장음표시 사용
71쪽
In mundo insertos,qui terram ambit quiq: ex qua- sunt veluti materia, intereunt. Cum in primo de ortu tuor elemctis consul, duo sunt late patientia loca, unus.& interim traditum sit, ortum simpliciter, rei nobilio-
superior calo contiguus,quo igneum corpus, Se tota illa ris & persectioris esse, in autem,qui ex parte est, rei viaeris pars,quae illi proxima extra sphiricam terrae sit per lioris, enicitur, ut, quoniam Solis praesentia elementano scicin montes etiam altissimos comprahendentem po biliora procreantur,eiusdem absentia intereunt bibli sta est, continetur: alter inferior, qui terram proxime te dici possit,Solem praesentia ,ortus, absentia, inr' complectens ea,quam diximus, superficie clauditur,ae ritus causam esseanquit autem circulum, in quo Solis ris de aquae comunis. In vitiari; horum locorum ex ijs motio ortus de interitus causi est ut moues praecipuum aspirationibus,quas calori vicerra, & aqua reddit,ca te primum i , principium causam esitaQi duobus m
strum corporiam motu nonnulla senerantur, quae ele- dii accipi potcst,aut,ut dicatur mouem primum ac praemento um affectiones sunt quaeda, quarum rerum om opuum cile, cim sint de aliae mouentes, non primae nec
nium seu MI Aionum genitarum caulas tum comulacri praecipuae caulle, aut primu S praecipuum principium, tum proximas explicare in hoc opere, ut antea dictum quonia materia principium quidem est, sed minus praesii, Arist.instituit. Atq; cum eorum quae in superiori lo cipuum quam mouens, nec ita primum,ut illud,imo vectori tur,ortum hactenus tradiderit, ad ea, γε in in adiuuans causas Graeci dicunt appellaristriori oriuntur, pertractanda aggreditur, quae inter cae consueuit.Quomodo ligna do lapides primum de praecit rasunt, pluuia, nix,grado, ros de pruina. Cumq; locus Puum domus principium non dictitur ta architectus,luc iniurior uid pateat, paries'; habeat, superiore, quae, qui illa, 'et domui extruendae idonea sint,prsparat,quancum loco superiori cohaeret, . inseriore, quae ad ipsum d non qu. xuis, nec quouis minio aetata, ted sic ab Aseterram sita est, prius de his agit, quae in superiori parte chilino praeparata ad domum extruendam semuntur. eduntur, tum de reliquis. Primum autem locum hune Ira igitur de materiarius in pluviam & eius generis ilia describit, eoru ; omnium,quae in co oriuntur,comu- nc Lit,primunt,ac praecipuum principium non di-n torcs emem causa de materiam tradit. Locum er Iur,sed cat a mouens, quae illa praeparat de cogit, runso describens, prunum de secundum esse ait i primum Mil est motio.Quod si primum ac pricipinam alias quidem a terra, quam proximὰ ambit incipietulo: fm mouentes causas non prunas, ne F praecipuas, dictum Verbesuperis motionibus. Isar. qui illis proximus est, cise quis vclit, aliorum quoque syderum minio na,Migremq; de aeris superiore partem continet, ab illis prin vim aliis rebus gemerandis e nitam,quaque noncipitim sumendo, primus es LAlter autem, si S terra prin laniam,vi Solis rabere intelligendum est.Nec aliorumcipium sit matur,quoniam viai Haeti de aq comunis tantum ijderum motionem, sed calorem etiam, de istis est,quaeduo terram pmxime continent.Cumq; hic lo- rus, quae sunt in aere, quae, cum Solis motione comcus ut dictum est in duas partesdiuisus lir, dicendum parata, secundae,ad proximae illicientis caulae rata Macra proponit dehis, quae in fialcra eius generatione acci- ο nent.
72쪽
dae, im nihil conducit. Sola mine humoris. qui illam ambi mutatio necessaria est. Quandoquidem ex eo rerum, de quibus agimium est, materia accipitur, ut ex terra, illarum,quq erunt pertractat s Porro humorem calaris efficientia secerni, S in vaporem abire, ac si sum conscendere, sensus docet in Iciatibus igni sui'rpositi ,s: in aquis, ius distillatione ut aiunt) fieri δε-
lent. uemadmodi uti autem id fiat,ratione diiudicaribie est opus. Caloris igitur propriunx est diuidere,& quae
crassa sunt, attenuare, rarior ; essicere ac Iciliora Cum
igitur quod rarum, leucili; est, ct calidum, suae: e natura conscendat, si excalfacta aqua sueri attenuari illaun, tadiuidi, leuemque fieri, ita ut in si blime seratur, necesse est. Radii autem id apunt reflexione, in qua is, qui rahclijs intercipitur, aer, illorum vi commouetur, de velut3 atteritur, eoque modo calidus redditur, cum potestat di natura sit calidus. Aere vero iam excalfacto, ea, quae; lli contigua est, aqua incalescit, tum eius virtute, alia, qtae sinuitur.Quia etiam aeri, si quis in aqua contin tur, euenit. Necar. aqua attritione, ita ut aer, incalescere vide: ur,quando potestate,& natura frigida est, ut ex seselo aurius, quomodo aer, qui potestate calidus est, ii calescere non vaharese qua re antea disputauimus. Radii igitur hoc modo humorem secernunt, & in vap rem mutant. Alius autem superus calor, per quem eius,
in quo degimus, aeris aquae pruximi talorem proprium intello ai bitror, contactu id essicit, qui modus ab alio
diuertus non est, quanquam calor diuolus est,unus quidem aeris proprius, alter ex attritione a radiis proficia scente. Plii toponus per alium superumςalorem cum intelli ait, qui 1 sole & alijs sydetinus corivribus proximis successione quadam communicatur, quomodo ab igne lebeti primum, tum aquae, deinde his, quae incoiquuntur, calor assi retur. Sed nec Sol, nec alias, dera ex Aristotclis sententia calida sunt, nec, si calida ellent, calor illorum ad aquam eo modo perduceretur, quando aeris media regio, nempe supera pars aeris inseri, da est, nullumque aeri inferiori calorem communicat. Hoc ergo duplici calore humor secernitur, & in vapo rem mutatur. QMi vapor calore eo affectus, tum verqetiam alio, calidae & siccae exhalationis,cuius exiguum cum eo peipetuo attolitur, ad superum usq; locum aeris inseri fiuium coscendit, ad quem cum perueni utroque calore deiii tuitur: eo quidem, qui calidae I sic exhalationis, i, illa surii: mail li rum ignis consce dat, cessante: alio vero, qui ii ii iis vaporis pi oprius eiu
loci frigore extincto.s rigidus.n. locus illec si,quemadmodum antea traditum est. Nam nec ex conuersione coeli, nec ex radiorum rest cxione, uoru neutra ad eum pertingit, incaleicit. Ac quanquam aer totus sua nat bra
ut Aristoteli placer calidus est, vaporum tamen ad eum locum ascensi frigidus redditur. Vapo es. n.exhalatione ut dictum eli calida dei tituli ruisus res Qeramur, & ad aqueam naturam rcveriuntur. Nec vero
aer ille calidus adeo est, ut vaporem exhalatione calida destitulum, calidum possiit seruate, illo praeicitim ad ii igus perpetuo inclinate. Quoniam ergo loco illi caloris adii iiiij causae desunt, nape csti motus 5 radiorum ire siexio,quorum utroc; paries aeris attritae incalescem consueuerum, trigorisque causa perpetuo adest, videlicet vapor, cilicitur, ut ii igidus potius sit quὶm calidus. Radiorum autem rei lexionem eo non pertingere,ita de
intelligitur, quod eius loci, de quo nuc agimus, initium ibi sumatur, ubi radii desinunt, procul videlicci teri non amplius ut Vitellio docet quam quinque milli
