장음표시 사용
141쪽
G ad conuincedum gentilem vel sudaeum, R ego fateor: sed aduei sus vos. iiii quoquo modo nomine Christia
no gloriamini, satis vile idoneu ac praeualidum tu quo que eis diu tergiversatus,tamen eoactus es costeri, dicens. Nolo enim nue ad me respicias, quem ad credendum orofessio mea fecit obnoxium, vinci possim non credere ei quem sequor, Sed puta nos cum Iudaeo tractare,puta cum gentili. Quibus vobis ostendisti, te in terim cum quo mihi nue res est, quia te ad credendum proseisio tua fecit obnoxium, satis esse conuictum de
Christo se ipsisse Mo, semi quia ipsum Christum hoc
dixisse in Evangelio ieriptum est,cuius tam praeclaiam
sanctam ψ authoritatem labefactare non audes: ia Scum id ex obliquo audes, difficultatis tuae pretius angustiis S cernens quata ruina te obruat, cum tibi dicitur,
nullam esse seris iura, cui de fictis & dicti, Christi fuagite; esse eredendum, si Euagelio tam sancte late' notissimo credendum ein non putas ct timens ne amisso Christiani nominis pallio, nuda vanitas vestra omni bus conspuenda ct detestanda remaneat :riit sus te saucium colligere conaris, S dicis q, istis Euangelii verbi H iam te ad crede lum professio tua fecit obnoxium. Sie
ergo te interim,cum quo nuc ago,teneo, solo,rerimo:
id est, errore tuum atq: fallacia, ct coso fateri de Chri sto seripsisse Moysem: quia hoe Christo dixisse in Eua.
gelio legitur,cui te ad credendo professio tua fecit Obnoxium. Cu ludaci vero,vel gentili,si mihi necesse Re rit disputare iam supra ostendi,quibus modis pro meis coia m. paruulis viribus me agere Oportere existimem. Nee illud nego de Christo esse praedictum,quod tu taquam mile. is . facile refellendum elegisti, ubi deus loquitur ad Moy sem dicens, Suscitabo illis Prophetam de fratribus ipsorum similem tibi. Nee me tua lauta S lepida antitheta,quibus luteum sermonem quas colorare ac pingere voluisti ullo modo ab hac fidei veritate deteirent. . parans enim Christum atque Moysena , ct cupiens demostrare dicimiles. vi ob hoe no de Christo videatur intelligedum esse quod scriptu est, Suscitabo illi, Pe
plicta smilem tibi: opposuisti tibimet exaduerso mulata cotraria, i, ille homo hic deustille peccator, hie sanactustille ex coitu natus,hie secundu nos ex virgine, secundum vos vero nec ex virgisae:ille offenso deo oceii ditur in mote: hic patri perplacens, patitur propria voluntate: tuas vero eum simile aliquid dicitur, ex omni parte atq; ex omni modo simile intelligatur: quia no ea tantum, quae unius eiusdemq; naturae sunt,dictitur inter secise sntilia, sevi gemini homines,vel filii parentibus, vel omnes homines omnibus hominibus, inquantu homines sunt similes viique sunt: quod R in cateris ani malibus intueri facillimu est, vel arboribus, velut olea oleae laurus lauro similis dicitur:vetumelia nature disharis sunt & dicuntur multa smilia violitic oleaster esiar tritico . De rebus adhuc proximis S attingentibus Ion l. loquor: na quid tam longe a istans a filio dei .per quem Ioan. . facta sunt omnia,quam pecus a lapis:& tamen in Eua i car. te. gelio legitur, Ecce agnus dei. Et in Apostolo, petra auiatem erat Christus quae nullo modo quis lita recte diceret, s eorum aliqua similitudinem nullo inodo ille susciperet. Quid ergo mirum, si no est dedignatus Chri-
ιο, 1.E. stus seri sinitis ipsi Moγs qui siniti, factus est otii quatin eius praenunciatione per ipsum Moysem praecepiti deus manducari a populo tuo, eius m sanguinem ad tu telam salutis adhiberi,& Pascha appellari quod nue in Christo esse copletum, nemo disiimulare permittitur
Quapropter de scripturis agnoico dis,inule, de seripaturis mecis agnosce & tu similenae non inde dissimilem κunde similem, sed alia causa illud alia illud, dum tamevtrunque dein strem Dissimilis homini Christus, uia detis scriptu est enim de illo, Qui est super omnia deus hama , benedictus in secula. Et similis homini Christus, quia Nhomo quia de illo itidem seriptum est, Mediator dei de i. m.. i. hominum, homo Christus lesus. Dissimilis peccatori Christus,quia se in per sanctus: S smilis precatori christus,quia deus filium suum mist in similitudinem camnis peccati, vide peccato damnaret peccatum in cari
ne. Homini ex coitu nato dissimilis Christus, inquantum ex virgine natus est sed homini nato smilis Christus inquantum S ipse ex fumi ira natus est, eui dictum est, Quod nascetur ex te sanctum, vocabitur stius dei. ἰ - Homini propteryeccato suum mortuo dis,imilis Christus, inquantum sine peccato S propria potesate mortuus est sed rursus homini mortuo similis Christus, inquantum S ipse vera morte corporis mortuus est. cap. XVI.
