장음표시 사용
251쪽
i, quod viri n5 videbitur arduit,ab altero putabitur pro tarditate ingenij mc5prebe ille e incredibile eoque nihil certi unqua dc Dei potestate A scripturam ve-nr ritate definietur sed quemadmodum scribit Basilius,qui risi pollunt natura sermicet exoticare, ii de de potestate Dei, quae est omni cogitatione & intelli tia maior,at debunt philosopliari. Hoc est dupli iter in diuina maiestate & omnipotentia blasi V si hemire detrahedo ipsi facti de quo agitur possibilitatu, N impurado mentiendi, aera his vel aliter loquedi mia res habeat facultate,quod est potentE in maxima impotentia/ facere,& impotente in vera potetia. De quo Tertullianus Marcione insectatur De-
Σ nique hac una via totu fidei meritu deperditur,ci nihil credi de stranturis rubea-
Ψ V2M tur, quod sit rcbus naturalibus & humano captui co sonu . De quo Basilius ista ele- ΣΤ , , zater:Non mihi dicas,Quaena est haec generatio: qualis & quomodo facti, Non e- -
2 - nim quia omnino ineffabilis modus & uitamprehensibilis est,idcirco etia firmiter a . credere recusabimus.Na si cuncta intelligetia nostra me surare voluerimus,&quod Σ mete no capimus,id nihil omnino esse putauerimus, amittetur prosecto fidei, ID .
tetur etia spei remuneratio. Quomodo aute crimus amplius bzatitudine digni quς
in rem inuisibilium fide deposita est,si solis his assentimus,quae intellectui dilucida .
putamusὶ Unde errauerunt getes,& obscuratu est insipies cor eoru Nonne quonia . dum ea sequutur, quae cogitatio verisimilia putat, praedicatione spiritus incredibile dicuntὶ Esaias aute quos ut perditos deplorat Z Vae sapientibus in scipsis, S coras c- ipsis scietibus Nόnne hos ZAt nunquid inquiunt Adueclarit scriptura ruimpossi- bilitates exaggerat,& multa ne quidem in Deo sita esse ostediti An non Patres Ca-ς ' 'Miy tholici saepe certamen ineunt de Dei amplitudine, de rem natura dc proprietate, per eaque fallas opiniones, & scripturas male intellectas depellunt,salua interea ac sartas si tecta omnino tentia, citraque eius blasphemiam S: imminutionem Z Scriptura lane nunqua ex repugnantia creaturarum exceptionem patitur contra Dei magnit
dinem:imo,quemadmodu Tertullianus notat, atque ex Prophetis de pastina datur obseruare, rem impossibilitas materia est propria, ubi diuina virtus se exerat. Ideo scriptura let tum maximὸ rem perplexitate & impos libilitatem amplificare, cum Omnipotentiae opus interuenire comemorat.Tatii in excipit quae suspicionem aut specie impersectionis, debilitatis,vel desectionis in Deo vel eius verbo asterrent, ut est mori,peccare,falli S fallere,mutati,niet iri, seipsum negare posse, & quae in corii ambitu coprehenduntur:quae potius fiant arguincta & testimonia omnibus numeris absolutae omnipotentiae, quam exceptiones. Propicr haec multa plerunque enarrat impossibilia Deo, non simpliciter, sed posita eius voluntate,ac laeta sententia
seu lege, no solum diuersia,sed plane contraria illaru reci possibilitati & facto. Tantum vero abest, ut ab excplo illarum exceptionii quicqua de Dei omnipotentia co-tra expressam aliqui scriptura excipi debeat,ut omne ius excipiendi tollatur,ne dIcatur Deus mentiri posth in ficto suo,vel verbo, si aliter res csset quam scriptura af o firmet. Quinetia cum scriptura tantum admittat exceptiones, quae Impotentiam in f j Deo arguerent,& omnipotentia imminueret,extraque i, citra limitatione ullam Deum omnia posse pronuntiet, intercludit omni homini viam quicqua aliud excipi edi,& ita quid sit Dei omnipotentia explicat, nimirum quae citra Vlla impotentia in Deo, omnia alia possit. Sed nec Catholici Patres comperiuntur a rerum ImpOR O- tentia coarctare manum Domini vel contra scripturas de fidei articulis editas age- Gentilium Philosophorum,Valentinianoru,Marcionitarum,Arrianorum,atque aliorum haereticorsi,ccuti nostroni Aduersarioria ista sitit peruersitas. Iustini vero, ' Arnobi j Irenei,Tertulliani,Athanasis, Hilari j, Augustini,atque aliorum modevia omnem intellectu extollentem se contra altitudine Dei redigere in obsequiu fidei
252쪽
de scripturarum, nihilque concedere Deo impossibile, nisi quod nollet,latumque
considerandii,an id de quo decertareturvolui siet,qui omnia lucchique voluit, fecit in coelo dc in terra,quietia longe plura potest quam velit. Quoties cotrahaeretici, Tore AP vi Monarchiani, ex una Dei potentia figmenta sua moliti sunt introducere, & a '
possibit i ad factum ratiocinari contra insigniores illam scripturas, semper Patres venerati Dei sublimitatem, ne tum quidem audent limites aliquos illi praefigere, aut quicquam de eius potestate demere, sed cotra annuunt ipsum in infinitu plura pos se, quam velit de secerit, ideoque seu stra de viribus eius inquiri, praeterita eiusdem
de scripturis voluntate. Si quando quicquam excipiunt, id faciunt ad omnipotentiae potius declarationem & confirmationem, quam ad destructionem. Quocirca a Dei sortitudine solum demunt, quae impotentiam & desectionem importat, ut ea