bus ducentis i assibus. Vaporem ergo illum Afrigeratum rursus ait concrescere,atq; ex aere aqua oriri,quae, mox ubi genita est, in terram ieratur. Quo in loco peracrem,aut vaporem illum situlum delatum inrcli pit, v pote qualitatibus cum aere consenti tent, quantua uterque calidus est,& humidus ut aerem tui ex illo vapore Orius est, qui rursus in aquam concrcscii. Ac quemadmodum vi caloris aqua ratior fit, disii inir, di artenuatur, ita vi frigoris, quod rarum est re disiecit arx gitur, ut inquario huius operis tradetur: id velo liuod coactum eli,& aqueum,graiae cuna sitaecorsum stratur neccsse est. Atq; lim eli pluuiae se delatim di castis. Q autem exhalatio ex antra ut habit, Pamrest:at quae exuere in aquam mutatu sies: uvbi scires, quae in aquam concreuit, crimentum, nebulai deo coeli Ieroi pocius isti num, quam aqharan. Est elm nebula xeluti flentis nubes. rr: a,quae in pluuia Iu cerniuntur, quid i tr decla rat,nc in pu Iapos m, nuben , ct nchula, iἰucab g irem. aporem ait ut clie, quod cx aqua. Exhal Mur λαθυ- ρασὶν autem, id ei id halatiora ita: in loco, ut vaporis genus cli,usurpat nubem aeri: dcin quia aer concrescit, cum in aquam conuertitur: ita ut aqua ex nube, inquam arr primum concreuit, oriatur . Huius nubis excieinciatuin, quod in aquam verti non potuit, nebulam istu calig: nem, Ob eamq; caiisaii si ea sit nubis pars, γε in aquam mutat i i iii potest, veluti sterilis qua iam nubes pluuia procre da inepta, sercnitatem po ius, quis pluviam signiticare. In qua explicatione muttiae actis re aquae procreationis ordo laic statui videtur, ut cum ex aqua tit ae vapore medio oriatur, illa videlicet caloris vi & efiicientia ex aqua sublato, A: in aerem tradem conuersincum autem aer in aquam mutatur,ter nubem mediam ita ,aere in nubem primum concreto, tum ex nube aqua expressi. De quo ordine Mailoponus dubitauit, quandoquide idem contrarioriim in uiui transitus m
dium videtusivi si ex stigido calidum, & ex calido frigi m fiat, utraq; mutatio per tepidum cssicitur,quemadmodum di. iri loco,escensus, & descensu eadem reipsa eii via. yideri ergo ait,ut v nu quoq; in aeris,& aqu*mutationibus mutuis medium iit. Cui dubitationi re-jondet:vlicum aqua in aerem mutatur,vapore mediis, in quem primum abit, mutatur, ita cum aer in aquam conuerti ur, vaporem primum ex aere seri, eo medi crite: densitor nubemq; aliud nitrite, quam multi vaporis concretione Cumq; rogare quis posset, cur non de vapor ex aqua seactus, cum ex aquatit aer, in nubem non dens tur, sed in acrem attenuatus statim mutatur,
causam Ribiicit, inquiens, vaporem paulatim in aquae cari, si cum calidus sit, & suapte natura sursum seratur, in loco insero consistere eousq; posse, quoad in gna eius copia secreta, in nubem uniuersus concrescat. An id quoq; , de verius sertasse diceretur, cum ex aqua sit aer, ore fieri, vapcuem,qui aqua ipsa tenuior elt, α recrassior, ex ea secernenter nubem igitur, quae singore cogitur, in huiusmodi procreatione esse non pae. Eam autem in mutatione acris in aquam primum fieri, propter quod ea mutatio stigore iit acrem densante,
ira ut aer concretus nubes fiat,ex qua aqua exprimatur. Nec,ut aer, cum in aquam mutatur,in vapore primum, tum in nubem serras is cogitur, ita clim aqua in aerem, nubem prius ex se nituit,tum vapore Ex aqua. n. v porem statim calor euocat, utpote aquae Azurorem
73쪽
liuioremque partem, qui vapor in nubem non cono scit, nisi cum in aquam vi frigoris ruisias conuenitur. Aer autem iη vaporem,qui eo crastior est, stigore cogi sinas is potest, antinuam in nubem concreta at se etiam in nubem statim concrescit. In ijsς mutationibus variae es scientra causae, vari j que procreandi mordi cum sint, mirum non est,si eadem prorsus media non adhibeantur. Praesertim cum illa media accidentes tum quodam disiurant, ut vapor, & nubes, quae maiori tantum ac minori disserunt densitate. An vero etiam acrem pro aere illo vaporum pleno, equo pluuia cadere solat, accepit i ut non de aeris i aquam, aut aquae in ae re naut 'ione locati atqr, sed id duceat,quomodo pluuia, ''aqua solum oriatur,vaporibus ab ea in acrem sublatis,tum illis frigore concretis, qui tandem in aquam
pauietur. Verum N ex aere, non eo quidem modo, quo
ex aqua,vaporibus ex eo eductis,scd ipis in nubem conuerse, qua nube pluuia exprimitur, ut quod ad aquam vapor est, ad aerem sit nubes. Qiis attinet ad nubulam seu caliginem,quam excrementum nubis, & velinisterilem nubem esse ait, dubiit m est, n nubis tenuior si tpars, an crassior. Asmo naeoncipiendum est i in nube duplicem partem, quemadmodum, & in cibis inesse,
unam humidam & tenuiore, alteram terream Je miasiorem.llam, quae humida est, in aquam Glui alii re
sent,quae autem terrea selui non poste,quomodo nec cibi excrementa concoqui possunt, aut animalis corpus alere.Cumque terrea lit& grauior, eam descendere,a remque terrie contiguum occupare, quam nos caligi-τem seu nebulam nominemus. Alij tenuiorem partem
esse putant,vipol Peam, quae calidiores , & ad naturam acris propius accedit nec caloret a facit priuatiar. Quae causa sit, victius ;qu m nubes Bluatur, & ad sui sT-tionem modicum calorem requirat . Tenuitate etiam
sua fieri, ut in aquam conuerti non queat, quandoquidem crasitores nubis partes sicilius in eam mutantur. Vtrinque ergo sum rationes, paria serὶ hab tes m menta, vixque, quod d crassitiem aut tenuitate attinet, utra sententia vcrior sit, iudicari potest . Quanquam ilia lud probabile admodum est, nebulam sicciorem nubis pariem esse, eamque terream,quandoquidem in aquam non vertitur, & deor fiam semir grauitate veluti sua subsidens. Αe, quod citius qu m mi Isbluaria non maioris tenuitatis merito fortasse euenit, sed quod Solis calorem vehementiu qu in illa excipiat. Illud vero est aduertendum , cum eius tantum nebulis, quae nube in pluviam versa, ut excrementu remanet, Aristoteles meminerit, aliam Alexandrii positisse, quae ex illit, cum vapor in nubem conuertitiar, estque vaporis ea pari,quae in nubem densam non potuit. Qinia autem
dicitur, nebulam serenittatis potius, quam pluuiae signuesse, declarat, pluviae qui ue aliquando signum esse. Atque id est, cum vi Solis orientis nebula sui sim tu
hitur . Una enim cum ea vapores ascendunt,qui ad aerem frigidum evecti in pluviam vertuntur.
Orbis autem his sit, qQ Solis orbem imitatur Italiden , ille ad latera. O lac*U ,es deorsim conuertitur. atque hi fluminis inflar sursum deorsumque in orbem fluentis,c Ud aeris o arae comUu est elligere oportet. Nam cum At nos adest, vaporis fusius suo α 'it: cuni autem ab iMq ae Durus descendit,
hoc quidem Gntinenter atque ordine escitur. Quare,
Oceani in veteres siqui dem obscin eloquebantur oriabunc ipsum faunim, qui terram circo esse diserent. cum autem humori, ris vi resum semper metatur. et resti peratione in terram rursum atur, ast emovibus differentiisque rius noninuidi nomina proprid posiva sint.
