallidictimae,& quodam stadij nitore e sine
ullis radiis.Pythetes doliors cernitur sigura In concavo firmidae lucis Gratias cornu habet speciem, qualis sitit,
cum Graecia apud Salamina depugnauit.Lampades a dentes imitatur saces. Hipeus equinas iubas elerrimi motus atq; in orbem circa se euntes. Fieri vero etiam inquit ille andidum cometen argenteo crine ita resulgentem, ut vix contueri liceat, speciemcs; humana Des in se essigiem ostencit. Existere & hirtos villorii specie, de iuba siqua circundatos, semel item iubae eis em mut tam in hastam esse, urbis anno trecentesimo nonapesimo octauo. Haec omnia genera ex his, quae an: ea dictae sunt, differen ,, sumuntur, cum Aristoxa iiii posuerit, quae ad figuram attinet, ad qus & Ccratias,& Hippeub& Pythetes reseruntur. Ac quanquam cometes vocabulum eroprie rem sit, qui comarum modo, in orbem sunt sparsi, ad alios tamen etiam accomodatur, in hisq; verbis in utram significatione acceptum est: primum generaliter, tu pro eo, qui a barbato distinguitur. Cum autem ea,quae exposita est,Aristotelis de ortu cometa rum stillentia sit, Epigenes alium quendam modum ti 3 didit.Illem. ut Seneca commemorato cum duo cometarum genera fecisse alios superiores, in unam partem
ignem vagum,in modum comae, porrigentes: alio, humiliores, ardorem undiq; essi Gentes, nec locum mutantes: hos ex intemperie acris turbidi,multa uni humida aridam terris ollatata versantis, constari docuit. Posse. n. sipiritum per angustum elisum, accendere supust positum aera plenum si mentis idoneis igni. Itaq; ea dem seiὰ ratione hoste cometas seri existimat,qua sutignes turbine eiecti: quanquam illud unum interest, mturbines ex luperiori parte in terras deprimuntur, ij de terra in superiora eleuantur: ita de reliquos quom alterius generis cometas, exessiem causis est fieri, quibus hos humiliores.Hcc vero tantum interesse,quod terris rum exhalationes multa s. um arida seretes, celsioren ipetam partem, de in editiora coeli Aquilone pellantu . Quam Epigenis opinionem multii argumentis, cu'
. Seneca insectari licet, probareque, ventum cometarum causam non esse, quia Ae sine vento nunquam appare
irem,& cum vento caderem, Se crescerent. q; client ardentiores,quo ille incitatior: quae omnia filia sunt. Quibus accedit, quod ventus multas acris partes impellit,&in sublimem illum locum non peruenit, in quo cometae oriuntur Ad meridiem item semper superiores come -- ageremur, si illos Aquilo propelleret: non etiam aliis veniis orirentur.Turbinum autem rapidum,S: violentum,de ipsis ventricitatiorem cursum esse, cometarum lenem& acidum: virbinunt vagum,se dismum:cometarum compositum, & destinatum i carpentem. His de eiusmodi alijs argumeniis, ratis morius cometarum ab Epigene traditam, quae ab'Aristo lis sentcntia aliena est,rcscllere possumuS- , Ut autem talis motiti, fidis ' u odoriciatus videtur aut exigom ignis principion in pisat cunnilam ac metu titudinem iniimet. N. O stellarum discursus huic rei simus andetur. D mauris ussu ad ignem cougic dum asta esta itatem, in An in celeriterserpit. Hoc
Hia premanstris, nec in tros tas rarit, qua parie cra is materia mari dens es t scursus nisim tremis initium Let. Tale est crinitumodus, qualis si deris discwrsus, qui principium Domi sthaeat.
