장음표시 사용
351쪽
is ibim, Rabbi David K imbi in Commentariis secretioribus in quadrigam Ezechielis, quamuis hic aliter sentiat in Esaiam, cap. 22. Quinetiam inter veteres Christi nos, qui maiori pictate, & in scripturis exercitio excclluerimi, quoties veritatem coeli illius Empyrei examinant accuratius,tum mentem a rebus sensibilibi is omnino & corporibus auocant,de in res spiritales incorporeas atque increatas defigunt. Nemo de Basilio litem mouerit, qui sic coelum Empyrcum describit: Erat ante Vom. t.Η mundi constitutionem quidam antiquior status, quidam mundi generatione su- perio abstractis illis a concrctione materiae potentiis mundo praestantioribus pro
decoro accommodatus, temporis etiam conditione anterior, aeternus nimirum &perpes, hoc est,nulli unquam subiectus corruptioni, in quo creator de opis ex creaturas absoluit. Basilius sane statum illum increatum significat, ut in quo Deus omnes creaturas operatus sit, non prius posita aliqua creatura. HIERONYM. Numquid corporaliter omnes coelos,& uniuersis sublimitates, de coelorum circulos, quos Philotophi Sphaeras vocant, transiens atque transcendens, stetit in summo coeli sornice, & ut ipso verbo utar, aps de ξ An certe omnia corporalia contemnens atque despiciens,&aeterna contemplans super coelos,id est super inuisibilia, stet ille credendus est Z quod ego melius puto. Propterea purioribbus illis temporibus Ecclesiae, cum pingebatur Paradysus, orbes coelestes beatorum pedibus subiiciebantur,&sine ullo coelo extra mundum in luce &fulgore dis ponebantur. Ita Eusebius narrat Constantinum magnum post mortem depictum super coelestes orbes in aethereo coetu requiescentem, cum coeli essgiem in tabella o. tpropriis coloribus expressissent. - NANEIA NEENNs ex priore expositione ad Cledonium: Si quis dicit ea - nem nunc esse depositam,& Deitatem esse corpore nudatam,& non cum eo quod in accepit,& es e,& venturam esse, praesentiam aduentus non viderit. Ubi enim nunca est corpus, nisi cum eo quod id assumpsit Neque enim, ut nugantur Manichaei, ino sole cst depos tum, ut honoretur, propter ignominiam, vel in aerem effusum est de - dissolutum,ut vocis natura,& odoris fluxus, & sulgoris minime cosistentis cursus. Hic author constituit corpus Christi cum aliis citra mundum corporum coelestium. Avcvs TIN vs. Cum dicit Dominus, Merces vestra copiosa est in coelo, non puto coelos dici superiores partes visibilis naudi. Non enim merces nostra, quae ii concusa & aeterna esse debet, in rebus volubilibus de temporalibus collocanda est, sed in coelis dictum puto,in spiritualibus firmamentis, ubi habitat sempiterna iusti tia. In illa regione beatitudinis sedes est, ac fruitionis diuinae, animaeque Sanino rum totae perfunduntur lumine gloriae quod sane non est diuina essentia nec ali- , quid increatum sed in quo diuina illa essentia proxime reluceat de cuius instrumeto se ad creaturarum captum communicet, quo etiam corpora sanctorum ibi degentia collustrant ur,oculusque corporeus, multo vero magis mens noua ac creata
acie & luce perficitur ut quod est diuinum & Deum ipsum in eo relucetem intueri possit quia scriptum sit, In lumine tuo videbimus lumematque ita etiam visum in transfiguratione Christi ab Apostolis supernaturaliter omnis fere vetus Ecclesia Christiana consentit. ὀ Franciscus Turrianus in Antapologetico pro residentia pastorum disputat de lumine quod viderunt Apostoli relucere in Christi transfiguratione, an esset cre tum quid, an increatum. Vt probet increatum fidisse, quod de Christi diuinitate inhumanitatem redundaret,aut in ea pelluceret, de quod extra mundum oculis comporcis videbitur,cum ad acnerit sors Sanctorum in lumine, quo Dominus illumi-
352쪽
nabit eos 'queinad modii apud Paulum& in Apocalypsi habetur, citat Dionysium Areopagitam Eustachium Antiochenum, Greporium Nan Zianzenum, Athan sium agnum Basilium, Ephrem Syrum,Basilium Seleuciae, Anastasium Antio clienum,Chrysostomum, Euaristum Pontificem, Hieronγmum, Cyrillum,Dam
scenum,Cosmam Hierosolymitanam, quibus addes Caesarium Nanaianteni fratrem: deinde Synodum Constantinopolitanum Ioanne Palaeologo d: Ioanne Ca- acuseno Imperatoribus,aduersus Bariam &Andinum Calabros, pertinaces illius increati luminis negatores habita:Postremo Catholicos authores, qui postea separatim libros eruditissimos eadem de re conscripserui, inter quos est Ioannes Cantacusenus, Christodulus, Philoteus Constantinopolitanus, & Nicena Coniates, caeteras haereses libris viginti sex complexus. Nissenus huiusmodi lumine circui n- μμ uestitii in Christum ultra coelos conspectum a Stephano sic commemorat: Egres osus naturam Stephanus, priusquam ex corpore exiret, cernit oculis iuris coelestes is
ianuas patentes, & quod intra adyta sibi apparuit, ipsamque diuinam gloriam &gloriae splendorem,non quidem characterem paternae gloriae, qui nullus describi potest,id est, non substantiam siue naturam diuini verbi vidit,sed splendorem eius
in ea forma, quae hominibus apparuit, idque quantum humana natura capere poterat. Graeci denique in hymnis Damasceni & Cosinae Hierosolymitani vocant
κω ν ,siue lumen increatum,aeternum,dc supermundanum.