Cum enim euis partibus ferrur, gutta cum plar ri-- mber vocatur
Vaporis in sublime exhalationem,&aquq seu pluuiaeo ε' genitae in terram descensitim 1rbem quendam nominat, qui Solis orbem seu motionem obliquam, quae in orbem st, nunc ad nos accedendo , nune recedendo, idque perpetuo, & certis temporibus ordine quo nimitetur, ut sit veluti flumen quoddam vapore, & Vita constans,terram ambiens: quod isertasse veterri, -- num cum ese dicerent, quo terram ambiri siquidem enigmate loquebantur ) tradiderunt. Sed mirasitur aliquis vaporis ascensiam Stair praesentiae, pluviae desce sum eiusdem absentiae eum tribuere, clim tamen etiam Sole praesente scia propinquo nempe aestate, & vere, magnae pluuis decidant. amet etiam nunquid salsium sit, Oceano terram cingi, ut mi a selum quoddam esse 2 veteribus traditum, dicere illud oporteat. An vero non ideo Sole propinquo vaporem ascendere, remoto
pluviam desabi dictum est, quia tum sellam delabatur. sed quod eo potissimum tempore, quomodo & aestate
potissimum vapores ascendunt i Pluit igitur,cum aestate,tum vere, lac longe magis hyeme.Vapores etia hyeme cleuantur,sed maxime aestate, cum bolis Calore bu-mor, hoc est, aqua, secernitur. od ad Oceanum attinet, veteres quidem existimo terrain Jllovcse ambiri credidisse, nec mismatis instar illud tradidisse, nec in
ea re decepti,ssia ille: cpiod & Catullus ait, tum, qui circuit orbem i & declamantium etiam sententia plausibili confirmatur: Ita rerum natura est, poli omnia Oceanus, post Oceanum nihil. Nam etsi magna terrae pars aquis tecta non sit, longe tamen mior ea est, quae illis tegitur, ut Oceanus, quanquam in t rae sinus,& loca caua receptus, terram complecti non immerito dicatur: cum praesertim terra centrum obtineat, & cum s mi diameter terrae circiter quinque milliu sit passuum, nulli bi tamen adhuc, vel trium,aut quatuor milliarium
Oceani altitudo esse comperta sit. ita de hoc qua doquidem vi quoddam dictis est satis. Danquam autem Oceanum verὰ terram cli ciuis uere vel
res tradiderint, ab Aristotele tamen ad hunc fluuium, de quo disserit, significandum concinne admodum, id quod tradiderunt, tractum est. Sed veteres Oceanum uuium quendam nominasse, apud Homerum legi
Lt initio Odyss. μ. cim πει πι mimo λisi ν νον ι υ οἰο. Subijcit vero pluuiae differentias duas, tertia praethrita, quam in prugressu explicabit, nempe cum pluuia tuis illis, raris quidem, sed magnis & impetuoiis defertur. Huiusmodi autem pluuis disteremia in m ex materia, e qua cum se i, tum ex agentis causae, id est, istiugoris varietato prodire existimantur: de qua re uis
Eius autem vaporis. qui interdiu educitur, quicqvi ob caloris ursum ferentis paucitatem aquae sublatae com
paratione in sublime non tollitur,rursus. cum noctu res, Peratrem fiseris, delatum res σprvina nuncupatur.Prmna quid cum vaporante conglacio rit, quam rursus in aqua a
74쪽
marram concrescat. Fit an tem P me, o magis in locu malit ras. Ros νοὴ, cum in agium Napor concreuerit,avc tepor elusemodi est, ut id, ιν iam si uim elatum est, exiccet nec rate frigus, ut vaporem πω propterea cy'Maut locus calidiorsit, aut tempus. is tu. in caeli temperie locis iis temperatis magis gignitur: pruma contra, ut dictum est. Siquidem collat aqua calidiorem vaporem essed rapterea quM ignem, a quo educitur, adhuc retineat, ita rimi ri frigore congelatκr. De rore & pruina disserit, eorum ue materiam, ausam effectricem, omis locum, tempus, ct modum tradit, eaq; omnia perspicurivi praeter qualitam, quae sub oriuntur dubitationes, nullam requirere videantur explanationem. Materia utriusque, a teste vaporem eum, qui per diem ascendit, do ob paucitatem callaris in subliumiorem locum,in quo pluuia concrescit, inurri non potest. loris,inquam, paucitatem, humoris si iblati comparatione, non simpliciter & abs blute. Intelligendum enim et L solem,non eo tantum ad nos accessu, qui si sulis annis per obliquum sit circulum, vaporem, ut antea docuit, euocare, sta eo etiam, quo diebus sin illis inferiore hemisphaerio relicto, ad nos accedit, & lupra terram conuertitur, seu in circulo signorum nobis propinquus sit, seu remotus. Huius igitur vaporis,quicquid ob caloris, quo sursum ducitur, paucitatem, in sublimen illam partem, in qua Diuia oritur . et elii non potest, materiam roris & pruinae suppeditare Aristoteles statuit. Fieri autem utrunq; ait,eo vapore, noctis stis re resiserato de eciactoe: ita eorum causam ess cientem, noctis stigus, quod ex Solis absentia originem duci; ponere vi r.inianquam nonnulli interpretes varias generantes causas, praeter ullam necessitatem , inducant rati j diij nentes & generantes: alij mouentes & iuua tes: & mouentes alii aliter distribuentes.Quod cum secerint, non pruina solum& roris, sed materiae quoque
eorum, videlicet vaporis, causas attulei unt. Sed materiae horaim esse tuum separatim causae tradendae erant,non cum caulis eorum constandendae. cenim proprid dici potest, roris put pruinae em cientem causam calorem
esse, sed vaporis eius,qui materiam illi suppeditat. Potius igitur explanandum erat, unde id stigias nocturnum, quo vapor rem rari ponitur, originem haberet, an ἐ lis tantum absentiaon vero etiam a Luna quae restiserandi vim habet: an non ab ijs duobus tantum, sed ab alijs etiam stellis seu errantibus, seu inerrantibus atq;
etiam ab aeris loco, in quo concrescunt.Videntur.n.haec omnia ad horum essectuum coeretionem momentum
aliquodhabere. Ideo Auςrroisqui hoc in loco de re hae nihil tradit,cu de pluuia loquitur, adiicit, Lunae efficientiam,vae eo tempore,quo Solis lumine det lituitur,maximὰ re geret, ob eamque et lim causam tum phiuiae maximae decidant. Vagarum et i m stellarum tum inter se,tum cum Sole contigurationibus 5c aspectibus aliquid tribuit, id quod Ptolomaeus etiam aptea se rat. in&libri des istemporum Alithor, seu Aristoteles sit, seu Theophrastus, in Lunam & Solem pluuiae causam reseret . Cum autem noctis stigore, quaecunque tandem illius sit caus & pruina & ros gignamur, pruinam ait fieri, cum vapqr antec glaciauerit, v m in ius in aquam concretrat. Ideo acriori & omnino vehementi figore, quale est bruma & in locis brumalibus, pruinam fieri: rorem vero mitiori di temperato, cum videli t nec tepor ei innodi est, aut calor,vtem,qui in sublime Hati fiunt, vapores exiccet, nec tale frigus, ut eos
gelat, antequam in aquam vertantur. Porro pruinam vehementiori quodam frigore concrescet e, eo argumento docet,quod vapor, E quo concrescit, calidior sit aqu/, proe erea quod ignem seu calorem, a quo iiiblatus dest, in te a huc contineat, ut ad eum congclandum maior qiraedam stigoris vis, qu m ad congelandum aquam caloris experrem, requiratur. Quae ratio ex eo vim habet, quod congelandae aquae maior frigoris vis, quam rori generando, requiri videatur. Cum igitur ad vaporem congelandum, S iii pruinam conuertendum acrius frigus, item his aquam conglaciandam, Ob eam, quae dicta est, causam, quod calor vapore adhuc contiis alii necessarium sit, inicitur ut acriori vehemmi req; sigore pruina concrescat quθm ros. ενδ. Gaium Y εὐλογος in , ut tempς ricin signis Pant, hic sumpsit, non ut serenum, siquidem & sereno aere Digus esse potest, quo tempore ros minim) oritur. Ideo non re te s renum alij interpretantur cum praesertim subiiciatur, pruinam contrarib remporibus de locis generari: quod de sertim intelligi non potest, quadoquidem mox abobitur, tetrunque tereno ct tranquillo coelo oriri.Nec vero Aristoteles solus in hae s ni scatione, vocabulum 1υλον usurpauit, si et i m alio an o Hiopocrates. ut dixit, μἰrsas rati iram λιπευδιοσμ αυ re,2 et miliatiήνω ψύχει. Nam quanquam in itis vcr-bis leporcm pioprie iisnificet, quoniam tamen hy mis temperies, hoc est, hyems teperata est, ut teporem aliquem, eam tem rantem habrat, temperiem cisam dicitur significare : in de hoc in loco te mi ries ad teporem, hoc est, ad mporis remis, ione mi iret r. virum autem hoc iplum vocabulum ex. t 2. Aphoris m. feci. R.
