장음표시 사용
71쪽
tineatur, si ipsa tantum metaphoricum aut metonymicum Christi corpus,sive v ti& naturalis sacramentum & signum enuntiant, nihil aliud ex Coena reportabi tur : quandoquidem Cana ipsa non plus erogat,quam constituentis verba conte- stentur. Porro duo illa, nempe verborum Christiproprietas, & cxterna ac reali corporis domini ei administratio, maxime & clarissime deprchenditur ex noui Te flamenti institutione, quam sermo Canae de sanguine apud Lucam & Aposto ' tum Paulum comprehendit, cum scribitur, Hoc poculum nouum Testamentum est in meo sanguine,quod pro vobis funditur. Sciamus autem, quid Testamenti se dictio enuntiet,quo ministro, quo pignore, & qua verborum sormula sanciri soleati Quid sit nouum Testamentum, & quando latum fuerit, ex veteris cum notauo foedere collatione elucidemus. Testamenti nomine a Prophetis & Apostoli intelligitur foedus & palmina contractum a Deo cum hominibus , ut ille promissa faciat, si vero debitam praestent mandatis eius obedientiam. Omnia linquiunt Isaraelitae quaecunque dixerit Dominus faciemus, & erimus obedientes.Intelligitur etiam supremae voluntatis ante moriona decretum & placitum. In utraque significatione editum fuit a Christo in Coena testamenium. sed de argumentis quae ad posteriorem sensum spectant,antea egimus. Vt autem de priore ratiocinemur,meminerimus ex scripturis, pignore & tessera veri sanguinis interueniente, foedera &testamenta seri atque iniri:vnde inquit D. Paulusὶ ne primum quidem sine san-- ns. guine dedicatum est:ita ut ex Apostolo inferatur, tanquam absurdissimum, vetus testamentum requisiuisse verum sanguinem, Sc ad noui consectionem nullum sanguinem intercedere. Quamobre si in Coena conditum est aliquod foedus & testata mentum, necesse suit in Coena verum finguinem & praesentem adhibere Sed quoi zzz manifestius eniteat veritas, sciri oportet in foederibus percutiendis,tam in sacris lita
'm i. teriti quam in getilium profanis,eam suisse obseruatam formulam, ut interponeretur praesens victima, quasi tcssera, de qua contrahentibus foedus aequaliter offere-- si1. ii c. batur, ut aequaliter se obligari ad mutuum promi illi in cotestarentur. Sic in Genes, Dcus Abranamo praecipit animalia suaedam diuidi ad foedus cum ipsi, percutiendum: sic Isaac & Abimelech foedus ferientes, de eadem victima conuiuantur.Sic Italiados tento,pilos & carnes agni foederatis, Graeci & Troiani partiuntur. Sic cuin antiquum Testamentum sinciretur a Mose,dc victima portio veri sanguinis oblata fuit Deo, 3 altera portio in populit iraria. sic agnus Paschalis, typus Coenae e pressissimuς,primo immolabatur & osterebatur: deinde populo pars sanguinis tradebatur aedium postibus applicanda,& agnus totus post oblationem edendus ex hibebatur. Sic decuit in nouo Testamento victimam foederalem, qui Christus cst, partim offerri Deo, & partim populo ad pacti vinculum colligandum, ut mutua fiat promi stio, obsignatio,& obligatio. Idcirco ad hunc essectum necesse suit anguinem Christi vere,realiter ac substantialiter per extemum ritum crucis exhiberi Deo: Necesse erit itaque per caeternu quoque ritum Coenae, in qua confici nouum T cstamentum a Christo pronuntiatur, eiusdem sanguinem tam vere populo praeberi,quam suit oblatus Deo. Ob id in Matthaeo iubetur Apostoli bibere, & c. ius alis dumo , inseritur, ac scribitur, no uim re iis isses o: q uasi reddat rationem,cur iubeat eos bibere:quia per rotum & perceptionem sanguinis ex parte hominum esset complendum nouum fordiis de testamentum: de si itini in eadem cla istula significatur idem sanguis mox offerendus alteri parti contrahentium, nimirum Deo ob id pollicetur apud Ioannem eandem carnem se traditurum in cibum,quam esse daturus pro mundi vita. Ob id Coenam cum sua pallione coniunxit,ut ita una, codumque temporc,s deralis suae victimae sanguine S carne utrique
72쪽
utrique parti adna inistraret & exhiberet. Uicti hoc argumento aduersaliorum plerique negant,nouum Testamentum constatum in Coena, sed in ipso cruciis patibu lo,cum sine sanguinis etasione non potuerit ex Apostolo coalescere, quae non secta est in Coena. Caluinus vero in Harmonia fatetur quidem sanguine Christi vero erga nos confirmari Testamentii,sed spiritaliter,& per fidem hau sto. Nos vero non inliciamur,quin ex parte Testamentum Christus in cruce confecerit,ubi sanguinis effusione maduit,& morte I cstamentum co firmauit,patrique pro tellcra foederis& Testamenti, i anguine de cruento modo litauit sed nec Euagelistis refragari pos sumus, qui magno consensu Testamentum in Coena fieri Se condi meminerunt, de Asanguinis effusionem pro tessera Testam enti expresserunt, sed alio modo quam in cruce. si quidem hic incruento modo,& in haustu de potum sine nuctatione effunditur & datur. Qua de causa scripsit Tertullianus,Tcitamentum nouum in Coena misti. A. . Christi sanguine obsignatum fuisse. Ex quo profitemur,nouum Testametum partim in Coen partim in cruce filisse compactum,confirmatum, ac promulgam, uticeremonia foederum a nobis proposita exigebat. Quod si litigare placet, res podemus a Paulo magis Testamentum ascribi cruci quam Coenae quod illic plane sucrit confirmatii morte intercedente, hic vero institu duntaxat. Etenim ipsemet, no in Gaia. . extra portam,sed in ipsa ciuicate Hierusalem, nouum Testamentum editum palam
ostendit,sicut vetus in monte Syna. Adhaec quis eo progredietur audaciae, ut Vecia.
