장음표시 사용
51쪽
similitudinem corporis,aut habitum,aut sacramentum,aut signum,ut ex illis spiritaliter interpretandam urgeant Sacramentarij ipsam institutionem: quemas modii ex similibus A rriani & Marcioni ita contendebat rectas ac planas de Trinitate ac diuinitate, atque incarnatione fili j Dei scripturas, in spiritale de figur, riuum intellectu in deprauare Passim occlamant aduersarii, Verba quet locutus sum, spiritus & vita sunt. Sed ne quidem ipsi inter se consentiunt ibi agi de Et
charistia : multo vero minus liquet de ipsius institutione dici, quae noridum fa,cta fuerat.Attamen ut utrique applicari poste annuamus, ita utriasque veritatem,& in verbiis proprietatem, inde vel maxime confirmari suo loco parebit: neque,
si vel ba spiritalia vocarit Christus, sequi propterea non esse ad lateram accipienda, pollea docebimus. Porro si alicubi scriptura efferret, Christum se exhibui se discipulis comedendum in similitudine corporis, vel habitu, aut in figura corporis, ne quidem tum liceret institutioniis sermonem, & alia plane dicta de veritate corporis dominici in Eucharistia, a sua proprietate clorquere: quemadmodum Arrianis & Marcionis is non fuit concessiim , ad Alutis & perspicuis de diuinitate & humanitate fili, Dei scii turis, ex illis locutionibus obscurius postili, praescribere & Oiscere, tametu eniterentur has esse propriaς &rinanis staς Offendere, illas autem pro tenebricoss.& tropicis haberi. Quamobrem cum sim institurioni manere debeat authoritas, etiams nonnulla quasi repugnantia in scripturis inuenirentur expressia& aperta,quanto magis eam valerect obtinerc yar est, cum nihil in uniuersis Euangelicis & Apostolicis literis occurrat, quod de Eucharistia Icriptum sit, in quo ad literam institutionis eius proprietas tabefactari possi, quod de nullo altero fidei articulo contigit.Qua de causa merito veteres Christiani ex Eucharistiae veritate & eius institutione,tanquam ex totius Christianitatis munitissima arce, impetierunt omnes haereticos,qui fidei ai ticulos in dubium vocarunt, & de singulis fidem nostram ex Eucharistia, tanquam ex certiori ac magis indubitato principio, propugnarunt. Merito quoque veteres haeretici, quotquot sere aliquem de fidei ai ticulis oppugnantiat, tandem ipsam Eucharistiam aliqua ex parte aggressi sunt, quasi ipsa stante vix pateret a cessus ad fundamenta teligionis Christianς conuellcnda: merito etiam Sacrumenta ij nostri una proculcata Eucharistia, quasi de fundanaeto deiecti, de omnium fere articulonim ii de & sana doctrina deciderunt: quae omnia suis locis si mus demonstraturi. Sed quid totos allego articulos, cum deprauata Verborum, quibus Eucharistia instituitur, propria intelligentia, vix cuiquam sacrosanct in scripturis dictioni,& tota Christiana religione, suam proprietatem reserueti
nec carnem,nec sanguinem,nec substantiam,nec cilcre,nec bibere, nec altare,
nec factiscium, nec sacerdotium,nec spiritum in baptismo, item pro aqua limrerpretantur,nec patrem,nec filium, quem ab est cro capere substat iam negant, nec alia infinita ac praecipua fidei vocabula in naturali significatione usurpant, sed in ignotas & translatas trahunt
CIRCONSTANTIA CHRISTI INSTITUENTIS
Euchari ham. C A P. 1- , R Do circunstantiarum postular,ut de instituente&authore sacrosanct Eucharistiae dicamus, & attingamus causas, propter quas proprie sitisse elocutum crodimus. Quo minus certὰ alicuius verbis prim fici fidem adhibeamus, tria fossunt nos remorari. Aut enim qui loqui--- tu aliquid maius de se prς dicat, quam valeat prς stare: aut consueuit verba da-
52쪽
re,fallere, atque aliud habere in lingvia promptum, aliud in pectore recondi- Mi re, tum raut singi laris est aliqua ratio, quae cogat loquentem aliud ipsis verbis e r V 'i 'nunciare, aliud tamen per ea intelligere. Cum I esum Christum, filium Dei, &Dcum etae, nullatenus dubitemus, de ipso duos articulos oportet nos prosteri, quos omnis barbarus & infidelis de Deo credit & amplectitur, si modo mentem eius etiam mediocris de diuinitatis natura occupauerit opinio. Vnus est, Deum omnipotentia praedituria, i nillil sit ini possibile, aut dissicile. Alter conuincit Deum veracem esse,qui nec mentiri possit nec velit nec soleat.Ideo extra