ac similia quae de scripturis congessinus. Illud Agathonis tragoedi,ut factum insectu reddat,coprehendi monet Augustii vis sub illo, quod seipsum negare nequeat.' Sic enim scribit: Quisquis dicit,Si omnipotens est, faciat ut quae facta sunt,facta no' fuerunt, non videt hoc se dicere, Faciat ut ea quae vera sunt, eo ipso quo Vera sunt, 'falsa sint. Ad quod refertur etiam illud Hieronymi ad Eustochium, & Basilis' ad Letoium. Audacter loquar: cum omnia possi Deus,suscitare non potest virgi ' nem post ruinam. Quod utique fit, quia seipsum negare non potest ut quod accidit,non acciderit,& quae suerit corrupta,non fuerit corrupta, dc quod verum fuit, non fuerit. Attamen non inficiantur, quin pristinam dignitatem restitu cre valeat virgini, quali fulgebat ante corruptelam. Patres vero obseruantur has de scripturis recipere,& producere omnipotetiae explanationes,potius qua limitationes,ad co-primedam veterum Phil 'sophorum de haereticorum, ac nostrorum Aduersarioruimpietatem de blasphemiam qui semper illa citarunt excipi, ut sibi senestram aperirent ad alia quae sibi videbantur ex proprietate rerum naturalium impos Ibilia excipienda. Ad scripturarum insuher veritatem de simplicitatem contra quoscunqtie asserendam libenter amplexi fiant, Deum mentiri, ac falli non posse. Impotentiam vero omnipotentiae impingere ex illis particularibus, dc ad alia extendere, Philosophis & haereticis mos est, non Catholicis. Narrat Magnus Dionysius Eli mam magum solitum in Christianos ita arῆumentari, ut ad sua figmenta viam ape- mb.-riret: Si est omnipotens Deus, quomodo a vestro Theologo aliquid non posse dicitur: Ita fundamentum suarum impossibilitatum de resurrectione de aliis iaciebat Valentiniani de Marcionitae, ut audiuimus ex Tcrtulliano, d Irenaeus meminit. Ita solitos Philosophos nugari contra Christianos Ausustinus locis antea nota Α- tis commemorat. Patres pro responsione differentiam locant inter exceptiones a m
scripturis positas, de eas quas in illarum exemplum Philosophi & haeretici inducebant: quod illae omnipotentiam impotentia repurgarent, nec tam illam desilir' ω, - - rarent quam augerent: istae contra imminuerent, quandoquidem si quae negarent ἡ-0 p se haeretici,Deus posset,potentior utique foret, de latius pateret eius Virtus, quam tot
limitibus illi circunascriberent, quot res ab illa eximerent. Sed nec locum prioribus exceptionibus fore addunt, si quod a scriptura esse, aut fieri a Deo asseueratur, diceretur ne quidem ab illo effici posse: quoniam in huiusmodi ostenderetur non tantum mentiri posse, sed revera mentiri. Disserunt quidem plerianque de rerum impossibilitate,&ex ea fidei hostes aliquando consutant: sed quando intra fines de proprietates rerum versantur, de quid ordo creaturam dc natura poscat,
explicant, vel quid in ipsis Deus per creationem operctur, tum quidem differunt ex naturalibus legibus de asscistionibus, sed in obsequium virtutis diuinae de scripturaru ,unde dogmata sumi debent: nusqua contra. Hanc ratione consideradi res
253쪽
vocant nostri Theologi secundum potentiam siue Dei siue naturae ordinariam &conditionatam sed ut ex ea Patres aliquam Deo imponerent necessitatem,ne quid aliud faceret,vel facere post et extra ac supra naturae possibilitate & cursum, mera est QDictis Lui calumnia. De hoc Tertullianus ista: Est quidem & de cornunibus sensibus in Dei -
- --οῦ rebiis si per ed in testimonium veri,non in adiutorium falsi, quod sit secundu di is
ι- .isia sina uinam,non contra diuinam dispositionem. Quaedam enim & natura nota sunt, ut M τη- immortalitas animae penes plures, ut Deus noster penes omnes. Vtar crgo de sente-yriianis . tia Platonis alicuius pronuntiantis,omnis anima immortalis. Vtarde conscientia
populi cotestantis Deum deorum:utar & reliquis communibus sciasibus, qui Deu
iudicem praedicant, Deus videt, &,Deo commendo. At cum inquiunt mortuum quod mortuum,& post morte omnia finiuntur etiam ipsa, tunc meminero oc cor
vulgi cinerem a Deo deputatum,& ipsam sapientiam seculi, stultitiam pronuntia- tam Tunc si hςreticus ad vulgi vitia, vel se ii ingenia confugerit, discecie dicam ab Ethnico haeretice. Quid caeco duci inniteris, si vides quid vestiris a nudo, si Christu 'indui iti Zquid alieno uteris clypeo, si ab Apostolo armatus est Ille potius a te discat carnis resurrectionem consteri,quam tu ab illo diffleri:quia si &a Christianis eam negari oporici, sivisceret illis de sua scientia,non de vulgi ignorantia instrui. Adeo 'non erit Christianus, quia eam negabit quam constentur Christiani, &his argu- mentis negabit quibus utitur non Christianus. Aufer denique haereticis quaeciique mis, Hyla Ethnici sapiunt,ut de scriPturis solis quaestioncs suas sistant,& stare non poterunt. 'i mr---- Communis enim sensus simplicitas ipsa commendat, de compassio sententiarum 'd funiliaritas opinionum, eoque fideliores existimantur, quia nuda 3c aperta, &omnibus nota definiunt.Ratio auten) diuina in medulla est,no in superficie,& ple- runque aemula manifestis. Itaque haeretici inde statim incipiunt,& inde statim prae- struunt: deindc intersi ruunt,unde sciunt facile capi mentes,de communione fauo-