Testamcntu neget hoc in textu legis iniri & publicari,quo Moses dixit, Hic stinguis
testaineti quod mandauit ad vos Deus Curvcrb negare non audebit,nisi quia tex- m .s. rus ita pr dicat de enarrati Ita cum Christus eodem omnino cum Mole,au t cxpressori dicendi genere usus,dicat,Hic est sanguis noui testameti,qui pro vobis ci sunditur in remissionem peccatorum,quis nouum Testamentum hic cinciti infici ibi
tur,ut plus fidei Mosis quam Christi verbis habeat3 Quis a Christo, figurarum illustratore, sanguinem positum cogitabit pro sanguinis fisura in compositione noui Testamenti,quod figurarum nebulas discutit de depellit, cum a Mole figuram parcnte,in promulgatione veteris Testameti, sanguis proprie nominatus sit, idque in cadem loquendi formula,quam Christus est secutus Mim est,qubd aduersarij tam longe a praesenti materia locutiones petant ex veteri Testamento,quales sunt, Circunciso est foedus,Agnus est phase, ut verbis Christi tenebras ossundant, α locutionem Mosis conuenientem cum Christi sermone nolint attedere. Falliturautem Caluinus, cum putat haustum sanquinis internum S spiritalem susscere ad noui Testamenti pactionem.Nam si foedera & sacramenta ad confirmandas pronaissiones oculis subiiciuntur,non internis de spiritalibus beneficiis, qua illorum si inteffectus,sed externis notis, ritibus, ac rebus ob oculos positis celebrari oportet,& quasi sigillis constabiliri: alioqui si spiritali actione perficerciatur, nemo indignus vi quam suisset circunctius, nemo baptisatus, & tamen in illis de externis actionibus diis inibatur 5 constituebatutinon autem internis proprie, cum tales nullae fuerint in paruulis, nec fuerint unquam necessariae nisi in adultis ad foederis finem dc fructum adipistendum. Itaque in Coena cum sanguis si,qui testetur in terra coram
hominibus de scedere fili j Dei sicut aqua in baptis ino S s suis sit inquam tessera,
qua contraliatur foedus, oportet ipsum exterius adhiberi, 5c conferri in terra coram hominibus, ut prius contingatur, de per ipsum foedus confirmetur, quam fructus foederis si aritaliter percipiatur Itaque Caluinus, quod postremo loco aduenit post confirmatu foedus, inepte primo loco affert ad constituendum foedus Neque potest negari verba illa,Accepit,fregit ac dedit, dicens, Hoc est corpus meum, de caeterna actione intelligi. Necessario igitur etiam mox sequentia, ac inde dependen-cii;
73쪽
tia verba, Accipite, comedite, bibite, de externa acceptione ac potatione dati intelligenda sunt. Sicut enim externe Dominus accepit, & dedit, ita etiam caeterne accipi, edi ac bibi voluit & praecepit.Sunt enim ista reciproca,Vt quale sit dare , t te sit etiam accipere. Praeterea cum cadem forma citcratur a Mose & a Claristo, Hic est sὰnguis testamenti, quare de externo vero sanguine tessera foederis antiqui Dpud Mosem constabit S: significabit, & cadem non similiter externum verum Christi sanguinem postulabit ad eundem noui foederis incundi finem 3 Et si populo,secundum Caluinum, suffcit spiritaliter sanguinem Christi applicari, igitur so
si iis suis et quoque ipsit in spiritaliter offerri Dco, Δ non externo ritu, etiam in cruce, ad noui Testamcnti consectionem:oportet enim inter paciscentes mutuam es.se pacti tesseram ac ceremoniam. Ista quidem dicta sint ex foederum ac restimcntorum generali & communi regula & formula. Nunc noui circunstantia addatur,&quid argumenti afferat, explicetur. Proculdubio nouum Testimcntum in una Ex v i mi. promissione continetur, quam ex Hieremi aD. Paulus allegat: Ecce dies veniunt,
--,i ' clicit Dominus, & consummabo super domum Israel, & super domum Iuda, testamentum nouum. Et hoc ei Testamentum quod disponam domui Isi uel post
dies illos, quia propitius ero in itatibus eorum,& peccatorum corum iam non et Isis h. .r memorabor. Noua ergo illa promissio de peccatorum venia, bonorum operum
im. gratia,& vita a tcrna,qualia non praestabat uctus Testamentum,noui nomine comprehenditur. At rcninso peccatorum non fit sine sanguiniscilla sone, ait Aposto
lus:idcircδ nouum stadus cum peccatorum condonationem conserat, veri sanguinis effusionem secum importet necessc est. Quapropter Euangelistae cum Paulo, quando noui Testamcnti institutioncm recitant, exprimunt in Coena poculum. sanguinis essundi in remissionem peccatorii sed cffuso ad imitationem Mosis pro aspersione populi, seu sanguinis intinctione & participatione, in Coena locanit: &iam D. ita effusioncm etiam ipsemet Paulus ad Haebreos interpretatur. Porro impossibilecti sanguine hircorum aut taurorum expiari peccata, & corum poenas exolui, quas diuina iustitia reposcit: sed vilius & singularis agni immaculati sanguis tanti preth fuit.Ideo cum ad noui Testamenti inchoationcm sanguis Christi commemoretur in Coena est undi, Idque ad peccatorum exolutionem,non potest capi,nis de vero, naturali,ac substantiali Christi sanguine.Non enim testamentum sanciri potcli,nisi intermedio vero sanguine: nec nouum peccatorum veniam donabit, nasi proprio Christi sanguine collocupletetur. Nec tacendum est, Euangelistas