controuersiam esse debet homini Christiano, Chistum posse essicere, quod in Eucharistri; institutione suo sermone contestatur, nec solitum hominibus im- honere & verbis illudere,sed potius explanare quae a se vel a Prophetis essent non satis manifestὸ declarata. Profect0 Tertullianus exeo,quod Deus &Christus rimis ta metus omnia pollunt quae loquuntur, in hoc uno tantum impotentes, quod ne ιι isquearit mentiri Ni uult omnia credi,& admitti absurda, quae cogitationi humanae occurrunt, quam a Christiano accipi scripturas de Claristi incarnatione& carnis resurrectione prolatas aliter quam sonent, ne Deus & Christus eius blasphementur de impotentia,aut de mendacio, quasi aliquid tradiderint cre---ο-dendum , quod eorum vires superci,aut quod contra verborum proprietat Te ι
intellexerint. Agebatur autem tu, sicuti nunc,de corporis, carnis & sanguinis di- δε im Misi aetionibus &ain attonibus,quas Marcionissae, ut nunc faciunt Sacramentari j, figurate efferri & spiritalite minime vero ad literam,contendebant,quos V uissime redarguit Tertullianus libris de resurrectione carnis ,& contra Ma
Restat videndum, an aliqua particu aris causa impulerit Christum in promulganda Eucharistia obscurius & incertius eloqui, quam soleret communiter: Tantum abest, ut aliquam fuisse suspicemur, quod ei adfuisse grauissimas serio .colligamus planius,certius, ac dilucidius,quam soleret de aliis rebus,de Euch, ρ ristia pronunciandi. Quomodo enim non moueretur ad apertius ac simpliciils loquendum de tam graui ac periculoso dogmate, praecep to,& noui foederis ac testamenti articulo, quod aci sempiternam sui memoriam tantoeere posteris commendauitὶ Rogamus bona fiae produci, si quid unquam de foederibus &sacrametis decreuerint aut imperauerint Deus & Christus eius, ut credendum, aut cum salutis periculo agendum,etiam in veteri Testamento tropis & figuris obnoxio, quoa aliter sonet quam ad verbum sit intelligendum, aut e vestigio non sit explicatum, si quid in his obscuriὐs inters ritur. CIare enim, propriisque verbis,in Paschalis agni institutione dicitur,tum quid sit sumcdum, nem- tapc talis agnus,tum quid, S quomodo cum eo agendum: tum etiam quae causa eius sit: tum denique quis vlus illius institutionis: nec ibi usquam est sacramentalis phrasis,quam fingunt aduersari j.Sic circuncisio propriis verbis instituitur. sic antiquum foedus & sacramentum sine omni troporum obscuritate promulgatur ,& a Paulo eius promulgatio repetitur. Baptis ini nota est institutio: quae cum esset ab hac verboru figura inchoata, Nisi quis renatus fuerit dentio, non potest intrare in regnu Dei,& ad hanc Nicodemus haereret, omnia ad sensum referens,clare Christus insonuit, Nisi quis renatus fuerit ex aqua & spiritu , sancto, non potest intrare in regnum Dei. An in institutione tanti articuli de pila, tanti dogmatis, tanti praecepti& sacramenti, Christu repente sui moris oblitum suspicabumir, aut patiemur nobis persuaderi, ut si qua essent verborum inuolucra, eodem in textu non explicarit Z Instituebat aiunt Caluinus α
53쪽
Beeta sacramentum:ideb dicendi genus sacramentis proprium sequebatur. Curcrgo saltem, ne erraremus, non admonuit se sacramcntum instituere, aut sacramentali dicendi genere uti, cum nusquam antea tali genere usum ostendis ossit, tametsi prius baptismi sacramcntum instituerit 3 cum denique nullum cripturarum locum de simili dicendi modo proferant aduersari j,ubi ilico non
appareat ex adiunctis sacramentalis ut vocant figura. Hoc postea latius disseretur.Non Christo desilit opportuna occasio tradendi & explanandi huiusinodi inlli tutionem apertius, si aliorsum esset,quam formula sua concipitur, interpretandae An non cadena de re natum scandalum in scxto capite Ioannis, illum satis admonuisset sermonem in institutione temPcrare, de ad eum sensum a comodare,qui nec stos falleret, ncc offenderet, si aliter res haberet quam promistin in ipsa institutione ac promissi exolutione pronuntiauit Z An ad patris dexteram clatus, interroganti Apostolo propter Corinthiorum dissidis,de initi
tutionis veritate tacuisset, si qua faterent in vcrbis sacramentasia aut metaphorica aenigmata Confima ationem stacite ait Paulus institutionis de Eucharistia, nullo verbo immutato, ne sensum immutetis,acccpi a Domino: idcirco desinite inter vos rixari, sed credite, sicut iuxta verbum Domini tradidi vobis. Deinde nihilne noctis, in qua tradcbatur, circunstantia mouebit, ut credamus simpliciter & ingenue Dominum nostrum verba feci sic de Eucta aristia i In ea fatentur Apostoli palam ipsum effari,ac nullum prouerbium, quod non declararet, ab illo dici: in qua se cum Apostolis , non vicum turbis & scruis, quos aliquid celarct, sed cum intimis amicis colloqui proscisus csset: Quia semus, inquit, nescit quid faciat dominus eius. Vos aut cita dixi amicos,quia omnia quae audiui a patre inco, nota feci vobis.In ea conic statur se desiderasse ultimum Pascha edere, & lucem nocti aes rarum tenebris inferre:& interea docebimur a Sacramentariis,obscuriori sic mone ab illo nobis traditum nouum Pascha & nouum testamentum, quam vetus Pascha de testamcntum sanxierit. Minima quaeque non sinebant et