Cometarum ortum, quem una cum materia, ex qua
sunt, tau uexilicient qua accinduntur, bi ter nessatis
56쪽
siti, distini E exposuit,latius & apertius explanat, mimcum stellarum transcurrentium ortu conferendo. Praeterea & cumuli palearum, qui torre iniecto accedatur, similitudinem adiiciendo. Inquit igitur, ut talis motio, hoc est, exhalationis accensae motio, stellae cuiusdam motio de dis tarsus videtur, ita & talis exhalationis a cens, status,s, deris statum videri.Quibus in verbis ilia lud etiam subindicar, ouae erroris eoriim, qui cometen*dus esse putauerunt, Derit causa.Sed quemadmodum cum sydera discurrere videntur, non vera est essedera
creditum est, ita&hoc, quod stantis suderis speciem
exhibet, 'dus verum non este erat credendum. Nec vero cometa sydus stans dicitur, quia non moueatur,vria
enim cum coelo ut antea dicium est moueturi sed si, in morem syderis distiirrentis non seratur, me ita exhalationis pars post partem accenda nativi Ocyssime tra silire ignis videatur, ut in stellis transcurrentibus eu nitaraditum m. antea est,stellas discurrentes seri exhalatione tuae in longum porrecta est, accensa, illius pamtibus altera alteri ignem & incensionem communicantibus,ra quae prius accensa erat,cum alia sequens accenditur, extima, ut idem omnino a principio ad sim mperiatus bis videatur, quemadmodum in palearum aridarum cumulo face iniecta accidit Iam vero si hane ipsam incensonem fieri animo concipiamus, de partes,
qui accenduntur amnes accensas permanere,necrctans' i , cometam futurum Aristo.iradit i &, ut cum serpis
Knis,hrioribus partibus sebinde extinctis, stellae discurrentis faciem habet, ita 'deris cuiusdam nantis de per
manentis imaginem,exhalationem illam accensam ex
hibituram , sinemq; discursionis in eiusmodi accens ne permanente, motionis principium sere, hoc est,cum
ignis excurrere per totam exhalatione desierit, totamq; eam accenderit, tum suturum, ut serri tota incipiat, ac una cum csto moueri conseiciatur.Excursionear. ignis durante ori non dicitiar, is accendi I ale igitur quiddam cometam esse mycladis, nempe simile sideris disseir sui, cuius discursus principium finisque t simul, cum totum iis,quod accensum esu permanet, prioribus partibus non restinetis, ut in 'deribus disturientibus euenit, quarum discursus principium a sine diuersum est. Atque huius diuersitatis uiam, ii quis requirat,materram,quae accenditur, ese intelligat, quae in stellis dia inicientibus tenuis est,& rara deoq; accensa cito extinguitur: in corneas crastior,& denso ob eamq; causam
ad permanendum idonea.Quod autem , cum dicitur τ.s sis copiam Philoponias posteriori
sua explanatione interpretatu quanquam vocabulo cola interdum significetur, adeo tamen ab hoc loco ali num est,ut nihil magis: ut interim mittatur vocabullam eiusmodi, lationem perpetuo, hoc est, motum in loco,
apud Aristo. in hisce libris,& alijs de natura significare. iace cumini ero ipso loco concretionis principium fuerit,per se crinita apparet. cum autem balatiosas alia
φω Menestu inerrante errante motione concreuerit,
tum borum aliquia crinitum escitur. Ipsis enim sideri Hs crines m pum sed perinde ac coran qua Solem ac Lunam ambire, e M is locum mutantia, consequi videntur, cumsicae uerit doliatus, thacassem sub Solis cio sis orianur: sic crines in oderibus coronae locum obtinent.Sed haec quidem ex reflexilone talem referaces rem illic amem est,qui apparet olore inficiamin. Ex eo, quid triaitum est, cometen ex halitu densiori,& velini concreto accendi ausim reddit, cur intem
dum cometae quidam oriantur, qui sederum crinit rum speciem reserunt, interdum ipsi per se come P nullum ludus ambientes conspiciantur.Causa. quam . . siseri, exhalationis, e qua cometa accenditur, situs est, leu I
cii LInquit m, ii principium concretionis, id est exhalatio densia,S concreta, in loco insem ab astris plurimum distante, psa per se fuerit, ita ut interuallum inter eam, S: bydera dignosc atur, nec coelestis motus vi con-n ullum indus ambiat, per se speciari. At si contingat exhalationem sub aliquo si de re,seu errante, seu inerrame,in superiori loco, ita ut nullum inteream & sudus interuallum esse videatur, imis vero in eadem superlicie posita appareant, motione concrcume,tum sydus illud,sub quo merit, crinitum vid ri, quanquam re vera crinitum non sit. Ita vero in his crinitis,quae sydcrum crinitorum speciem reserunt,usu venire, ut .in coronis suae follam & Lunam cinxere i terdum videntur. Nam quemadmodiim mmiis, cum aer ita factit densitus, ut sub eiusmodi ruderibus in eo possint excitari, illa ambire, & eadem, quanquam l
cum mutantia, consequi videmur, cum tamen nec reum ambiant, nec conse viantur, sed perpetuo alia, α alia coronae species in aere rep tantatur, ita*cometen veluti coronam quandam elle lyderibus, quae illa cinetere videariar, cum tame plurimo interuallo ab eis distet Hoc porro discrimen inter comam seu crines,& cor nam esse, quod corona ex re siexione ab aere denso aci lem, seu ad aspectum notum excitatur,&qui in cacernuntur colores, veri lacn sium, ita apparentes, qui ex reflexione ortum habeant, clam ramcn splendor colo que i eu qui in cometa tinctatur,vem sit talis, ut ne exhilationis a. dentis. Duo igitur cometarum genera in his verbis traduntur,mim eorum,qui sudus videnturambire: alterum eorum, ut per se abs. vllo sydere