in unica noui Testamenti appellatione figurarum nebulas omnes discutere,& emphasim in sanguine noui Testamenti latere,ut opponatur sanguini ucteris Testamenti, quis rativus, verus tamen sanguis extiterit:qui vero cit noui,&verus,& sine figura alterius, & solius Christi esse potuit. Quamobrem siue ex pignore fixit tum & test, mentorum, siue ex corum formula externa, qua feriebantur, siue ex eorum Proprietate , siue ex effectia noui Testamenti de virtute, textum de sanguine consideres , ipsum non licebit exponere, nisi de vero ac proprio Iesu Christi sanguine qui ad constitutionem noui Testamenti prae to silerit in Coena, & cxteriori actione, tam Deo quam hominibus oblatus. Omitto quod ad figurarum complementum Christus partim suu sanguinem in calice miserit, partim in cruce profit derit. Nam sanguinem hi comm&vitulorum Moses partim in crateras instillabat, partim in altari es luere suaebat, ut delinearetur dii lex in Christo futura sanguinis effuso. texistat. Hoc loco aduersari j ex ista oratione Lucae & Pauli,Hoc poculum nouum est i '' ρ' stamentum in meo sanguine, quod pro vobis effunditur,variam struut & adornant s. - . calumnia, α cx ipsis posterioribus scriptoribus, interpretandos censent priores illos
74쪽
Matthaeum de Marcum. Iam Bezae satisficcimus corrumpenti textum illum,Hic est sanguis, cuius loco substituit, Hoc est sanguis: quoniam a Luca dicatur, Hoc poculum. Ex eo quod idcin Lucas ait, Hoc poculum nouum cis Testamentum in meo sanguine,volunt apud Matthaeum ita expoliti, siue potius interpolari diebun Christi de corpore, Hic panis nouum cshTcllamentum in meo corpore. Tertio contedunt, apud eundem Matthanam co modo panem assi inai i esse corpus Christi,& poculum sanguinem, quo apud Lucam affirmatur poculum csse nouum T stamenturia,nempe tanquam signum de symboluna. Ne permisceamus & conliindamus Euangelistarum oracula, attendamus tria ab ipsis paucis verbis perstringi: Quid sit quod detur nobis a Christo in cibum de potum,nempe corpus & sanguis ipsius: Quid eo corpore dc sanguine agatur, nempe quod sanciatur nouum Tella mentum de foedus inter Deum & genus humanum. Tertio, quomodo illo corpore Se sanguine nouum istud Testamentum percutiatur, nempe iis a dis ribuendo in essem & potum. Ita sit in promulgatione foederis antiqui a Mole,qui ait, Hic cst sanguis testamenti quod mandauit vobis Dominus: ubi ostendit se proferre sanguinem victimarum,se nomine ac mandato Dei foedus icere, idque heri conspersione illius sanguinis in populit. Quid sit quod exhibeatur in cibum de pollina, prima oratione Claristus apua omncs Euangelisias planissime profitetur, Hoc est compus meum quod pro vobiis datur. Matinaeus quidem de Marcus etiam in hac posteriore clausula,Hic cst sanguis noui Testamenti qui pro vobis effunditur, clarius de expressus docent, quid donetur: sed in quem usum, id subobscurius indicant. Appellarunt sanguinem noui testamenti, de ipsi ina coram sisti & epotari admonet: sed non satis declararunt, an esici signum duntaxat,an causa S instrumcntum, neque etiam quando, de ubi iniretur nouum testamentum. Lucas & Paulus utrunque magis illustrant,& aperiunt,sanguine illo condi nouum foedus, ipsumque presenti potione fieri. Hoc poculum aiunt est nouum testametum in sanguine meo: quod ex proprietate Hebraicae linguae, per sanguinem, tanquam per causam & instrumentum foederis, explicari debet:& potionis ceremonia ac ritu nouum illud test mentum toties promissum, per sanguinem Christi verum in s fimi pronunctant. Tradunt itaque mutuas opcras Euangelisiae. Ex Lucae recitatione non satis liquet,
bi sit ille sanguis Christi, in quo aut pcr quem nouum testamentum fit,aut quomodo illud illo sanguine percutiatur. quod utrumque Lucas videtur praeteriisse,
quoniam Matthaeus ec Marcus manifeste tradiderant in Coenae ritu coram adesse sanguinem, in scripserunt, Hic est sanguis meus noui testamenti: eiusque usiani in potione consistere subiunxcrunt, Bibite ex eo omnes: luod cosulto Lucas quoque omisit. Vicillim quae duo paulo ante commemorata Matthaeus de Marcus omiserant, ea diligentius Lucas excutit de supplet. Nec mirari quenquam decet hanc Euangelistarum diuersitatem, cum in hac ipsa sacne Coenae narratione ab aliis aliae particulae ascribantur,quae ab aliis prorsus onestiuntur: atque ita alius aliam particulam vel annotat, vci clarius explanat, quemadmodum a Paulo elucidatur plenius, Hoc facite in meam commemor ationem. Tantum vero abcil, ut ista quodammodo discori concordia ossiciat veritati, ut maximum adiumentum afferat: quoniam si aliter sustent intelligenda. quae omnes Euangelistae intinent immutata, Lucas & Paulus in illo studio variandi detexissent latentem obscuritatem aut tropum, atque aliis verbis in rectum sensum redegissent tam libenter, quam nonnulla alia ad elucidatiotiem non dubitauerunt adiicere. Quamobrem inique faciunt aduersari j, cum Matthaeum de Marcum thidciat deprauare ex sententia Lucaede sanguine,cum sint diuersissimae locutiones, ea lenaque de re diuersis limi sensus.