Verum tot patrum testimonia recte sunt intelligenda, non quasi quod proxime S: directe viderunt Stephanus & Apostoli fuerit ipsa diuina essentia vel aliquid ii creatum sed quod representabatur & inerat lumini quod apparebat esset Deus &lux increataque per lumen creatum tanquam per aliquod subiectum creatum cernebatur quatenus a creatura cerni potest Non dubito Brentianos, si forte ista legerint,quin statim in patrocinium suae causae arripiant, quasi ctiam in monte Thabor fuerit beatorum coelum,& ubique sit. Profecto inficiatur nemo, quin Deus se riam suam offerat, de coelum suum atque tabernaculum familiaritatis suae cum ho minibus figat,ubicunque voluerit, sicut experimento semel in transfiguratione d
cuit sed quaeritur de facto,& de re ipsa,an Deus ubique detegat luccin illam admirabilem & gloriam,an tantum ex praescripto legis suae ordine supra coelos, quemadmodum ex scripturis persuademur. Scd nec corpus Christi, cum in monte fulguraret,illo lumine tunc ubique fuit nunc quoque ne ubique quidem oportuerit effundi corpus illud, si gloria illa totum persunditur. Caeterum ut tandem finiam disputationem de coelo Empyrco,quo Christus penetrauit, scripturis & bene co-
sultis Patribus magis consentaneum credo,non esse corpus,neque qui 'uam contior hinia ditum. Fortasse ad id alludit Paulus cum nos habituros domicilium scribit non V '' imanufactum, sed aeternum in coelis. Manufactum enim sere legitur apud Apostolum, pro condito simpliciter Scio non deesse,qui coelum initio Geneseos nomin tum interpretentur de isto beatorum receptaculo, quod initio condidcrit Deus una cum indigesta terra: quod adeo verum asseuerant,ut ctiam in Symbolum, tanquam articulum fidei,relatum putent, ubi dicitur, Credo in unu Deum,patrem omnipotentem creatonem culi cir terrae, si ilium omnium Cr inuisibilium: quasi interpreta lae& explanandae eiusde rei causa, post Coeli Cr terrae, fuerit subiunctu et sibihum omnia inuisbiliv. tanqua de eadem re dicatur coetu &inuisibilia in ipso Symbolo,& initium Genes eos explicetur. Iunilius Africanus hanc interpretationem, tanquam ab iis cres. Augustino & Hieronymo acceptam, ita probat: Creavit Deus & terram. Ipsiim
est coelum superius, quod ab omni huius mundi volubilis statu secretum, diuinae a gloriae praesentia manet semper quietum. Nam de nostro coelo, in quo posita sunt a
353쪽
- luminaria huic seculo necessaria, insequentibus scriptura quomodo & quando fa-- etum sit declarat. Non ergo superius coelum, quod mortalium omnium circum-- spectibus est inaccesssibile, inane creatum est & vacuum, ut terra: quia nimirum - mox cre. utim,suis incolis, id est, beatisiunis Angelorum agminibus est impletum. In eius expositione sententiae S. Hieronymus meminit & silerioris coeli, ita scri- 'bens: Ante uam de coelo corrueret Diabolus, illa dicebat, & postquam de coelo' corruit si adhuc in coelo positus, quomodo nunc dicit, In coelum ascendam 3 Sed ' quia legimus, C una coeli Domino,cum csset in coelo,id est, firmamento, in coe- tum ubi est solium Domini, cupiebat ascendere, non humilitate, scd superbia. Pro- secto Hieronymus hic nobiscum facit,non cum Iunitio. Antequam enim bearentur Angeli, ait constitisse in firmamento, & praepostera cupiditate & superbia conatos ait endere ad coelum beatitudinis, quod utique solium Domini est,& non ali quid creatum, ubi tamen beati trouecti supra firmamentum, fruuntur gloria Domini. Ego quidem,ut praefatus sum,reluctari nolim,aut contentiosus esse: attamcnsemper didici nihil in Symbolo,quod breuitatis causa componi solet, bis dici, aut
repeti, & probabilius iudico a Mose tantum mundum in seruitutem hominis a que vitae luimanae constructum describi. Nos fra aetate duo magni viri de hoc contrarias tuentur sententias Sicuchus Eugubinus, & Ambrosus Catarinus suis ute que commentariis in Genesin horum posterior priorem conatur refellere sed potior nobis esse debet primorum Christianorum cador. Quamobrem ex his & aliis, quae a Patribus in fine huius capitis apponentur, toto coelo errant Brentiani, cum Christum commigrasse alid quam supra coelos conditos & aspectabiles suspicantur,& cum coelum,quo ille ascendit ubiqua iurn somniat, siue cum omnibus creaturis confiindunt. Vicissim falluntur Cingliani, cum postquam multa eximia de isto coelo concesserint, corpus tamen multis spatiis dimensum cogitant, in quibus corpora obambulent,aut aliqua fixa sede antea disposita collocetur.Contra Ioannes in Apocalypsi per negationes magis delectatur ipsum definire, cum quale sit,
nequeat comprchendi, ac multo minus explicari. Quomodo etiam corpora intra
ipsum admittantur,& quo statu ac situ ibi consistant, ii eque inueniri,neque respo-- deri potest.Proinde prudenter concludit Augustinus: Ubi, Ac quomodo sit in coelo corpus Dominicum, curiosissimum & superuacaneum est quaerere: tantummodo ' '' μ' - in coelo esse credendum est. Non enim est fragilitatis nostrae coelorum secreta
