장음표시 사용
141쪽
I. Quales exceptiones certo ordi- in rebus committatur ne cognoscenda ε Vli I. Spolium actionis, & exca. II. Quaestiones praeiudiciales . pilonis loco proponitur. III. Causae incidentes. IX. Spoliatus ante omnia resti-1v. & v. Causae praeparatoriae, tuendus. earumque spectes . X. & X l. Quando spoliatus non
VI. Spolium quid λ res liuitur VII. Quemadmodum , & quibus
x xceptiones, quae a reo proponuntur, Plures saepe causas, & quaestiones inducunt, quae Certo Or
dine a legibus definito tractande sunt, qui ordo cognitionum appellatur I . Causae autem hujusmo di sunt vel praejudiciales , in quibus ab ranius decisione alterius decisio pendet , vel incidentes, quae nimirum incidunt in ipsa lite , cujus gratia judi- Cium exercetur; vel praparatoria quarum decisio alterius decisionem faciliorem reddit; vel quae qui
dem ex eodem negotio oriuntur, sed tamen ad di- . versa tendunt, neque a se invicem pendent . si Cognitionis nomen proprie ad principem, vel ad
magistratus refertur, Cum princeps Sua Sponte cognoscit, vel magistratui emaitionem committit : vel etiam ipsi magistratus ex suo ossicio cognoscunt, quae cognitio legitima, & extraordinaria appellatur, uti patet ex titulo F. de Extraord. eunte. Hinc illud Suetonii in Claud. e. Is pag. 4so ed. Traject. ad Rhen. I 69I. Alium interpellatum ab adversario de propria lite, negantemque cognitionis rem, sed ordinarii juris esse, agere causam confestim apud se coegit; ita intelligendum est; negantem ad principis cognitionem rem pertinere, atque ajentem ,
ipsum non cognoscere, Sed judicem dare debuisse, apud
142쪽
se eausam agere e si . scillaei eum ordine, & jure in iurisdictione recepto Phetori liceret iudicem dare quod est jurisdictionis leg. 3 F. de jurisd. , ac dare etiam pro
potestate Solitus esset, extraordinariam esse oportuit C gnitionem , quam ipse cogente ossicio suscipiebat, & quam alteri committere non poterat. Atque huC equidem reserendum arbitror quod de Nerone narrat Tacitis Annal. lib. I 3 eap. VI tom. I pag. 89o edit. Amstetid. I 673 , quem ait edixisse, ut Roma nator, per provincias qui pro Pratore, aut Constite essent, jura adversus Publia canos extra ordinem redderent. Alii extraordinarias eo-gnitiones vocant, de quibus nulla ordinaria, Certoque jure actio erat constituta, quaeque a Praetore eXtra ordinem ,& ex aequitate suscipiebantur, easqlie opponunt ordinariis cognitionibus, quae ordinariam habebant actionem, Cert que jure nitebantur. Contra aliis ordinaria cognitio est, quae iudicibus datis competit. Consule Donellum δεών. Civit. lib. 8 eap. 2 n. 4 opp. tom. 2 eol. 693, π lib. II cap. 22 num. 9 2 Io tom. 4 col. I 3FI π seq. ed. Luca,& Scipionem Gentilem de Iur. lib. 2 cap. 2o opp. tom. 3pag. I 87 π seq. ed. Neap. I 76 . Verum facultas judi- Candi , sive ordinaria, sive extraordinaria vulgo cognitio
dicitur let. penuit. 1. de Iur. omn. jud. Quare titulus hic, qui in Gregorianis Decretalibus est de ordine estgnitionum, in prima compilatione inscribitur de ordine judiciorum, quasi idem judicium, & eognitio sit, ut in cap. 3 erpenuit. de ordiu. cognit. Cognitionales sententias memo-νat. Leg. unis. eod. de Senten. prat. , π leg. I 3 eod. de Sent. Has prat. ετ leg. I 3 eod. de Sent. π interloq.,
quae scilicet causa cognio seruntur; & in ter uir. S. Alud etiam eod. de Tem, cr reparat. occurrit verbum cognitionaliter, quo significatur id, quod parte utraque Praesente, & adhibita causae cognitione gestum est.