75쪽
Nam Matthaei & Marci verba commonstrant, quid detur:Lucas Vero, non tam quid ibi distribuatur,explicat, uam quid distribuendo agatur:&proinde no tam
sanguinem ostentare,quam testamentum vigere Voluit. Deinde si coserendae sunt
sententi utra alteri debeat cedere, iniquum est verba Christi, ut ita loquar, ramalia aliis posterioribus ipserum Euangelistarum verbis postponere. In ipsis enim sciero sanctis mysterilistior ratio haberi debet aut boris, & sermonis quo ipsa effatur & instituit, ipsisque virtutem indit: posterior vero cilc debet expositionis. At
Christum elocutum ea sermula verborum, qua utuntur Matthaeus&Marcus,cer
tum est: quia omnes Euangelistae affirmant de re data in cibum,dixisse, Hoc est corpus meum: ut de illa parte dubitari non possit, eam sic fuisse a Domino prol tam. Eadem autem cum prorsis sit ratio de corpore S san ine, valde verisimile . est eandem sermulam sermonis etiam a Christo usurpatam iuisse de sanguine visicut ibi dixerat Hoc est corpus incum, ita diceret, Hic est sanguis meas. Praetereaciem Christus alluserit ad promulgationem veteris testamenti, non dubium quin
etiam sermulam testamentariam potius ex antiquitate repetiuerit, quam nouani
ediderit. Istam antiquam Moses proclamauit, Hic sansuis testamenti quod mandauit vobis Deus. A illuc est in c6sessio, Lucam & Paulli post alios s cripsisse neque est minus credibile Christum semel tantum, & non diuersis modis orationem de sanguine prolocutum esse, cum priorem de corpore tantum semel enuntiauerit, ita ut plane impossibile putetur, Matthaeum & Marcum, Lucam & Paulum in se multi sanguinis distrepantes, eadem ipsa verba Domini retinitisse. Ex quo sequitur, priores duos verba ipsa Christi,& alteros posteriores ampliorcita, quae tunc etiam sertasse desiderabatur,verbis Christi exphanationem attexuisse. Qua de causa Lucas & Paulus magnam partem verborum pretermittunt, quae habent Matthaeus& Marcus: ut appareat illos non decreuisse ipsamet verba Christi exactis sine numeraresed explanare quid sibi vellet sanguis noui testamenti, siue relatus ad noua testamentum Postremo demus, quod postulant aduersarijsecus Lucam eloqui de sanguine, quam Matthaeus & Marcus, aut etiam obscurius quam illi sanguinem statuere:concedamus in ipsus samone etiam si ras delitescere 'attamen nihil inde reportabunt aduersarij, quam haereticorum malitiam & notam, qui sempersunt adnixi,o posterioribus,& paucioribus, S obscurioribus scripturis, planis &manis estis & pluribus praescribere, quemadmodum Irenaeus & Tcrtullianus contra lineticorum morem declamant. Oportet autem ait Tertullianus j secundum
plura intelligi pauciora, & posteriora secundum priora, incerta de certiis, obscura de manifestis praeiudicari. Non decet igitur, quoad priorem sermonem Christi
de fido corpore, quatitor Euangelistas consentientes, per duos posteriores & obscuriores emendare,aut corrigere,sed duos perquatuor ad consentientem intelligentiam reducere. Propter has tres causas inique faciunt aduersari j, quando, Hoc est corpus meum,idem valere volt in ac si diceretur,Hic cibus cst testamentum in corpore inco. quae suae locutio significat usum corporis, non ipsus praesentiam quam demonstrat,Hoc est corpus meum. Quod si quaeritur,An non corpore sanciatur nouum testamentu, sicuti & sanguine: utique sanciri no negamus,& admittimus,Hic cibus est testamentum in corpore meo, perinde dici posse atque, Hoc poculum est testamentum, in sanguine meo. Cur vero talem illustrationem Lucas&Paulus non ascripserint de corpore, sicut ascripserunt ad locutionem de sanguinem est ratio, quod usitatius fuit sanguine studera contrahi & seriri, & quod sanguine vetus tcstamcntum initum sucrit.Ideb Apostolus tanquam axioma ponit, Testamentum siue stadiis non seri sine sanguinis effusione. Propterea Matilianis