bi Apostoli, quae non interrogarent, si viderentur obscuriora. Edissere nobis aiunt Zizaniorum parabolam: Edissere nobis de cibis parabolam: Ad nos dictu parabolam hanc, an ad omncsὶPcuus confidenter in ipsa passionis nocte petit causam,quare tum sequi Christum non possci: In eadcm Pnilippus post inuit sibi ostenili paucita:Thomas fassus cst ignorantiam si iam: Omnes libere in eadem
quoque nocte conqueruntur ad haec pauca verba, Modicum, & non videbitis me:& iterum modicum,& videbitis me.Nescimus subiiciunt quid loquatur: &rcin apertius eloqui compulentiat In re tanti momenti, in verbis si a literati sensu receditur adeo implicatis, atque alibi inustatis, nautit nemo, nemo percontatur quicquam .At sinqui ut Caluinus&Bceta tacuetunt Apostoli, quoiuam sciebant sacramcntalem esse locutionem, quam nisi animaduertissent, obstupuissent proculdubio ad Christi affrinationem. Sed quaerimus unde potuerint sit spicaritam repente, sacramcntalcm csic locutionem, cum prius non essent admoniti a Christo sacramentum institui, nec unquam antea Christus sua sacramenta simili fommula condidasci, ncc tum cssciat ita sit btiles in scripturis Apostoli, & cxercitati, ut rectas de simplices orationes possent a sacramentalibus & figuratis siccemere. Melius responclent Patres, ideo nec obstupuisse Apostolos, nec obmumaurasse ad tantum prodigium, quoniam antea corripi viderant, qui ad eius promissionem obstupui sciat, de rem prius memincrant sibi promissam ac confirmatam, quae tum exhibebatur: ita ut de exhibitione laetandum sibi magis intelligerent, quam de veritate dubitandum. Sic post resurrectionem non interrogauerunt
54쪽
Christium quis esset, quia sciebant Dominum esse: ac ne prae horrore iussum Do mini de manducanda carne dcciectarent, ait Chrys st. priorem Christum adsitos confirmandos corpus si tu in delibaste,& cepi sic quod aliis porrigeret. PostremJ,quam caulam reperiemus, cur in testamenti & extremae voluntatis csuae testimonio, contra Omnium gentium morem,minus puro sermone & since-es rubim 'ν,-ro , quam solebat in vita anteacta, Apostolis mentem & intentionem Christus trocuderit & cxprompseriti An verbis illis caruit,quibus modo abundant,qui a-un,quam verba sonant,substituunt intelligentiam Z An futuras inde contentiones, omnium praescius, non ante prospexit3 An illas cons illo serere inter nos haeredes per variam testamenti interprctationem studuit Z An illis occurrere una aut altera immutata vocula non potuit,aut noluiti an Vcro potuit Obviam ire, quam fecit, inani fistius:Nam si Vc coelo advocetur & statuatur arbiter inter litigantes Christianos de illo testamenti articulo, de iterum vellet, lamnatis omnibus sectis,pro bobis Catholicis sententiam ferre, an pollet clariori & certiori stilo eam dictare, quam iste sit hoc est corpus meum,quod pro vobis datur: hic est sanguis meus, qui effunditur in renaissionem peccatorum Z Congregentur omnia tribunalia,omnia conferant inter se consilia, quam concipient maici j &arresti pro Catholicis sermulam illa breuiorem,planiorem,& calumniis minus obnoxiam 3 Preclare A rrianos Albanasius sic increpat: Quis,cum Deo sito fidem habeat, loquenti ad cum modum non credat, hic est filius meus dilectus, ni in quo mihi complacui8 At nos longe aequisis Sacramentarios omnes increpamus Quis,cum Christo suo fidem habeat, morienti & testanactum ibum con scienti, ac loquenti ad eum modum non credat, hoc est corpus meum, quod pro vosis datur: hic est sanguis meus,qui pro vobis funditur Θ Hic est filius, ait Teitullianus:sistit,& repraesentat eum, quem Deus antea per Prophetas promi-- . sit. Hoc est corpus meum, funditer verba sun t,quae sistunt & repraesentant carnem, te qua antea dixerat, Et panis quem ego dabo,caro mea est. Cur crgo nos dubitemus credere, ac dicere, quod Christus non dubitauit asserere Z An vero qui verbum cit,verborum significationes ignorauitὶ qui veritas est, loqui vera nesciuit7qui sapientia est, in stultiloquio ernauit Z qui virtus cs in ea fuit infirmi late,ne posset eloqui quae velleti Praeterea Deus ipse Zelotes, tot modis, tot prae- si ceptionibus,tot earum explanationibus, S repetitionibus, in lege veteri cauit ' ' p . ne populus imprudens idololatriam pro diuino ac legitimo cultu capesseret. πAn factus caro, ut nos ab idololatria repurgaret, moriturus nobis idololatriae ym- occasionem maximam praebere voluit, cum paucis verbis immutati nos ab ea λ' 'potuerit in Eucharistia liberare Θ Nemo sine ambigit, quin sermo Christide praesentia corporis sui in altaris se tamento,iam simpliciter & populariter conscriptus,optimos quosque ad ipsum ibi adorandum prouocet de inuit et: a qua impietate si verum est quod exprobrant a lucrsari j in poterat nos retrahere, si orationem ad aliquam figuram tantillum inflexisset: Tot modis in Christi diuinitatem ossendunt,qui iermonem eius de Eucharistia in controuersiam & dubitationem adducunt.Tria peccata insuper contra cundem, ut hominem ac vi ruin bonum,committunt. Hanc ci notam inurunt,ut contra bonorum patrum-