Nee ideo Mo, si famulo dei derogaueris,quia eum mulsa. peccatorem suisse, & offenso deo suo in mole occisum esse dixisti. Noverat enim S ipse in domino gloriari,ut
ab eo saluus fieret, a quo S ille qui dieit, Christu, sesu, i-
venit in hune mundum peccatores salvos facere, quo- 'T 'tirum primus ego sum. Arguitur enim Mo,ses voce di- Dina ς eius fides ad aquam de petra elicienda aliquantulum titubaverit, quod ei cu peccato Petri potest esse Utib. 1 . comune, qui in mediis fluctibu, smili s dei defecti, dii bitauit. Verum ab it vi credamus hine eum esse alienatum ab xterna societate sanctorum qui eum sancto He- lia,sciit Euagelium loquitur, meruit clariscato in mo
te domino assistere. Nain & in veteribus imis libris, tiam post ipsum pecea tu,quantum si apud deum meritum eius,apparet. Sed quid causae fierit, vi de peccato eius tali morte vindieado deus loqueretur Quoniam pollicitus sum es ipsa demostrare ad praenunciandum Christum pertinere,quae tu reprehende da delegeris faeiam scut postum, domino adiuuate,ut hoc etia quod in Moys morte reprehedisti prophetia si ille de Chri .sto recte intelligentibus, doceam. Sicut enim mos est diuinori; in seripturis sanctis mysteriorum,ut idem homo aliam atq; aliam pro re aliqua fgnificanda personam gerat: tunc Moyses populi ludaeorum sub lege posui personam gerebat, eum m in prophetica praenun- Meiatione figurabat. Sicin ergo Moyses petra virga per- Nun e. to .cutiens de dei virtute dubitauit ita ille populus qui stiblege per Moysem data tenebatur, Christum ligno crimcis affigens eum virtutem dei esse non eredidit. Sed si cui percussa petra manavit aqua stietibus, se plaga dominicae passionis essem est vita credentibus. Habemus
enim de haere pre clarissimam S fidelissimam vocem
Apostoli eum inde loqueretur dicentis,Petra aute erat a. n.io.
Christus. Hac ergo carnalem de Christi diuinitate dosperatione in ipsus Christi altitudine detis mori iubet,
cti morte carnis Moysi in monte i inperat fieri. Sicut e- Mure.D. nim petra Christus,ita & mons Christus: peira humilis sortitudo, mos eminens magnitudo quia scut Apostmitis ait, Petra erat Christus: ita ipse dominus,No potest i c. ii, eluitas abs di supra mole costatuta: se scilicet monte, an is fideles autem suos in sui nominis gloria fundatos alti
rens ciuitatem. Prudentia carnis vivit,cum tanqua petra percussa Christi humilitas in cruce colenitur. Chri l. cristia; enim crucifixus,ludaeis scandalii est getibus autem
stulticia. Et prudentia carnis moritur, cum tanqua motis eminentia Christi excelsus agnoscitur. ipsis enim
vocatis ludais S Graecis, Christus dei vilius X dei sapientia
142쪽
mortua vino spiritu reciperetur: quo Faustus no ascenderat, ut cat naso calumnias mente mortua loqueretur.
Nonne ipsam petram Petrus per prudentia carnis percuti exhorruit elim domino passionem suam praenunciati ait. Absit domine,no set istud, propicius ello tibi. Neque enim pepercit huic peccato dominus, cu ei r Naub. o. retro Satanas, seandalum mihi es: non enim
sapis quae dei sunt sed quae sunt hominis. Aut ubi naci tua est illa carnalis dissidentia, nis in Christi gloris eatione ian qua in montis altitudine3 Nam uti vivebat, cum eum timide negaret: S utique mortua erat, cum eum libere praedicaret. Haec vivebat in Saulo, cum sca-dalo crucis detellans, vastabat e litilliana s demi & v binis in illo mo nte mortua erat,eum iam Paulus diceret, sal. Λ. Vivo autem iam non ego, vivit vero in me Christus
G. xi m. Quid habes igitur haeretica vanitas, unde putes pol- se conuincere, non de Christo esse pra dictuna, iis etiabo illi, Prophetam de fratribus is ibrum simileiti tibi: quando ne hine quidem potes,quod dissimilem ostendis8Altis enim causis nos similem Ollendimus. An quia
B propheta dictus est qui ct homo esse dignatus est, ct tam ulta stitura pr dixti:nis sorte aliud est Propheta, i ho
Iaril. ra. mo,vltra humanas coniecturas futura praenueians Vnde S ipse de seipso ait, Non est propheta sine honore, nisi in patria sua Sed de te videro, tui tec Eui tum pauloante consessus es cum dixisti. φ te ad credendo Eu, gelio professio tua fecit obnoxium: ludaeus ipse procedat in medium, qui certi icem a iugo Christi male liberam tollit R ideo sibi adhuc fas putat dicere, Menti tus est Christus vester, nihil de illo scripsit Modises.co. MY. Dicat mihi quem Prophetam promiserit deus cumtes. h.ε. ait Moysi, Suscitabo illis propheta de fratribus eorti. s.cut te . et simile tibi 3 Multi enim prophetae postea fuerunt, sed utique virum quendam intelligi voluit. Hie ei credo, ficillime occurreret succestor ille Moys. aut populum ex Aegypto liberatum, in terra promissionis in duxit. Que cogitans,ine adhue sortisse ridebit qu rentem de quo dictum sit, Sufeitabo illis Prophetam similem tibi: cum lega quis in eodem inunere populi illius regendi atque ducendi Moysi defuncto suecesserit: qui
eum me velut imperitum riserit, talis enim & a Fausto C deseribitur,n5 destiam hominem adhuc cita compel-r ιδ g. b. terea S a securo risu ad curam respondendi reuocare, quaerendo atque flagitando: eur eidem ips futuro suo 1oceeitari, in cuius coparatione improbatus est, ut non ipse introduceret populum in terram promissionis: ne videlicet lex per Mnsem no ad saluandii, sed ad conuincendum peccatorem data, in regnum calorum introducere tutaretur, sed gratia & veritas per Iesum Dan. . Christum tacta quaeram ergo a ludaeo, cur ei se ipsi si turo suo successori Moyses nomen mutauerit, Vocaba - t L L, tur enim Osee, t & appellauit eum Iesum. Cur deni