76쪽
quoque 5 Marcus aiunt, Hic est sanguis ia oui testamenti non autein,Hoc est co pus noui testamenti. Neque iusti QS saciunt aduersatij,quando urgent poculum seu potionem dici sanguinem ea ratione, qua cile nouum testamentum in sanguines nedicatur. Huius quidem potionis actio,scedus S testamentum contrahit atque exhibet,& ob id ipsum testamentum merito nuncupatur, quia linquam in ipli, Delione testamentum consistit de sit. At in potione non coimituunt aduersari; l n-guinem Christi, sed tantum eius significationem, silue symbolum. Non est igitur serasis eadem dicendi, aut intclligentia: neque certe ob eandem causam dicitur il - . potio sanguis,ob quam testamentum. Sunt enim duae diuersissimae proprietates
illius potionis, quarum una quid ipsa sit, od altera qualis sit, explicat. Matthaeus de
Marcus,quid potio sit,enarrant:Lucas vero Sc Paustus, qualis sit,ostendunt,sive cui seruiat eius usus. Quapropter scdulo cauendum est, ne eas proprietates confundamus,aut ne priorem euertamus, dum posteriorem amplectimur. Neque vero Lucas aut Paulus per potionem vinum intellexerunt, aut alium liquorem distinetiima sanguine Christi, neque huius praesentiam S: exhibitionem minus emcaciter quam alij expresserunt. Matthaeus quidem & Marcus ter inculcant sanguinis externam praesentiam:Primum,quando clarissime dicunt,quod daretur in potum,csse Christi sanguinem: Deinde, cum recitant iussos Apostolos omnes ex eo bibere, quod ut fiat, praesentem adesse necesse est Tertio, cum sanguinem esse noui testamenti testificantur,quod eius praesentiam importat, quia stedera praesenti sanguinne deceat confirmari.Tcr quoque a Luca&Paulo eiusdem sanguinis cxterna exbstentia indicatur. Primo, 'luando potionem asserunt esse nouum testamentum:
quoniam nulla alia quam sanguinis aliqua effusione, uti potio est, stadus potest conciliari: ac magis usi sunt soliditas appellatione, quam sanguinis, quoniam non huius in se substantia,sed vitis facit ad studeris pactionem, & in quo versaretur sanguinis usus ad foedus percutiendum,voluerunt indicare, nimirum in potado. Printerea cum subiungunt esse testamentum in sanguine Christi, sue per eius sanguinem ,hunc etiam exigi praesentem satis innutant: quoniam sanguis requisitus ad se demin confectionem, cxterii s inter pacis ccntes offeratur oportet.Terti δ,quando
potionem illam effundi pro nobis in remissionem peccatorum concludunt, declarant apertissime potionem illam externam nihil aliud esse, aut censeri debere, quam verissimum Claristi sanguinem. Postremo uti Matthaeus de Marcus suis locutionibus sermulam Dederalem Mosis sunt aemulati, Hic est sanguis testamenti: ita Lucas& Paulus aliam sunt imitati de scripturis phrasin foederalem. Vt enim
circuncisionis actio vocatur testamentum, ita potionem appellarunt eodem n mine propter candem causim quia nimirum esset causa&tessera testamenti Tantum vero abest, ut ex Luca& Paulo siguras, Matthaeo de Marco liceat assuere, ut potius irae facile sit submouere. Quominus enim in Matthaeo & Marco possis sanguinem pro figura capere, Lucas & Paulus obsunt, cum aiunt, Testamen tuniin sal iguine ubi sanguinem non permittitur de alio quam de vero Christi sumere, ut in eo significatu in aliis accipias. Vicissim ne testamentum in Luca de Paulo interpreteris pro figura testamenti, impediunt Matthaeus & Marcus, qui aiunt,sanguinent testamenti: ubi nequeas pro figura testamenti capere. Atque ita cum in propria signiscatione cogaris testamentum retinere, cogeris etiam poculum,nec fro vasculo, ncc pro vi no,sed pro veri sanguinis potione, in Luca Se Paulo explicare: ut habeas quomodo potio revera sit nouum testamentum in Christi sanguine, seu causa & tcslcra testamenti noui propter Christi sanguinem,quo constat potio.
