장음표시 사용
131쪽
De eaeeeptionibus D replicationibus.
Iis Exceptiones peremptoriae , vel. VII. Exceptiones contra actorem adilatoriae. - VIII. Exceptiones contra iudicem. II. Peremptoriae litis finitae .. Ιχ. Dilatoriae exceptioves quando III. Simpliciter peremptoriae. p:oponenda IV Peremptoria exceptiones quan- X. Exceptio maioris excommmibdo proponendae ' cationis. V. Dilatoriarum exceptionum di- XI. Effectiis exceptionis.
visio. XII. Replicationes , duplicatio. I. Dies feriati . nes , triplicationes.
Habet & reus arma sua, quibus in judicio al-
versus actorem utitur , eaque sunt exceptiones .
Exceptio est actionis, vel intentionis exclusio. Ea si omninet perimit, ac tollit actionem, Perpetua & peremptoria , si tantum ad tempus agenti obstat, & causam ad aliud tempus , aut alium judi-Cem, vel logum transfert, temporalis, & dilatoria appellatur .. f. II. Ex peremptoriis exceptionibus quaedam sunt, quae majorem vim habent, & ideo peremptoria litis sinitae dicuntur, ceterae simpliciter perempto. ria appellantur. Primi generis sunt exceptiones it risjurandi, rei judicatae , transactionis. Hae litem jam compositam , atque re medio sublatam oStendunt, & exordium ipsum impediunt litis, vetantaque, ne frustra novum judicium instituatur I). Sed ut locum habeant hujusmodi exceptiones, neqCesse est, quod iis pridem extincta vel jurejurando, vel transactione, vel rejudicata denuo intee easdem Personas, de eadem re, atque ex eadem
petendit Caura instituatur ca) .
132쪽
ptorias uIcimus, iunge major eSt numerus, Cum nulla lare sit actio, quae Contraria GCeptione Sub-m eri , aut tolli aliquando non possit . Ad hoc genus relarantur exceptiones , praescriptionis , doli mali, metus, ct Ceterae, quarum non exiguus est
numeruς, quaeque suis locis in utroque June singillatim explicantur. Hae non impediunt quidem ingressum litis, sed tamen perimunt, & evertunt dictionem institutam , 3. IV. Peremptoriae ex eptiones non modo an iste litem Contestatam, sed etiam postea in qualibet
judicii parte ante rem judicatam cl), quin etiam interdum post rem Uulaatam in Milone judicati
xecte opponuntur ca). Par est ratio exceptionum . quae impediunt exitum sententite, ut si post eam actor azzepetit ,. quod petebat, recte reus exceptionem avertit. i) Leg. 4 π 8 eod. de Excepta, Leg. 2 cod. Sentem
s. U. Dilatoriar ex eptiones aut ipsam resp Ciunt Causam, aut actorem ,. aut judicem. Prioris generis Sunt eXCeptiones. illae k qNae Proponuntur contra libellum, quod sit vel ineptus , vel Obscurus, quod non cesserit solutionis dies, quod feriarum tempore sit emissa Citatio.
f. VI. Feriati dies sunt illi in quibus Iege agmre non licet, α omnis judicialis strepitus conqui
133쪽
scit I). Feriarum quaedam civiles j quaedam e clesiasticae dicuntur ; hoe est quaedam .hominum, quaedam religionis causa institutae sunt. Illae variae sunt Pro more, & legibus Populorum, praecia Puae tamen pertinent ad Commoda messium , ct vindemiarum ca), hae sunt dies devotionum & arari num ca), seu festi dies, quibus religioni operam dare oportet, da quibus Communes dies opponun
tur 4 . Iure civili judiciales actus seriatis diebus
exerceri non possunt s , nisi litigantes sua spo te ad judicem veniant C; sed jure canonico ν naipsis quidem litigantibus consentientibus, eosdem actus festis diebus expedire Iicet cr).