- discutere, sed est nostrae fidei de Dominici corporis dignitate sublimia dehone-- sta sapere. De dextera Dei non leuior contentio versatur inter Brentianos, Cinglianos, de Caluinianos. Nam Brentiani eam interpretantur pro diuina maiestate atque omnipotentia. Ex qua colligunt corpus Claristi ubique prostare, quia ex sestione ad dexteram Patris sit nactus omnipotentiam.Cingliani piet, beatorum sede,& regio-- ne corporea accipiunt. Sic enim Cinglius primus scripsit: Ad dexteram est: isthic - sessurum se dixit usque dum arbiter omni hi futurus redeat. In uno loco esse opo Izt,quoad humanam naturam attinet. Bullingerus & Petrus Martyr nihil verentur Odexteram Dei de certo loco scelicitatis & beatitudinis cxponere:vterque enim statuit duplicem dexterae Dei significationem. Primum concedunt locutione met phorica Dexteram Dei notare summum apud Patrem honorem, ac in multis scribi' iurae locis pro immensa virtute S: suprema maiestate accipi. Deinde vero contendunt,ubi ciai nomen coniungitur dexterae Dei tum eam loci esse denotationem, ubi assiuat aeterna Delicitas. Acargumento huiusmodi utitur Bullingeriis. Cum
Christus Iestis,idem ille qui residet ad dexteram Patris, non latum sit Deus, sed si
354쪽
mul maneat etiam homo verus, dextera Patris alia quoque significatione nobis de- notare poterit locum scelicitatis, idoneum aut commodum corpori Chri ui vero
residenti ad dexteram Patris. Caluinus vero ita loquitur:Hic locus ostendit, si quis .' alii is, quid significet Dei dextera: non locum scilicet aliquem, sed potestatem, quam Pater Christo contulit, ut cesi & terrae ministerium administret. Nam cum dextera Dei coelum & terram impleat, sequitur, regnum Christi ubique diffusum a
esse, atque etiam virtutem. Vnde perperam fici ut, qui ex sessione ad dexteram Dei conantur probare Christum non nisi in coelo essic. Cinglius, Oecolampadius, atque etiam nunc Bullingerus & Martyr,consequentia sui putantὶ infallibili colligunt, Quia corpus Christi sedeat ad dexteram, non adesse Coenae in terris administratae. - in Casuinus glorians de consensu cum Tigurinis, hanc argumcntati nem redarguit & eisibiliat. Qua de causa rogat omitti ratiocinationem istam ex sessione ad de teram Patris,ut sutilem,& suae causae potius incommodam, quam consentaneam. Quapropter imprimis a dexterae Dei significatione omnis corporea proprietas ablegari debet & remoueri. Deus spiritus est:& Anthropomorphitarum haeresis execrandra, qui Deo humani corporis membra assingebant: quia legerant in scripturis eadem illi tribui, nec planissimas & naanifestissimas metaphoras animaduerte-ς bant. Itaque dextera Dei ne locum quidem corporeum per se significat. stultum est enim iuxta Basilium,Chrysostomum,Augustinum,& alios , scisonem ad de teram Dei, de aliquo loco,aut de corporis positu intelligere. Spiritaliter vero de
PsIti is s. tera Dei,potetiam eius S maiestatem denotat:vt, Dextera Domini secit virtutem,
Haec mutatio dexter excelsi,& similia. Ducitur autem metaphora ab hominibus, quorum robur maxime in dextera manu consistit. Aliquando dextera Dei sumi Dexter Dei tur pro gloria eius ac beatitudine,aliquado pro gloria & maiestate. Ita enim quod
V k in D uno loco scriptura vocat dexteram Patris, alibi gloriam appellat. Ita sedere ad dextera Dei, in tribus significationibus legitur,& Christo filio Dei tribuitur. A ut enim declaratur participatio, & quaedam consociatio virtutis diuinae, aut beatitudinis, aut glosiae,aignitatis, ac maiestatis, & a regibus huius mundi capitur metaphora, qui quos volunt sui imperi j & honoris participes siue consortes reddere, adhibent ad suum latus dextrum,ut pari passu obambulent,atque latus utrumque cingant,ut Iosephum Pharao a suo latere secit Sic Apostoli dexteram Dei nominarunt in Ἀ Christo pro statu opposito passioni infirmitati & ignominiae:vt,Qui propositio si
ia , bi gaudio sustinuit crucem,confusione contempta, atoue in dextra Dei sedet: &,. Peraesurrectionem Iesu Christi, qui est in dextera Dei,deglutiens mortem, ut vitae aeternae haeredes ciliceremur. Bientiani scissionem hanc explicari asserunt ex aliis scripturae locis, quibus communicari apparet humanitati Christi omnipotentiam, maiestatem,& omni praesentiam, atque idem valere, quod humanitatem aequalem esse diuinitati, virtute, oria,& omnium locorum praesentia, praesertim cum dextera sit ubique,& ubicunque sit, ei Christi humanitas assideat. Denique unicum esse Articulum, Ascendit ad coelos,& Sedet ad dexteram Patris' ut nihil sit aliud ascen-S disse Christum,quam aequalitatem potentiae, praesentiae,& gloriae cum diuinitate
V se Τ consecutum. Hos textus iactant, Consedit ad dexteram maiestatis: Data est mihi iaomnis potestas in coelo & in terra: Supra omne nomen quod nominatur in hoc se si re culo in futuro: Omnia subiecit sub pedibus eius: Erit filius hominis sedes a dex- atris virtutis Dei:Hunc Iesum rcsuscitavit Deus, cuius nos testes sumus:Dextera igi-tur Dei exaltatus:Non enim David ascendit in coelum Dicit autem ipse,Dixit D iminus Domino meo, Sede a dextris meis: Qui est in dextera Dei deglutiens mor- η' tem,ut vitae aeternae haeredes ciliceremur:Profectus in coelum, subiectis sibi Ani -.