Hactenus de verbis Christi, quibus sacram Eucharistiam instituit, de de externa
77쪽
corporis eius ac sanguinis sub speciebus panis & vini exhibitione 5 existcntia, sta erum disputatui uelit:nunc consideremus eiusdem verba, quibus praecedenti
m m. vitii, . bus conantur aduersatij pa iudicium facere. Ista vero sitiat, Hoc facite in meam
commemorationcm : quasi in C a nihil aliud quam memoria passionis sit animo rccolenda. Verum non aduertunt, mortis commemorationem, quae sit per sata
crum ei lumbinon posc lcgitime heri, praetcrquam ii cadcin ipsa caro ab his qui
comedunt hostias,&participes fiunt altaris,ore corporis manducetur Sacra cntinmensa,quae ad alicuius sacri hcij mcmoriam refertur, candcio substantiam quae in altari fuit oblata, necessario continet: alioqui non est eius altaris aut sacri sch me r i. ia cori sὰ & participatio. Hoc constat ex mensa dinmoni pruna & Israclitarum, de qui biiu Apostolus disserit, & quibuscum mensim Domini conscrt. Hoc constat ex agno Paschali,quo oblato eiusdem solius agni caro in memoriam transilientis olim Ana teli comedebatur. Oporici igitur edere verum Christi corpus in Coena exteriori, non solum quia ita mandauit, scd quia sacrificium quo carnem illam in cruce exterius obtulit, in mensa Coenae annuntiandum & coin memorandum cst eiusdem carnis quae oblata fuit,esse cxterno .Hic vcro aduersaris sursum ac deorsum miscent omnia. Manducationcm non ali am in Coena statuunt quam spiritalem, S: his posterioribus verbis Christi subindicatam, eamque renitentibus literis & sillabis adaptare conantur scrin oni Christi, HCC cst corpus incum, atquc inde regem dc externam manducationem excludere, huiusque sermonis sensum deprauare: quasi Christus p buerit exterius symbola tantum ac signa corporis sui, quae internam sidem de recordationem bonoriam nobis collatorum ab ipso cxuscitarciat, quia concludat,Hoc facite in meam commcmorationem, quod iacramentorum finem 5 essectum signorum indicat.Sed absit,ut pracinentia per haec postrema, Hoc facite in meam com mcinorationem, a naturali sensu dimoueamur: quin potius in coplurimum confirmantur. Etenim cum duo sint praecepta, quae ilium ac peculiarem babent sensum, Comedite, Hoc cst corpus incum, &, Hoc facite in meam com mcmorationcm: etiam sise duas res dilicum cnuntiant. Ex duplici effectu ostendit se duo tradere, aut unum ex duobus constatum,corpus suum vςrum,& san-- guinem:cuius es lectum, qui est ii emissionem peccatorum,apponit: & signum exterius ac visibile, quod est sacramentum de monimentum, exlaibens ipsummet corpus cum suo cfectu, de de utroque nos commonefaciens. Deinde aliud est, accipere beneficium, dc aliud,benefici j memore est e: Aliud cli Coena, nempe si an pilo corporis & sanguinis,aliud modus ac sinis capiendi Coenam illam, qui sit perar prehensionem ex fide, de recordationem passionis Dominicae. Propterea non
dixit, Haec est commemoratio mea,aut, Hanc facite commemorationem: scd,Hoc
facite in meam commemorationem: ut aliud scri quam pura recordatio intelligatur, cui tamen actioni sit adnuiccnda memoria. Eo pacto in lege proponitur naturalis agni manducatio vera: postea scribitur huiusmodi manducationem ac ritum colendum sempiterna incinoria libcrationis de AEgypto. quae recordatio non excludcbat anicccdcntcni agni Paschalis manducationem, sed in quem vi im instituet cciir, ostendebat. Ita commemoratio passionis dominicae in Coena non tollit veritat cm prasiniis corporis,& cius rcalcm, atque externam maducationem, cum praeseratur in textu, sicut agni Paschalis manducatio: sed in quem lincio praecipi tur Coena ipsa traditur. Ac ne abutcremur commemorationis nomine, luasi toto interno motu animi contineatur, aut per fidem spiritaliter tantum celebranda sit, Apostolus Paulus canit, & in externo ritu etiam consistere recordationem passionis dominicae Ostcndit. Quotienscunque aitὶ manducabitis panem hunc ,& cali
78쪽
cem Domini bibetis,mortem Domini υ ανγ Μύ .id est annuntiatis, lonec veniat. Ex Apostolo annuntiatur mors Domini, S celebratur memoria Christi in Coena, non verbis nudis, non animo, aut spiritu solo, sed externo ritu & manducatione corporis dati pro nobis,& potu sanguinis effusi.Nam ipsi Coenae ceremonia, quasi quaedam est repraesentatio passionis Domini Graiue carnis immolatae, ac sanguinis effusi in remimonem peccatorum. At si Christus panem & vinum nudum exterius instituisset,& praebui sic longe inicinis & obscurius antiquis sacrificiis passionem Domini representaremus in Cinna: imo periret ratio sacramentorum, SI an logia siue conuenientia inter signum, & signatum. Quae enim congruitas est inters, assionem Domini,& inter panem & vinum, & 'uomodo ista exterius & ad oc uni exhibent illius passionis memoriam, nisi una cum istis adsit corpus quas diuulsum a s ξuine, qui in passione estu sus est,qusque cam representat enicacissime3Pro inde recte censent, qui Hoc ficite in meam commemorationcm, interprctantur, ac si dictum filisset,Hoc