intelligitur esse sterentia. Vna est, q, ij qui sydus a
biunt, leu siub sydere excitantur, non omni ex pari nresiqui veri sun , ed panim veri,partim apparentes: veri quidem, qilia ex ignea exhalati e constant: apparentra 'o quod non, ut videntur, sydus aliquod ambiam, sed idem illis ut dicti im est quod coronis eueniat. Altera est, ut it ipsi,qui tydera videntur ambire, in loco superiori gignutur,reliqui in inseriori. Inseriorem autem eum, ad quem coeli conuersio non pertingit, sis inici iorem alterius superioris conratione. Latera. patet,totum id interitalium, quod a c xlo vim ad mo tium lummitates pertingit, in quo& ignis, de aeris supe r Irari locara et t. In supera igitur, quae Geso vicinior eius parte cometae sydera ambientcs excitaritur, in inseriori resiqui . Ac quoniam maximum est ad priores interuallum, in una & eadem cum ribu, si1 pol evidentur,quomodo de coelum ad ortum nobis. aut omnino ad Iniuersum horia e spectantibus, cum terra continuari, propter distantiam videtura quam sallaciam etiam adiuuat Feris & exhalationis splendorqus in unum videntur coire. Reliqui cometae, quia a nobis plurimum non distam,disiuncti a syderibus cernuntur. Cum ergo inserior locus, in quo id oriuntur, ita, ut imus, intelligendus sit, eumque ita intestigere sacile esset, non magno filisse iudicio pruditi interpretes multi videntur, qui, ut docerent, quo modo in insero loco tu cometae orirentur siquidem in orbem motu cicli rapiuntur, qui motus ad instrum aeris loeum non per
turet non parum se torserunt. Neq; enim de hoc inseriori
57쪽
tardiu quὶm superiore i coelo propinquus esu eius
que minum maximὰ parilai at,moueri Atque hanc sc lutionem Aristoteles ut diximus innuit, cum dixit, talem este mundi terram ambientis motionem. QEae verba non derelictionis solum cometae, qui per se ut, causam, ut ego quidem semio, reddunt, sed etiam cur alij sedera comitentur. Ideo Philoponus non recte ait, musam hanc ab Aristotele praeteritam esse. Non recto etiam aliam causis quae ab aliquo asserti poterat, reprehendit alisa est, quia superior piri aeris, quemadmodum de ignis, rarior est,& mobilior, inserior densior,&ad morum minus apta. Quoniam igitur illa mobilior est,rili motum consequitur, S mixta velociter ac illud,
aut paulo miniis,proportione tamen,ridicium est,m gnitudinis mouetur: haec vero, quia segnior, ab illius velocitate recedit, atque ab eo derelinquitur. Causam hanc mo vero rem ipsam,videsicet aere tardius,ignem celerius ita via coelo non derelinquatur,ille deres liquatur, moueri, eo ille improbauit, quod ignis de aer continua sint nusque continuorum sic motus. Fieri igitur non posse, ut ille celeriter, ae coelum, aer tardius conuertatur.Qua in re miradum est Philoponum adeo caecuticisse, ut ceseriorem ignis quam aeris motum, si nullam alia, tem stamina. tuae in omnem partem multo celerius,quam aerogitatur, non viderit. Nec eorum continuatio hanc motus Meritatem variam impedit, quandoquidem solida nota sunt,quorum proprie motus est unus.Quae fluxa & non solida sunt,ut aqua, aer, flamma, seu calidase sicca exhalat trita melli continua, motum unum non habent quippe quae motu illo disi jciantur,aliterque& aliter agitentur partibus, quae mouenti viciniores sunt,maiorem impetum accipientibus, reliquis minorem Cum ergo, quae allatae sunt causae, yrobabiles sint, atque ad cometarum varium motum e ciendum sui sciant, nulla necesi itas ingruit, ut ab Aristotclis sententia recedamus,aspectusque errorem ut Philoponus ait esse inquimus. Cometas enim superiores, inquit,ab astris, aut nullo modo, aut paululum recta re videri, quoniam in magno ambitu serantur r qui ai
tem inserius fiunt, quia in minori, ab illis plurimum digredi. causa, cum necessaria nobis non sit, nunc omittitur. Quanquam illud dictum velim, non omnino cometas iuperiores sydera comitari, di aeque velociter ac illa moueri,sed ob interualli magnitudinem,quo
ab illis distamus, id nobis videri: quod de cometis inserioribus, quos propius intuemur, non euenit. Itaque, quod sydera comitari superiores conactae videantur, inseriores non videantur, partim cumit, quia celerius
uam inseriores re vera mouentur, partim quod, si eribus aliquantulum digrediuntur, interuallum id,ot, maximam a nobis distantiam , aspectus noster non i dicat. Ac, si ves.s, etiam, quod de maiori ambitu Philo-
potius attulit,adixere, non magno re contendam. Sed quoniam de cometarum motu nunc agitur,eosque o tum ab ortu ad occisum coeli raptu moveri Aristoteles
statuit, quaeret aliquis de iis,qui ad ortum, & latus conuersi leguntur,quales, qui Claudij ac Neronis temporibus apparueriinlisutile seneca commemorat.Claudianum enim , septentrione,ubi erimum visus in, in ve licem surgedo,orientem petiisse, semper obscuriorem.
Qui autem Neronis principatu spectandum se prebuit. in diuersum illi circumactum fiuile: quippe qui ab e
dem parte ortus, in occidentem tendens, ad meridiem
quos superioribus diebus viditum, ad meridiem ortus. mpe, ut di etiam est, sub Protrigere, paucis die biis ad Uriam se contulit, dc Draconis sexibus se inuoluit.