rabili sensitum. An aliud prius vel magis audias ab haeretico, quam ab Ethnico, &
non protinus de non ubique conuitiu carnis, in materiam,in castim, in omnem exi- tu cius immundae ab cxordio ex faecibus terrae, inanitidioris deinceps ex seminis sui 'limo,friuolae, infirmae,criminosae,onerosς, molestae,&posito tu ignobilitatis elogiu caducae,in originem terram,& cadaueris nomen. Obsecro te Christiane an non vides suis omnibus coloribus depicta omnia argumentoru genera, quibus nobis insultat Aduersari j circa Eucharistia, ut Marcionitae circa carnis resurrectione, utpote ex sensibus & proprietatibus, ac cosequentiis naturalia corporum, unde simplicioribus facile illudunt, de Christianisinu cum Paganissino & Philosophia comiscent. Vis,m .L Itaque si Aduersarij disseredi de rebus sacris cupiui ex scripturis& Patribus disice- , . L. mςxhodum, non debent per rerum sensibilium qualitates & in hostibilitate ce .huri 3L- . tis de s de scripturis de omnipotetiae Dei bellum indicere, sed cotra talibus scriptu-gπι,2 β' ris,&Dei nutu i ,rcrum quamcunque incredibilem repugnantiam subdere. Quod cum in omni cotrouersia de religione fundamentu sit,inulto magis in Eucharistiae cotentionc ita nobis agendu Christus ipsemet admonuit. Nam cum Capernastς dediscipuli ex carniis humanae coditione resilirent ab eius doctrina &sermone uti nucri, fici ut nostri Aduersirij, causam erroris in eo cosistere declarat,quod illi latum car- ,. nis naturalis proprietates spectaret, nec specularetur singularis carnis quae promittebatur dignitatem, nec loquetis potentia ac diuinitatem. Caro no prodest, inquit, a quicqua: Spiritus est qui vivificat. Verba quae loquor vobis, spiritus & vita sunt. Vbi Patres fere omnes,ut videre licet in Repct. sexta ad caput in haec verba conscriptu, consentiunt erratu a Carcrnaitis,& a filiis huius sicculi,quod ex natura rcru temere ruunt ad ferendu iudiciu de verbis Christi,eius carne atque potentia. Ex quo Hila
254쪽
V rius concludit verba Christi de Eucharillia, seu de manducanda carne inon posse aliter intelligi, quam propria, nisi ab liis qui toti ad sensum humanae rationis ab--ἡ; - icchi, non credunt Cluithum Deum es e. Non est humano inquit in aut secuti ire serisu in dei rebus loquenda, neque per violenta at ue impudente pr dicationem abis coelestium dictora sanitati alienae atque impiae intelligetiae extorqueda peruersita - est. Quae scripta sunt,legamus, A: quae legerimus, intelligamus, & tunc perisectae s-- dei ossicio fungemur. De naturali enim in nobis Christi veritate quae dicimus, nisio ab eo discimus, stulte atque impie dicimus. Ipse enim ait, Caro incavcre es esca, - & sanguis meus vere est potus. De veritate carnis & sanguinis non relictus es in ambigendi locu): nunc enim & ipsius Domini professione & fide nostra vere ca- ro est, S: vere sanguis. An-ne hoc veritas non es hi Contingat plane his verum non' esse, qui Christum Deum verum esse ne ant. Non alio ergo loco Hilarius Adue
sarios habet,quam pro Atheis contra Cntillum, uoties ex sensibilibus verba eius , infirmant. Caperia altas qui de sequuntur in eo, quod ex incertitudine vel impotetia modi naturalis fide dictis Christi derogat: in eo tame sunt deteriores, quod Caper- i naitae facile acquievissent Christi assertioni,si Deum esse agnouissent,cu diuinitate eius tot modis experti aduersari j,nihilominus grauatur ipsi cocedere vim dc pote -- tiam cssctedi quod loqui tu in quo dupliciter no a se Christit Deum esse credi deprehendutur,tum in eo quod in sermone menti tu dicant, cum salsum csse illii prae- dicat, ut prolatus est a Christo, tu in eo quod ab eo persici no posse colendui quod verbis promisit. Ad illud igitur quomodo,cum Capernat tis redigutur Aducriarii: is, uis quod licut ait Iustinus in Dei operibus infidelitatis imani sessu est argumentu:ac ni si modii in natura possibile oculis eorum subiecerimus, nec illis verbii Dei: nec di uina potentia quicquam de corporis Christi extilentia in pane persuaserit. Caluinus Cal . . D- quide ad hoc suis praelucet, cum se fatetur impcdiri quominus accedat Catholicae doctrinae ex natura carnis, quae loci spatio certo & dimetionibus egeat, nec sibi nefas esse ducit sanctae virginis exerto in re ardua sciscitari quomodo seri possit. Nihilominus in ad mente redit, negat prorsus modu investigandu, aut ipsi inflandu,
'quo minus verbis credatur.Textus est. Et sane frustra schomines macerabui, sica