familias prudentiam, testamentum non simplicioribus, quam potuit, verbis condiderit.Bonus ille Patriarcha Iacob, quantiis figuras pro statu prophetiae testamento admistiterit,tamen de re, de qua in testamento vaticinabatur, dilucidius dixit,& clariorem quam unquam antra,sermonem habuit. Peccant in alio quod verba testatoris pro libito corrupunt, transferunt, inuertud de interpolat,
55쪽
cOtra ius omne etiam a Diuo Paulo comprobatum. Fratres ait secudum hominnem loquor: tamen hominis confirmatum testamentum nemo spernit, aut su-- ω s perordii t. Inde Apostolus testamentorum vult singulas syllabas numerari: ideoque ait scriptum ine, semini eius,& non eminibus. Quam audacter vero& impie etiam ipsa verba testamenti Dominici dcprauciat, suis locis annotabitatur.In ciuili foro quis patienter audiret,testamenta communi & assueto sermone condita & conscripta,in spiritalem sensum , ad iraudandos legatis suis haeretades,a cauillatoribus conuerti Z Quis,inquain,litigatorem serret in iudicio flagitatantem, ut haeres, seposito patris testamento,aliunde probet,quid aut quomodo sibi pater legauerit Z Testamctuin enim ad hoc ipsum claris hinc a lanae mentatis testatore disponitur, ut inde tum haeredes, i una alij, ipsus ultimam volunt,tem liquido discere,ac certo cognoscere possint. Nisilominus in Ecclesia, domo Dei, & veritatis asylo, ferunt Christiani Christi sui testamentum, planissi
mis verbis comprehens una:quibus ztiam .lcmonstratur,non tantum enarratur,
quid ab illo nobis legatum sit,in sensum spiri talem fguratum, imo in varios oepugnantes tropicos intellectus rapi & peruerit,atque aliunde comminisci, quid pater coelestis nobis testamento reliquerit.Temis,piaculum non leue puto,sentire,nihil noui Ecclesiae legatum a Claristo,& testamento derelictum, quam panis aridi frustillum & visu pauxillum in sui memoriam. Etenim quodcunque spiritale,quod per Coenam nos assequi iactant Sacramentari,per alia iam donata a Christo, de Deo, nos & patres nostri etiam sub lege assequebamur,& quotidie sine Coena, per Euangelij auditionem,& mentis ac fidei eleuationem in D cum,assequimur,quemadmodum docent ipsi aduersarij,&inculcant. Natura fert, de ratio imperat, ut charissimis nostris liberis aliquid nouum, & quod habemus pretiosis limum, in nostra potestate situm, gaudeamus testanacto ad sempiternam nostri recordationcm tradere. Ob id Christus postrcinum illud mysterium euulgauit,quod certissimum faceret indicium ,& memoriam obsignaret summae suae potentiae, ac summae erga nos dilectionis: de quo nos Dauid ad-6. H - monuit,cum cecinit,1 cmoriam siccit omnium mirabilium suorum misericors& miserator Dominus: escam dedit timentibus se. Et Chrysostomus tape amplificat & commendat incomparabilem Christi charitatem erga nos in hoc socramento ostensam, quo nos pascit carne ac proprio sanguine, de ita amorem matrum in libcros, &pastolum in gregem antecellit. Vnde sapieter Augustinus obseruat,Dominum Iesum, quo vehemetius commendaret mysterij istius altitudinem,ultimum hoc voluisse infigere cordibus & memoriae discipulorum, a missus. quibus ad passionem digressurus crat. Ab eodem, quanta debeatur testamenti m- verbis reuerentia,ita scribitur. Quid hoc est inquit rogo,cum verba nouissima morientis audiuntur, ituri ad inferos, nemo dicit eum esse mentitum,& impius iudicatur haeres, qui serie illa contempserit Quomodo ergo cffugiemus iram Dei, si vel non credentes, vel contemnentes, repulerimus verba nouissima & vnici fili j Dei,& Domini ac saluatoris,& ituri in coelum,& inde pros spectim quis ea negligat, quis observet, & inde venturi ut de omnibus maicet Habeo manifestissimam vocem pastoris mei commendantis milii, & sine ullis ambagibus exprimentis Ecclesiam, lihi imputabo,si ab eius grege, quod est ipsa Ecclesia, per verba hominum seduci atque aberrare voluero, cum me praescrtim admonvcrit, licens, Quae sunt oues meae, cena meam audiunt, & sequuntur me. Ecce Vox citas clara,& aperta,& audita. Qui cum non sequitur, quomodo se ouem eius dicere audebit 3