A e. tunc appellauerit quando ex coualle pharan praemisi ad eande terram,quo erat populus ipso duce venturus Dan .i . Dicit enim vertis ipse Iesus. si si iero S praeparauero vobis locum iterum veniam, & assuma vos ad me. Quae- . ram etiam, virum non hiate figurae attestetur Propheta,
l' dieens, ex t A eo .eniet S sanctus de Pharan :i ηρ' tanquam diceret Eius nominis veniet deus sanctus,cuius nominis erat ille. iiii venit ab Alii eo de Pharan. id est, Iesus. Huc aecedit, quod idem ipsum dei verbiain. telligitur loqui, ubi promittit eunde ips Mi ys succensorem, per quem populus in terram promissionis mitteretur, nomine angeli eum appetitans: sicut etiam h
mines aliquid nunciates, in seriptura diuina solentap. Dpellara: S ita dicit, Ecce ego mitto angelum meum an- 1 .is. te facie tuam,ut seruet te in via S inducat te in terram, quam iuraui tibi:attende tibi, ct Obaudi eum ne no credas illi nihil enim subtrahet tibi,no me enim naeum est
in eo. Quid est hoc perscrtitetur scripturas illas, no iam Manichaeus sed ipse etiam ludaeus, ct videat utrum de aliquo angelo deus dixerit, Nomen meum est in illo: nisi de hoc, quem introductorem in promissionis te ra pollicetur. Deinde iii aerat in hominibus quis Mobsi cedisor introduxerit populum,& inueniet lesum, nohoe ab initio vitae suae, sed nomine mutato appes latum. Qui ergo dixit, Nomen meum est in illo iesu: ipse est voti, testis, rector S ductor populi in haereditate1ti
vitae aeternae. secundum testamentum nouum, cuius figura erat testamentum vetus ita quantu attinet ad propheticum apparatum, nec geri, nee dici aliquid posset an lignius, quandoquidem res perducta est usque ad n minis expressionem. Superest ut ludaeus ille si uult op tes in abscodito ludaeus esse non litera sed spiritu si vult reputari verus lsraelita, in quo dolus non est recorde D ηδ tur in figura illum mortuum lesum, qui introduxit in L
terram mollientium: ct agnoscat in veritate viuum losum, auo duce intret in terram viventium. Talis enim iam no aedi bus resistet tam perspicut prophet ix. sed ex comemo i atione lesu, qui introduxit in illam promis. sonis terra mitis effectiis audies iam ipsum, cuius no men ille habebat, verius introducentem & dicentem, Beati mites, quoniam ips haereditate possidebunt tei atius. s. ratia. Hic etiam ille gentilis, s non nimis lapidesim coeliaberct, aut ii ex illis esset lapidibus, de quibus suscitat deus filios Abrahae, nonne miraretur in libri, antiqui, aio, 3
eiusde gentis, ex qua natus perhiberetur Iesus, tam euidentem de illo conscriptam cile prophetiam, ut etiam nomen eius exprimeretur simulque ibi aduerteret,non
remlibet hominem praedictum futilia testim, sed vii seum,cum in homine illo qui regendo S introdueendo in regnum populo costitutus, mutato nomine lesus appellatus est, sitim nomen intile deus dicoet, eun)q: angelum nominaret, eo ipso Q mutato nomine mi ite batur,magnum aliquid diuinum i nunciantem Nun cium quippe Grace angelii dici, quis illa lingua vel te nuiter tinctus ignoret uita mobrem quilibet gentilis si vperuersus S pervicax rite nollet, non ideo libros illos contenctet quia es lent Hebici,cuius gentis lege non teneretur: sed cuiuslibet gentis libros ideo magni pende ret,quia in eis tanto ante eonscripta inueniret, quae suis iam temporibus impleta cognosceret: ipsi im si Christi Iesum non propterea sperneret, quia Hebraicis literis praenunciatum videret, sed potius eum, qui literis quibuslibet ante ilia inter homines nasceretur per tot volumina secutorii, partim apertioribus testimoniis, partim rerum gestaruin & sermonum figuris S sacramenti,iit a prae nune lari comendari l meruisset,cum ingenii admiratione R deuota' treligione sectadum veneran- . laha, δε dumo ceseret ita illi ex rerum Christianarum iam prς- ιλ. seniatis effectibus librorum prophetia vera probaretur, ex librorum vero prophetia Christus colendus agno seeretur. Vana loqui me putet, i si non ita fictum est, s i alia, non ita fit, si non in eam sdem per uniuersum orbem qui ιιξα terrarum .eorumdem librorum recitatione cocurritur. m. Vnde mirabilito istorum est rideda vecordia qui cap a. tanquam impol sibile a nobis quaerunt, quo modo per ludaeorum libros fidem Chri manam velit discere nomo gentilis, cliua tanta deuotione S tanta celebritate
143쪽
G omnes gentes istorum libroru fieri discipulas cernant: eo ipso nimiris fortius atque firmius, quod ex manibus inimicorum tanta de Christo testimonia proseruntur: in quibus ideo gentes quς crediit, nihil de illo ad tempus possunt putare confictu, quia in eis libris inueniunt Clitastum quibus a tot seculis seruiunt, qui crucifixertit Chi istum, L quos in tanto apice aut horitatis habent,
rui quotidie blasphemant Christit. Si enim ab eis pro- ei rentur prophetic de Christo, mi pridieat Christum,