355쪽
DE VERITATE E UCH ARISTIAE. is p
is, & potestatibus,& virtutibus: Constituens eum ad dexteram suam in coelestibus
M super omnem principatum, o testatem, dominationem,&omne nomen,quod no-
., minatur, non lotum in hoc seculo,sed etiam in futuro, & omnia subiecit sub pedi- ..bus citis. Ex his conantur quatuor cffcere stantiani. Dexteram Dei imprimis pro eius omnipotentia accipiunt. Postea nihil aliud esse existimant, Christum sedere ad dexteram Patris, quam gaudere ac potiri diuina virtute super omnes creaturas: aret .
quod confirmant ex aliis locis, quibus in Angelos ipsos & omnia alia desertur Christi imperium.Tertili, ascesionem ipsius in coelum nillil aliud includere de inita portare, niti sessionem illam, atque illius ineffabilis potestatis adeptionem. Postremo inserunt, Christi corpus non insidere supra coelos,& deputato alicui loco, sed diffundi cum Dei dextera & omnipotentia ubique. Ista, nisi talor, sua gradatione
Brentiani adnituntur corpus Christi inuisibiliter per omnes creaturas, atque ubique spargere. Annuimus ad dexterae enarrationem, modo non intra virtutis significationem contineatur, sed ad gloriam & beatitudinem extendatur. Αn- - - 3nuimus sessionem ad Christum quatenus hominem pertinere,& inferre Chri stum hominem parem Sc aequalem Deo, ex dicto, Sede a dextris meis :&ideo t. f. iacim sapienter ratiocinari Apostolos Petrum & Paulum, ad probandum Christum Davide atque Angelis superiorem , illorumque Vere esse Dominum , quia nus--iisse quam alicui An elorum aut Dauidi dictum fuerit, Sede a dextris meis: & propter istud priuilegium communicatam Christo homini omnipotentiam, ubi quitatem , 5: alia quaecunque Deo sunt propria. Sed non consequitur eadem humanitati attribuenda esle,s attribuuntur Christo, ut homini, quoniam in Christo aliud includit homo, aliud humanitas. Etenim homo in Christo non significat humanitatem solam,sed humanitatis suppositum,quod est in Christo persona fili j
Dei, humanitas vero naturam humanam tantum indicat. Sedcre vero ad dextcram
Patris, conuenit quidem homini,non ex proprietate humanitatis, sed ratione diui-nς persone,quc homini Christo dat esse nominem diuinum,& existere eadem existentia qua Deus existit. Non mirum itaque, si hominem a dextris Dei constituit, quoniam hominem in esse Dei attollit, ut sicut eadem Dei de hominis est existentia dc persona, eadem sit sessio. Ac humanitas diuinam per nam secum no trahit, nec in sua ratione complectitur esse diu inum, quamuis ab illo fulciatur inconfusa&immutata. Ideo nec esse Dei, nec assidere aὸ dexteram Dei, humanitati in se congruunt , licet humanitatis personae filio Dei incarnato homini probe & vere con
petat. Fallaciam ergo comittunt Brctiani,cum attributa Christo, ut personae hominis, ad humana natura derivant, quo tu in numero recensetur sedere ad dextera P
tris, de quae ipsam sessione assectantur,ut est omnipotentia, omni pr sentia & maiestas aequalis Patri. Verum est igitur Christu ubique adesse, sedere ad dextera Patris,ci omnia posse: sed male eadctia ad humanitatem Christi transferuntur, cum aliud sit Christus homo, aliud eius humanitas, siue corpus atque anima. Quymobrem omnes textus allegati male adaptantur corpori Christi & animae, cum de toto homine composito &persona diuina de humanitate conscribantur, qui ad dexteram Patris quidem a primo temporc incarnationis ascitus su it, non ratione humanitatis, sed personae,quae hominem constituit de fulciuit,atque in eam altitudinem extulit.
Non tamen hic titulus Christo donatur ante ascensionem, quoniam nondum erat demonstratus esse filius Dei, ex resurrectione a mortuis,& alcensionis virtute, nec
illud compositum sua passione expleuerat, quod ab ipso expleri oportere decre
uerat Dcus, antequam totum gauderet praemio, & ad dexteram Patris ascenderet,
id est,ad exercitium atque usum fructum potestatis & glori ,ac talicitatis diuinae.