56쪽
DE VERITATE EUCHARISTIPE. 7 CI RCVN ST A NTI A FINIS IN STITUTAE
, O s T R E M o Augustinus monet sipectandum sinem scripturae de qua dubitatur,an propria, an figurata sit. Nam si fidem aedificat, &' Ecclesiam exhilarat, in spem diuinae dilectionis,& haereditatis aetem nae,eius proprietas retinenda prorsus est & amplectenda. At historial & descriptio Coenae, finem institutionis, ne coniecturis agamus,
innuit este commendationem charitatis, qua Christus toto vitae cursu, & in morte dilexit nos: memoriam mirabilium operum eius, & beneficiorum, quibus affecit genum humanum: remissionem peccatorum,quam in rerum oblatam perceptione proponit & promittit: intimam denique cum Christo & Deo nostri coniunctionem. An plura , an potiora excogitari postunt ad confirmandam aliquam in sua proprietate scripturam Z Qui semetipsum donat per proprium corpus in mysterio, quomodo non omnia nobis donabit Z Quid pretiosius,quid
dignius habuit Christus, quod sitis daret, quam seipsum Θ Totum enim quod de
nobis sumpsit, totum nobis contulit, non modo in pretium per crucem, sed in cibum per mysterium, ut unum ess ceremur cum ipso. Quo honore, qua mai re dignitate Christus nos potuit honestare, quam ut profiteretur nobiscum se semper velle manere Non negamus multuna frugis & solaminis, Christi in cruce passi memoriam nobis afferre, scimusque quod conscilio eius ad dexteram patris, ubi pro nobis orat de regnat, uniuersam defendat Ecclesiam. At cum certa fide credimus Christum adsistere sacramento,quod sumimus, mirum in modum famina diuinae dilectionis cor nostrum accendit, de Chri iti passi memoriam dulcius recolimus, & illic in coelis apud patrem regnantem adoramus,& illic
in terris apud nos manere non ambigimus, gloriamurque nullam csse tam grandem nationem, quae habeat Deos appropinquantes sibi, sicut Deus noster adest nobis. Cur negamus quod Christi verba clamant An nescimus, quod Ioannes in Coena praefatur, quia pater omnia dedit illi in manus, ut nihil illi sit impossibile 3 An ita osores cius sumus, ut corporcam eius praesentiam abhorreamus defugiamus Z Hoc quidem ingenium cuilibet animanti .i natura traditum est, ut sirem, quam diligit, praesentem habeat, maiori affectu feratur in eam, quam .s absens suerit . atque cum ea si uitur praesente eius discessu animus angitur & perturbatur. Sermoniis Christi corruptores vel non diligunt Christum, aut in ipsis sic natura deprauatur, ut absentem Christum magis diligant, quam praesentem. Tanto alacrius spem remissionis in peccatis concipimus, tantoque sertius contra diabolum ac mundum pugnamus, & dc auxilio magis confidimus, quanto praesentiorem Christum nobis adesse senserimus,& eius praesentia magis ficinamur. Nain scuti milites huius seculi aduersiis hostes , praesente duce, constantiu pugnant, ita ut non tantum natura vires praebeat, sed oculus etiam ducis
vim conferat: sic praeliantur animosus Christiani, si praesentem ducem sbum Christum habuerint, secumque esse usque ad consummationem saeculi crediderint , non solii in spiritali praesentia, qua Deus est, sed etiam coryorca, qua homo ipsis in sacramento praestδ est. Nihil sit blimius, nihil excellentius Ecclesia hoc sacramcnto potuit a Deo suscipere, non sistum propter stabitantiae mutationem , quae in eo fit, di alia dona ac bona quae inde capit, sed quod in unum
corpus cum suo pallore de Christo redigitur, non tantum spiritu, quod recta fides & charitas sincera consequitur,ssed ut simus membra corporis eius ex carne
57쪽
PRIMA REPETITION ossibus eius, quemadmodum vetustissimi Patres locum Apostoli interpretan
tur, &postea simius tractaturi stupendum sane ci hoc mysterium,&omnem ad mirationem superat. Sed licet humana mens ad tantae cognitionis altitudinem at i instere nequeat, ut rationem tantae diuinae dignationis comprehendat: absit tamen vi negare praesumat, quod scriptura assumat, α tot modis fidem, spem, &charitatem accendit&aedilicat Pudeat Vero aduersarios suae temeritatis,qui ne sua bona norint, Christi gloriam obscurant, eiusque verbis vim faciunt, nihilque eius sacramento relinquunt, quod deceat circunilantias illas ab Euangelistis adeo dili stenter descriptas, 5 quod inanes lesis figuras excedat. Excipiunt aduersum nos aduersari j ex eodem Augustino, quasi dictum Christi figuratum sit, quia flagitium sapiat .Hoc quidem Verum cli, ii textus nullo spectato fine acciperetur,ait ipse Au- eustinus: verum sit res ipsa instituta consideretur, ut communicetur Christi passi nibus, flagitium non est.sed de hoc, tertiae repetitionis pruno capit 5 ahas c piosus de institutionis fine.