ab eis ipfs co fictae putarentum nuc vero ide exponit qui praedicat quod recitat qui blasphemat. Ad aliquem na-que usum ianctorii ordinatur omnis excitas impiorum a suinino deo, aut pro sui regiminis aequitate bene utitur etia malis: ut qui suo arbitrio iniuste vii, ut, illius ii dieio iuste disponantur. Ergo ne testimonia prophetiae Christi nascituri.mira facturi, indigna passuri, morituri, resurrecturi,ascensuri, per omnes gentes Euagellii invita a ternae disseminaturi, illi finxit te crederentur,qui eum populis an nunciarent magnum aliquid actum est in viii in nostru de ins delitate ludaeorum: ut idem ips, qui haec propter se non haberent in eordibus, propter Id nos haberent in eodicibus.Nee inde authoritas illis ibhris minuitur,l a ludaeis non intelliguntur, ima S augetur: nam ct ipsa eorum excitas ibi praedicta est. Unde magis non intelligendo veritatem, perhibent tollimonium veritati:quia cum eos libros no intelligunt,a quibus non intellecturi praedicti sunt,etiam hinc eos veraco. YYII. ces ostendunt. .Hinc est S illud ,cuitis ambiguitate D titi. ist. Faustus fallitur.Videbis vitam tuam pendetem, S non credes vitae tuae. Quae verba ct aliter posse intelligi potest aliquis dicere, se Christo autem non posse intelligi, nee saustus ausus est dicere, nec qilisquam prorsus audebit nisi qui negauerit aut Christi, esse vita aut Iudaeis visum non esse hendentem, aut eos illi non credidisse. D n. 4. Cum vero S ipse dicat,Ego sum vita:& eum pepedisse
constet ante Oetitos no et eredentiu ludaeor ira, no vi
deo eur dubitare debeamus id etiade Christo seripsi se
illo de quo Christus ait ille enim de me scripst. Proin- αιυ ,3. de si quod scriptum est, Suscitabo eis propheta de fra tribus illori, limi lem tibi ostendere conatus est Faustus,
no posse de Chiasso intelligi quia Christus M si simia
lis non est, es tamen ex omni parte conuictus est. quidi opus est in hoc testi inonio laborare3 Aut certe scut di xit Christum similem non eise Moysi, ut illa refelleret prophetia, sciat etiam vi hane refellat, dieat Christum non esse vita,vel in conspectu Iudaeoru non ei credentium non pependisse. Cu aute hoc ille non dixerit nee hodie quicquam eorum audeat dicere nihil est,cur in remur hanc quo F de domino & saluatore nostro leta Christo,famuli eius amplecti prophetia. At enim inter catera maledicta & hoe postum est. Num ideo no est prophetia cu & extera inter quae postum est, nihil sint aliud quam prophetiae Aut ideo no est de Christo prophetia quia illa, quae in ea lectione vel praecedentia vel eonsequentia cosequuntur,nihil pertinere videmur ad Christum quasi vero quicqua si peius inter maledicta, quae ludaeis pro merito surrebiae ct impietatis aeeid runt quam videre vitam suanx id est filium dei pedentem , no credere vitae suae.Maledicta enim, cu ex prophetia die untur non sunt cle malo voto imprecatis sed de praescio spiritu denunciantis. Nam illa, de malo voto sunt.prohibentur eum dicitur Benedicite,s nolite maledicere. Hae autem saepe inuenititur in seimo a. Tim . . ne sanctorum, sicut Apostolus Paulus, Alexader, in uit. ararius multa mala mihi ostendit, reddet illi domitivi secudum opera sua. Nam illud tanqua stomachaitis Sindignatus,etia male optasse videtur Apostolus. Vtinad abscindatur qui vos coturbat:Qustd utiq; s cons de- res persona scribentis, magis eunt elegantiis imo ambiguo bene optasse intelliges, stit enim spadones,qui seipsos absciderunt proiter regni, coelorum. Quod in his
ruos vobis Faustus sapitiiset,s pium palatum ad escas
ominicas attuli ilit. Sic enim tonuit fortasse Iudaeis, quod dictum est, V idebis vita tuam pendetem, de non credes vitae tuae:vt inter minas ct dolos hostio suo riim vitam sua videntes ex incerto pendere, victuros se esse
non crederet. Sed filius Euangelii cum audit, ille enim de me seriisti in hac ipsa ambiguitate sententiae videt, quid prophetae porcis proiieiant, quid hominibus innuant: statimq; illi occurrit vita hominu Christus pendens,eiq: non credentes Iudaei,ob hocipsum quia pendentem vident. Et alius quide aliquis cito diceret inter extera maledicta, quia in illa lectione ad aliquid de Chi isto intelligendii non pertinent. hoc solum ibi esse de Christo quod seriptum est, idebis v itam tuam pe-
dent enim non credes vitae tuae. Neque enim seri non posset ut inter diuersa maledicta, quae impio populo prophetice pr nunciabantur,hoc quoq; poneretur. Sed ego, ct qui mecum aliquanto attentius cogitant evagelicam illam,dominicamq; sententiam, qua non ait,ille enim & de me scripsit: vis alia,quae ad Christum non pertinent,si piisse crederetur:sed ait, De me enim ille seripsit, vi omne scripturae illius intentione non nis ad intelligenda Christi gratia perscrutado conteremus, etiam coeram illa lectione maledicta propter Christis praedicta cognoscimus: quoa nunc ostendere si velim, nimi foensum erit. Vnde tantii abest, ut hoc quod Faustus comemorauit, proptereansi pertineat ad Christum,quia inter extera maledicta positi est, ut nee ipsac tera rectum habeat intellectu, nisi ad Christi gloria, qua generi humano consulitur, proelietata referantur, quanto magis hoc Quod S s talis tuisset Mnses,ut aluid eorde intuens,idore funderet facilius es dicerem prophetasae nescientem, i eum audire populo Iud orii dictum, Videbis vita tuam pendetem, A no credes vitae tuae: de Christo propheta tu negare. Neq; enim hoc intuebatur animo Caiphas,quod ex verbis eius intellectum est, cum christu ut inimici, persequens, ait expedire ut unus homo moreretur,ne periret tota ges. Vbi
Euagelista subiecit hoc eis no a se dixisse, sed eum esset potifex propheta se. Sed Mnses no erat Caiphas, quare illud quod populo Hebraeo dixit, Videbis vita tuam pendente,& ns credes vitς tu : non isto de Christo di xi quod etsi nesciens dixisset, de nullo alio dixi illa doberet liuelligi veri etia friens dixit. Erat enim fidelisit. mus dispesitor prophetici sacra meti: id est illius sacerdotalis chrismatis, unde Christi nomen agnoscimus: in quo sacra meto quan uis homo pessimus Caiphat etiam nesciens potuit prophetare. Hoc quippe in eo egit propheticu chrisma vi prophetaret hoc aut e vita impia,ut nesciens prophetaret. Quo itaque ore dicitur nihil de