nis suae sensu coprehendere modii & ratione studeat. Hic enim Deus immesam sui potentia exerit. Quare Pr posteri sunt, qui nihilo plus in hac re cocedunt,qua inge' A iiij sui modulo cosecuti fuerint. Cu nobis in sacra Coena came & sanguine Clauisti' exhiberi negat, lodii linquiuntὶ desinias,aut no persuadebis. Atqui ego mysterii mρ με - altitudine in stupore abripior. Neque vero me pudet admiratione mea ignorantia '- cu Paulo fateri. Quato enim est id satius, qua ex tenuare ad carnis incae sensu, Modri Paulus altum esse mysterium pronuntiati Idque docet ipsa ratio. Quicquid enim in supernaturale est,id prosechὼ captum ingeni) mei superat. Proinde magis labora-- dum,ut Clitis tu sentiamus in nobis viliciatem,qu.ina ut comunicatiqnis nobis ratio - pateat. Eant ergo iam Caluinus ipsemet ac discipuli eius, modumque derat ione, atque omnes physicas circunflantias tantae rci ex nobis scrutantes, quas si ante oculos non depinxerimus, mox clamant nos aut incerta vel absurda docere, Occinentes illam ipsis a Caluino exprobratam Epicureorum & in sidclium cantilena, quam perpetuo habent in ore: Modum discutias, aut non persuadebis: de illud incredulorum toties a Iustino, Chrysol homo, Cyrillo Alexandrino, Ambrosio atque aliis damnatum, Quomodo seri potes . Nolunt a nobis ad Dei omnipotentiam prouocari ad constituendam in Eucharistia praesentiarn carnis Dominicae, nisi prius modum oculis subiecerimus, cum ipsi ad eandem omnino confugiant pro eiusdem carnis participatione, nec sinant de modo quaestionem interponi Propre
255쪽
DE VERITATE E VCH ARISTI A. io G
luti de nouo creat. Nec in his utitur creaturis ex carum proprietate, ut medicus
medicinis, do Deus ipse in ordinaria prouidentia secundis causis, ubi pro ipsarum genuina vi ac natura ill is initio indita adhibentur. Verum hic neglecta rerum natu ra, illis pro libito utitur,& plerianque contra quam eorum proprietas serat .Quid enim Itidi cum serenitate, quid luto cum aspectus reparatione, quid aquae frigidae
cum paralysis curatione i Res igitur sacramentales & actiones quasi transseruntur in nouam quandam creationem, & nouam proprietatem accipere debet, ut cas esse,& haberi velle Deus author testatur silo verbo quoniam eius ordinatio & velle est cilicax, ac verum earum esse. Ita Caluino Magde burgenses obiecerent de pro pria quadam sacramentalium rerum & actionum Dei conditione, & non ex triui, Ii ac communi rerum usu &cursu ista aestim ada: quod quidem semel atque iterum uismi iarepetens agnoseit,nec refutare Potest. I 'einde contra carnis naturales proprietates
iubemur a Christo expendere,ae quo corpore hic versetur quaestio: Caro non prodest quicquanu Spirivis est qui vivificat. Mater non de carne, sed de spiritu concc-pit, ut origine suam redoleat. Quid hic quaeris ait Ambrosius naturae ordinem in Misissem. Christi corpore, cum praeter naturam sit ipse Dominus Iesus partus ex virgine 3 Duo
ista,qubd mysteria minime deceat ex sensibus iudicare, do quod aliud de Christi
came conueniat assirmare, quam de vulgarium imminum corpore Patres monent,
in his quae ad verba quae loquor vobis, spiritus & vita sunt,scribunt,dc alias a nobis
recitantur. Tertio cogitandum etiam nostra corpora pro vario suo statu exuere dc permutare conditiones & accidetia, de quibus inter nos ambigitur, utpote locum, situm, tempus,& motum,cum quibus in altero seculo aut nihil, aut vix quicquam certi commercij retinebunt. Sicut verum est, teste Aristotele,omne corpus natura- μοι, te ac mobile situm esse in loco de omnem motum fieri in loco & tempore ita con- tra quis non vel telo solo intellectu videt istas externas corporum circUnstantias, mesu, ehι motum, locum, situm, ac tempus, solummodo propter usius & necessitates huius store. terrenae tenaporariaeque vitae diuinitus ordinatam ac institutas esse λ Scriptura dicit, coelum cum clementis conflagraturum, & una cum terra transiturum: quibus sublatis, ubi tandem remanebunt locus de situs Z Dicit apud Deum mille annos tanquam diem unum, δc contra. Vbi relinquetur in tali nouo seculo temporis commensuratio: Quare iam duae primariae voces su blatae sunt in altero seculo, de quibus maxime litigatur in hoc sacramento, locus scilicet, de tempus, quasi repugnet corpus Christi esse sine loco, de simul tempore pluribus iii locis extare. Motus, situs de tempus vitae corruptibilis commodis destinantur. At in altera vita nec tempore alternabimur, nec locis indigebimus, nec physicos motus habebimus sed teste Christo, sicut Angeli,quasi incorporei vivemus de agemus. Forte igitur no ineptὸ putabitur, quod in altera vita amotis physicoria corporum externis circunstantiis, motu inquam, situ, loco, ac tempore, quas ctiam Psysici iudicant esse corporibus
extraneas,omnis mensura motus,quietis,vel durationis, erit unum tempus,vel potius nullum,omniaque praeterita, praesentia, ac futura, erunt illic nobis praesentia. Hic etiam sublata prorius physica localitate,omnis locus siet unus, vel potius nullas, omniaque propinqua vel longinqua erunt nobis perinde prox ima, sicut & nos illis. Cum niti pulchre conuenit Theologicum axioma, quod in altera vita omnes perinde proximi Christo in illo coelesti conuiuio assidebimus,eiusque praesentia &familiaritate suauisti ne fruemur,ac beabimur. At sit localitas illa in altera vita adeo necessario valeret, ut Aduersa ij volunt, tum prosecto in tam infinita multitudine
beatorum plurimi per innumera miliaria procul a Christo abesse & procul habita