EXCUTITVR INSTITUTIONIS TEXTUS ET
primum a dura veteris C A P. 7.
V M i N enarrandis gestis Christi polleant Euangelistae mira ve borum breuitate, de rerum ac mysteriorum copia, tum maxime ipsorum haec diuina plane industria in descriptione Coenae domi' nicae clucet:Sunt enim admodum diligentes in dictorum & facto rum a Christo circunstantiis defignandis & exprimendis, qui biiuveritas de dignitas rei oblatς in Coena demonstretur. In funama,triatum instituta & inchoata a Christo declarant, nouum Pascha, nouum Testimet tum, & nouum Euangelij regnum, quorum unumquodque figurarum nebulas depellit, ne in eorum institutione figuras figliris si abstitutas somniemus. Exo diuntur a statuenda Christi potentia, quae valeret esticere, quod effectum verba significarent: finem dc ualentioncm amrotant, atque temporis opportunitatem, vi inde aliquid augustius ac diuinius solito ab illa praestitum statim coniiciamus. Ante diem sessum Paschae s ait D. Ioannes in sciens Iesias, quia vcnit hora eius, ut transeat de hoc mundo ad patrenucum dilexisset suos qui erant in mundo,in finem dilexit eos: sciens quia omnia dedit ei pater in manus,&quia a Deo exivit, & ad Deum vadit, surgit a Coena, ac ponit vestimenta sua. Hic Euangelista causam institutionis subindicat fuisse vehementissimam Christi erga nos charitatem, qua nec vitae suae pepercit, quin eam pro nobis profunderct, nec carni, quin ipsam ad pedes nostros, & in nostrum estim dcmitteret: potentiam praeterea amplificat, qua coaequalis cli et patri. Temporis vero cum aliis Eumpelisiis idem Ioannes triplicem circunstantiam attingit: veteris Coenae ac Paschalis adimpletionem , instantem Christi mortem, & vesperam quae inchoaret nouum diem, suarum tenebrarum exposceret illustrationem. Addamus coenaculi amplioris, ac loci sit petioris bene compositi atque ornati, a Christo factam selectionem, quo sursum corda habere, de animum, corpus, ac locum, ad tanti mysteri j doctrinam,ce-
lebrationem, & susceptionem apparare seu disponere monemur & iubemur. Tantae venerationi fuit primis Christianis locus hic , ut ipsum appellarim si periorem Apostolorum Ecclesiam: & in ea praedicarint Apostolos Liturgiam Celebrasse , ex eaque Virginem matrem mortuam in Getias emani asportatam fuisse. Non fraetcrcamus pcdum lauacrum , quod ante Euclaristiae confectioncm
58쪽
nem adhibitum a Christo D. Ioannes innuit, & testantur antiquissimi scriptores Tatianus Z Ammonius,ut Sedulium de Euthymium atque alios omittam , quo doceremur ad illam illota constientia non accedere. postremd Euangelistae non obscure tradunt,& cum Caluino,BeZ atque ali) fere omnes aduersari j consenti ut, Christum ordine triplicem Coenant pcregisse: typicam seu figuratium cx Agno paschali,quem stando & calceis non detractis sellinanter, iuxta legis praeseriptum, manducauit cum Apostolis: alteram communem, cum mensae accubuissct, quam longius & ad multam noctem, interpositis vanis sermonibus de proditore de aliis rebus protraxit, de in qua poculum libatorium propinauit,suisque cxhibuit : a qua surrexit, de Pedes Apostolorum abluit, ad inensamque rediit, ut tertiam Coenam mysticam, siue sacramentum sacrosanctae Eucharistiae instrueret, utique a duabus ante edentibus differentem de alienam. Qua de causa enim candem, aut alteri parem Iteraret Antequam vero progrediamur, cogor duabus pugnantibus opinionibus de Christi facto occurrere. Uni videtur ab ipso pascha Iudaicum non fuisse cclebratum, quod scri iis .ic tardius, quam posset agnus ab ipse immolari de apparari, dceo fuerit cum Apostolis collocutus, & ciuitatem Hierusalem ingressus. Caluino contra & Bezae placet, Christum viro die anteuertisse Iudaeos, qui eo anno non decimaquarta luna iuxta legem comederunt pascha, sed in quintam decimam procrastinarunt, quoniam coincideret Sabbatum magnum, & cx traditione habebant, ut duo festa in unum diem conferrent, quoties unum alteri succederet. Scio Nicephorum, Muniferum, Osiandrum, atque alios non indoctos eam sequi sententiam. Verane sit, an falla, non pugno: tantum nego ex Euangelio liquere, quod uno die Iudaeos Christus anteuerterit. Sedar tea priorem opinionem