f. II. Praejudiciales quaestiones noscendae, dein finiendaeque sunt, antequam Causa altera, quae e illis pendet, cognoscatur. Ita si quae mulier assi met , se cum Certo homine iniisse matrimonium , isque excipiat, illud consistere non potuisse Propter impedimentum cognationis, antea haec exce- aptio Cognoscenda est; quoniam ea cognita, aC de
finita, matrimonii quaestio dirimitur t . Similiter
143쪽
exceptio excommunicationis ante Causam, de qua praecipue quaeritur, e pendenda est u); & si petenti haereditatem, & successionem jure cognationis opponatur status natalium, primum de natalibus, quoniam haec quaestio 'praejudicialis est, postea de Successione quaeritur 3 .
i) Cap. de Ordin. eunit. Sed tamen recte est,
vereque animadversum a Iacobo Cujacio in cit. cap. Iopp. tom. 6 col. ἶoa edit. citat. , id quidem obtinere, cum reus actoris intentionem confitetur, Verumtamen priniudicialem, & peremptorium exceptionem proponit . Secus enim cum reus non Confitetur actoris intentionem, non ante est probanda ex ptio, sive dilatoria sive peremptoria , quam actor prubaverit intentionem suam let. 9 d. da Prascription. lora. tempor. , leg. cod. de Excepi. seu prascripta Lug. I9 eod. Ke Probat. , nimirum qui actore non picbante reus absolvitur, quamquam ipse exceptionem Suam non probaverit teg. cod. 4 de Edem, C. δ
αὶ Cap. 19 de Iudic. 3, C p. 3 d. Ordin. cognit. f. III. Causae incidentes ab eodem cognoscenadae sunt judice, cujus est de praecipua causa judicare quamquam ipse minus Competens esset, si
de iis praecipue judicium institutum fuisset I :
nisi causa civilis incidens sit ecclesiastica, quam ne incidenter quidem cognoscere laicus judex potest ca), licet contra integrum sit judici ecclesia. stico de causa civili lucidente judicare 3 .
i) Leg. I eod. de Ord. judic., Leg. 3 eod. de Iudis. Σὶ Cod. 3 de Ordin. cognit., eod. 7 Qui sit. sint legit. 3) Cap. 3 de Donat. inter vir. π uxor.
f. IV. Causam quoque praeparatoriam prius definiri, judiciali ordini aptum, ae conveniens est
144쪽
1 . D quaestionibus civilibus. quae diversae sunt .
neque a se invicem pendent, licet ex eodem negotio orianis r. videndum est,' quomodo propositae sint. Si per moanm actionis separato judicio , utraque atiio in proprio loro expeditur; si per modum reconventioaeis in eodem soro vicissim traiactanda, atque eadem sententia utraque definienda est ca); si per modum exceptionis peremptoria, illa adhibenda ratio est, quam in his exceptionibus misgnoscendis observandam esse. superiori Ioco dea
f. V. Si civiles & criminales causae Concur Tant , distinguendum est utrum altera praejudicia , Iis sit, an semet invicem non attingant. Si causa praejudicialis sis, ea primum Cognoscenda est, SLve civilis ci , sive criminatis sit ca). Si altera Causa alteram non attingat, neque ab ea pendeat. Criminalis quae majoris est momenti, ante Civilem
i) Leg. 3 r cr 6 eod. de Ord. cognat. Atque huc referenda Fat L. 4 cod. de Ordis. Iudic., ubi Constant1-nus inquit sale causam civilem intermitti, ex quo patez, laterdum civilem causam prius esse cognoscendam, - Si causa criminalis indi dependeat, quo spectat Leg. I eod. ae Appellat. . ' et) Leg. I eod. vi Testib. 3 Id quidem generatim est verum, Cum Semper criminalis quaestio gravior habeatur. Sed interdum judex utramque causam & civilem, & criminalem uno iudicio absolvit, cum scilicet actor quaeStionem utramque Prom uit Lib. 4 g. 4 1. Fin. regund. L. I 1. de Publ. judie. O . un. Cod. Ouand. civ. act. crimin. prajud. Quod si
145쪽
actio criminalis priseipaliter est proposita, & reus cIvNlem quaestionem movet, primum illa, tamquam gravior , noscenda est Ieg. 3 g. I as ad Ieg. Iul. de vi publici σιου. 33 c. ad let. Iul. da adult. Quoci etiam diee dum videtur, si quaestio civilis instituta sit, ac reus actorem criminis accusaverit nam causa civili tamdiu supersedendum ese, quamdiu criminalis absoluta fuerit Ieg. 4 e. de Ordin. judic.