356쪽
Ista quidem est germana & syncera cossessus ad dexteram Patris explicatio. Quod .s anxius sellicitaris nosse,quid accedat humanitati in se ex illa sessione, plurima acia, maxima donares odemus. Praeterquam enim quod ex unione personali, de quadas ire ad Dei atque hominis compositione,eleuatur ad ςqualitatem Dei,& sedem, licet non in se, inquam nec ratione suae proprietatis, sed in persona cui insistit, &a qua sustinetur, in ipsam insuper defluunt tanto ampliores praerogatiuae, quanto propius ad ipsam dexteram accedit. Hoc ut facilius intelligatur, multi sunt gradus contingendi alicuius dexteram, quocunque modo exponatur, nec vi verborum potest concludi ex sessione ad dexteram alicuius par impertu de aequale cum eo cui assidetur: imo ne quidem unus modus assidendi recte colligeretur ex assessione ad dexteram alicuius. Fideles sane promisit Deus se collocaturum cum Christo in coelestibus, &Christus rogat Patrem,ut una secum sint illi ubi ipse suetit: qui tamen non assequetur parem cum humanitate Christi matellatis, gloriae, ac litatis gradum Scriptura cnim proximitatem ad Deum eam desert Christo,ut omnia subiecta sint illi pis ter ipsum qui ei subiecit omnia: ita ut videatur statuere quoddam interstitium inter sedentem in throno,& proxime assidentem ad dexteram. Quapropter aut conses.sus non de humanitate proprie dici potest, ncc ea quae pendent ex Dei dextera, ut est omnipotetia,vbiquitas,& alia:aut si de humanitate cossessus dicitur, non aequalitatem cum sedente ac regnante arsuit, ut ostendit Apostolus, sed praerogatiuam prae aliis post se assidentibus*consequentibus. Vnde ex sessione illa humanitas &corpus Christi in persona & in se tot dotes & tantas suscepit, quantas alia creatura non potest capere: quia nulla alia tam intime ac finitime adhaeret dexterae Dei sicuti illa. Ideo omnia subiectassent sub pedibus eius, & collata est omnis potestas in coelo & in terra:accepit gratia, spirituin,&gloriam sine mensura,&alia omnia quae in ipsam polliant congeri: sed inferior Deo semper est collocanda, ut secundum ea quae accipit, semper sit minor Patre, & habeat omnia subiecta , excepto eo qui ipsi subaidit omnia. Qua de causa iterum repeto: aut sessio ad dexteram non ad humanitatem in se, aut si pertinet, non significat aequalitatem potentiae, gloriae & sedilicitatis, sed impartitionem & elargitionem Christo factam, quantam ferre potest creatura, ut abundet in omnibus prae participibus suis, & fruatur potioribus bonis Patris, quemadmodum nostri loquuntur Scholastici. Labascit itaque Brentianorum fiundamentum , cui superstruunt ubi quitatem suam. Non enim ex situ ad dextcram Patris conficitur, deberi corpori Christi potentiam,
praesentiam,&gloriam aequalem cum Deo. Quae ne quis violentius cum Brentianis eniteretur humanitati Christi per dcxlcram Patris arrogare,consulto cauit scriptura,quae dextram illam ne quidem ipsi Christo applicat,nis post ascensionem,&in coelo, ne humanitati per eam vendicetur omnipraesentia. Quae sursiam sunt,quae-
rite, ait Apostolus,ubi Christus est ad dexteram Dei s dens. Et, Constituit eum ad indexteram suam in coelestibus: Et portans omnia verbo virtutis suae sedet ad dexte- ram maiestatis in excelsis: &, Qui est in dextera Dei prosectus in coelum. Veteres Christiani aliquando Christo dexteram Patris attribuunt, ratione pericinae & di
ε ιι p. 6.d. uinitatis ipsius,&per eam,aequalitatem cum Patre sentiunt significari. Sic enim B
D s bia, filius definit: Dextra est dignitati honorisque aequalitas. Et Athanasius scribit, dici i Christum sedere ad dextram Patris, non ad sinistram, quia quod dextrum ac magnificum Patri ascribitur, hoc ipsum quoque filius habeat: atque inde est quod dicit, Omnia quae habet Pater,inea sunt. Sic Damascenus ait, dextram Patris dici, gloriam & honorem diuinitatis. Eo pacto Athanasius non seli filio dexteram P, tris deseri, sed spiritui sancto. Aliquauo transseiunt ad corpus Christi & ipsam hu
357쪽
inanitatem, cui tantum exaltationis & beatitudinis clargita est diuinicas quantum capere potuit creatura, ut apud Theodorctum Athanasius &Cles siostomus dis- 1 . 3. L- putant de corpore Christi efferri, Sede a dextris meis. Sic Damascenus scribit: Iii, dextera Patris filius Dei ante secula existens, ut Deus, & Patri consubstantialis in - nouissimis diebus corporatus, ctiam corporaliter sedet, carne ipsius simul stlo-zriae cclcbritate assiccta. Latini Dodiores aliquando ad utramque naturam in Christo videntur accommodasse, & per dexteram Patris intellexerunt omnem iudicandi potestatem & gloriam. In eum sensum Augustinus interpretatur, Sedere se, sis. ad dexteram Patris, nihil este aliud, quam simul cum Patre gloriam Deitatis, S iudiciariam potestatem habere inanuitabilem: quod videtur sumptum cx loco Matthaei, quo Christus dixit, Amodo videbitis filium hominis sedentem ad dexteram virtutis Dei, & venientem e nubibus coeli. Ab Hebraeorum lingua phrasis ducitur, apud quos Sedere idem cepe sonat quod praeesse δc praesdcre: atque ita Apostolus explicat, cuin dictum, Sede a dextris meis , cxpolit per , Oportet illum regnare, donec ponat inimicos suos sub pedibus suis: & de Antichristo, ita ut in templo Dei sedeat, id est , yraesideat. Aliquando soli humanitati in Christo applicant, & accipiunt pro uclicitatis exuberantia : de qua haec Au- ' gustinus. Numquid Dcus Pater inquit habet dexteram aut sinistram, sicut piam . . c.