excutiamus. Imprimis nihil exactius praecipiebatur Iudaeis, quam legitima Pasthalis solemnitas. Qua de causa qui Iudaeos assigere, aut eorum Rempublicam diuexare de perturbare nitebantur, Paschales ceremonias corrumpebant: nihil vero prius aut potius curabant, quam legitimos ritus feriendi Paschatis , qui collapstim Reipub Iudaicae statum restituebant in integrum , tanquam ab hoc sisto potissima pars religionis Iudai cae penderct: quemadmodiam legitur in historia Ezechiae, Iosiae, Esdrae, S: Macabaeorum: neque Ezechiel vaticinatus de reparatione status Iudaici Pascha silentio praeteriit. Ex qua cura de diu ligentia datur nobis documentum, quantum intersit Reipublicae, ut venim Pascha, & Eucharistia sarta tecta seruetur, ac rite administrctur. An vero credibile
est, a Christo legis hoc praecipuum caput fuisse neglectium, cum leuia quaeque obiret ad scandalum euitandum 3 Deinde ex Euangeliorum lectione planum fit, Apostolos apparasse Pastha, S: Christum de ipso epulatum fuisse. Scriptum est enim , Prima die azymorum quando Pascha sacrificabant, dicunt ei discipuli,
Quo Vis eamus, de parcnius tibi manducare Pascha 3 Et abierunt discipuli, ¶uerunt Pascha. Item, Venit dies agymorum, in qua necesse erat immolari Pascha. Et misit Petrum de Ioannem, dicens, Euntes parate nobis Pascha ut manducemus. At non de agno volunt hic intelligi Pasclia, sed de pane azymo, atque aliis ad Pasthalem sblemnitatem requisitiis. Sed textus repugnat: bis enim dicitur, Quando Pastha fictificabant, de , Venit dies in qua necesse erat immolari Pastha. Quod utique interpretari de azymis non possumus, sed de agno capi debet. At i inquiunt in quando misit CKristus Apostolos, tardius crat, quam Vt apparari agnus possiet, de fieret Pasclia: nam oportebat ipsum decima luna segregari de asseruari , & decima quarta inter duas vesperas immolari a patrei milias, de de eius sanguine eoiles illiniri, carnes allati, de lxstucas agre-
59쪽
stes conquiri, quae omnia paucis horis Apostoli nequiuerunt praestare.Adiungunt, duodecim Apostolorum numerum minorem fuisse, quam sufficeret ad edendum agnum, siue hoedum anniculum in Palestina alitum, ubi dupla quantitate nostros cxcedere dicuntur. Verum apparet ex Iosepho cives Hierosolimitanos exteris aduenientibus ad celcbrandum Pascha, 5 cubicula, agnos, & omnia ne-
cessaria solitos praeparare,& pretio accepto subministrare. Qua de caiisa in Euangelio scribitur,Ite ad quendam, & ipse ostcndet vobis coenaculum magnum stratum , & ibi parate. Ccenaculum utique iam in eum vitam instructum, quod pretio vel precario conduxerunt Apostoli de more: atque ita fiebat de agnis: adeo ut quisque ciuis tot agnos decima die separarct, quot opus haberent exterorum familiae , quarum capaces haberet aedes,& sub uno cive plures agni a pluribus iustis familiis per cubicula & mansiones earumdem aedium partitis, manducari postent. Iusta autem familia, viceni aut deni homines censebantur,sicut idem Iosephus author est. Si quid vero reliquiarum superesset de agno, quem hominum numerus non excedisset, igne consumebatur. Apostoli itaque statim ad manum pasthalem agnum inuenerunt, quem Christo aduenienti immolandum seruauerunt, aut ciuis aedium Dominus, aut ipsim et ad s.cerdotem de more sacrificandum detulerunt , sicut in usu suisse Iosephus ostendit.Sed de his amplius, cum ad sacrificium Misi, ventum fuerit. Porro non est quod miremur, Caluinum & Bezam de sacrosancta Eucharistia, re dissicillima, & paucis verbis comprehensa, varia, pugnantia, & absurda multa arroganter & impudenter effutire, cum de Paschate Iudaico a Christo peracto, multa inepta, imperita & contraria comminiscantur. Pugnant inter se, Christum pascha Iudaicum cum patres milias egisse,& uno die anticipasse Paschatis apud Iudaeos celebritatem. Si enim eo die ex traditione nefas fuit Iudaei s Pas halem agnum delibare, quis credet patremsimilias, contra morem gentis traditionibus addictissimae, Christo acquievisse Pugnant, Christum defunctum fuisse agni Paschalis osscio, flando antequam coenaculum conscenderet: & tamen de codcmagno dici, Desiderio desideraui hoc Pascha edere vobiscum, antequam patiar.