1 Eleganter Ovidius Fast. lib. I vers. 73 opp. r. 3pag. ιν edit. Amsteladami aro1 hos dies expressit his
Lit vucent aures, insanaqua protinus absint Iuro , disser opus, livida lingua, tuum is Ideo a clericis diεs omnes hebdonradae serrae dicuntur, quia clerici nullo die a divinis vacare debent; atque etiam Flaminibus omnes dies seriati erant apud A. Gellium Attis. lib. Io eap. Is pag. 33I edit. LN ura. Batav. I 666, quod recte observavit Baronius ud an. ΑΦ num. 88 tom. I pag. 3i6 edit. Luea. Atque hoc seriae nomen primum hLbdomadae Paschalis diebus datum fuisse, animadvertit Cironius in Parariti. decretalis de Feriis num. y pag. I 47 ed. Rindobon. I 76I, quibus diebus omnes Christiaeni sese ab opere servili abstinere,& sacrosaneta mysteria percipere debebant . Concilium Matisconense II. can. 1 apus Labbaeum tom. 6 eol. 674. Sed seriae vocabulum diebus rixum apud Christianos hae aetate antiquius est. Nam eas memorat Tertullianus de jejuniis e p. 2 pag. s s ed. Veneri i744, cum inquit: proinde nec stationum, qua est' ipse suos quidem dies habebant quarta ferra, sexta. Paschale hoc tempus seriatum secisse Constantium in , tradit Alexander Minnachus de Iuvent. S. Crucis apud Cimulum loc. cit. n. 6 λ
134쪽
& iste exempIo harum feriarum, res s et Iam dies discti sunt feriae , distinctione tamen habita inter ferias simplices, & solemnes Coc. ult. de Feriis .. Sane lex Co stantini memoratur apud Iosephum Scaligerum de Emendω tempor. pv. 776 edit. Genua. I 619, ici qua duae hebdomadae paschales, quarum altera Pascha antecedit, altera sequitur, ab opere faciendo excipiuntur . Nam majores nostri Paschali solemnitati integros dabant dies quindecim, hoc est haebdomadam, qiue Pascha antecedebat, & he
domadam, quae sequebatur ; illa πασχα σταψροσιρον pasch crucis, hare vero πασχα pincha resurrectionis vocabatur . Utriusque generis exempla collegit Ioannes Gaspar Micerus Nesauγ. eccles. tom. I pag. 3 4 cy' t. x p. 1 I e Amstetidam I 682. Generale nomen Paschin,
quod ex Hebraeo pesach, quod transitum significat, utrumque comprehendit. Nam Pascha Christianorum tum passionem , tum resurrectionem includit Christi Servatotis, qui est vere agnus paschalis, qui pro nostrum Salute sese
praebuit hostiam ad sacrificium. De his quindecim diebus Paschalibus lex est Ualentiniani , Theodosii , Arcadii leta
cod. de Feriis, in qua habentur haec: Sanctos quoqua scha dies, qui septena via pracedunt numero, vel sequuntur, in eadem obserυationa numeramus. Consule Gothosredum in eamdem. Leg. 1 t. I eod. Theod. p. I Led. Lipsia I 736, ubi multa habes antiqua testimonia, Q quibus constat, qua reverentia majores nostri quindecim hos paschales dies, quos rebus dabant Religionis, Prosequerentur . Memorant etiam quindecim hos dies, tamquam ubique seriatos, Papianus Ra spons. eis. I 2 apud Schustingium Iurispr. vet. anteuustin. pag. 83 s ed. citis S. Augustinus S m. Is 9 in die domin. oeL PAsch. lib. scol. IO6 m. y pari r ed. Venet. I73 I. S. Ioannes Chry-Gostomus, S. Epiphanius, ceteri, quos laudat Gothostedus '
αὶ Harum seriarum mentis est apud Statium Silv. lib. 4 vers. 39 seq. pag. I98 ed. Lugd. Eatam 167 I. orae jam Latia non miscent jurgia leges, Et paeem piger annus labet, messesque reversa Demisere forum . A. Gellium Noct. Attie. lib. 9 eap. I r pag. 496 editio Lugdun. Batav. I 666 , Plinium lib. 8 epist. 1r pes. τι
edit. Oxonis Iros, Ulpianum Leg. 1 1 3 as is ferit ,
135쪽
S. Augustinum Confess. lib. 9 cap. 2 opp. tom. I eol. Is Ted. Venet. eit., in can. 2 cap. Is quast. Φ, in moe de Feriis . In Leg. 2 cod. Theod. M Feriis omnes dies iuridici esse jubentur, exceptis duobus men- .lsibus messium, & vindemiarum, Kalendis Ianuarii, natalibus urbium maximarum, Romae, & Constantinopolis,