An, ut aliorum interim de cometarum moἔibus i tentias alibi excutiendas praeteream moueri quidcm in eas partes visi simi illi cometae, re vera tamen non mou
Dantur, sed c ut de sicilis .disturrentibus ante ictum est exhalatio ad flammam concipiendam idonia ea
parte erat, ad quam moueri videbantur, qtiae priori, obraritatem sertasse,&alimenti desectionem,extincta sis. binde accendebatur,& mmcis tui sei uero, sipeciem reserebat In vitante ergo materia, & pastis, non in re ad meridiem Claudianus, ad ortum Neronianus,ad septentriones noster deflexit. Quod si qui comerae immobiles interdum visi sunt, cuius generis videri idem Seneca testatur,non eos quidem omnino immobiles sis, concedendum est, sed ad motum tardissimos, quorum tarditas tum ex materia densa de graui,d qua constant, ad minum inepta,tum ex aeris inseriori, in quo excitantur, motus tarditare, ortum ducebat: ex iis enim,
qui in humiliorido excitantur, hos qui immobiles videmur esse, dendum est..uod Epigenes etia tradit: quanquam allieisdem caulis,quibus trabes,& sic onflari, & cx intemperie aeris turbidi, multa stoim arula humidas; terris exhalata versantis. sea .spiritum per angusta elisum, accellere supra sepositum aera plenum alimentis idoneis igni. Qua in re a vero aberrai xiiiippe
cum non extrusone coinctae accenduntur, sed mori non item in aere turbulento cometae excitantiar, sed inhersilicuo S claro, alio quide magis lio minia . Quod si in inseriore hoc aere comet orirentur,eorum qui adorium,aut ad meridium moueri visi sui motionis causi in vento , qui eas in partes spirant, posset reserri. Scilde modo. ho ortus cometarum antra dictum est.
Quod vero pisoniis per se, ae sepius, quam circa
adHua certa Ad , o Gatur cometes, maMinum aria sumentum est, non perinde ac coronam ex pura sucera
pomis materia ac lis non item ad Solem, H inquit Hippocrates, reflexionem esse. Sed carisam cora pine ι strademus.
Cometas saepe per se, ac saepius m am sub certis qui busdam byderibus oriri, tum in historiis, Se his, qui de
cometis scripserunt, tum experiatia ab Aristotcle obteruatum est, inde colligit eos reflexione non oriri, nec perinde, ut coronam reflexione,quae ex pura succensi nis materia, hoc est exhalatione accelioni idonea ad sydus fiat, quomodo corona oritur ex reflexione nubis ad solem,aut ad Lunam, nec reflexione ad Solem, ut Hipp'crates de Aeschylus putarunt. His enim duobus m
dis reflexio fieri, i: fiat, duntaxat potest, aut ad Solem, aut ad sydus, sub quo cometa exoritur. Id vero rectis colligi, perspici hinc potest,quod ii, ut corona, ex rest xione ad sydus oriretur, nec per se unquam fieri posset, nec a syderibus derelinqui,quo modo nec corona per se unquam apparet, sed perpetuo cirra Solem S Lunam
2 quibus, dum apparet, nunquam recedit. Si autem ex reflexione ad Solem, sine . te si liter non fieret, eumque semper con equeretur, quomodo Iris, quia recterione ad Solem apiraret, sine illo nunquam remitur,eundemque ad Solem litum semper habet. Sed heu Hippocratis opinio antea reiecta est. Quod ergo co O-- ad cometen,qui sub sydere in itur, explicadum si ini. . P.M. Omei .suP.Mcte. E litudine
58쪽
litudine usus est, nemo propterea suspicetur, ita com ten, ut coronam, fieri existimasse; cum praesertim ratione materis ita oriri non positi. Corona, inex nube apparet,aspectu ab ea ad solem aut Lunam reflexo. Com D in puriori,& rariori materia excitanitia qua nulla sertasse esse potest resini Sed de corona, ut ait, posteri u , hoc est, in libro tertio, agetur. Quod autem ait
intellexit infixa, ut alii temete nuper conuerterunt: nec
enim de infixis magis quam de vagis si deribus loquitur,nec ad infixa signiscanda eo vocabulo, aut ipse, ain Astrologi utuntur, sed e clip ... Certa igitur di contritura aliquas, dera intellexit, veluti Booten, aut simile quidpiam: quae non etiam certa dixit ob cometas, qui sydera quidem quaedam sint,sed inconstantia,ut Iinhil
ponus interpretatur. verum certa dixit, aliorum &rum habita ratione. eorum concretionem i eam esse hoc argumento
conisci debet, quod pluressi mini, flatus acsiccitates δε- nunciant. Te yicuum enim est eos ferri,quia magna eiusmodi secretionis copia habeatur. Aerem itaque sicciorem e se, O eum humorem, qui exhalatur, exhalatius cauda multitia ne dirimi, o Liui, ut man facile in aquam concrescat, necesse est. Sed emm de statibus disserendi tempus erit, de assectisne hac dilucidius dicemus cum igitur crebri, plures apparent sicci, Jatus, que
admodum diximus, aura insit Puter redduntur. Cum vota rariores, magnitudine G Hres non ud tale quiddam euenit, sed tamen venti nimia quaedam vis existit.