quod quidam disputant sit exputa una, non est
piasentis instituti exquirere. Si tamen reti pratur, temperiem seu teporem, it hoc in loco,significat. sereno autem O tranquillo coelo ambo oriuntur. Ser num enim nisi H mhil euelatur, nec, γYntus si lauerit, potent concrescere. At verὸ baec fieri, qu)d non procul πι- .por seratur, hinc perspici licet, quia in motibus pruina non fiat. in cas a quidem haec una es t sed ex locis canis O humidis euehitur. Itaque cab .quieuehu,tanquamurius onus strens, quam vires eius ferre possint, locum longὰ editum attollere non potes, sed in pro norursus dimittit.Altera est, quod πι in locis excepit disjuit, qui ei modi concretionem vigotat. ROrem coelo temperato, pruinam si idiori seri tradidit, nunc terreno & tr uilla: vir u υς oriri d cra. Cumque ex v re, q' iobςaloris paucitatem in sublimem aeris inseri locum tolli non potest, ambo heri tradidisset, signis quibusdam * argumentis id idi
sum confirmati oco, in quo sunt explicaro. Sereno igitur de tranquillo oriri ea inde comprobit, quod, nisi te renum sit,uap'revehi non potest, ct niti tranquillitas, is,qui elatus es inon concresci S um aute imo omnino & poscete accipiendum est. Quandoquiden; etiam coelo non perfecte sereno vapores tolli non imp dit, modo Solis radiis terra utcunque incales a t. ereno igitur, hoc est, non turbato,& pluuiis infestat octi Io,intelligendum est. ita S tranquillo, hoc est, non vehementibus ventis agitato, quando di leuioribus ventis ut post docebitur Mncretio non ibi uitur. Aeris autem vehementi commotione impediri perspicinam est, quando,& aqua, si vehementer commoueatur, disses le conciescit. Ideo flumina, nisi acerrimo stag ii non congla-
75쪽
conglaciantur. Quod ad locum aeris attinet, in quo, &ros pruina concrescunt terspicuum eiu Aristotelem velle, in loco inferiori, tuam sit locus pluuia, ea oriri, arsiimcnto ductum, quod in summitatibus montium,
in quibus pluit de his enim loquitur) pruina non itat. Sunt vero de alij altiores molem in quibus ne pluuia quidem, aut venti omnino oriuntur. Causam autem, curi et pruina, nec ros in subliuitoribus illis loris non con crescant, duplicem reddit: una est, quod vapor, ἡ quo oriuntur, ex locis caui scio hunii dis euehitur,itaque grauior est,& copiosior, quam ut in locum editiorem calor a quo taucius eii, tolli possiit. Vt igitur onus,quod oloris vires supera in inferiori loco non lono ab eo,qui
cum exhalaiau, dimitti. Altera est, quod etsi vaporaliquis eo conscendat, utpote calore valentiore praeditus. Ob aeris tamen fluxum concrescere eum non possc.Sed de hac causa posteriori dubitauerit aliquis . Cum enim
pluuia nix S grando ut poli dicetur in montibus ac loco superior, qu in pruina & ros, oriantur, in illis
non ita fluere videtur,vi concretionem impediat. Cum
praesertim non satis intelligatur, quis ille sit fluxus, Nunde proiiciscatur ,ec ii ne motu, ut autea traditum cst, an potius ex veniis . Nec enim hx motu est fluere videtur, cum is tantum aer vi eius fluat, nui extra montes aut circunfercntiam icti cxclususcit: in quo qui dem aere non istum p u. naso ros non sunt, sed nec pluuia, ut nix, aut gradin Sed nec ex moria ventorum, liquide venti aut eo non pervcnuuit,aut, si perum iunt, pluviae quoque concrctionem turbare poterunt, & cur
non turben , nulla eli rario: Nili clixerimus de his montibus, quorum altitudo minor est, qu m eius loci,in quo pluuia oritur,sermo cum tu, rosciue re pruina in eis oriri tradantu fluxum acris ex vetuis esse, qui ad eos quidem perti dgunt, non iana n ad sublimiore illum pluuiglocum: aut, si ad eum quoque perueniant, vaporis magnani adeo copiam ac imporis vim ibi esse acrem, ut illius in pliauiam coocretio ventis imprdiri non queat: quod de loco interiori, qui temperatior et , dici non potest.Sed hoc quoque dubitationem habet. Hac enim ratioue in alij quocis inferioribus locis, in quibus ros &pruina concrcscunt, coriam concretio impediri debere : siquidem in illis itant venti. Nili natus in humili
ribus his locis tantus non sit, ut in altioribus, qtremad- Inodum exp rientia multis in locis comprobatur.
niis, praeterquam in Ponto: -ι contra Aquiloni sgignitur, lis trivis non item. Cansa autem similis es arque ea, cur uti temperie gignatur, Atima min-2.Auuer. n temperieriacit, Aq illa autem, quandoquid f igidus est, brumam. Ide rigoris vi ad rationi.calorem extinguit. At in Ponta iron eam A per affert temperiem, vi Napor g natur: Aquilo vero f. igore viaequaque circunstaructiorem ossigit, ita Vt amplior factra, magis vaporet. a m locis extra P tum licet ridere. Puttiar. λQ-lon: is magis quam Anstianis statibus υροrant. Sed A qui lanij a iid restinguunt, qMam multitudo aliqua concrestat Austri ius amem piratio collisi permittitur. Quaeret merito aliqv. quomodo Austrinis statibus ubique, praete quam in i 'onto, in quo Aquiloni gignitur, uera torcm c adat, qui ameter no ex irata tu li accie .
strum leuem intelligi, qui me tot vapores, ut nubes saxaut pluuia, colligat, nec corum,qui colliguntur, concrer tionem in rorem impediat Pieri igitur rorem Hlo tranquillo, aut etiam Austro leui sperant praesertim si interdiu tantum, cum vapores calore eius attolluntur, spis iuerit, noctu, cum vapores sebuti in rorem coPntur, quaestente. Sullane autem ivirante non beri, quoniam frigidus sit, ex vaporem non tollati aut sol
re aliquo euehitur,eum antea restingvat, qu in concros aere valeat. Ac de horum quidem ventorum qualit tibiis in secundo libro agetur. Inquit autem in Pomm Austro fante, rorem, ut in alus locis non fieri, quo- m ibi temperiem non asserat,ut in illic ius rei causa est, quod l/onius ad Septentriones maxime sit post tu , d eam, quam in alijs locis magis Australibus a- loris vim Austet non habeat, ut pote a remotis spirans, vimque stram paulatim amittensa oci igitur stigiis, γ'
vapores extinguuntur,imperare non potest,nec vapinres euocare, e quibus ros fiat. Boreas autem eo in loco
id porcst, uanquam ex accidenti, lorc No vapor surtium mittit murod intima terrae pcllendo, quo modo aqua,cui linis iubiectus cst,v porci eduntur. Cuius rei exemplum asteri de puteis, qui omnibus in locis Aquilone magis quam Austros ante vapores edunt, e i um aqua calore per Aquilonem ad inserna trusi, excalfacta. Seu illud aduertendum, li Aquilone in Pontum flante, calor in vaporibus aut avendunt, exiguus sueri
ς um acris frigore, antequam vaporet coeant , facilla restingui: sed si multu qui ob multam antiperistas in eductus sit,ad locum, in quo ros generatur, ascendere. Quinetiam illud p reundum non est,Cum in Ponto Aquilones venti maxime valeant, ob eamque causam, cal rem per antiperistas in ad inserim trudendo, magnam Vaporum copiam educant, vapores illos multo calore
praedito' non ira, ut in aliis locis, in quibus minus v lent, acris ambientis frigine extingui ct disii pari. Itaq;
rem ex eis concrescere,qui alibi non potest,vaporum copia non ita magiri si ablata, ut aeris frigori, quod Aquil ijs flatibus domitiatur, resistat. Dubium autem est,
virum,quemadmodum in Ponto,ilante,Borea, ros generatur, Aultro autem non generatur, contra quam in
si s locis, ita re pruina, quae alibi Aquiloni, statibus &bruma cogitur, ibi Austro concrescati An consentaneum rationi lioc videturi Siquidem Boreas vchementius in Ponto spirat, vimque mi lucrandi vehemenri rem obtinet,quam ad pruing concretionem requiratur. Vaporem enim, qui in pruina concrescere debet, extinguit: quod Auster non facit, utpote calidior, loci illius
summum frigus contemperans . Neque tamen calidus adeo est, ut pruinae concretionem impediat, quand
quidem e longinquo ut dictum est spirati vimque
suam quodammodo amisit. Ut igitur Boreas obanti perillasin,roris in Polito causi est, ita Auster laeus temperando I ruinae. I ortasse vero etiam Borea flante pruina existit, nec ad eius concretionem vis magna stilloris vllum affert impedimentum: cum praesertim apud nos cernamus hyeme gelidissima pruinam generari. De Austri autem N Aquilonis vi de natura,non Aristoteles istum, sed Hippocrates ante eum ita disseruit, Aquil nemque frigidum esse voluit, Aulirum temperatum, tepidum. ιι α enim, quam ait Austrum secer non est serenitas ed, ut antea dictum est, aeris tepor seu temperies, quae casso etiam non sermo existit, quo vocabulo ctiam ii quadam tradita sunt, illud Auoque adij,
76쪽
Eatiar, Aristotelem in Probleniatibus appellare Zephy
iucundum . quo in loco lapsus est Gaza, qui serenum conuertit od non magis de Zephyro mi m de Borea poterat quaeri. Hesychius cita italai temperatum inter prciatur ex vocabuli etymologis, quod talis aer cum est,sub dio non incommodὰ degatur. Quod ad pute
rum exemplum allatum attinet, caloris eorum in hy me hinc sumere causam licet, nemeestigoris anti pertia salin . Hippocrates vero aliam caulam in libro de triturastutus videtur attulisse. Insimam enim terrae pari hyeme calidam, a late frigidam esse voluit, propterea
quod terra in hyeme humida est, prae aqua de Aod labete δε comprimitiir in se ipsam, ut pote humore grauiore exist e, densiorque ab hoc ipso sit, & nullam
habeat transipirationem: nam & smum densius a m. mulatum intus calidiorem esse, quὶm qui rarior est, &alia hiiniecta ae compressa , se ipsi; concalescente, A breui calare valde exusta ρutres , nec enim spiritum per ipsa permeare, nimirum quum densa reddita . sint.Si vem sicca fuerint de rara,multo minus concal scereti putrescere . Atque sies E fiumcntum & ho deum humiduae madera m intus calidius esse,qQm si rarum sit& siccum. Quin& vestes pelliceascolliga, ras, & fortiter compactas a seipsis comburi, velut igne exustas. Ita omnia, quae se ipsis comprimuntur, calidiora reperiri,qu m quas sunt laxiora: non enim ea .habere, defigiis inspirens ventis. Sie igitur α insernam terrae partem,quum plena sit, & ipsa a seipsa cci rimarun, rimerum grauem ac densam ab humore in yeme calescere, quandoquidem nullam calorishabet pirationem. Itaque spiritus, qui redire ex ea niu-tur, cum penetrare ob esux densitatem, non queat retro ad aquam bim, &bropterea sontes ac marinas aquas hyeme calidiores este, & auctiores etiam, quam aes huci Haec Ilippocrates de aquae puteona molare in home, quae ab Aristotelis sententia diuersa sunt, quandoquidem ille interrae densitatem, quae ab humore proiici'
scatur, spiritum calidum exire,achi sex venti in Fressi non Primitientem caul mi cserti Aristoteles in rigus aeris, cuius prae sentiacalorintra terram comm-λω, diali civeluti obsidetur: nulla densationis turrae sinamenta c. iarim, ut ex Lucretici licet discere. in tetrae quidem densitatem c concretionem quae byeme fiataquisiim calorem Tibri, sta eam cina cretio nem non ab humore esse tradit, verum a frigor quor erra concreta , si quem calorem in se habeat, ad putem
Frigore cum premitur pomo interras isque.