Che isto sphetasse Moyses, a quo illud chrisma coepit,
unde Christi nomen innotuit: ct unde Christu etiam perseeutor Christi vel ne iens prophetauit Na de maledicto pendetis in ligno,iam quantum satis visum est supra diximus. intersciendii alite esse Propheta sue principe populi, qui filios Israel a deo suo vellet auer tere aliqubave infringere mandatorum,non aduersus Christum pi cepisse Mob sem:& ex his,quae iam multa egimus,satis clarum est: ae magis magis et consideranti
144쪽
A diei, ad sum domini lesu Christi,niagis magis i clare
bit, quia nec a suo deo voluit quenqua eorum Christus auertere Deus quippe quem illis Moyses diligendi, eo tendum': prcceperat,ipse in certe deus Abraha S deus Isaae S detis laeob que dominus Iesus Christus eadem
comendatione coiiae morat, eiusdemq: authoi itate Siducaeorum refellit errorem resurrectione negantium, . ubi ait, De resti irectione alite mortuorum non legistis,
quia detis loci, iit de rubo ad Moysem, Ego sum deus Ab aha ct deus Isaae ct deiis lacob. Non est deus mo
tuorum sed vivorum. Omnes enim illi vivunt. Opportune itaque ea de voce nune conuincuntur Manichai, qua tunc conuicti sunt Saducaei: nam & ipsam resuriectionem alio quide modo, sed tamen etiam isti negat. ille cu fidem Centurionis laudans diceret, Amen dic vobis, no inueni tantam fide in lsrael adiecit S ait, dico autem vobis, quoniam multi ab Oriete& occiden te venient & recumbent cum Abraha S lsaac S laeobin regno coelorum: filii aute regni ibunt in tenebras exateriores.Si ergo quod negare Faustus no potest, no comedauit Mo1ses populo lsrael deii nis deii Abialia &lsaae ct lacob, eum s ipsum Christum ex his S alii, toistimoniis sine dubitatione comendat, non est conatus illum populia avertere a deo suo: sed ideo minatus est eos ituros in tenebras exteriores, quod auersos videreta deo suo. in cuius regno gentes vocatas ex toto orbe terrarum, recubitiiras dicit cum Abraha & lsa ac Se lacob non ob aliud, quam si, fidem tenuissent dei Abraham& lseae S lacob. Vnde si Apostolus dicit, Prouidens autem scriptura. quia ex fide iustificat getes deus, praenunciauit Abrahae dices .lia semine tuo benedicentur omnes gentes, ut illi scilicet in semine Abrahae benedicerenti, qui Abrahae fidem imitarentur. No igitur Christus Israelitas a deo suo volebat auertere, feci eos potius Q ab illo auerterentur, arguebat. Mandatorum aute aliquod eorum,suae per Moysena data sunt, infimgisse dominum, sui arbitrabatur,non mirum si hoc putat quod ludaei sed ideo errat, quia in hoc errauertit &Iudaei. Ubi aute Faustus comemorat ipsum mandatum,
uod dominu insegisse vult eredi, ibi opus est ut ost
amus quo modo fallatum sicut iam supra, ubi oportebat. ostendimu . Nunc illud dico, quia si aliquod illorumandatoria dominus infregisset non etiam de hoeipso ludaeos argutii et,quibus calumniantibus,t discipuli eius illotis manibus manducarent, R Ob hoc excederent non mandatum dei, sed traditiones seniorum,ait illis, ut quid & vos transgredimini madatum dei ut traditiones vestras statuatis: ipsum φ dei madatu comem .rat,quod per Mob sena mandatum esse nouimus. Secutus quippe ait Deus enim dixit Honora patrem de matre: s qui maledixerit patri aut matri, morte moriaturi Vos aute dieitis, auicunq: dixerit patri vel matri, munus quod est ex me, tibi prosi,no honorauerit patrem suum S irritum fecistis verbum dei propter vestra traditionem. Qua in re videte quam multa nos doceat,&itidaeos a deo suo se non auertere,& eius mandata non tantum seno in si ingere, verum etiam illos a quibus in- si inget entur,arguete,ct non nisi deo per Moysem ista mandasse. Quamobrem quonia nos credimus om
nia quae ter ili Moyses ad Christi comendatione per
tinere quod isto opere, quia demostrare no possumiis, polliciti sumu, in lix hoe ostendere. quae Faustus de illa seriptura refellenda vel vituperanda delegerit: recte an tibi, debitum exigitur, ut hoc etiam, quod praecepit Mobses ini ei fi eieduin esse Prophetam siue principem, qui eos a deo suo vellet auertere, ali iii adve infringere Dinandatorum,ossedamus ad custodiendam fidem, quet in eccletia Christi dicitur pertinere. Videbat quippe ille spiritu prophetico, S deo sibi loquente multos exuris re iuros ii reticos diuerso ruiti errorum magistros aduersum doctrinam Christi, qui no eum Christum praedicarent, qui verus est Christusalle enim vertis est, qui per prophetias,per eundem Moysem,c terosq; sanctos eius gemis editas, praenuciatus est. Quisquis itaq: alium docere vellet, ipsum intersciendum Moyses praecipiebat. Quid autem nunc aliud agit lingua catholica, nisivi spiritali gladio utriusq: testament i acie bis acuto,intersciantur omnes qui nos a deo nostro volut auertere aliquodve infringere mandatorum inter quos praecipue cadit ipse Manichaeus, cum eius error asserta legis S Prophetarum veritate, pei imitur,v lentis nos auertere a deo nostro, deo Abraha S lsiae, S lacob quem Christus commendat: Se volentis infringere mandata legis, in quorum etiam figuris Christum prophetatum esse cognoscimus. iam vero illam conmlexionem, O. XXII. virum obtulissi iam an frauduletissimam clica nescio erat enim Fausto ingenium, unde magis arbitror eum Enebulam iniicere voluisse minus attento lectori, quam non vidisse suod diea:ait enim Quod si haee de Chrisno minime scripsit,aut alia dabitis,aut nulla eriint. H e propositio vera est,sed cosequens erat, ut ostenderet 5etice de Christo minime scripta esse, S alia dari no ponsi. Nihil aute horum feci quia S haec nos ostendimus,