aut tempore ut magnitudine. qam cura lapis fatu sublatus in Aegoi gumen ex aere decidit, O riseri crinitum Jos exortum est. Sed o marari cometa temporeb emi sicca fuit, is usoria, o ob ventorum contraraetatem inundatis fames. S aim. n. Aquilo tenebane 'extrinsicus Aiore vehemens Jirabat. comacho it Athenis imperante, circa aequinoctialem circulum paucis diebus, cometes exortus est, isq; non ν bri, cuius tempore Corinthi ventum contigit exoriri. Quae Milioteles hic tradit, perspicua sunt,dc nulliussere egent explanationis Nam constat, id confirmari
quo8 traditum est,cometarum concretionem,& nat ram igneam ese confirmari autem squalioribu i & statibus,qui cometas consequuntur,& comitantur, & consequuturi, S: comitaturi protenduntur, ut ille ait,Ventorum quoq; certa dabunt tibi signa cometae. Quod seri non posset, nisi ingens aspirationis calidae copia aerem
occuparet,& humorem omnem seu vaporem humidum,qui ex aquis exhalatur ditatueret.Ex hacua.ventii di status exei:antur rob hane siccitates eueniunt. Cum itaque ventorum vehementium flatus,& siccitates maxime cometas consequi, ut plurimum cernamur, magnam vim spiritus sicei ει calidi, e terra euocatam esse. atque ex illo cometas excitatos,altosque esse, utpote ad flammam concipiendam idoneo, necesse est. Nec enim,
cum minera diltiauitur, id aliud, qu m in ventos, hoe est,in aspirationem,ὸ qua venti ex immimotest dii tui.
Trabiis autem exemplis corroborat, post con cra'Ven torum vim magrum saeuire,& squaliores consequi, quae
exempla perspicua sum. bium est de lapide,quem cecidi se ait, an in aere concretus si erici an vero,ut ait Aristoteles, Vento sublatus Nam Anaxagorae sententia, E Qte eum decidisse, vana est & ridicula, nisi ea ratione terrete populum, i casum illius predixit, voluerit. Tollivem in aerem ventorum vi lapis ille ut Aristo. nsa
potuit,qui postea grauitate sar, eum 2 ventis in alio viatra detineri non posset, post aliquod immoris jacium decitarit. ncreuisse etiam,ni magnitudo obstaret, dici posset: siquidem ex vapore, & halitu admixtio fieri
potest,eaq; in lanidem concrescere, humore nubis compressione expresta, quomodo de in animalis corpore, lapides in renibus,aut vesica Gerel m.sed de lapidibus in aere genitis, in tractatione de fiat ne agetur . Huius porto lapidis,& eius,comoptempore n numen Aegos casus, ac vaticinii AmMMrae, Plinius hunc in modum meminit: Celebrant Cinci Anaxagorci Clammenium, Olympiadis septuagesimae instauae secundo anno, prindixisse coelestissim literarum scientia, mitibus diebus saxum caserum esset ἡ Sole. Idq; factum interdiu in Thraciae parte ad Aegos fumen. i lapis etiam nunc Menditur,magnitudine vehis colore adusso, cometa quom illis noctibus flagrate. Eiusdem numini dc lapidis,qui in cum decidit, Mercellus ita meminit Chersonesum pulsat Aegos Potamo in quo lapides casuros ἡ csto praedixit Ailaxagoras. In Chersoneso autem sumen id esse Pomponius testatur, id*classis Atticae nauseagio insapne an fili sic: siquidem classem Atticam Lysan Lacedimonius in eo disiecit.Cuius etiam naufragii,& stuminis mentionem secit Plutarchus in libro, Cur oracula
Pythiae desierint: Sunt qui putent Aegos Potamos unam dictionem selum esse, & urbem ovandam in I hracia sisnificare: sed eos aberrare, de flumen esse, quod vocabulometae in graeci significansi Aegos n
cupariam, ex his quae diximus, apertum est. Quod quidem vocabulum quoniam capram signi licet caprar a recentioribus interpretibus ineptὸ conuersum est. De inundatione autem, α ventorum contra et te, quae in ea sitit, post magni illius cometae exortum, iniucundo libro in disputatione de terraemotibus agetur. Magnus enim terraemotus tum sitit,ex quod: vetorum illa validissima pugna,& urbium quarundi inudatio secuta est. Quod in tertio exemplo dicitur, cometen circa aequinoctialem circulum no vesperi apparuisse, declarat maximam tum sitisse exhalationis copiam, quae etiam intra Tropicos,vi solis absimi non potuerit, cum alioqui eo in o pauci admodu cometae exoriatur,cuius causam nunc subiiciet. Cu autem his exe-plis pateat flatus maximos, cometae unius exortum consecutos fili se, multo magis consecuturos probabile est, si plures simul iisdem fere temporibus existant.Existere enim simul plures possunt, ut Aristoteles hic tradit,