hac sententia magis cernitur , quam milia Hippocratiota utraq; probabilitatem habet, & de di potest. Alii quorum lententiae Galenus in tertio de simplici
bus medicamentis accessit, censuerunt puteorum aut
sentium aquaminon mam Lyeme aut Aquiloniis temporibus, quam aestite& Auli rinis, calidam esse erum perpetuo stigida, qtud, prout tactus noster assectin est. interdum calida, interdum frigida si dicetur: stigida et iidem,si tactus calore altatus sit,ut alitate euenit,c lida vero, ii stigare, ut hyeme. Quomodo euenire ait in Urina, qua, cum calida semper ilitatur, si in balneis amus,stagida nobis videtur, ut poteritaeo ac
lefacti e s extra balneii, calida, tactu nostro minorem, quam illa, calorum ha die. Hoc vero expertinento alio comprobari . Cum etenim quis in balneo lotus ii caluerit, si pelui mi ae modice tepidae intro allata tiram manum & pedem immiserit: eam enim non tepiadam, sed admodum trigidam vistim iri. quam timen,si protinus balneum ingressus tetigerit, minus stigidam' iudicabit. Mirum4iaque non videri, si puteales aquae, quae isentes profundos babent, tepidae hyeme videantur, Sed haec sententia plane a vero abhorre . qua ad
quidem videmus puteos hyemes mare, vaporesque calidos edere, quoa aestate non videmus. Quae res arguinemo ese debet, calidiores hyeme esse sontium aquas, quam si late. Quemadmodum & corpora nostra,quia hieme ob ambientis aeris frigidus maiore calore praedita sunt,maiores sumos,quam aestate exhalant.Vrinae 'autcm aut aquae tepidae similitudo accommodata non
est.Neutra enim per se summe calida est, ut aqua persessio me sit da, imo& urina& aqua tepida,partim frigida est, partitia cesida. Quamobrem fieri potςst, ut interdum calidae, interdum i Egidae sentiant uncalidae,
si calidus. Aqua vero, si semper frigida sit,eaque sui
rinc, ut eius cit conditio, non aliquando calidaialiquando Visida iudicabitur, sed, quomodocunquetactus fuerit assuetus, stigidam eam iudicabit: cenim validam iudicare toteli, cum nullo calore praedita si,quo tactu ipsium asticiat.Cumisiuir hyeme calidam iudicet, n*m summe , Vtaestate est, frigidam, sed calidam esse oportet. Aristotelis igitur sententia huic praeserenda
est, quae corporis nostri calore, quem hyeme vehe- cimorem quam aestate obtinet, ut ciborum validiori Moctio declara comprobatur. Nulla enim alia eius
redditur probabilior ac magis neces causa, quis stigoris ambienus anti risi s. Ob quam etiam antlia peristasin media aeris regio, ea videlica, in qua gran-δnes di pluuiae generantur, aestaiectu m hyeme sagia
dior esse existimatur. Cur autem, si validior calor intra terram hyeme habetur, quam inate, sentes eo te porepi iores fiunt & utariores,qui tamen in frigus,ut in causam,quae vaporem cogit,reserunt cuius quaestio his Hippocrates in loco comemorato cautim reddit 'tilias expendemus, cum de sentibus Vctur. Ips autem a ira non concrescit, vim nubis laco. Indemum corpora frigore concreta proficisiuntur, aqua x. Ogro . Quorum duo proportione his, qua in Loin lanctum.rsondent, nsdrin de cau*Hιώ- busea generamur ed i mensione ac re silam, i uitu
dine item oe piscitate disserunt. Nyr enim O pruina idem sint.Item vilia oeres sed aliud mustum est aliud
paucum: pluria enim ex multo refrigerato anus neratur. cuius rei causa est loci remporis, in e rex quo colligitur, magnitudo. Quod autem paucum cst, ros est. ν musa diei concretio est o locuspimus.a Metiam procreatione, qua celeriter existit, er multitia ve exigua induarior.
Cum rorem di pruinam non in eo loco, in quo sit pluuia,sed in inseriori procreari docuisset, nunc tradit, pluviam in roris N pruinae orius loco non sieri, sed millo superiori, ii locus est nubium. Abeo auic non pluviam istum, sed niuem qui ue & grandinem proticisci. Quorum trium duo, videlicet nix pluuia,caeruina & rureproportionem quandam habeam, atque
77쪽
iisdem de causis, quibus illa existant, intensione Blum& nmisitone, paucitate & multitudine disserentia:te
xium,qnod eii grando, nihil habeat in loco inferiori genitum,cui proportione respondeat. Ita pluuiam, & r iem idem proportione esse ait, hunc exiguum esse, illam inultam, quod ex multo quoque vapore illa com escat, ros ex exiguo. Cuius multitudinis aut paucitatis causa, tum ex tempore sit, in quo aisndit,tum ex loco,
in quo colli tur. Quod quidem ita habet: nam locus,
in quo pluuia concreicit, cum superior sit eo, in quo rosmajorem mobtinet ambitum & capacitatem.Tempus
autem longius est,quandoquidem vapor ad pluviam gignendas toto eo i re, quo Sol propinquus est, ascendit ; is autem, qui rori materiam lupi ditat, per diem educitur, ut ephemera, id est, unius diei quemadmodum ait, sit vaporis concretio,qu madmodum sebris ephemera dicitur, quae die uno terminatur, & animalia quaedam epia emera nominantur, propterea quod nisi viro die non vivi int. Paucitatem vero vaporis indicari ait, tum ex celeri rorisUrtu, tum ex eius paucitate: celerrimὰ enim ros concrescit,& adeo exiguus est,ut herbasee arbores vix madeficiat, quanquam nonnullis in i
cis maior e ius copia, in alijs minor descendit . Praeteriit autem id, quod ad intensionem & remissionem simat, quomodo videlicet ros & pruina intensione disierant,ci te missione: nili ad id fortasse pertineat,quod dicitur,
rorem cςleriter Mnerari. Ad eius enim concretionem,
minuS, ut antea traditum est , frigus, quim ad pluviam senerandam, requiri ure liquidem asens causa, quanquam remissior, in exiguam materiam celerius agit,
quam in multa Sedide pluuiae ortus loco dubium est, quando non in nubium solum loco ut ait pluuia concrescit, sed in inseriori etiam, quemadmodu ros & pruina.Grandinem enitia in inseriori interdum generari tradet: quod fieri non potest,nisi pluuia, antequam in te ram deciderit, conglaciata. Ac si pluviam illam in loco superiori genitam esse quis dixerit, illud tamen admittat necesse eis, quemadmodum grando, ita & pluviam, in inscii ori loro oriri posse: qu etiam Miltoteles in progressu peispicuὸ docebit. An vero dicendum est l, cum proprium, & per se, pluuiae superiorem illum esse, quandoquide nubes id quibus illa fit,in eo concrescunt. Ex accidenti autem etiam in inseriori pluuiam oriri , si nubes ad eum ventoriam vi d pelli contigerit similis pratae O niuis ratio est. Nam cum natis musaciata si erit, Maest: cum autem 'vapor, prauna. Ideo
aut regionis, aut tempestatu frigidae sigmim est. NDenim frigus misisset, novi congini et, cum multus tiam calor intus extaret. Si dem in se minusca
lor adhuc inest, ianis reliqua pars est, quo humor ῆ terra secretum est. Proportiorem, quae est pruinae ad niuem , declarat, quae in posita est, ut quemadmodum pruina, ita nix gelatione oriatur: illa quidem vatoris, haec vero nubis
antequam aut nubes, aut vapor in aquam vertantur cCumque nubis conglaciatio, nisi , frigore vehementi esse non pol sit, quandoquidem in nube multum adhuccius caloris, quo vapor, e quo illa concreuit, in sublime eductus es , continetur conglaciationi resistens, nivis ortum est esse, aut regionis aut tempestatis frigidae. modita habet i ii quidem in locis tantum frigidi nimis atque hvberno impore nix cadit.In media etiam aeris region quae inscri aciis cucunter tia terne nouli libri' est par frigidissima concrescli'. Ex eodem-k co grando, nix, & pruina decidunt. in& in eo, qui superior paulo est, ob eamque causam stigidior, nivem
concrescere putandum est: quippe quae ex nube gen ratur, quae calidior est ea, quae in pluviam coniuertitur.