re cogerentur. Nec eo asserimus ista, quod asseramus beatorum corpora in altera
256쪽
vita in multis locis eodem tempore sutura,vel non sutura: multo minus, quod ce to definiamus quali sinam localitas aut temporalitas sit in illa beatorum vita, &spiritali regno Dei multoque minus in illa inestabili maiestate dexterae Dei, in qua nunc homo Christus gloriosis lime inestabiliterque regnat. Nec enim ista omnia a Deo sunt reuelata, sed in his comprehensi,quae nec oculus vidit, nec auris audiuit, nec in cor hominis ascendit,quae Pr parauit Deus diligentibus se, ideo nec sit . piditati nostrae sunt perscrutabilia. Afferuntur autem, ut etiam a ratione redargui ac refutari cognoscantur Aduersarii,dum corpori Christi etiam regnanti in coelo, &in Eucharistia gloriose,& no in fragilitatis humanae statu se exhibenti, ex physic rum corporum circunstantiis veluti fatales quasdam adamantinasque catenas ci cumponunt atque iniiciunt, tanquam si sine cis est aut ab eis liberari omnino non possi, nec ab ipsa quidem diuina potentia. Scriptura tollens temitus a conspectu Dei, subiicit mille annos instar diei unius,&vicissim diem unum mille annorum ii flar. Sic de loco recte credetur, quod milia miliarium comici Christo in gloria patris sint vice unius palmi, & palmus unus pro milic paralangis. Sublata igitur agi cor' ch rioso Christi corpore ista terrcna scruitate,ac necessitate locorum, temporum, si- --. - tus & motus, facile apparet illud omnibus locis & temporibus perinde absens vel sive, ius A praesicias, vicinum & remotum pro suo arbitrio esse poste, utpote quod extra illas mortales corporis & cxternas circunstantiam conditione sita prorsus gloriosa ascederit S euol uit, ibisque adsit ubi decreuerit. Nec ex his quiduis fingere intedimus, declaramus nec in cado nec in sacramento exigendam caducam temporariam carnis Christi proprietatem ac localem. Iam si postulatura nobiis, quam late patere credamus Dei potentiam, & an saltem ab ipsa eximamus quae in creaturis manife- .s .ina contradictioncm sensus communis concipit includere: respondemus ne qui- , o, . in dem ista nos cxcipere, quoniam scimus Deum plus posse, quam valeamus intelli-
'r' gere,quo ipsum privamus, si tantum illi permittimus, quae factu possibilia apprehendimus: imb tum demum magnitudinem Dei veneramur,quo magis ad ea quae nobis apparent impossibilia, extendimus. Quocirca diuina virtus non solum potest supra naturam rcrum,scd supra omnem intellectum creatum, quoniam in infi-e ' initum excedit utrumque,ut nostri docent. Deinde toties monctTertullianus, quae xia . H. e i. stulta sunt mundi, elegisle Deti,ut confundat sortia, Squae esse sapicntiae ducimus, ut non propter absurditatem nobis apparentem temere ac statim multa ne fieri queant, cxtorqueamus de manu Dci. Audi Emisenum exponentem, quid sit cre-cere in Deum omnipotentem.Non cogites inquit nec intra te dicas , i uomodo, aut quo ordine hoc seri potuit Θ Diuina opera non discutienda sunt, Ced credenda. Non te confundat, nec trepidum faciat rerum nouitas, scd si issiciat tibi omnipotes .. authoritas: sed sit pro lance rationis omnipotentia conditoris.Non causeris, si non subiaceat sensiti tuo ordinationum coelestium magnitudo: excedit diuini opisci;
dignitas humanae mentis angustias. Quid sibi speciale, quid proprium reseruaret incomprehensibilis illa maiestas, si semper comprehendere possit sepientia hominum altitudinem coelestium secretorum i Quisquis ergo ille es, qui obscurorum profunda non fidesed curiositate rimaris, hoc potius insinua cordi tuo ut diuinas dispensationes quanto dis scilius inuestigare videris, tanto reuercntius admireris. Quid haberent liis ema pretiosum, ii nostrae familiariter scientiae subiacerent 3 Et
ideo quanto minus capis operis intellcctilm,tanto ia agis mirare dispensatoris con-
silium. Ne dicas illud possibile est illud fieri non rotcst quia qui te magna credere a
iussit, omnipotens est. Diuinis a cbus admiratio adhibenda est, non credulitas abneganda. In omnipotentem te credcre confirmas: sed si de factis cius dubitas, imbe- 'cillitatem
257쪽
cillitatem omnipotenti et accusas Propterea purioribus illis temporibus ne quidem Christiani Philosophi assentiebantur facta insecta a Deo reddi non polle. Magnetes enim ante tempora Constantini Magni, Graecus author, contra quendam reprehensorem noui Testamenti, libro quarto ad Theosthenem scripsit in hanc sen-- tentiam:Nihil est quod non posset efiicere diuiua natura, ut idem esse solem & nu- bem, item quae praeterierint non esse praetcrita,& facta inscet quomodo autem & n' quando, neque explicari neque comprehcndi posse. Cum itaque Deus possit eff- res M a '' cere, non tamen escit quatenus potest, sed quatenus vult: vult autem quae conue- ' niunt,c5ueniunt quae decent,decent vero ἔ, ut A 9ia id cis,quae apta sunt S cohς- rentia, rei scilicet quam vult & instituit , ac se velle declarat. Ita Tertullianus num- μ ν ρυ-
quam adducitur,ut quicquam Dei potestati subducat, quantumuis incredibile vel