atque etiam experientia ab aliis obseruatum est,& m moriae pruditum, hocque anno,quo duo visi sunt,co tigit: quos etiam magna aeris siccitas est consecuta. Maiores vero & siccitates, & ventorum flatus esse indicat,non solum cum crebri, & plures, sed cum magnitudine etiam insigni exoriunturi siquidem adiicit, mrariore de magnitudine obscuriores oriuntur, non tale quid euenire, quasi diceret, di si ventorum aliqua vis de siccitas exist a ,- eam tamen multum saeuire. l n crebrioribus enim,&maioribus maior exhalationis copia continetur, in rarioribus ac minoribus minori sed quaquam mino res spirant venti, eorum tamen exuperationem esse ait, aut tempore quidem, intelliges diutius status spirare: maritudine vero, quoniam vel mentius, etsi non diu spirabunt. Porro cometas de plures interdum exoriri, & ventorum squaliorisque nuncios esse Aratus, Oci potireptiliis
59쪽
e trita ex funt innitae qua tibus annis. Sed iramiarem me multi nec frequenter Limie -- te, O extra potius Tropicos, quam intra, solis syθυ-rum motus causa est, qui non Iolum calorem excernit, sidia quod concretum es dissipat.Totissima aurem ea a s, quod plurimum in lactis secum cogatur. Tres de metis quaestiones simul diluit i easdemq; usas ad earum affert lutionem. Prima est, citi nori multi comere, si mulsant vi adoquidem ut plurimum
unus t mum apparet, fle, si contigerit uno plures esse, binarium numerum non videntur superaret aut quod raro admodum contingit ternarium . Secunda, cur etiam unus cometa raro appareat. Postrema cur intra potius Tropicos,id est, isticiales circulos, quam intra Quas quaestiones non iniuria in medium proseri, Pr hapite enim videbatur, cum exhalatio a Sole contine ter attrahatur, atque ex ea fiant cometae, plures simulta ire uenter fieri, tumdive ea maximὸ parte attollatur,
a Sol maximὸ viget, quod quidem est intra Troj-- , yrobabile etiam erat, eo in loco cometas oriri; led duplicem causam assen, cur ista non fiat. Vna est,quod Solis & syderum motus, non solum exhalationem secernat, atq; in sablime tollat,sed id etiam quod contretumesti, qualis materia esse solet, cometis generandis aec et data, dissipet, itaque cometarum procreationim teria non reman M. Altera causa est, quod exhalationisi ὰ qua seri Elapi cometae, magna copia in locum lactei circuli, nempe ad Eius procreationem, comtur. Quarum causarum, posterior hec valdὰ dubia ei & parum stiua, qtaem nodum & sententia, qua lacteum cisculum exhalatione constare Aristoteles sentit,de quarei, propressit. prior probabiliis admodum est, de vesuti necessaria, Halituum enim concretorum dissipandi, de Bluendi vim in Solis, ac si demes motu inesse, ex his, suae antea n idita sunt, persipicuum esse potest. Ex quci
citur, ut quancunque in partem motus illeextendi tir concreti 0 omnis in ea soluatur,& maxime in ea, ubi
omnem se aerem pervadat , & commoueat; eumbo setissimum , qui intu tropicos concluditur, siquisiti ea parte sol , Sis, Hera errantia seruntur, si ut ad omitem omni iri loco,sea intra Tropicos misi Notia tionem illam siluendam,motus ille valeat.Cumque coHerae ex concreta, & densiori exhalatione accen ii si, siti siit, materia illa deficiente fieri nori poterentiRaro igitur ubique si rarius intra Tropidos; accendenter. Non nisi ii autenaea in locis accendi nerat: accenduntur enim quandoque, cum talita sueti rex halitioni bopia, ut absumi ψi Solis non posiit i quemadmodum, Eum apparilit masnus ille cometa diui ad Zoilam vini otionis asciuidi ii re is, qui Nicomacho Athenis imperante, circum aequi nobisem paucis diebus vitiis elli Euel admodum etiam is, qui proximis dicbus ad Pr trint stellaexortus est. Itaque cum Hippocrate Arrnoteles non consens qui intra Tropicos cometas pr Arari simpliciter negauit. Nec possum hi viri iliter se ita Aodo contili ri quem aliqui excogitarunt,ut Hippocrates de loco ue o, in quo cometes oritur, locutus
hi, 4rii dies finxem , qui intra Tropicos aliquando
sim: cobecilli,d loco ut ahant) apparitionis. Vterque im de loco vero loquitur, nec Aristi, et interdum de locoruero, interdum de apparente ut iidem commenti sunt 3 verba facti t sed perpetuo de vero . Nec enim sum intra Troseos, aut extra, aiunt. acrem, L O R. R. Ipartes oesi Tropicis inclusa aut quae extra Ilint, intelligunt: quippe cum in esusmodi partibus comete non nam, sed aeris supremi paries, partibus illis coeli subiectas, quomodo h in terra esu si di partes a Geogra Disponuntur,cum in quinque Zonas ab illis diuiditur.