Cuius lari validior calor eo deprehenditur, quod frigore vehementiori nix, quam pluuia, oritur. Sed quaeret liquis, si ex eadem nube & pluuia & nix generantur, minusque ad pluuiae, quam ad niuis, ortum frigoris requiritur, cur, cum ad maius per id, quod minus est, ut
per medium, accedatur,& nubis in niuem conglaciatio momentanea non sit , non pluuia perpetuo, nix autem nunquam,ex nube gignatur. An non eadem prorsus nubes et , ex qua pluuia&nixoriuntur Sed liccior illa,
quae in niuem conglaciatur,ob eamque causam ad pluuiam generandam minus idonea l Vehementius etiam frigus in niuis est ortu, quam ut ad pluviam proma dam requiratur. Id igitur Diuus,cum materia idoneam. id est, nubem sicciorem inirenerit, non in pluviam n iam soluit, sed in niuem conglaciat. Illud vero magis vrget, quae causa sit,curni , quis pruina, mollior eiuquae tamen durior esse deberet, utpotὸ maiori frigore conglaciata,nempe media aeris retoni quod loro valentius est,qu m infimae, ira qua pruina oritur.Quo autem valentius frigus est, eo humorem magis exprimitieumque exprimendo duriciem maiorem inducit. Anstigoris quidem coglaciantis ratione niuem, quὶm pruinam,duriorem esse oporteret, pruina tamen gurior est, atque asperior de rigidior quod exhalationis siccae maiorem Ru m nix, mixtam copiam habeat. Vapor.n. qui in pruinam concrescit, tenuior est nube, quae in nuum cogitur: eamque ob causam siccior, ita tamen, ut ad mediam aeris regionem ascendere non valeat ta in
infima statim noctis se re conglacietur.Qm& eius liccitatem inde licet coniectare,quod continuata, di in morem lanae extensa, ut nix, pruina non sit, sed parilvis disiuncta: quod aliunde non videtur proficisci, qu mex materiae siccae adfii ixtione, quae frigoris Ascientia iamialtas partes veluti teritur atq; disrumpiturintque hμ etiam sortasse causa est, cur nix cadendo, & per aerem
volutata,rotunda,ut pruina,non fit.Cum nollior humidiorque sit,qulim pruina, aere, per quem des endit.
non atteritu ed leniter cadens, & veluti supe tam illi cedit, nulla ex visuratione rotunditate acquisita. Dii navero durior & sccior, atque rigidior, ad aerem alliditur, atque allidendo rotu itatem mnes scitur : quod pluuiae etiam ac grandini, quemadmodum docebitur. euenit. Cum autem nix, dum decidit, mollis sibi si diu
conssuetur, durescit, aeris ambientis fi ore eam conglaciante. Albertus aliam mollities nivis durities pruinae cautan asserti Ait enim, vaporem M pruinam conplaciari, calor qui in vapore inerat, statim extruso: nuin autem in niuem, calore ex nubibus sensim egrediente. Nubis igitur calore duritiem ac gelationem in niue impediri: in pruina, ὸ qua totus calor una extruditur,
non impediri: itaque illam conglaciatione fieri, atque rigere. Sed dubitatio retra Albertum existit, quoniam vim nix, qu in prinna, locis de temporibus frigidis gignitur, imo vero frigidiori in loco, quam pruina, nempe in superiori, nix oritur Irserea ex nuberius minus, quies vapo Cilida videtur, quippe quae ex vapore Bigoris efficientia eoam est. Nis pria illo dicam vaporem tenuiorem esse, quam nubem deo,cum stigori vebe mi occurru, ἔς aevi extincto, conii ostigia
78쪽
dum reddit quod in nube non euenit . quae etsi vapore quuntur, aut, quod calor naturalis, scinare circunstanti figidiores sum tamen,quein obtinet, calorem,oosui ad interiora pellatur, itaque pulsus & magis roboratus crassitiem di densitatem diutius potest seruare, & stigo rem ipsam comburatiri occurrenti resistere. Illud etiam dici potest, nul em, ex qua nix oritur, multum aeris in se habere, quando- Grando auterni Pla Pid generatur,sediti psi quidem vapor, qui in nubem concrescit, apris copiam I terraeproaxmd scit. Ut enim diximus: quemadmomagnam ad se trahit: qui, si stigori vehementi, quo ca- dum illis ni ita hicpruriti O , ut istic pluuia ra hic lar extinguatur,non occurrat, superius scandit,& in nu- ros itur: ut His illic grando, ita hic simile non re diabem mutatus, in niuem, antequam in pluviam nubes tur . cuius causapersti aerit, cura de grandine dixeria soluatur , concrescit. Cum igitur aer natura sua calidus mus. Suvunda autem etiam ea sim pG in eius ortu eu sit, nubem quoque calidam e necesse est Quin α -- niunt, partim quae non Dirunt, partim quae praeter ratis Iidi siccique halitus, terreaeo; matxriae cum vapore non nem videsntur.Grando erumglacies est, aqua autem exi sua copia ascendit: quod ii de colligi potest, quod ni egelatur. fiuntquegrandines vere O autumno maxiniuis liquesectae aqua pura non est,& manias, si ea lauen - , deinde Ofiuctuum prouentus tempore: feme ν tur,inficit. Praeterea & terras reddit si undas,dc ad sis G, rarius que cum minoria vis frigoris. Omninoque iuminum augmentum sicit: quae omnia ex caloris pluit locis temperatioribus grandines infigidioribus mura se- mi admixtione videntur proficisci. Porro ex aeris & sti nerantur. Illud etiam assurdum est, aquam insupero lo- ritus in niue copia candidi eius color oritur, quemad- cocon elari,cum nee congelari a dposiit quam oriatur, modum euenit in spuma, atq; etiam in permixtione ex me ullo tempore sublimis pendere. m neque vi guttae, oleo& aqua: quam permixtione ad docendum&m quae persuperum locum Apamiratem vehuntuis, maereuem & spumam ob aerem albas esse, Aristoteles inst- versitae quemadmodum enim in aqua, terra or aurumcundo de animalium ortu in exemplum attulit: quo in ob particim exigestatem saepὰ innatant, sic in aere a- Ioco niuem, spumam quandam ese voluit, atque in si ' qua paruisque multis coeuntibus, magnae de inruar et ma aeris multu qui ex humidi attritum batur, con ita mi andine fieri Mepotest. I am quae gelu concreta lineri. Quoniam autem temporis progressit spiritu d- Mincoalescunt , it humida. Perlbicum itaque est, te,& aer Eni exhalatu sertasse eueni Vt Venistatem tantum aquae insupero loco permansisse: non enim tanta
stat, quemadmodum in quinto de animalium histo- Iiussu congelata.