corpora Θ Nec nos hoc de Deo Patre lentimus: nulla enim sorma corporis Deus' definitur atque concluditur : scd dextera Patris est beatitudo perpetua , quae Sanctis datur. Scribit idem ad Consensui'. Vnde etiamsi corpus Domini, quod de sepulchro excitatum leuauit in cadum,nsi nisi specie humana, membrisque co-- gitamus, non tamen ita putandum est sedere ad dexteram Patris, ut ei Pater ad sini- stram sedere vidcatur. In illa quippe beatitudine, quae omnem superat humanu in-- tellectum, sola dextera est, de cadem dextera eiusdem beatitudinisnomen est. Cyril-- lus eadem clarius tradit: Nihil aliud intelligitur inquit quando de Deo sedcre, se- ,, des aut solium dicitur, nisi principatus & regia potestas, quam naturaliter halici su- δε
pra omnes creaturas. Magna enim ametia est, sessione & sedcm, aut omnimo situm aliquem Deo attribuere. Sed quae corporaliter de ipso nostro more scribuntur, in conuenienter intelligenda sunt. Quartacii in filius ad dexteram virtutis Dei sedereia scribitur,nihil aliud significatur, nisi non esse filio minorem quam Patri cultum &- honorem attribuendum. Et id sumptum est a consuetudine nostra. In dextris entiri nostris collocamus,quos non minoris dignitatis putamus dia eo significatu non solum aliqui exscripturi s dixerunt Christum sessurum ad dexteram Patris, sed pro
suo modulo & orsine ipsos beatos. Theophylactus tanquam ex Chrysostomo ista jsb. bl is loquitur: Propterea Paulus dixit, Conresius citauit & consedere secit in coelestibus ω i, ,, in Christo Iesu, quia ut ipsie sedet,& nos sedebimus, ut Christus ait, Sedere a dex--tris vel a sinistris non est meum dare vobis, sed quibus paratum est, ct c. Profecto nec ad iudiciariam potestatem, nec ad scelicitatem perfectam ubiquitate opus habet Christus, quia ad agendum non requiritur ubique agentis si ibitantialis. praesentia, sed quemadmodum in Scholis loquimur, si issicit virtualis:ac ne quidem
terrenos Princires oportet corporaliter adeste ubicunque sutim exercent imperita. Ad tertium vero,quod nectebant ex dextera Patiis Bretiani,negamus idem valere, siue ide significare,ascensione Christi in coetu . Qua in re obseruamus Bretianos de in
Cinglianos collictari cotrariis & falsis opinionibus. Nam illi, quoniam sessio ad dexteram spiritaliter capi debet, in eundem sensum rapiunt ei adiunctam ascensionem,ut non localem transitum commonstret, sed in melius aliquid δ diuinius
358쪽
mutationem. Cingliani contra quoniam ascenso ad corporis motu pertineat, seosione similiter ascensioni connexam de corporali de locali situ interpretantur. Vnde Bullingerus & Martyr dupliccni dexterae Dei significatum excogitarunt, ut uno imminense de indefinita Dei gloria atque virtus enuntietur, altero connotetur locus, ubi licitas plena, &perfecta beatitudo florent 5 abundat. Certum non necessc habcinus quicquam inauditum, quod causis nostrae prosit , comminisci. Fatemur dextera Dei ni nil corporale aut locale delineari, sed spiritalem plane vim, gloriam, & talicitatem comprehendi, & consessiun ascensioni Christi apponi ad duo exprimenda, in ascensione Christi, nimirum non corporis solam trans lationem,& loci commutatione declarari, sed conditionis δe status excellentissimi acquisitione:deinde glori , maiestatis ac talicitatis diuti participationem comonstrari. Inique igitur faciunt Brentiani, cum ascensionem ad spiritale sensum pertrahunt, quia comungatur ei cocessus spiritalis & metaphoricus. Inique similiter agiit Cingliani, qui per scssione designari certum locu urgent,quia ascensioni corporalitaquam finis de scopus illa praefigatur. Nos nihil inuoluimus, sed ascensione corporaliter sumimus: cofessum vero ad dextera spiritaliter& metaphorice, pro immesa atque inenarabili virtute, excelletia, & beatitudine, qua ornatur Christus, de dii tur supra uniuersas creaturas. Sed quoniam illa dona apparet in Christi humanitate circumscripta, neque apparueriit illi esse insita de inhabitatia, antequam supra coelos assiimeretur, & quonia ibi destinatur locus reueladae gloriae diuinae & beatitudini conserendae,fit per accides, ut illa regio supercoelestis no per solam metaphoram, sed