Non igitur apparentem locum,qui in civio tantum est, nempe punctum, quod lineam ab oculo nostro per c metae centrum ad coelum recta perductam terminat, comminisci oportet, sed verum tantum considerare rnec eum quidem qui in coelo est, videlicet punctum, quod lineam a centro terrae per cometae centrum ad celum protractam terminat,qui astronomorum verus est
locus,sed aeris locum huic ut illic i loco subiectum, in quo cometa procreatur. sed hax eius generis sunt semiliorum, qualia si re cui aliquid noui asserre videantur multi comminiscuntur. Cometen autem, qui nobis Australis videtur aliis ad Septentriones apparere nihil impedit quemadmodum Ac Tropicus cancri,qui nobis ad miridiem politus est, his, qui ultra illum habitan ad Septentriones videtur. ιλdem que modo de Ortu & oceam dicendum est Atque haec satis pro eorum, quae Aristoteles tradidit,explanatione. uibus vipe spicifici se potuit cometarum materiam, ficientem causam, formam, seu figuram variam, Deum, in quo sunt, modum Se rationem, qua fiunt, motum, signi imeationem, frequentiam, seu ralitatem complexus est, aliorum primum opinionibus fit sis reiectis. Ac mat ria quidem exhalatio cas da, i sicca esse posita est: causi essiciens, motus coeli exhalationem accendens Id
plex figura,crinisorum,de barbatorum,ab exhalationis ἡ qua accenduntur,sgura ortum habens: locus duplex, humilior unoe,alter altior, di neuter, ut plurimum, in . tra Tiopicos. humilior, eos habens,qui per se excita tur, nullum 'dus ambientes : altior, eos qui sydus aliuquod complectuntiar; motus duplex superioriam sydus ambientium velocios, humilioriim tardior. Raritas magna ex materiae desectu. Ven orum & siccitatis si- ticatio. Quibus omnibus explicandis ea fiant adhutata,quae ne aria viti sunt: caeteris seu quillionibu seu 2i eius generis superuacaneis, praetermissis: Quo niam autem aliae quoque cometarum significationes creduntur esse, veluti bellorum mortisque Pi i 'cipum, ut ille canit: Illi etiam belli morus , seraque arm mi nantur, Masnorum & cludes populorum, & sunerar .gum: quaesierit aliquis, an res eiusmodi re vera praenuncictit, an potius inanis quia ina vulgi sit opinio, in nem timorem coniunctum habetis. Quaestio ha , ut mihi quidem videtur, explicam dissicilis est, nee sicilis potest ditatui. Nam nee rationes naturales , quae vim
asserant. hancque rium praenunciationem certam ne
cessario ostendant, suppetunt, nec tamen communem omnium seia hominu ni de hae praenuntiatione persuasionem sillacem esse probabile est. Cum pra: sertim probatis timorum auiliorum testimonio atque auth ritate comprobemr, multisque obseritationibus atque experientiis nitatur. Ptolomaeus enim magnet eruditu nis, admirandaeque cognitionis vir, in libro Centum pronunciatorum, harum rerum praenunciationem , eamque distinctim comeris tribuit. Inquit enim, Pr nunciario postremo, cometas, quorum intercapedo est quin cim signorum a Sole, si apparuerint,in cardinibusque, regni alicuius Regem, aut ex principibus roges aliquem morituru: sin in loco succedo, bene se habitura prae thesauri eiu sunt, suum tamen administra-f.Vicinuerata praete. E a tot
60쪽
torem mutaturum. Quod si in loco declinante, morbos ac repenti iras mortes sero : at si ab occalii moueamur ad ortum, externum hostem reaiones incursaturumuin non moueantur,prouincialem nollem futurum. Hominum persuasioni,& probatissimorum virorum telli monio, experimentum omnium ser) laculorum accedit: siquidem raro admodum cometae visi sum, quos non malum aliquod ingens lacu tum sit, nempe belli maxima, remorum mutationes, ac principum mortes. Iuli j Cesaris mortem,quae bellum ciuile peperit, comet Man: cesserunt,de quibus vergilius: Nyn esias coelo ceciderunt Minas aeno h dura nec diri totis, Wi sic cometa Nubmonem Neroqis, non illum quidem terris perniciosum, sed summu bonum, cometen apparuisse Cornelius 4 acitus testatur.Saracenis etiam Gallias u stantibus, Ilada, Mate illa sacerdos vesacrabilis, bis septenis diebus coinctas duos an ii: uisse: alterum qui Solem matutinus antecederet, alterum vesperii num,qui subsequeretur sice ignea, Aquilonem l ntes. com tas, ut Paulus Aemilius testaui Caroli Martelli Francorum Principis, cum Saracenis esticius maximus secutus est, in quo ad trecenta septilaginta quinque illorum
millia cecidere, Polydorus item Vergilius in Angri-rum bistoria mulios varijs temporibus in Anglia viliastisse cometas resethmios bella maxima, seclitiones, do, Principum mortes, ac pelles secutae sint. livde
Lithprrandus in libris de rebus per Europam gestis, sub
id tempus,quo A aram rex Saracenorum a Radai si-ro rege Galliarum bello est superativumirae magnitudinis cometen octo contuniis noctibus in Italia apparuisse commemorat. Ex quo semes, quae non multo post Itali m misseri vastauit, sublectata es . Sed venio ad n stra tempora. m. Is Iz. mensibus Marsi & Aprilis, cometa igneus,seu sanguinea specie apparuiti alter item
anno. II Iq. N russus alius quorum nullus sine magnis belloiu tumultibus,cladibus, urbium direpti Iribus, regnorum mutati ibus per totam Italiam fuit.