ria scribitur.Quanquam Eustathius Homeri interpres, in Armenia rubentes nives con ici ait, Pod loca illa Grandinem in eodem loco, in quo nix&s 7a ori- sint μιλτίδου, hoc est minio scateant, unde exhalatio- untur,generari tradit, non tamen omnino nec exquisinum vinix iniiciatur. Ex hac niuis, seu nubis, Equa sit, tὸ in cm Etenim paulo post docebit, in loco calido concretione aerea& clara causim intelligimus, cur duo generari,qualis ceri locus non est, in quo nix & pluuiibus potissimums is nix sutura esse vulgaribus conii oriuntur. In eodem igitur, quoniam in loco suusimi,ciatur. Vnum est itam aerem turbidum clara quadam qualis niuis de pluuis L sest, non in infero, in quo pruieturbatione ad albedinem declinante intutinir. Ait na & ros gignuntur. Nec ita tamen si iblimi, ut niuis derum,cum ea nube apparente, aeremolestari aliquantu pluviae loco inferior non sit, de inter illum, & pruinaelum sentiunt, calore illius paulatim abea expulta: ex rorisque lociam medius. c. anquam &in eo loco, in his niuem suturam esse, non pluviam, facilla intelligunt, quo nix & pluuia, generari in hunc sensum dici potest, quandoquidem nubes, e quibus sit pluuia,Obscurae sunt quoniam nubes, E qua grando prosciscitur , ex eo niuisci densiores, unamEue in partem magisvontra in ct pruinae loco descendi ac pluitiae, quae in grandi mbes vetd ni spatia, & Avaricata x clara. Sunt sui conglaciatur, in eo fortassis loco incipit generari.Quod niuem candidam non esse, eo argumeto titeantur,quod autem eo in loco generetrur, in roris autem & pruinae locolor mixti corporis Huale nix non est,affectio sit qum eo nec ipsa nec aliquid ei proportione rest Undens oria-dam. Videri autem candidam ob per icilitatem, vix tur, causam ait perspicuam fore,cum de grandine dis Crystallo euenitata hi, quoniam rationem solam sensu ruerit. Ad quem locum 'ruennim cum fuerit,ea breui contempto sequuntur, non sunt audiendi. Sensus igitur ter attingemus, quae disticultatem sacere videntur, viae niuem candidam esse docet, nemoque hoc sallitur: nec sa plurima sum, atque omnes set E interpretes pluri- istum candida videtur, sed re vera candida est. Ratio mum torserunt, Nunc illud tantum dicetur, videri qui- autem, quae contrarium docet alsum sumit,videlicet ni dem glaciem in loco hoc insero, grandini in supero prouem admixtam non esse. Eis enim persecte admixta portione respondere, quandoquidem viri inque aquae
non est, aliquam tamen admixtionem in se habet, utpo conglatiatione generatur, re vera tamen, aut non ei r
tε multum spiritus & halitus terres, atque humoris i spomere aut a grandine non dii serre: imo vem granditra se continens, ac frigoris vi terminata. Nec tamen il- nem, quandam ut Aristoteles ait) glaciem esse, mu lud inscundum . quin perspicuitas ad eliis candorem rasque placies non aliter, ac grandinem, fieri, ut quae ex plurimum conserat, hi mine perspicuitatem illam inses- tectis Huuiae decidentis conglatiatione in morem graninante. Sedissi spiritui,qui in meatibus eius continetur, dinis concrescit. Mod si glacies ὶ grandine dictre, ne maximε est tribuendus. Cum autem his, quae de nive illi quidem in pruinae & roris loco proportione responAristoteles tradidit, haec adiecerimps, illud quoquo det det, quippe quae in eo non fiat, sta hic in terra, aut in pruina adi tendum est, eam quidem sei tam ese, & quis.Grandinis porro tu locum,atque etiam trem conglaciatione exulere. Sed tamen heris di seu s pus traditum qua inm ip primis sumenda arbitratur, exiecare atque comburere, quod aut halitus terrei & sic nempe ea,quae re vera & absque controuersia ipsi gramci, quo ut antea diximus)reserta est, vi euenit, aut dini insunt,tataque sunt, acnumquam fallunt, similique quod eius vehemens stigus herbarum & stuctuum hu- ea, qui in eius ortu absurda,& a ratione aliena videntur: morem lacet, quo exiccato v luti combusta resim quae omnia assumit,ut ad veram grandinis onus rati nem α
79쪽
nem & locum, quae ab alijs non rem tradita sunt, nos ducat, misee huius cognoscendae dissicultatem maxumam aperiat. Grandinem itaque aciem esse ait, de aquam hyeme gelari, ver inue S autumno maximὰ deinde & fructuum colligendorum tempore ο ὐαι nominat) grandinem fieri: hyeme raro, idq; cum frigus minus valuerit,& omnino in locis teperatioribus grandines generari, niues in frigidioribus : quae omnia instandine manifesta insunt, ex eorum quibusdam constivitis caetera quae remanent, Pratione videntur alim Cum enim constitutum est, grandinem glaciem es Sebyeme aquam in glaciem concrescere, tum , ratione alienum videtur,eam non hyeme cadere ita vere S autiamnota fructuum colligendorum tempore:ac, si hyeme interdum cadat, id fieri, cum fisus non ita se it,de omnino in locis temperatioribus, cum praesertim niues in frigidioribus fiant.Absurdu praeterea esle ait, aquam in sapero loco congelari, quandoquidem nec congelari, antequam ex vapore seu nube genita sit, potest,nec 'llo tempore, ut gelari queat postquam genita est, subli, mis manere.Nec vero in grandinis ortu & constituti ne id euenire,quod guttis, x exiles paruaeque sursim ob paruitatem vehuntur, & in aere versantur c qilomodo re puluis & auri ramenta, in aqua sepius ob paruit rem innatant) paruisque multis coeuntibus, magnae in terram deferuntur. Guttas enim paruas in unum coire posse, grandinem, quae ex illis pariti, oritur, non it e, quadoquidetri concreta, non ita, ut humida, coalescant. Quamobrem fieri, ut partes illae grandiores aquae ex quibus grando genita est insupero illo loco, si iblimes Onserint, quod aquae naturae aduersatur. Quae omnia peripicua sunt, planioraque etiam ex Muentibus fient. Illud tantum monendum, vocabulum insem signi re fructuum colligendorum tempus, quod quidem incipit post canis ortum, atque est aestatis pars secunda,ut in tertio lib.Aphor. Gallax Hippocrate tradidit. Aest tem enim in duas partes diuiserunt, ut una ab ortu Pleiadum inciperet, altera post canis Orium, essetque Om . Autumni autem initium esse ot iente Arcturo, quemadmodum Pleiadibus occidentibus hyemis, q M usq; ad aequinoctium vernum durci, quo tempore ver incipitamia A. iraque huius adfectimis er procrea iscvi. a bse videtur esse, quod cum nubes insuperram lacum. , quid radiorum ἡ terra reflexm sibi desinant, potis rigidior est pellitur, ubi illuc peruenerit, aqua gelatur. Ideo aestate magis odi locis tepidis grandines fieri quod ca longiusa terra nubes repcllat . At in locis admodum uiris grandines generari miniis contingit: quod tamen oportebat, perbiae ac niuem in excelsis locis signi cois cimus. Nubes Praeterea tam vehementi Luitu proμ ιο-ram Ierri saepius visum est, ut audientibus o τι dentibus terror incuteretur, masi maius quippiam futurum esset. Interdum etiam abjque sono et Umiai ccinoectis nubibus multa grando, O magnitudine incredibili, oe figura non rotunda existit , opterea quod multo tempore uom des ratur, quasi prope terram factast gelatio, non ut illi inquium .Atqui necesse est ab eo, quod gelationis causa mari e s, magnas grandines esci. Grando enim glacies est et queli cuiuis constat. Magna autem suis Arua gura non constant rotunda.vtia declaratur, prope terram coricrescere.nam quae Et ginquo feruntur,quod per lon-rumoati inerantur, νndiq; corrasa rotiindae fiunt, o m litudine minori.Per picuum igitur est pia ι insev
rum locumj rigidum congelationcmn feri. ER. CO M. His, quae ὶ ratione aliena in ortu grandinis videnturines expositis, quemadmodum illa ita se habeant, ecum ratione pugnem, scrutatur. Itaque Anaxagorae Scaliorum quorundam sementiam recenset, qui grandianem glaciem esse, eamque tamen temperatis temporiabus,quibus glacies non fit, gigni conspicietes, voluerim eam generari, quum nubes, qua, ut ex materia, tum habet, in seperum , dea terra remotiorem locum pulli suov. ln eum enim locum,qui ob eam causam, Odradiorum Solis reflexio ibi desinat, e vllam caloiciet
di vim habeat, paulo sigidior est, delatam, sigore illo