facite, ut testificetur de me ac de mea passione, sicut Ioannes Apostolus videtur intellexisse,cum scripsit, Tria sitiat quae testimonium dant in terra,Spiritum,aqua, & sanguis: in quibus duo comprehendit sacramenta ex sententia Caluini & Occolampad ij, Baptistium scilicet,& Coenam: ita vi in b, ptismo aqua cum spiritu contestetur de filio Dei coram oculis hominum in terra,& sanguis in Coena serat testimonium de codem in terra. Vnde fit, ut sanguinem in Coena existere prius necesse sit, quam testimonium edat, & filii Dei praesent,neam memoriam offerat. Exhibetur igitur caro & sanguis Domini externe ori, &animo per sdem interne,& dupliciter pari modo excolitur & exercetur memoria passionis dominicae,ritu externo Coenae, & fidei apprehensioue interna, quemadmodum in Coena Iudaica & Paschali agnus dabatur dupliciter Is ae litis,& duplici ter liberationis ab A gypto monimentum reserebat. Primum, externo modo tradebatur caro ad edendum, & sanguis ad tingendos postes. Deinde illud totum sacrificium cum suo merito valore& expiatione donabatur eis per fidem, interno spiritalique modo, ita ut ipsis cederet in bonum,& propter signatu ab illo aenum Dei fide comprehensum, Deus fieret Populo propitius, ac parceret trani liente Angelo percussore. Menetoria vero transitus& liberationis colebatur externo ritu illiniendi postes, atque aliis obseruationibus ad edendum agnum illum requistis:& insuper recordatione interna talis benefici j a Deo accepti fide concipiebatur,&credebatur, atque ad futuram per Christum redemptionem reserebatur. Idem accidebat in omnibus sacrificiis. Cames vrctimarum modo externo distribuebantur,& tota ipsa victima, eiusque apud Deum pretium & propitiatio propter delineatum Christum illi populo per fidem conferebatur, & memoria venturi Christi dupliciter in ipsis frequentabatur, in descriptione nimirum, & sermulisceremoniarum cxternarum, & in animi atque fidei agitatione. Ad illarum fgur,rum allusionem Christus veritatem expressi S: estim veri agni duplicem constituit, & dupliciter memoria repeti voluit collatum ab illo beneficium. Arbitror extitera,& cx adiunctis circunstantiis constitutae Eucharistiae, comprobari Christum proprie, di simpliciter suisse prolocutum, corpusque ac sanguinem ipsus panis &vini speciebus inesse, & inde revera sumi, & comedi. Tria vero Dypnosophistarum,stuc faciam Coenam cauponantium, Opposit a&aduersaria axiomata, testibinonio script tirae de institutione Eucharistiae prorsus carere video: quorum primum assirmat, datum panem a Christo intellectum fuisse pro figura aut symbolo corporis sibi: alterum comminiscitur, corpus Christi verum non propius accedere ad panem, quam coetu ad terram: S: tertium vomit ampullas S sesquipedalia ver-
79쪽
ba de canalibus, de defluuio, de abstractione substantiae, siue carnis dominicae de coelo:aut ex aduerso de ascensu mentis atque fidei in coelum blatcrat, ut ibi apprehendatur corpus astixum,& sola fide spiritali ter edatur. Horum & similium, quae utramque paginam librorum ab aduersarias editorum occupant & complent, ni hil est in scripturis expressum,aut apparenter ex ipsarum textu clicitum.
EX APOSTOLI PAVLI CAPITIBVS DECIMO ET
undecimo prioris ad Corinthios argumenta, pro verborum Chryli de Eucharistia proprietate, in carnis ci anguinis domini exi sentia. C A P. V.
Pos moto sine aderant iustae cauta, quae ipsum etiam nolui tem impulissent alio sermone institutionem Eucharistiae tradere, si verborum sensum quibus illa continetur, alium esse didicisset a Domino: Nam ipsum angebant ea de re haereses inter Corint bios natae,& obi d populum Dei vitio vexabat Satis indicat ad componendas contentiones diu multumque de Eucharistiae veritate se animo agitasse, S tandem Dominum consuluisse, sed nihil noui ab illo retulisse. Nonnulli aiunt non reprehendi ab Apostolo Corinthiorum de Coena Domini
haereses, sed indecentem actioncm sue cclebrationcm cius: quoniam tantum arguat unumquemque coenam suam praescinere ad manducandum. Verum non ta-
tum hoc agi ed addit, Panis quem frangimus, nonne communicatio corporis Domini est:& non diiudicans cile corpus Domini. Apparci profecto Corinthios iam tum lapsos in haeresia, ac no pluris aestimasse panem Eucliaristiae, quam alium communem, aut saltem quam alium cibum Deo aut idolis ficratum. Idebi ps
Apostolus redarguit, tanquam iam Coenam Dominicam non ederent, nec se ad cana qua deceret veneratione praepararent, nec iudicarent id quod in ea si amerent, esse corpus Christi Totus autem incumbit, ut ostendat tantum intereste interponem Coenae, & alium quemlibet cibum, sicu profanum, seu idolis aut Deo sacrum, quantum interco inis Christi tradituria pro nobis,&aliam quamcunque rem. Recidit itaque tota Apostoli disputatio, quod verba Christi ad literam velit capi, de sub panis & vini specie corpus &sanguinem Domini consistere, & ibi sumi do-ccat, ut Corinthios auocet a sensibus, quibus dccepti, nihil augustius iudicabant de pane de vino Eucharistico,quam de vulgaribus aliis panibus aut alioqui sanctificatis. Duo vero ad constituendum discrinacia poni tmimirum ut iudicent senae ipsos,&id quod edunt sub specie panis & vini,discernat esse corpus & sanguinem