quod dictum ab illo fuit, postquam distabuisset in coenaculo. Mirum est Caluinum & BeZam agnoscere Iudaeorum traditiones, contra toties repetitum legis praeceptum de luna quartadecima, & nullas Christianorum etiam scripturis concordes , aut non aduersas admittere. Pugnant, a Christo pascha Iudaicum cum patres amilias fuisse persectum decima luarta luna, priusquam in coenaculum ad opus sui ministeri j secederet: & eundem Christum iam profunda nocte cum solis suis duodecim accumbentem, inter duas vesperas Iudaeorum pascha secisse.quod utrunque Caluinus docet, & perinde est, ac si diceret, Christum bis agno paschali operam dedisse. Ineptum est & imperitum, quod Caluinus duas vesperas decimaequanae lunae definiuit, a solis occasu eiusdem diei usque ad primam lucem consequentis: quasi prior vespcra a solis occasu eiusdem diei usque ad obscuram noctem produceretur, &posterior cum solis si1bsequente ortu coniungeretur, Vt inter duas vcsperas probct Christum vacasse agno immolando, & manducando. Sed quid stultius fingi potest, quam vesperas decimi quarti diei, quas occasus solis excludit, nocti decimi quinti diei attribuere puduit quidem Beram huius erroris,&spatium temporis, quod occas ini solis insequebatur, decimiquinti diei initio tribuit, quoniam hora duodecima Hebraeis diem finiat: sed non vidit eo pacto se in repugnantiam incidere. scribit enim Christum decimaquarta peregisse pascha, de viro aie Iudaeos praeuenisse: de interim ea nocte, quam assignat decimaequintae lunae
60쪽
lunae, id factum a Christo contendit. Nihil vero tot argutiis opus est, cum actio Christi cum lege prorsiis conii eniat. Immolabatur agnus quartadecima luna prunimensis ad vesperam, ita ut tempus immolandi complecteretur totum die usque ad vespera, quae ingruebat nocti decimaequintae,qua tota nocte licebat cdcre agnum, Ita enim scriptura iubebat, Edcnt carnes nocte illa altas igne, nec remanebit qui quam ex eo usque mane ita ut celebritas agni Paschalis diem quartum lecimum,&noctem decimiquinti occuparet, sed illum ad immolationem, hanc vero ad esum. Quod si tantum licuisset immolare vesperi, potius ascribi deberet agni Pasthalis totus ritus decimaequintae lunae, quam antecc leti:quoniam vcspcra nocti coniuncta pertinet potius aci diem nocti proximum,quam ad alteru superiorem, iuxta scripturae phrasin quae ai vespere & mane diem unum componi.Non nego tamen, quinimmolatio laeta in illa vespera,vt fortasse a Christo facta cit, referretur ad quartum- decimum diem: quoniam familia, e cli seripturis, candem vesperam antecedenti &insequenti diei indifferenterat totiere, eo quod vinitaque annectit. Ob id perini lcbatur opus agere in vespera praeceitcnte sabbatum, & in vespera ipsum finiente: quoniam utraque ut sabbato,ita etiam alitis diebus sabbatum circunstantibus imputabatur. Sic Ioseph ab Arimathia in vespcra magnum fabbatum praeueniete unxit S sepeliuit Iesum,eo quod, sicut notat scriptura,vespcra illa crat de ratione parasceves, quemadmodum S: sabbati: Et piae mulieres in vespera idem sabbatum concludente,cinerunt aromata: quia, inquam,cadem vesi 'cra ut ad sabbatum, ita ad die insequentem pertinebat, quo fas erat operari. Non sum nescius, quid docti homines asserant cum Rabiniis de Iosepho de duplici vespera sellorum, quarum priorema meridie, aut pomeridiana tertia hora ad sextam producunt,& alteram ad noctem usque intempestam: sed vix scriptura cas patitur aut agnoscit subtilitates, nec mihi verisimile viae tur, tribus horis in templo ad trecenta milia agnorum immo lata fuisse,& viscera separatim intra hoc tempus adoleri potuisse, quot sere in felli uitatibus paschae solita inactari narrat Iosepnus. Non tanti est, Vt putemus Christumante Iudaeos coinc lisse de agno, quod scribatur hos non intrasse praetonum 'in '
ne contaminarentur, sed ut manducarent Pascha. Nouimus azymos panes s lemni oriun usui destinatos, & dies sellos scprem,atque inter eos primum, per antonomasiam nomine Pascirae contineri. Ita enim Lucas explicat: Appropinquabat dies sellus azymorum, qui dicitur Pasch.i. & D. Ioannes ait, Parasceve autem Paschae
hora quasi sexta. Qua insignificatione sanctioris tali accipitur, quando Christus dixit, Scitis quia post biduum Pascha fiet: adeo ut non necesse fuerit Berae ctiam textum ipsum deprauare, de vertere, Scitis intra duos dies Pascha fore, & non solum Ecclesiae, sed etiam magistro Caluino repugnare, qui lectionem communem
hoc loco sequitur Quamobrem ne reuocemus in dubium,de 'UO,Vt opinor, ne tuo antiquorum patrum dubitauit, An Christus Iudaicum pascha cum suis distipulis,tanquam paterfain ilias, corii lcmpore & ritu legitimo, dici post expletas de
more epulas comunium ciborum, sacrosanctae Eucharistiae institutioncsubiecit,d suffecit. Quam vero vivam atque expressam Christi agnus hi atque cius eius, imaginem&figuram gerat, D.D. Ioannes & Paulus aperuerunt, quorum alter ait, Os non commulcietis ex eo:alter verb dixit, pastha nostrum immolatus est Chris V ut que epulemur in azymis sinceritatis de veritatis. Quin etiam Caluinus coi irra Magde burgentes contendit, ex paschali agno esse de sacra Coena iudicandum ac stituendum. Porro aenus non merebatur dici Pasclia ex eo tantum,.quod decima quarta luna primi mensis mactarctur. Etenim lex in mactatione
non quiescit, sed de ipsi is et i longὰ magis est follicita , quam de nece: Ideo