in aquam mutari, genitamque aquam statim conglaciariadeo tepidioribus temporibus tq; etiam aestate in ius grandinem fieri, quod illis calor, qui aerem terram Proxin ambientem obtinet, nubes longius repellat: nullum igitur eonim sententia ablardum esse , prandi nem, cum glacies sit quaedam,state Sc temporibus calidis generari. Sed hanc sententiam duabus, aut serie etiam tribus probationibus e sensit ductis refellit. rum una est, quod in altissimis montibus grandines sanitquas tamen, si loci stigore gigneretur, fieri oportebat, non secus ac niue quae hyeme vi Hgoris existat. Altera, quod nubibus propὰ terram sapenumero dei tis, illis quidem interdum cum magno fragore ac sonitu, ita ut audientibus terror incutiaturunterdum sine seni tu, frando magna consequatur, non illa quidem in tu Asia lata de ampla: quod ceraὸ, si in summis locis generetur, non eueniret, quandoquidem descendendo attritu ad aerem fieret rotunda. PostremaIrobatio via detur esse . quod, si locisti gus grandinis sit causa, co taeniebat in locis altioribus grandinem magrum, Ac Sed haec probatio ad superi res videtur pertinere, nec multum ab illis dicterrea e spicuum igitur ait esse, eam quae in grandinis ortu est, gelationem ex nubium in sit perum lacum pulsi non seri. Memadmodum autem in summis montibus grando non fiat, nunc quidem non monstrat: d obitur, cum tradet, cur in loco, qui prope terram est, si gnatur. Ac quod ad sonitum attinet, cum quo nubes ad terram interdum ait deferri , ex vento fortasse,qui . tum aerem pervadit, proficiscituri ille enim magna violentii delatus, aerem & nubes percutit, sonitumque i, tum, qui terrorem incutit, ac rei cuiusdam magnae filis turae veluti signum est, aliquando essest: de quo, veniis facto sonitu in secundo libro disseretur. I e grandi nis autem Pi magnitudine scia Damitate de rotiuidit triri huius di Butationis progressit. Ad quem vero usq; terminum Solis radii reserantur, antea traditum est. Muoniam autem calorem est frigus sese undique His ira coercere comprimeme consemus c qua de ea
D subterranea loca tum calidis temporibus Irigida sum . tum gelidis calida P hoe ipsum fieri insupero loco censeret dum es. Temporibus itaque calidioribus frigas calore ambiente introrsum undique compulsum, interdum quid aquam ex nube celeriterfacit merdumgrandinem. Quocirca ct gutta diebus tepidis, quam multo mai
res, O aqua impetuo a magis gigvuntur. Nagis autem impetuosae fiunt,cummagis coaceruatae magis Hro ceruata ob densationis celeritatem W; Me iatra quam Anaxagoras inquiat, euerit. Ille enim ita esses ait, cum infrigidum aerem Genderit: nos autem,cum incalidum
scenderis, manis cum maximi. Cum autem his
80쪽
citurque Irodo. Propriam de grandinis ortu sementiam exponit,i eo nodis, quae in me se videntur, sublatis. Simul d cer auemadmodum pluuia locis, & temporibus aestiuis
peneretur illa potissimum, quae maiori impetu femtur, k guttis amplioribus constit. Quae aurem de grandine explicat, libe sunt, tyrocreationis modus & ratio, materia,copia, quantitas, seu magnitudo, tempus & Iocus: quae etiam omnia de pluuia, quae eo tempore, quo
grandines generantur, decidit, simul declarat. Illua autem ante omnia sumit, calidi& frigidi antiperistasin mutuam fieri, eaque de causa subterranea loca calidis temporibus ida rigidis calida esse,calore videli , de frigore adueris corratu vicissim circunsi intibu δε sest pellentibus atque in unum cogentibus: Aestate quidem seu temporibus calidis calore aeris rigus terrae circunstante, & illud ad interiora trudente: Hyeme veto seu temporibus frigidis, frigore calorem in ea ipsa loca
undique pellente. Quae antiperistasis calidi & frigidi,
hoc est, eorum mutuus undique compulsus de confiictus amo etiam, cum de pruina & rore ageretur, exilicata est,ctu ue esse dicta est,cur sontium puteorumq; sentes hyeme vaporarent,sumosque ederent ocissu terraneis ex calfactis. Aliorum item de caloris sontium qui temporibus stipidis est, causu sententiae commemoratae sunt, eaque reiecta, quae non magis layeme, quam a late sontium aquas calidas re verae , Ied ad sensum
tantum statuebat.Nunc illud adiiciendum est,frigidi &calidi a peristasin in corporibus nostris praeter id, quod de ventre, qui hyeme calidior est, quam a late, ideoq; magis con uit, traditum est,aliter etiam agnosci: veluti cium nive, aut frigida manus lavamus, quae paulo post calidiores redduntur, calore earum natur Ii , stigore aquae aut nivis introrium pulse, Ac in unum coacto, ob eamque causam maiores vires adepto. Sed pulsus iste non ita est accipiendus, quasi calor aut frigus ipsa per se subiectum mutent, alterumque alterum ut contrarium fugiat.Nec enim, curn qualitates sint quae dam,subiectum possunt mutare: scit perpetuo in subi cto suo insum,1us,li ab eo dimoueantur,imereunta, onigitur,cum aestas accedit, calor, qui subterranea loca occupabat,emergitfrigore,quod aerem hyeme obtinuit, introrsum se recipiente, eiusque locum invadente. Ali ter velo omnino res habet .. menim frigus, aut te ram aut corvus nostium circunstat, spiritus qui caloris est sedes, intus se recipit, atque in unum coli situr, nec exire ob circunstans frigus potest , superficie praesenim seu terrae seu corporis, vi frigoris densata&compacta, nulliamque exitum praebente. Vnde etiam hac α illusubter terram, aut in corpore nos vagando, & parti bus suis sese commouendo, atque ad corpus allidendo,
calidior redditur.Cum autem calor aerem obii lite raestigus natiuum in intimas illius paries collectum resistit: cumque illa rarior calore ambiente reddatur, nihil impedit,quo minus spiritus quem intra se habebat,
rodeat,nec contrario ullo resistete, nec superficiei dentate, quae nulla lum est, exitum impediente. Quare sibi erradea lina stigidiora remanetu, suoque frigore collecto aeris ambientis calori, quominus illo assiciantur,resistunt. In corporibus vero nostris calor,seu spiri
tem ad exteriora eductus: ita Hridius minusque validum corpus imus redditur. Quia etiam Episurus ut apud Lucretium legimus de aquae puteorum frigore,
quo aestate sincii intur, quodammodo tradidit:
Frigidior porro in paleis a latefit tam ,
A rescit quia terra calore, semina, i puForti vaporis babet, properi dimittit in auras. Aeris porro ambientis calor, aut frigus, a Solis propinquitate, aut distantia oritur.Siquidem cum Sol pr pius adest, radi ,rumrcpercussit acrem calfacit, frigore, quod . terra& aqua in illum se essendit extincto: cum tot ius abest, nec magna est, radiorum eius est caritas, trigori dominationem relinquit. Ita igitur calor &sisus vicissim sepellere dicimtur, cum subterra nea loca& corpus nostrum aestate frigidiora, liyeme calidiora evadunt. Explicatum autem antea S nobis est, quemadmodum Hippocrates, in terrae densationem, quae hyeme accidit, caloris subterranei causam retulissis Quam Hippocratis sementiam cum Philoponus ut
pino legisset, calidi & frigidi antiperistasin re pulsum
ad eiusmodi densationem reduxit.Cum ergo lurcolidi & frigidi antiperistase, hoe est in uus aduersus conatus,in his inferioribus, id est, locis subterraneis cematur,censendum esse ait eam ipsam in loco superiori accidere,etuque vi de efficientia, tum pluuias magis impctuosas ct vehementiores, tum grandines oriri . Nam, cum haec fiam temporibtis calidis, aeris calorem n bium sagus circunstare liudque premere, ut in unum magis coinum vim accipiat δε nube magis densata, in-xerdum imber solus, interdum etiam grando ex ea ex Primatur amber quidem, si calor minor circunstererit, nec valentius presseri sit do vero si magis, pluuia, quae ex nube genita est antequam decidat, frigore illo vehe mcnti conglaciata. Ob hanc causam, ait, diebus tepidioribus guttas multo seniores, di aquarum nimbos V hementiores, qu m hyeme generari: tum enim ob densationis celeritatem, quae a calare frigus circunstante proficiscitur, magis coactos esse. Itaque grandinem alia omnino de causa oriri, qu m Anaxagoras putasset: siquidem tum seri docuis et, cum nubti, ξ qua prodit,insuperum frigidumque locum pelleretur,cum centra potius sat nu ad inrerum calidum ire locum depulsa. Atque haec est Aristotelis de grandinis ortus rationς, teria, loco,& tempore,sententia, quae in sequentibus verbis magis etiam distinguemur.Ac ortus quidem ii lius rationem e modum, calidi, di frigidi antiperist se este intelligimus: locum, non mediam acris
instigidam ut multi putarunt sed inseriorem calore affectum, in quo im istasis seri valeat, quem roris &pnii loco paulo superiorum esse dicebamus.
Tempus, temperatum,ut vere & autumno, atq; re iam interdum calidius, ut aestate. Materiam proximam, pluuiam: remotiorem, nubem. Horum quatuor duo
peripicua sunt, ac nullam habent dissicultatem, nempe materia& tempus. sensu enim deprehendimus eiust -- di trempore grandinem seri i cumque glacies, sit quae dam, di ex aqua glaces constet, pluviam in grandinem
talaciari ratione colligimus. Locus,&ortari ratio, nempe anti peristasis, non ita comperia sum sex lo autem, ortus ratio dependet, atque eo ex orato, illa
quoque cognita erit: siquidem, si in Jo inseriori cali do generetur,ut Aristoteles censet & probat,perantis ristasin seri necesse est. nulla enim alia ratio caccositarim: est , qua in loco calido aquam nglaciari animo FNicomersuP.Meteo. G conci-