absurdum, sed ad voluntatem potestatis essicientiam refert. Recte igitur aliqua re- poea DeitGe- pugnantia 5 contradictoria a Dei voluntate excipi conuenit, sed non a Dei pote-itate a qua scriptura nihil excipit, nisi quod impotentiam in Deo monstrat: num- pluriis. quam vero illi opponit vel subtrahit quicquam rerum proprietati & naturae mini----- me cohaerens & aduersum: imo quoties contrarietates ex creaturis profert in me ' dium, toti cs materiam esse significat, circa quam Dei virtus se ostendat & exerat. Postea Augustinus, Hieronymus, & maxime quidam ex nostris Scholasticis non sunt veriti quaedam in creaturis pugnantia etiam a Dei potestate praescindere, sed tantum in his locum habent, quae impotentiam in Deo coamuerent si fierent,& ta-tiim quatenus coarguerentavi non elle praeterita, S: facta infecta reddere. Non caret Deus potestate obliuionis in praeterita, sicut putauit Plinius: Nam potest obliuionem in ipsas creaturas de praetcritis inducere: sed no ea abolere, ut numquam fuerint, nec in suum intellectium de ipsis obliuionem inducere posset sine mutatione in se,& intellectu suo,atque ita seipsum negaret. Eo pacto de omnibus factis, si fierent insecta, accideret. Et virginem potest in pristinam integritatem restituere: sed ut praeteritum factum corruptionis non fuerit, delere Deus nescit sine sui mutatione, cui obnoxius non est. Vere itaque Magiactes scripsit Deum posse ista abolere, &praeteritorum omnem memoriam atque omne vestigium in creaturis tollere: sed quoad se nec praeterita reuocaret, ut nihil monimenti de ipsis in illo remaneat. Nam hoc uno priuatur Deus, quia sine sui mutatione non faceret: ob Idque Augustinus atque alij bene admisserunt esse illa impossibilia, quia sine impote-tia in Deo ipso non peragerentur. Quod bis decem non sint vipinti, atque alia quae assirmantur esse,ut sunt in sensu composito,sicut loquimur in scholis, id est, quandiu ita habent, non est situm in Deo negationem affirmationi oppositam veram reddere:quia mentiri posse, & aliter assirmare quam res ferat, est impotentiae: sed quemadmodum Deus initio statum& ordinem illum ita fixit, ut aliter figere potuerit, sic quocunque tempore decreuerit, suarum est virium illum immutare,& in
quemcunque voluerit transformare. A nobis vero aliter vix potest concipi, quia non assuevimus res aliter quam norimus & extent,animo assequi: nec si Deus mutauerit, ideo mutabitur in se,quia quin ita cxtiterint in praeteritum, non tollit: cui etiam licet permittere,ut ita permaneant quandiu placueri sed potestatem a sc noabdicauit aliter constituendi alioqui abbreviasset & exinanisset manum suam, qua si utitur,& diuersa de contraria,& quocunque modo pugnantia circa rem candem ipsi fas est operamquae si manet ut prius erat,vere ita esse dicetur, & nihilomi- nus alia esse Armabitur, quocunque genere oppositionis alia facta fuerit a Deo, nec inde impotetiam restedies in Deum, siue mutationis,sive mendacii. Non enim si rem aboleat, abolet ipsam aliquando extitisse, nec si eadem manente aliam prae-
258쪽
stiterit, negatur esse id quod naan sit,sed una praedicatur alia esse,uti facta est alia i&nni., mi ian quamuis tum Videantur de eadem re pronuntiari affrmatio & negatio, non tamen
ii Imrezm enuntiantur sub una & eadem rei conditione & ratione, sed sub diuersa,vel etiam μ ' '' contraria Auae salua priore,vel abolita, subest potestati diuinae. Illo pacto Deus asino contrarias proprietates, & cssentiales differentias in genere animantis manente asino impressit, cum ipsum hominis Voce loqui fecit, ta hominis proprietate affetacit. Sic eidem aquae in sacrificio Heliae stigiditatem de ardorem, humiditate & si citatem, aqueam de igneam qualitatem indidit, sicut de igni Babylonico,ut pueros restigeraret, & carnifices exureret: quorum si unum ex inhaerente vi operatus est ignis utique de alterum,quoniam scriptura utrunque eodem modo igni tribuit. Sic solis interno, ac tantum non effcntiali lumini, tenebras copulavit. De his pre-p-- clare scribit Cesarius Nanet tangeni stater. In Deo quiescat illud quomodo. Vox Domini pernina pentis flammam ignis inquit David. Ad huc enim modum in m bo deserti in sornace Babylonis, de in Helia vate ascendente in coequm aliisque prodigiis, edacem vim ignis diuinum mandatum resecat, separans ea que apud nos ii separabilia sunt de innues suturi iudicij integritatem,ubi illuminatio quidem ignis
aeterni iustis tribuctur, inflamatio autem aduersariis. Sic in eodem subiecto Deum de hominem, Deum de creaturam collocauit, rem fanc in natura ex lege contrariorum omnium maxime impossibilem, ut annotauit Clemens in desinitionibus,quas
Anal tisius Antiochenus collegit. Nihil ergo fana doctrina definit impossibile Deo
circa creaturas, nisi quod ex per se notis ascendit ad impotentiam internam Deo, de tantum quatenus ascendit. Quantumcunque ergo Vrgeas cotradictoria, aut alia quaecunque opposita in creaturis, nisi ea facere Vel pronuntiare repugnauerite