quo modo de Christo accipi possint: Se superius alia multa dedimus. nis de Christo intellectum habere non possint.No est ergo cur cocludas Fauste,nulla esse a Mo, se scripta de Christo. Attende enim quid dieas, QMod si h e,inqui minime de Christo seripsit,aut alia dabitis, aut nulla et unt. Verum dicis. Proinde, quia &hie de Christo, vel prspter Christu scripta docuimus,
de alia multa dedimus, argumentatio tua potius nulla ierit. Et haec quidem,quae commemorasti, quantiis non obtinueris, saltem conatus es ostendere no esse scripta
de Christo Quad autem subdidisti Aut alia dabitis aut
nulla erunt:prius demostrare debuisti, alia nos dare noposse,ut securus inferres, nulla esse. Nuc vero tanquam libellus tuus ta surdos auditores, vel caecos lectores esset habiturus, ut nullus adueieteret quod praetermiseris, cucurristi dicete, Si nulla fuerint, nee Christus potuit Palseuerare quod nusquam est: ita si Christus hoe minime asseuerauit,capitulum hoc falsum esse constiterit Ohominem cogitantem dictorem, Se alium non cogitare 's contradicto te m. Vbi est acumen tuti An in mala ea uti no posses aliter Sed mala causa te uana loqui eo 'toti,is egit, mala vero habere causam nemo te cogit. Qi, id si sitanum. enim alia dabimus Certe viri; no erut nulla,quia erunt aliqua. Et si ertit aliqua, potuit Christus asseuerare quod est. Ita si Christus hoe asseuerare potuit,eapitulum illita Euagelicis falsum esse no costat. Redi ergo ad propositionem tua, tua dixisti,Aut alia dabitis,aut nulla erunt & vide non te ostenduse nulla nos alia daturos: vide etia nos quam multa alia iam supra dixerimus. Se quid i ἰI Phine confietatur aduerte, scilicet non esse falsum quod I. . . in Evangelio Christum dixisse legimus, si crederelis Moysi, erederetis S mihi: de me enim ille set ipsit. Et Euangelij quidem tam eminens est authoritas, S tam fundata veritas, ut etiam si nos propter tarditatem intelligentiae nostrae nulla inueniremia a Moyse scripta
de Christo no solo eise aliqua, sed ad Christum omnia pertinere M scripsit,quia no ait, Et de me seripsit ea,
145쪽
G De me ille seripsit credere deberemus. Nunc autem &si de isto suangelii capitulo,quod abiit, dubita tu esset, copertis tam multis in scriptura Mos de Chi isto testimoniis, omnis illa dubitatio tolleretur & quia de capitulo Euagelii dubitando non est, etiam si illa copertaca am n non ellent, esse tamen credi oporteret. Nam illud
quod adiungis, dissimilem si isse traditionem Christi
atq; Mo eos, ct ideo non fuisse verisimile ut ii crederet Noys,crederent de Christo im4 illud potius esse consequens,ut si alteri ludaei erederent alteri necessario repugnarenti non utique diceres, si consilerationis ocu luna paululum attolleres, orbemq; terrarum sne cotentionis caeitate cospiceres in hominibus doctis atq; indoctis Graecis de Barbaris,sapientibus S in spientibus, Di . . quibus se debitore dicebat Apostolus & Moys & Christo simul credentem Si ergo non erat verisimile, ut ludii Mobsi & Christo pariter crederent, multominus
veris inde est, ut orbis terrarii Moysi de Christo pariter
eredat. Cum vero videamus omnes getes viriq; credire, S illius prophetia cum Euangelio huius couenieni l tem,s de robustissima S celeberrima retinere, non ad
aliquid impossibile gens una vocabatur,cum ei dicere mira. tur,si crederetis Moγs, cre3eretis S mihi: potius i. est miranda ct vehementius arguenda duricia lud orum, qui hoc non feceriit, quod totu mundum fecisse spica eimus. Nam quiequid dicis de sabbato S de eireti-XXVIII. cisione carnis, S de disserentia eibotii aliam fuisse traditione Moysi aliud per Christo didicisse Christianos,
i.c. . o. iam supra Ostendimus: quia seu i dieit Apostolus, Maee omnia fgurae nostra suertit. No ergo ditiersa doctrina est sed diuersum tepus.Aliud enim erat, quo haec Oportebat per sguratas prophetias praenunciaru S aliud est,
quo haec iam oportet per manifestam veritatem redditamq; impleri. Sed quid mi , ii Iudai carnaliter intelligentes sabbatum Christo,qui iam hoc spiritaliter ins-nuabat, repugnauerunt ρ Tu Apostolo resp5d etsi potes, qui vacationem ipsius diei umbram futuri esse testatur. cing, - 1ed si illi restiterunt Christo, non intelligentes verum sabbatii,vos ei nolite resistere, X intelligite vera inno centiam . Na eo ipso locti, ubi prςcipue destructor si irati putatur testis, cu discipuli eius per segete transeuntes, es esurientes vellerent spicas S ederent .innocentes mitra. eos dixit respondens lugeis, Si sciretis quid sit miseril eordiam volo, luam sacrificium: nunquam condena1setis innocentes. Magis enim esurientium misereri de
buerunt,quia hoe illi coacti fame fecerunt. A vobis au tem quisquis vulserit spicas, non ex traditione Christi. qui hac innocentia vocat, sed ex traditione Mantehaei Mn. homicida deputatur. Hanc forte misericordia eisdem spicis exhibuertit Apostoli,ut inde membra dei maducando purgarem sevi vestra fabula est Vos ergo crudeles,qui hoe no facitis. Sed videlicet nouit Fatin' do struere sabbatum, quia seit virtute dei semper atq; in f tigabiliter operari. Illi hoc dicant,qui intelligiti deum
sine temporali voluntate uniuersa tempora facientem.