per quandam metonimiam continentis pro contento appelletur dextera Dei: quia,inctua, potissimum & regulariter ibi in humanitate Christi,& aliis beatis detegitur, resucci,exeritur, & effunditur diuina maiestas, gloria,& talicitas, non quia per se locus sit dextera illa siue excellentia. Quod ergo no idem recidat cum ascensione,nec situm supernatandanu, neque iniquitate sesso ad dexteram Dei secum importet, patet ex eo, quod descesui ad iudiciti,& Christi humanitati etiam in inserioribus partibus terrae existenti ascribitur, ut antea descripturis probauimus. Porro ex sessione illa negamus, quod postremo inserunt Brentiani,corpus Christi fuisse dissipatu,& in ipsa ascensione conuersum informa spiritalu 5: inuisibile, qu cu Deo repleret omnia,&desineret,certo coeli Empyrei loco circusseribi, & oculis cerni. Etenim a Stephano conspectu est corpus ad dexteram Patris,& sua gloria decoratum:& ad dexteram, siue in eade gloria permanes visibile& suis lineametis contentum, descendet ad iudictu,neque in transfiguratione lumen dexterae & m, testatis affulges corpus absorbuit aut substantia immutauit. Non ignoro cotra Stephani visionem multa a Brentio obiici, quasi minime ocularis fuerit, sed in imaginatione animi,cum in Synagoga, non sub Dio gereretur historia,& quasi oculoruacies supra coelos nequiverit Christum perspicere. Cui Martyr & Beeta fatisfaciut,&ostendunt, non intra parietes Synagogae Stephanum egi se suam causam, sed ad ciuitatis portas, siue ad alium locum publicum, ubi coram populo exercebantur iudicia:quod textus innuit,cum intendisse oculos in coetu dicitur, ac vidisse coelos apertos, ut ita penetraret oculis ad eoru fastigium & vertice, & ibi situm intueretur Christu.Neque mim est,imbecillitatem oculorum adiutam fuisse, quo chique modo id acciderit,cum illa actio tota fuerit miraculosa, & naturae vires excesserit. Insuper ista corporis Christi in spiritale specie & inconspicua dissolutio, Eutychetis de corporeChristi de Origenistam damnata dogmata renouat, quo ii postremude nostris corporibus post resurrectione a D. Hieronymo ita describitur. Aliud inquit: nobis spiritale &aethereum corpus promittunt Origenistae quod nec tactiai .. subiacet
359쪽
DE VERITATE E VCH ARISTI C. isq
- subiacet, nec oculis cernitur, nec pondere praegrauatur, & pro locorum in quibus is futurum cst, varietate mutabitur. Bullingerus ex Ioachimi Vastiani criptis contra
Schuenliseidium , huius cana fuisse haeresin ostendit de corporis Cluilli post
ascensionem iminutatione, luam nunc Brentius propugnat. Verba Vadiani ista re-- citat:Contendit Gai par eo translatuni fuisse Christum iuxta carnem, ut homo quide maneat,sed tamen homo Deus factus, S: in Deum assumptus, ut nec sit amplius creatura, nec recte vocari possit. Homo quidem est in gloria verus, sed natura hu- mana in Deum translatus: ut omnino homo non sit, qualis homo est creatura, sed - Deus sit, extra omnem creaturae nomenclaturam postus. Hoc ipsum enim, quod verbum est in gloria,Christus vel iuxta carnem cit per gloriam. Nec igitur creatura' est iuxta corpus,nec in loco est, nec loco circumscribitur. Porro ut tanquam in tabella videatur,quantum a Patribus dissentiant Brentiani de quatuor propositis hoc capite articulis,de Ascensione nimirum, Sede Christi, de supra coelos positu, ac dextera Patris, nec non de humanitatis in sua visibili specie persevcrantia, ordine singulos asseremus, qui antiquas haereses Eutychetis & similium, quas refricant Brentiani, consutant ex ascens one Christi corporali supra omnes coelos, ibique cius dem situ usque ad iudicium, ubi assidet, S: perfuitur dextera Patris, gloria, ac bonorum omnium assi uentia. Distinguunt sane ascensum a conses tu ad dexteram Patris: non tamen hunc interpretantur pro loco, quamuis in loco sit percoelesti illum
attingi & possideri doceant. IREN Eus omnibus haeresibus opponit tanquam scutu fidei Apostolicae Symbolum, in quo narrat Spiritum sanctum per Prophetam pr dicasse passione Christi,& resurrectionem a mortuis, de in carne ad coelos ascensionem ,& de coelis in gloria Patris aduentum eius ad resuscitandam omnem carnem.