Domini. Praeterea adeo prudenter Apostolus suis in scriptis incedit, vi etiam leuioribus in causis figuras nisi antea enucleatas non soleat in argumentum ducere, ac ne quidem mores cx illis cfformare. An vero repente ex figurata locutione putabitur fundamentum iecisse doctrinae,quam diuinitiὶs acceptam profitetur suiscere ad auferendam de fide Eucharistiae omnem dubitationem Solet etiam particulas quasdam aptissime interliccre, ut magnis di cultatibus viam intercludat: veluti Sacramentum ait hoc magnum est, dico in Christo & Ecclesia, quoniam tum scripturam longius quam verba ferrent, extendebat. Cur non simili stilo ad veritatem constituendam,&ad praesentia ac futura placanda dissidia,non interpositit post verba Domini, Sacramentum hoc magnum est, lico in pane de corpore Domini:praesertim cum ad explicationem sacrametalium locutionum, quas conuenire volunt aduersarii cum Eucharistia, rostquam dixisset, Petra erat Christus, addiderit, Omnia in figura contingcbant illisὶ Cur non eodem modo Eucharistiae sub-
80쪽
subiunxit,Istud in figura corporis sui Dominus tradidit,si,Hoc est corpus meum, est Sacramentalis locutio, umilis huic, Petra crat Chri lius: praesertim inquam cum laboraret inter Corinthios de intelligentia huius Sacramentalis propositionis, Hoc est corpus meum Z Instiper non destituebatur Urbis, quibus distin -
sueret abesse Christum corporaliter, praesentcna tamen spiritu, aut nescio cuius substantiae innuxu, si eam,quam tuentur aduersiri j opinionem verbis inesse iudicasset. Etenim in minori negocio de scipso talem non veretur adhibere distinctionem, presens spiritu, absens corpore: Etsi corpore absens sum, sed spiritii icqrini, svobiscum sum. Non temere etiam unam aut alteram dictionem explanationis causa permutauit, ut intelligantur ab illo relicta, ne quidem ampliorem explicationem desiderare. Pro eo quod Lucas est, Corpus quod pro vobis datur, Paulus subiecit, Frangitur. Hoc vero facite in meam commemorationem, is a paraphrasi ad recordationem dominicae passionis referri ostendit. Quptiescunque manducabitis panem hunc, & calicem bibetis, mortem Domini is , τί A. id cst, annunciatas donec Veniat. Scio Latinos magna ex parte legere no fiangitur, sed Tradetur: Verum Graecorum exemplarium, de vcterum in Graecia Theologo- . rum consensus κλαι ' i agnoscit, & quomodo Dangatur exponit, etiamsi v ij interpretentur vario modo. Omnes fere aduersarii Fractum interpretantur pro Φnobis corpus Christi in passione, quia ipse pro peccatis nostris attritus sit: vitta Pauli cum Luca magis conueniat oratio, praesertim cum in Coeua non putent Christum pro nobis stangi, sed solum panem. Caluinus etiam, Quod pro vobis stangitur, deprauat, quas ex Hebraicae linguae proprietate praesens tempus in futurum commutandum sit, neque frangitur dicendum, sed stan tur, quod pro Immolari accipit. Sed nisi aliunde necessitas accidat, lingua Hebraiaca non compellit temporum significationes permutare: de quam belle Caluinus Frangi, pro immolari in cruce, usurpet, ex his quae statim subiiciemus, iudicet qui volet. Petrus Martyr stactionem ad Christi corpus in passione pertinere existimat, & ipsum tum fractum sui se ait , clim minaae dissolutio accidit. Sed an conueniat ullo modo, etiam decernant ipsi Grammatici. Nusquam sane in scripturis legas Frangi, pro Occidi aut immolari: ut memoriae mandes nouum significatum & scripturis incognitum a Caluino, non tantum coriori Christi , ut praecedenti capite diximus, sed etiam si actionis verbo confingi. Alij ex stactionis appellatione censent, non nisi symbolum comporis , & panem a Christo demonstrari ac tradi, quoniam certissimum sit, siue stangi, idem verbum este, quo utuntur Euangelistae, cum Christum narrant accepisse panem, & stegisse: quod proprie significat in stagna enta secare δc diuidere : id quod sane omnibus modis a Christi corpore in passione filii alienum , cuius etsi dinumerata fuerint omnia ossa, Z caro contusa, os tamen cius nullum fractum, dissocatum, aut comminutum fuit ex co. Hi
rursum dissident inter se. Sunt enim quibus Frangere idem significet quod distribu te & exhibere, iuxta Esaiae dictum, Frange esurienti panem tuum. Alij ia . .
aiunt apud Esaiam verbum poni commune ad distributionem de ad stactionem, sed hoc loco verbum particulare inseri, quo sola partitio &dissecatio denotetur : ob eamque causam exigunt in Cama non tantum porrigi & praebcri panem , sed stangi de rumpi, cum datur: alioqui non existimant rite obseruari institutionem Coens dominicae. Isti quidem omnes recte iudicant κλέι , ad panem
pertinere, ipsique propitii esse in Coena: sed ballucinantur, quando inde non aliud ostendi & dari credui, quam panem, cum addatur alia proprietas, quς in panc non