Hoc ad vos multu est qui dei vestri requie rebellatione gentis tenebrarum perhibetis excussam, ct hostium repentino impetu perturbatam. An ex ςterno pinuidens hoc futuram, nunquam habuit requiem, quia tauquam securus fuit, qui se eogitabat ta graue bellu tanta mem-c .XXIX brorum suorum labe damnoq; gesturum Caterum illud sabbatii quod imperite atque impie deridetis, nisi
ct ipsum inter prophetias, quς de Christo seriptae sunt,
haberet intellectu, no ei Christus se attestaretur: qui cupropria voluntate,scut ipse in eius laude posuisti pateretur, idem: tepora passionis 3e resurrectioni, suae ha- Κberet in potestate, id egit, ut caro eius in sepultura si bato re iii iesceret ab omnibus operat,' stiis ut tertio die resurgens, luem donii nicu dicimus, iiii post sabbatum numeratur Octauus, etia circuncisionem octaui diei ad se prophetandu pectinete declararet. Quid enim signi fieat circueiso carnis3 quid nisi expoliationem mort litatis i iam de carnali generatione portamus uliopter quod dieit Apostolus, Exues se carnem, principatus de
potestates exemptauit, fiducialiter triumphas eos in te naetipso. Quod enim dicit exuisse se carne: eo loco carinem, morialitatem carnis intelligimus, iecundo quam proprie corpus hoc caro nominatu quae mortalitas p-prie caro appellata est, quia in illa resurrectionis ina mortalitate non erit. propterea scriptu est,Caro de san- tae,nis. guis regnum dei no possidebunt. De quibus verbis soletis calumniari s dei nostrae , qua credimus huius comporis futura resurrectione, lux in ipso deo iam praees.st,dissimulates ea quae sequutur, in quibus aperte Ap
stolus quid dicat, exponit. Volens enim ostendere qtita . eo loco dixerit,earnem continuo subiecit, Neque corruptio incorruptionem possidebit. Hoeentui eorpus a quod propter mortalitate proprie caro nominatur inu 'tati dieit in resurrection ut iam no sit corrii pii bile atque mortale. Quod ne putenir nostra suspicione dici,
ipsa eius quae sequutur,verba costilite. Ecce,inquit,my- 1.cinis. steriti dico,omnes quide resurgemus,no tamen omnes immutabimur.In atomo,in ictu oculi,in nouissima tuba:canet enim tuba,& mortui restigent incorrupti, Senos immutabimur. Oportet enim corruptibile foe induere incorruptione, de mortale hoc induere immoria talitate. Vt ergo induatur immortalitate, exuitur mom cenci .
talitate: hoe eit circuneisionis mysterili, lux octauo die
fieri iti ita est:& octauo die id est, dominica post sabbatum iam in veritate a domino impleta. Vnde dicitur, Exuens se earne principatus & potestates ex eplauii. Per citus . hac enim mortalitate nobis inuidae diabolicae potestates dominabantur,quas ex eplalse dictus est: quia in s ipso capite nostro praebuit exemptu, quod in toto eius corporeud est, ecclesia ex diaboli potestate liberada,invitima resurrectione coplebitur haee est fides nostra. Et c. 3.
quonia sevi testimonitim propheticum Paulus com memorat,iustus ex fide v iuit,haec est iusti scatio nostra. η'. i.
Mortuum quippe Christum, de pagani eredunt, resuro direxisse aute christum propria fides est Christianoriam. Si enim confitearis, ait Apostolus, in ore tuo, quia do- R ηα o. minus est lesus, ct credideris in corde tuo, quia deus illum suscitauit a mortuis, saluus eris. Quia ergo ex ista resurrectionis side iustis eamur, ideo S illud de Christo Apostoli eum est, Quia mortuus est propter dclicta Roma. . nostra, ct resurrexit propter iustis eatione nostram . Et quia ista resurrectio quae credita nos iustisivit,illa octatic diei est cisone figurata est propterea de ipso Abra ham .em primu tradita est, dicit Apostolus. Et signis a cepit circuneisonis signa lumitisticiae fidei. Ligo es illam cireuneisonem inter alias figuras prophtaicas de
Christo scripsit Mobses De quo ipse dicit, Demeen tu i ille seri sit. Quo a autem dicit dominus.Uς vobis seribae & Pharisaei hypocritis,qui circumitis mare ct arida facere unum proselbium: de cum feceritis eum, facitis eum filium gehennae duplo, quam vos estis, Non quia cireunciditur dixit, sed quo u eortim mores linitatur, auibus imitandis cohibet suos. dicens, Super cathe
te qυς autem faciunt facere nolite: dicimi enim Sc non faciunt.