M Citatur a Theodorem ex icrtio libro: Quicunque credit, ludit Iesiis Christus ex - Deo genitus est,unum & eundem scies Iesum Christui Acui sunt apertae portae coe-- li propicr suam in carne assumptione: qui ctiam in cadem carne, in qua passus quo-- que est, veniet, Patris gloriam reuelans. TERTU NVs, ut cotra Praxeam probet humanitatem illibatam in Chri is sto perdurare, & diuinitati impermixtam, ait: Hic sedet ad dexteram Patris, non Psister ad suam. Hunc videt Stepnanus, cum lapidaretur, adhuc stantem ad dexteram πι Dei, ut exinde sciliarum, donec ponet illi Patcr omnes inimicos sub pedibus suis. Hic 5 venturus est rursus ita per nubes coeli talis,qualis & ascendat. Repcllit alios, qui omnem carnem a regno arcerent, ex co quod Christi caro no-- strae suntlis perstet in gloria Dei.Cum illic sinquit adhuc sedeat Iesus ad dexteram' patris homo,etsi Deus, caro S sanguis,etsi nostris puriora, idem tamen & substan
tia & forma, tua ascendit, talis citam dcscensurus,ut Angeli affirmant, agnoscendus' scilicet eis, qui illum conuulnerauerunt.' CYPRIANus. Ascendit ad coelos Dominus, non ubi verbum Deus ante nonis fit cra quippe qui erat semper in coelis, & manebat in Patre, sed ubi verbii caro fa-- ctum ante non sedebat. Sedere quoque ad dexteram Patris,carnis assumptae mystcia rium cst. Neque enim incorporeae illi naturae conueniet crista absque assumptioneia carnis adduntur, neque sedis coelestis pcrscctum diuina natura, sed laumana natura
- HIPPO LVTvs Episcopus, ex Oratione in Psal. 13. Vcnit ad portas coelestes. is Angeli una cum eo incedunt. Sunt autem portae cadorum clausae: nondum enim c os ascedita hic primum vidctura coelestibus potestatibus caro ascedens. Dicitur' ergo potestatibus ab Angelis , qui Seruatorem S Dominum praecurrunt Attollite
360쪽
portas principes vestras,& elevamini portae aeternales, o introibit rex gloriae. Eustachius Epis opus Antiochenus: Illinc ergo in throno suo scdere scripsit, significans quod cum diuinissimo spiritu concessor effectus est, propter Deum in ipso astidite habitantem.
ATHAN As Ius ex Oratione maiore De fide: Quae autem de eo adiecimus,Sede a dextris meis, de corpore Dominico dicta sunt. Si enim coelum & terram ego impico, dicit Dominus, omnia autem continct Deus,a nullo autem continetur, in quanam sede sedeti Corpus ergo est,cui dicit, Sede a dextris incis. GREGORI Us N IssENus ex Oratione catechetica: Dextera Dei exaltatus.
Quis ergo est exaltatus: humilis, an altissimus Quid autem est humile, nisi humanutas 3 Altissimus autem quid est aliud, nisi diurnitas Θ Atqui Deus non habet ut exaltetur,cum sit altissimus. A postolus autem dicit humanitate fuisse exaltatam. Exaltatam aut cm csse, eo quod Dominus & Christus facta sit. Non ergo Domini substantiam, quae fuit ante siccula, per hoc verbum ostendit Apostolus, sed humilis in altum euectionem, quae a dextris Dei facta est. Declaratur autem per hoc verbum pictatis mysterium. Qui enim dixit,Dextera Dei exaltatus, aperte detegit arcanam mysterij oeconomiam, quod dextera Dei, quae est eorum omnium quae sunt ess ctrix, quae est Dominus per quem omnia ficta sunt, ipsa hominem sibi unitum ad
propriam deduxit altitudinem per unionem. AMBRO si v s. Amodo videbitis filium hominis sedentem ad dexteram virtutis. & hoc de assumptione corporis dicit.Nam si de aeterna sede diuinitatis quaeris, interrogatus a Pilato, si ipse esset Rex Iudaeorum,ait,In hoc sum natus, ut testimonium perhibeam veritati,&c Propter rationem ergo corporis dicit,Sede ad dexteram meam, donec ponam inimicos tuos scabellum pedum tuorum, &c. Ista ergo sessio ita est hominis,ut Deitati non communicetur, cum sit insiaita. EPIPHANivs in Par phras, qua percurrit Nicenum Symbolum, ista inserit: Idcm passus cst in carne,& resurrexit, & ascendit in coelos,in ipso corpore gloriose sedens in dextera Patris, venturus in ipso corpore in gloria adiudicandum vivos
' rimo Hi ERONYMus. Resurrexit tertia die, ascendit in coelum, sedet ad dexteram Dei Patris,manente ca natura carnis, in qua natus & passus est,in qua etiam resurrexit. Non enim exinanita est humanitatis substantia, sed glorificata, & in aeternum
Avcvs TINVs ad Dardanum. Noli dubitare ibi nunc esse hominem Christum Iesum,unde venturus est,memoriterque recole,& fideliter tene Christianam cosessionem,quoniam resurrexit a mortuis,astendit in coelum, sedet ad dexteram Dei Patris,nec aliunde quam inde venturus iudicare vivos & mortuos. Et sic venturus cst,Angelica illa voce testante,quemadmodum ire visus est in coelum, id est, in eadem carnis forma atque substantia, cui profecto immortalitatem dedit, naturam non abstulit. Dominum nostrum unigenitum Dei filium,aequalem Patri,cundemque hominis filium,quo maior est Pater, & ubique totum praesentem este nodubites, tanquam Deum, &in eodem templo Dei esse tanquam inhabitantem Deum,& in loco aliquo coeli, propter veri corporis modum. Eutyches negabat plane, ut nunc Brentiani, assumptum corpus Christi verum insita propria specie supra coelos, sed putabat transiste in diuinam ac spiritalem ii
tura. Inter antiquos Theodorctus & Vigilius inuehuntur in ipsum vehementius. Theodoretus ita habet. Corpus Dominicusurrexit quide a corruptione & interitu alienu,& impatibile,& immortale,& diuina gloria glorificatu,& a coelestibus ado-