presse persectioni, quae in Deo esse natura duce de per scipturas cognoscitur, non excipiemus a Dei potentia: de ubicunque a piis scriptum fuit excipi,quae contradictionem implicarent, si reuocemus ad veritatis incudem, non nisi de tali contradi ctione intellisti decet. Quantum ad existentiam corporis Dominici in Eucharistia, pugnantes imposturas de nobis fabricant Aduersari j. Detestantur aliquando do- πων δε - . rarintra nostram,quasi corporaliter reponamus illic corpus Christi, de localiter includamus in pane, cum tamen contra insectentur nos, quod panem tollamus ab g t. Eucharistia, de ipsum corpus pluribus locis spargamus. Si panem eliminamus, de tot locis adesse corpus illud docemus, certe nec pane, nec uno loco, tanquam aliquo carcere ipsum coercemus,nec corporali modo Eucharistiae alligamus. Quantum nobis falso tantum vere Aduersariis imputari debet, quod corporaliter de localiter Christi corpus,siue in coelo, siue in Coena, siue in seipsis, siue ubicunque costituerint, includant, quoniam non alium modum quo existat, ne quidem per Dei testatem agnoscunt. Rursum ubi nostram sdem apertius perspexerint, de duo-us quasi contrariis nos accusant, quod corpus ipsum sine loco extare fingamus,& tamen idem tot in locis altarium nostroruin de Eucharistiarum defigamus, de eodemque corpore plane contradictoria asseveremus, ut quod subsistat in loco naturaliter,ueluti in coelo,de non subsistat,quemadmodum in Eucharistia. Principio fidem Catholicam paucis explicemus, Aduersariorum tela contra candemn. --α postea depulsuri. Quoniam voluntas Dei de ipsa Eucharistia si nobis comperta ibolita is mo- potissimum ex institutionis verbis,quae habent, Hoc est corpus meum quod pro vobis
' '' I datur,ffic sanguis noui Testamenti qui est unditur pro vobi in remisonem peccatorum, Hoc ba stra .ii'. facite in meam commemorationem, Ecclesia a tempore Apostolom per Spiritum san-
ctum illustrata perpendit, quaenam essent ad hanc voluntatem Christi, de scripturam voluntatis indicem, οῦκολουθα sue cohaerentia. Ex sensu vidit sormam panis de
259쪽
vini manere,& tamen quod in ipsis esset & daretur, non signiscari a Christo panis
esse substantiam vel vini,sed corpus suum de sanguinem:ideo eam mutationem factam a Christo credidit, ut ubi antea panis ac vini substantia praecesserat, succederet corporis de sanguinis substantia, de eo modo quo prior substantia existebat ibi. Is autem modus cognoscitur esse no localis,nec corporeus: si quidem tales ex qualitate pendent, non ex ipsi in se substantia, quae proprio modo continetur sub sua quantitate,eaque existendi ratio dicitur permoclum substantitiquo substantia nodiuiditur nec scinditur ad partitionem 5 rationem suae quantitatis, & aliorum a cidentium, ita tamen ipsis substat, ut sub ipsis vere contineatur. Ad hanc rei u cum voluntate diuina cohaerentiam conuenienter Ecclesia iudicauit, pertranssiibstantiationem panis & vini in corpus dc sanguinem Christi, seu corporis ac sanguinis substantiam, cum sua quantitate, id aliis insitis accidentibus,adeste sacramento: ac ne praesentiam illam pro assistentia sola ad sacramentum quisquam accipere sicut quandoque Aduersarij videntur carere, quasi sussiciat recipi corpus δe sanguinem opera Spiritus sancti, quando de voi recipitur forma panis de vini, nec sit necesse corpus de sanguinem subesse speciebus,sed solidita ipsis assistere, Ecclesia vi huic errori de aliis occurreret, de exprimeret corpus de sanguinem vicem & locum subst tiae panis de vini subire quoad praesentiam, in Concilio Lateranensi pronuntiauit corpus de sanguinem in sacramento sub speciebus panis Se vini contineri, ut praesentiam significaret aliam esse quam assistentiam, & talem esse, qualis antecesserat in substantia'panis de vini, quae continebatur ac vere suberat speciebus de accidentibus, non localiter nec corporaliter,sed per modum substantiae, quae non per se diuiditur nec extenditur, sed impartibiliter suo modo proprio sub suis accidentibus
extat 3c continetur. Quoniam tamen ακολου- seu rei cohaerentia cum voluntate
diuina de institu tione Eucharistiae, quae promulgat, Hoc facite in meam commemorationem , non patitur ita corpus de sanguinem sub una Eucharistia contineri, ut alibi non sit:per illam institutionem volutas diuina declarat, in aliis Eucharistiis eodem modo esse oportere,ubicunque rite fuerint cosectae, quo inerat sub ea quam Christus consecerat. Ideo credimus in pluribus sacramentis Christi corpus de finguinem adesse, de contineri, sed non comtrehendi: quod verbum abhorret Ecclesia, nisi sane intelligatur, de ab eo consulto abstinuit Concilium Lateranense, ac mitius quod est contineri, applicauit, ne in ullo cacramento putetur corpus Christi de sanguis concludi. Quemadmodum autem in nullo sacramento corpus Christi de sanguis continentur modo naturalis corporis per suam quantitatem in loco, ita nec in pluribus sacramentis habentur, tanquani in pluribus locis, quoniam non subiacent ipsis per quantitatem quam afficillocus,sed