natalibus Imperatorum, quibus & editi in lucem , & imperium auspicati erant, quindecim diebus Paschalibus, qui &.ecclesiastica, & civili lege feriati erant, & omnibus diebus Solis per integrum annum . Multa de feriis tum civilibus, tum ecclesiasticis habent Biniamus Antilo
3) Ita hi dies appellantur in Leg. uin cod. Theodo
4) Leg. 2 eod. de Stat. imagis. De feriatis diebus agit Gregorius IX. . in cap. ult. de Feriis. Inter feriatos festosque dies frequentiores sunt, quos Apostolus Apocalyps. I , & tota Ecclesia Dominicos vocat, a quibus omnis hebdomada initium sumit. Et quamquam Romano more quivis dies a media nocte initium, mediaque nocte, quae sequitur, finem accipiat L. more Romano 8 ff. dae feriis cap. 24 de oc. ' potest. delegae. , tamen quod
attinet ad reverentiam, venerationem, Observationem horum dierum ean. quod die 7s dist. can. I de consecrat,
dist. 3 eap. I de feriis Statutum est, dominicorum dierum venerationem incipere pridie vesperi, & desinere sequenti vespere, nisi aliud locorum consuetudine receptum sit ut eap. a de fortis. Quod inductum est exemplo solemnitatis Paschae, quam Dominus inter duas Vesperas ab
Ilaeb is celebrari Praeceperat. s) Leg. 2 eod. de Feriis. - -
6) Leg. 8 eod. eod. ) Cap. ult. de Feriis. Sed obstare videtur cod. s
de Dol. π contumac., ubi habentur haec: Ipsi mandavimus , ut usque ad Dominicam. per se, vel procuratorem . . ad prasentiam nostram accederet ; itemque cap. II de Accusat. , ubi scriptum est Episcopum ud festum Dominica peremptorie nos meminimus citavisse. Has Decretales quidam ita explicant Mentes, usque ad ,& ad idem saepe esse quod in sea, ut in eod. 9 de Ad instrum. Sed aliud ex cit. cap. 6 non obscure deprchea-
136쪽
Mtur, ut proinde alia eatum Decretalium Sententia sit. Scilicet utroque loco reus citatus fuerat jussu Summi Pontificis, qui derogaverat legi, quae festis diebus judicia exerceri vetabat. Ceterum disertissime Gregorias IX. incit. eod. ult. de Feriis debere inquit judicialem strepi- eum diebus eonquiescere feriatis; idemque jam erat ante Gregorium iure canonico constitutum . Nam Concilio Compendiensi, quod descriptum est in cod. I de Feriis, tu eis ,- inquit de Dominicis diebus, mercatum minime sint, neque placitum, hoc est judicium, quo sensu illud vocabulum saepe usurpatur in Capitularibas Regum Francorum , in legibus Ripuariorum, Longobardorum, aliarumque gentium, unde ortum est Verbum placit re, nimirum judicio contendere. Idem habet Concilium Τrib
Venet. cit. Quod autem addit Gregorius, judiciales actus festis diebus gestos plane irritos esse, id forte ante ipsum nullo canone expreSse statutum fuerat; quamquam id esset nominatim sancitum a Iure civili in leg. 1 1. de Feritis, Or in Leg. 2 cod. eod. Sed quoad dies sestos Gregorius Ius civile emendavit, quoniam , ne cum ConSensu
quidem litigatorum, iis diebus iudiciales actus fieri pe
f. VII. Ad actorem pertinent exceptiones,
quibus reus utitur Contra personam actoris , aut Procuratoris , ut si opponat, alterutrum, vel utriunque esse AEXCOmmuni tum, proscriptum, pupita
Ium, aut alio juris, vel naturae impedimento in judicio stare prohibitum, procuratorem mandato
rarere , aut non recte esSe Constitutum .
S. VIII. Postremo exceptiones Contra judicem duobus ex sontibus hauriuntur , aut quia non est competens, sive legitimus, aut quia suspectus est. Iudex non competens , sive non legitimus il-Ιe dicitur , qui vel extra territorium suum jus diacit, vel inter homines sibi non subjectos, vel sa
ne jurisdictionis modum excedit ci). Suspectus amtem judeS est, qui cognatus, assinis, conjunctus
137쪽
actori, quia cum reo graves inimicitias gerit, quia juris imperitus, quia eidem causae patronus fuit,
quia similem ipse in alio judicio litem habet ca .