g. VI. Sed & exceptio spolii hoc praecipuum habet, ut ea sit expendenda, antequam proposita actio cognoscatur i . Est autem spolium facinus indignum, & iniquum, quo quis ex rei suae possessione , vel quasi dejicitur. Itaque ad spolium utrumque requiritur, quod quis habuerit rei po sessionem , vel quasi, & quod ea per' injuriam
. i) Cap. 2 θ' ult. de Ord. eognis. Est autem a iure canonico inductum spolii judicium, ut quis recuperet possessionem, unde injuria deiectits est, eoque latius explicatum est civile interdictum unde is, cui non omnia ea de re satis con iderata, & provisa erant. Consule Vi catum Vocabul. jur. verb. Spolium, & Voetum in Pand. lib. 43 tit. I 6 num. 7. 13 Cap. Io de O . . potest. jud. deleg., c. IT de Restit. spoliat.
f. VΙΙ. Committitur autem spolium in rebustum immobilibus, tum mobilibus ci), atque etiam in juribus ca); neque vero refert, an vis, dolus Ue intervenerit, quoniam sola culpa, ct bona. fide committi potest. Etiam judex spolii reus est cum neglecto juris ordine alicui possessionem adimit 3 , neqne a spolio alienus est, qui illud mandavit, vel ratum habuit ), imo etiam qui rem spolio ablatam scienter accepit 5 , .non vero terintius bonae fidei possessor.
146쪽
Spolium latissime patet, adeo ut qui qualicumque posses sione, vel quasi inique est privatus spoliatus habeatur. Si uxor a marito divertit, maritus Spoliatus dicitur m 8 de Reuit. spoliat. , modo per legitimum matrimonium in ejus domum traducta fuerit e. ia eod. Μulier spoliataeSt, quae a marito expulsa, & domo ejecta est e. Io. I 2 eod. , qui Suo Se beneficio , aut iure per vim, vellesque abdicare coactus est eup. 2 π 3 eod. , quibus d negantur pensiones, quo hactenus peι ceperunt cap. 9 eod. qui excluduntur ab clectionibus, quibus hactenus interfuerunt c. 3 de Cousia possess. . Iropriet. , qui iniuria extra parochiam, vel ubi sepultura facienda erat, cadaver intulerunt e. 6 de Sepultur. , qui propter nullum contractuia1 possessionem ami erunt.
3) p. 7 de Restit. spoliat. , e. 22 de osse. σpotest. jud. delegat. p. Is de Restit. spoliat. s) Cap. I s eod. Iure Civili interdictum unde vidatur tantum adversus eum, qui vi adhibita possessorem dejecit, non adversus eum, ad quem res ab alio. oleiater ablata pervenit let. 7 de Vi er vi larmat. Nain line i terdictum scriptum est in personam lice modo: Ande milliam mi dejecisti. Sed tuti civili derogat Coelestinus III. in cit. cap. i8, ubi intcrdictum unde vi concedit etiam adversus eum, ad quem non ignarum vitii res ab alio per vim ablata delata est. Fateor equidem . Ius civile etiam adversus haeredem praedonis hoc idem interdictum tribueret. I g. vlt., or l. 2 F. da H π vi arm. , quia nimirum haeres successor universalis est, ad quem omne defuncti vinum dcfertur l. i I I . de Di Uers. Ur temporalib.: prascript., ι. penult. cod. de Acquir. post. ssed non item concedit adversus emptorem, aliumve Suc Cessorem Singularem, qui non Succedit in vitium eius, a quo rem obtinuit. At jure canonico malae fidei emptor succedit etiam in vitium venditoris ι & ideo nihil reseri, bive quis rem per vim abstulerit, sive ab alio ablatam Sciens prudens retinuerit . Errant autem vehementer qui hanc Coelestini constitutionem non pertinere existimant ad interdictum unde vi, sed potius ad . beneficium editum in Can. rudintegranda e. 3 quast. I, quod quidem
147쪽
beneficium perpetuum est. Nam sἱ id verum haberetur, nullum esset inter jus canonicum: & civile discrimen, quoniam ea in re eadem. esset juris utri usque regula; at vero Coelestinus 'ritis eap. I 8 expresse profitetur, sese jure civili derogare, uti patet ex verbis non obstante juris eis lis rigore sancimus eri. Non ignoro, quam multae sint i hae de interpretatione ean. Redintegrada cap. 3 . quast. I. Sed mihi perspicuum videtur, eum Canonem id velle, quod etiam jure civili sancitum est, ut quamquam interdictum unde vi annale sit L. I 1. de κε cr vi armis tamen perpetua fit persequutio rerum vi ablatarum L. penuit. F. do interd. Nihil dico de fide, & auctoritate ejusdem canonis, quem Gratianus adscribit Ioanni I. P. In epist. ad Zachariam Archiepise., Sed Ioannis revera non est . Monsule Berardum Gratiani canones genuini t e.