Vt recte ab illo dicium sit, Nun aum ccclo spectatum impune cometen. Quid igitur dicendum est An quia
nulla est,cax necesariaq; ratio nos cogit, ut cometarum signiticationes,& portenta concedamus,tot experimentis, & obseruationibus, virorum; etiam doctissim rum, ut Ptolomaei& aliorum testimoniis aduersibiis
mur An vero considerandum est, si quae probabilis sa tem, di verisimilis ratio habeatur, qua fieri posset melligamus,ut haec, quae dicta sunt, omnia, non temerse, aut casu, cometas Quantur. Nam, ut initio huius disputa'
tionis dictum est,satis secisse in his videbimur, si ad id,
quod fieri porci quaestionem reducamus. Illuti nos inaxime turbat, quod Arilloteles , qui omnia ad cometas petii emia, tam diligenter persecuriis est, naturale Ventorum per ipsos cometas ligniscationem haudquaquam primeriti, nullum verbum de eiusmodi praenunciatione iecerit, nihilque tale caeteris existimatum lori erit: ut verisimile videatur, illius tempestate, ante actis e omnibus seculis, nullam eius praenuntiationis ne selpicionem quidem,aut apud ipsum aut apud cri ros Lisse. An vero Aristinetem dicendum est, cum rem hanc ton nam, rationibusque aut neces vij aut gnam in se nitem probabilitatem habentibiis, plora iam non haberet, nihil de ea scribere voluisse, eamque
tantum praenunciationem indicasse, quae rationem naturalem coniunctam habereti Sed quicquid si de Aristotele,haec,quam antea etiam, cum de ignearum aliarum siclorum de imaginum praenuntiatione ageretur, attigimus, a viris doctis, qui hanc praenuntiationem non negant, imo vero, qu. x praenuc tantia in cometa ut in cautim quodammodo reserunt, probabilis ratio asser si ita nquam,& pestes,ac penuria ac Principum mortes praenunciari, quoniam calore suo, de siccitate intemperata atra um extremς calidum siccumque declarant. cum euenit, de maximas penurias consequi, de humores in hominis corpore ad calidam & si a intemperiem reduci,indeque,& retudines acutas suboriri,&animos ad bella & rixas ac cotentiones excitari. εres quoniam principibus,quia delicatius vivum, humore'; habent maxim .ut accendantur, idoneos potissimum eueniat, ideo aegritudine inter caricros corripum tur, sicilla obent, ijorumq; sint authores,& cladiu, quibus regnorum saepe mutationes adiuncte sunt. Nec aut talis, aut omnibus totius mundio ut Europae principibus hoc inco modum accidere, ut quidam huiuspraenunciationis aduersirij colligunt, necesse est. Pleriq; a , de alij, quorum vi, in delicatus est, humoresq; tenue ad intemperiem siccam, & calidam adducuntur, S i
acutos incidui morbos,&- moriuntur, aut, si valest,
ad iram sicilla concitantur,& dissidi. Glitesque, Ic inimi. citias saepe contrabunt: sia quoniam priuati sunt, nec
mundo,ut Principes, conspicui, eorum, ut illorum, aut lite , aut aes mydine aut mortes non obseruantur.Non omnes autem Princires, cum cometa aliquis apparet,
incommodo hoc aisciuntur, ita ij, qui eam pariem te-Mnt, in qua cometa emitur, nec illi quidem semper omnes: at quorum humores tenuiores sunt, & ad calidam siccamq; intemperiem accipiendam,magis proni: quique etiam pullam, aut exiguam interdum sinitatis nae an M. aut temperiei ab anno illo calido,& sicco praeseruandae ration m adhibent: qui item cupiditati laus, S ira vinci sep tivmur, nec ullo rationis, aut vi tis praesidio: iuritur. Atq; hax de comet rum praenullaciatione dici nam piliter ac probavit iterpollim quibus
inanes ac stivola quonandam eam resis thim ac det stantium rationes incise redarguuntur. Quae autem ab Astrologis magis particulariter de ea traduntur, quam rationem habea t, non intestigoquemadmodum sunt
ea,quae ex Piolor ra antea retulimus. ae tamen Pontanus vir doctissimus sta interpretatur: Stella, inquit
crinita, si ortum matutinum vespertinumueruiet a
tutinum in pradibus orientis vespertinum in gradibus occidentisob cardinum digi itatem, mortem regis regni eius quod fg , in quo appare , subiectu ei
indicat, sin minus masni cervi alicuius .PAncipis regn illius.Quae mors citius accidet, ubi cris ita matutin uni ortum iaci serius cum vespertinum: siquidem mani, lini exortus o us agunt, vesipertini tardius. Eadem crinita, cum in succedente, hoc est, octauo loco exortunives pertinu secerit, mortem indicat regii administrato vnxius videlicet,qui thesauris Praeest. Cum. naardo rugem denunci et, qui cardine ipsum sequitur locus, si ii
locus cessem denunci et,crinita qum; eius, qui r j censis curam gerit, mone denunciabit. Matutinus crinitae ortu in declinante hoc est, duodecimo loco, morbos, mortes ignobiliu hominu decemi Locusaralle cum ab cardine declinet. Rec horoscopum vide siq; hac tione ignobilis, ignobiliu holum morbos,atq; ex mo bis mort A quide repetinas, q uide repentinus eius