per substantiam, quae nec lo co nec quantitate in se commensuratur. Attamen quoniam sacramentum per formam panis de vini est in loco, de in pluribus locis celebratur, oc capitur,non recus 1- in chri, minus corpus dc sanguinem Christi per praesentiam de assistentiam, non tamen ut ita loquar, per continentiam de comprehensionem siue in uno,sue in multis locis esse, modo non intelligantur ibi capi per circumscriptionem vel definitionem, vel aliam quamcunque loci limitationem, vel alio quocunque modo physico dena- i. turali, quo corpora vel creaturae aliae certis locis deputantur Sc definiuntur. Sicut Nom v. ergo voluntas aluina opus singulare peragit in Eucharistia, ita operis existentiarer ἀκολου iis illam de cohaerentiam singularis est, nec inuenit parem in tota uniuersitate:ob idque a nostris dicitur in sacramento contineri, nec dcfinitive, nec circulcriptiue,nec localiter,nec ullo alio nominato modo,sed ineffabili,& huic sacramento - si
proprio , ad quem propius accedit existere per modum substantiae, si nihil de aliis
260쪽
modis admisceas. Nec Pontifices, nec scholastici Doctores commenti sunt eam praesentiae conuenientiam cum voluntate Christi instituentis Eucharistiami sedi primis Christianis didicerunt, qui per omnipotentiam Dei panem mutari in sub stantiam carnis Christi iuxta verbum situm interpretantur,ita ut ad illam omnipotentiam confugiant, non pro participatione sola carnis,sed antea pro praesentia carnis illius, quemadmodum recitauimus in secunda Repetitione & libro primo de transsubstantialitate modum insuper explicant a Chrisio enarratum,ubi dixit, Coro non prodest quicquam, spiritus est qui vivificat:vi modo diuino ac spiritali coriapus Christi insit,non ubique, scd ubicunque Eucharistia conflabitur, quoniam caro illa non sit communis, nec ad naturales rationes de modos expendenda, sed pro capacitate diuinitatis carni insitae, quae ipsi supra naturam multa impartitur, Idcirco vetant sensus aut natural cs rationcs hic adhiberi, sed virtutem Dei, & diuinitatis
spiritalem modum. Corpus hic adesse praedicant impartibiliter, nec corruptioni, nec diuisioni, nec extensioni pro ratione specierum si ibiectum, quod vere est per modum substantiae ibi subsistere. Haec tetenda ex quinta & sexta Repetition. Epiphanius ex omnipotentia proficisci scribit, ut humanum corpus Christi sub roti da atque exili panis forma degat. Ex eadem Ausustinus tradit, Christum stib tan- , idia: tilla panis oculis mortalium apparere volitisse, sicut per omnipotetiam alias figuras olim,quibus appareret, estorinauit. Ambrosius, Chrysostomus, &alij ad
eandem omnipotentiam reserunt,quod unicum corpus Christi, cum in rerum natura stet, attamen tot in locis plenum & integrum versetur & possideatur: id quod remittimus ad propriam ea de re disputationem. Quid igitur noui vel Papatus vel Schola de existendi modo excogitauit,nisi quod planius ac fusius,ac fortasse etiam nimis naturaliter studuerunt plerique decidere de propalare, quod Christiana fides& Ecclesia reuerenti iis olim ac Parcius promebat.Liceat modo aures praebere blama in a Dei sphemiis &nugis,quibus aduersarij,tanquam canes,sanctum Domini adlatrant. Ex confisione naturalis coq)oris in Eucharistia, inserunt requiri omnes talis corporis Misis i iam proprietates, saltem essentiales, & sine quibus animo con rehendi nequit corpus
exist esse:in quibus amplificant qualitatibus ac dimensionibus sibi debitis prςditum eo , . ' se,&occupare locum suae magnitudini aequalem, qui si desit,una continuo corpus esse desinere, ac spiritum fieri, secundum authoritatem Augustini, Tolle spatia
corporibus, de non erunt: imo nec fore creaturam addunt, nisi definiatur ali--
qua capacitate loci, ita ut ne quidem in Dei ditione ponant, ut corpus condat, vel in rerum natura sulciat sine iusto loco, vel in variis locis simul conseruet. Praeter allata, quibus carnem intercidere Iutauit Caluinus, s sua quantitate 5:l co exueretur , ipse in secunda Desensone ait: , id est esse in non loco, nec locale dicere corpus , quod semel induit filius Dei, & quod semel .cruci- , j.a G. A fixi inalia gloriam c sestem extulit, id vero prorsus est a , , id est absurdio
Britas sinum. Adeo vero isto &cstcntiale Beza existimat, ut omne corpus comprehendatur certo in loco, & concludat: Audis, Heshusi, tantum valere nanc conclu-rsi sionem, Corpus est,ergo est in loco, & circumscriptum, ut ne diuina quidem natura excipienda fuerit, si corporea esset.In hiis multa sinat, quae merito reprehendam , mus. Imprimiti forma argumentandi periculosa est, de quae Saducaeorum haeresin atque alias Marcionis, Manichaeorum & Origenistarum de carne Christi, & com nam at/- porum resurrectione, ac totum Christiani simu sunditus euertit, cum silem & Dei: omnipotentiam ad naturae corporeae leges astringat. Nam ex posita verae carnismo. resurrectione, per accidentia quς carnem humanam conssequuntur naturaliter Saducei deridebant resurrectionem. Quoniam naturam carnis comitatur sexuum