1 Conser titulum Codicis : si non a competen. judic. Σ) Cap. 36 de Appellat. Vide etiam Capitularia
f. IX. Omnes dilatoriae exceptiones inter exordia litis 1 , hoc est ante litem Contestatam opponendae sunt a); nisi postea suboriantur, vel postea innotescant 3 . Quia etiam ne dolo, & ma- Iitia rei judicium in longum trahatur, Certus a judice dandus est dies dilatoriis exceptionibus orponendis ἔ quo elapso illae tantum proponi posis
sunt, quas nova obtulit Causa quasque reus iunci
sibi primum fuisse cognitas juratus assirmaverit 4 , itemque illae, quae irritum, & inane judicium faciunt s). Sed praesertim initio litis, alisque ante Ceteras dilatorias exceptiones opponi debet praescriptio fori, ne quis, ea omissa, si ad aliquem actum in judicio pergat, in judicem C - . sensisse videatur M: nisi justa recusandi judicis Causa deinceps exoriatur θ) . Excipitur clericus, qui, uti demonstratum supra est, jurisdictionem Iaici judicis prorogare non Potest.
138쪽
etiam postea potest obici utpote quo probata judietam
niatum, Or nullius momenti controversia reputantur, ut inquit Pontifex, in eap. 4 de Procurat. Eadem ratio est exceptionis revocari procuratoris, Cum mandatum e Piret , posteaquam revoCatum est cod. 3 eod.
nis iἡ qualibet parte litis opponi potest, etiamsi
xeus eam praefinito tempore omiserit; quod jure Singulari cautum est, ne quisquam in periculum anima sua excommunicato communicare cogatur ci) . Tantum post appellationem proposita haec eme
ptio judicii curaum non impedit G ; sed antea
judex ipse ex ossicio debet publice excommunica tum a judicio repellere, quamquam nemo hujusmodi exceptionem objecerit ca). Quoniam vero litigatores eXCestione excommunicationis ad vexandos adversarios abutebantur, sapientissime ab Innocem tio IV certus est constitutus ejus opponendae m das 4 . Scilicet reus, qui illa contra adiorem exceptione utitur, exprimere speciem eXCommunicationis , nomenine excommunitatoris debet, trulamque demonstrare intra dies Octo; secus progrediendum judici in causa est, ac reus in expensas condemnandus. Quod si iterum haec exceptio orii Ciatur , allue probetur, actor a judicio repellitur , sed valent ea quae gesta sunt; Post duas vero via Ces non amplius eadem exceptio, nisi ob juIta Causam , Proponi potest. i p. ri de Except. α) Cap. II de Excus.
139쪽
mum , quod ea recte probata actionem excindit riisve ad tempus , Sive perpetuo , prout eXceptio diis latoria , aut peremptoria est I); alterum, quod reus exceptione actor essicitur ca). Propterea quemadmodum ad actorein probandi onus pertinet , ita& reus probare debet eXceptionem suam 3 ; quod si ipse non praealet, tamen actor non Iiberatur ab onere probandi, quoniam reus, qui eXCipit, actoris intentionem non Censetur confiteri 4 .
αὶ Leg. I is eod. 3 Leg. 19 2s Is de Probat. ) Leg. 9 1. de Excepi. g. XII. Adversus e eptiones comparatae sunt replicationes , quae Sunt adjumenta, & praesidia ,
quibus actor utitur adverSus reum, ut eXCeptionem tollat I) . Nam replicatio est exceptionis exclusio ca), quae tametsi a parte actoris veniat stamen est potius eXCestio, quam actio; quia Opponitur eXcipienti reo, qui in exceptione actor est 3) . Quemadmodum vero rei exceptionem removet actoris replicatio, ita hanc excludit duplicatio rei, atque hanc rursus aes oris triplicatio; ct sic deinceps multiplicantur nomina, dum aut reus,
aut actor objicit 4). Non enim jure civili definitus est modus defensionum, quae ab actore, & areo proponuntur. Sed in soro Ecclesiastico hae duis plicationes; triplicationesque non obtinent; verum
judex ex ossicio iis modum constituit, ct causam definit.
140쪽
replicationi non duplicationem, ut, Tribonianus f. I Inst. de Replicat. , sed triplicationem opponit . In eadem Cum Ulpiano causa est Iulianus in leg. 7 g. Curatρr. F. de Curat. furios. Ne a duobus his Iurisconsultis Tribonianus diSSentiat , sunt qui ex ejus auctoritate utrumque illum
Ulpiani , & Iuliani locum emendandum putant ; sed id
quidem est Contra Omnium veterum exemplarium fidem .
Μeo judicio, nihil est, quod ea de re multo Sermone. laboremus Quae Triboniano est duplicatio, eam antiqui Iurisconsulti replicationem appellarunt; & certe replicarerat rursus plicare, idemque prorsus ac duplicare. Merito igitur replicationem triplicatio excipere debebat .