f. VIII. Spolium vel exceptionis, vel acti nis loco proponitur. Exceptio pertinet ad repellendam intentionem actoris I , qui non auditur, nisi primum rem injuria ablatam restituat a , eaque spolianti contra Spoliatum ex quacumque Causa agente opponi potest, nisi de causa ecclesiastiis
ea egerit 3b. De tertii spolio excipers nequit
reus, nisi in criminalibus, si demonstraverit, si-hi violenter rem universam suam, vel majorem ejus partem ademptam fuisse co). Exceptio autem probari debet intra dies quindecim, posteaquam Proposita est, ne sorte vertatur in fraudem, &judicii cursus retardetur s .
f. IX. Actio spolii eo spectat, ut spoliato
res ablata ante omnia restituatur. Itaque nulla
Contra eum opsani P0test exctatio, quae ad Peti
148쪽
torium pertineat, veluti dominii cr), renunciatio. nis a , quod canonice non sit institutus 3 , quod crimen commiserit ). Adeo sane leges odio habent, improbantque spolium, ut, prado etiam secundum rigorem juris sit restituendus s); quia
neu exceptionis. spolii antea Commissi habenda raatio est, sed tantum vis inspicitur , quae postremo illata fuit. Quinimo non tantum res ablata SP Iiato restituitur, aut ejus loco aestimatio datur. sed etiam sarcienda sunt damna, ac restituendi fructus a spoliante percepti, quin etiam: perci piendi, si spolium vi. aut dolo. malo patratum
sit 6 . Quorum probationem, atque aestimati nem spoliatus jurejurando peragere potest O .
solet spoliatum ante omnia restituendum esse, hoc est nulla audita exceptione, vel objectione; satis est, quod actor spoliatus fuerit L. I g. 3o de Vir. vi arm. s) Cap. ς eod. L. I x U' I 8 Is de Acquis. unamiti. possess. 6ὶ Cap. si de Appellat. , eod. II de Restit. spoliat. Verum gravis inopia spoliantis, qui alienum restituere nequit, nisi primum ipse suum recuperet, impedimento est e quominus spoliatus statim rei suae fructus obtineat cap. I 6 de Restit. spoliat.
p. et de his qua vi mei. eaus. sunt. 6. X. Atque haec quidem regula juris etsi, ut - mlla .exceptio agenti de spolio opponi possit. Uerum extra ordinem-exCeptiones admittuntur. Sic audienda est exceptiot proprietatis, vel quae petistorium respicit, ubi actor consentit t . Contra spolii actionem .dmittitur exceptio spolii, si actor
149쪽
in alia causa reum spoliavit , adeout probationet supor hac exceptione primum noscendae sint, quibus absolutis, reus actori de spolio agenti respondere non cogitur, nisi ab ipso restitutus. fuerit, quoniam exceptio spolii eX earum numero est, quae litis ingressum impediunt a x exceptio ConSaninguinitatis opponi potest marito, a quo uxor discessit, si illico demonstrari queat 3b, si graviorem indagationem postulat, rejicitur, & restitutio decernitur ). Si actor possessorium , & pe vitorium cumulat , vecusare nequit exceptiones , quae petitorium respiciunt c5 ..
XI. Simili modo audienda est exceptio deficientis possessionis se vel etiam quod quis alpossidendum minime aptus. & idoneus suit, proferea restituendus non est laicus, qui ex spiria tualium . . Posse sione dejectus est Idem sit judicium de exceptione vitiosae Possessionis cui jux. eommune aperte adversatur ἀ Ita qui spoliatus. est decimis, quas se in aliena Paraecia habuisse. contendit , non restituitur , nisi primum evident et ostendat, jure se evum possessionem obtinuisse
O . Neque dissimilis ratio est exceptionis privatae occupationis in jure permissae, ac justae desensionis . Licet enim statim vim vi repellere, ne 'vis illata dicitur ab eo qui illico rejicientem ru sus dejicit co . Eodem loco est exceptio, damni irreparabilis . Ita mulier non statim viro restitue
150쪽
da . si Insidias suae vitae factas opponat , sed inte xim in loro tuto commorari debet 4 , nisi maritus idoneam praestet cautionem, per quam illi Consu- Iatur s . Scandali quoque exceptio admittenda, si evidens est; quoniam ut publica offensio, seu scandalum removeatur, juris regulae negliguntur.