146쪽
A faciunt.in quibu, domini eis verbis utrunq; debetis aduertere,ct quatus honor delatus si doctrinae Moysi, in
cuius cathedra etia mali sedetes, bona docere cogebaturi& unde fieret proselytus stitis gehennae, n5 scilicet a Pharistis verba legis audiendo sed eoru facta sectan do. Hoe ergo dici posset tue prosebio cir ciso, quod Paulus dicit,Cii eunciso quide prodest ii legem cula
dias .ia uia vero ille in non custodienda lege Pharistos imitabatur sebat filius gehennae. Propterea quanisi ambitror , duplo u illi quia hoc negligebat implere,quode, rie propria voluntate se eperat: non ex ludaeis natus, sed sponte Iudaeus factus. Quid aute dicere voluisti sitie '' respectu iniuriose qMoyses helluonis in inodsi disceptator sedet: iubetq; alia quide abliguriri pro irasidis,alia
vero pro immundis ne contingi quidem cis ad helluonem hoc magis pertineat, ut aut nulla distrinat, aut si discernit suaviora eligat. An hoc ideo dicis. ut imperitis eo tinetia tua velut ab ineunte aetate nil rada videatur,quas nescientis, vel iam obliti, quato iucundius se piat porcina,q vervecina3 Sed quia S ista Moyse, figliaris propheticis de Christo seripsit,in animalium carni bus signifieatis homines, vel in eoparados Christi cor v rori, quod est ecclesia vel respuendos, vos quoq; inter immunda figurauit: qui propterea fidei eat bolicae non
conuenitis, quia nec ruminatis verbum sapietiae,& duo testameta vetus es noulim non cocorditer distinguen tes,tanquam geminam ungulam non habetis. Quis au
tem serat te quoq; Adimanti vestri fallaei a no puduisseca. x L sectati3 Dicis enim S tu Christsse doeti ille ciboris
indigerentia. ut a suis discipulis quidem omnes carnes penitus remoueret,secularibus vero vulgo concederet, omnia quae pollent edi,atque asta eraret Q eos nihil in Nat .is. os intrans pollueret, quia quae de ore impudenter procedunt,ea lota sunt,quae polluat hominem. Haec verba
tua sunt,tanto impudentiore, quato apertiore mendacio deprompta: ut expressa primo, quia secundu Christi sententia. si ea sola polluunt hominem,quς mala ex ore procedunt cur S ct discipulos Christi non ea sola polluerunt, vi eos tanquam ab immis dis carnibus esset necesse prohiberi An seculares homines non polluuntur his quae in os intrant, sed his quae ex ore exeunt Ergo irasissiores sunt aduersus immundie iam quam sancti, ii
sanctos & ea quae intrant, & ea quae exeunt, possunt in-C quinare. Vellem autem mihi isti dicerent,quid manducabat & bibebat Christus qui in eomparatione Ioannis non manducantis neq: bibentis, se dixit madueantem& bibente mi Cii enim argueret peruersitate hominum,atini. is. utrobii calumnias inquirentis, Venit, inquit,loannes. non manducans,neq; bibens,& dicunt, Daemon tu habet: venit filius hominis, manducas ct bibens, R dicst, talias, Eeee homo vorax, ct vinauria. 't amicus publicanorunarius, & peceatorum. Et loannis quide escam S potum nouimiis: no enim dictsi est,q, omnino no biberet .sed Q vi. r. ., num & scera no biberet, bibebat ergo aqua Cibus au tem eius no omnino nullus erat, sed locustae ct mel syl- Nati a. uestre.Vnde ergo dictus est,n5 manducans ne i bibet, nisi quia illo victu quo ludaei utebatur ille no utebatur Hoe ergo dominus nisi uteretur, no in eius coparatione maducas bibensq: diceretur. An forte ideo quia pane & oleribus dominus vescebatur,quibus loanes non vescebaturi Mirsi ii no nianducans dicitiir,qui locustas ct mel eomedit:& maducas dicitur,qui pane atq; Olere
cotentus est. Sed de eibi; suspicamini quiequid vultis,
talus Vi certe bibes ct vinauria 'inon diceretur, nisi vinum bi-is ij. beret .cur ergo es hoc vos immundsi putatis Ne uenim
haec propter cotinentiam disciplinam : domadi eor- Dioris tangere prohibetis sed φ immunda sint: nam eaordes & fel gentis tenebrarii esse perhibetis contra Α-postolsi dicente, Omnia munda iusidis, Eece qui audet Titum. r.
dicere Christis indifferetic ciborii magistrum, discipulos ta ren suos ab iis trohibuit se, quς inam si da ipsi putant. Ostendite ubi illa discipulis litis remouerit, fallaces, improbi: veruntamen dei vindicis prouidentia ita
caecati, ut etiam comoneatis nos unde conuincamini.
Nani vim patior ab animo meo, nisi totu ipsum Euan
gelii capitulsi, quod iste aduersum Mnsem opponere voluit,inspiciendύ insciuero: ut ibi videamus u falsumst,t prior Adimamus, ct modo Faustus dixit,dominii iesum a di Diptilis suis carnes vescedas remouisse, eas lvulgo secularibus cocessisse. Nepecti respondisset eat si
man tibiis,q, non lotis manibus manducarent,ita sequitur Euangeliu, Et couocatis turbis ait illis, Audiet ea in
telligite,N5qi od intrat in os, comunieat homine: sed quod procedit de ore comunicat hominem. Tunc a
cedentes diseipuli,dixersit ad eum, Scis Q pharisaei audito verbo seandaliZati sunt Hic certe a discipulis co . pellatus debuit eos, s cui isti volunt,proprie docere ab omnibus carnibus abstinedum, ut illud quod supra di- exit Non quod intrat in os communicat hominem, sed quod procedit de ore, turbis dixisse videretur. Sequa tur ergo Euagelista & dieat,quid iam no turbis, sed di seiptilis respoderit dominus, At ille respodens ait, Omnis platatio quam no plantauit pater meus erelestis eradicabitur sinite illos,eaeci sunt duces caecorum. Caecita autem s cccu ducat,ambo in foveam cadunt. Hoe uti pideo, quia traditiones suas volentes statuere, mandata
dei non intelligebant.Sed nodum qu sierant diseipulia magistro,quo modo ips,quod turbis dixerat,aceipore deberent. Ecce ct hoc fit,nam eo texit Euangelista,&dieit Resp5dens autem Petrus, ait illi, Narra nobis parabola istam .Hine intelligimus perta putasse, no proprie nee aperte domin si locutum Mise e si diceret, Non quod intrat in os comunicat homine,sed quod proce dit de ore: sed ut solet obscuritate parabolae aliquid λgnificare voluisse. Videamus ergo utrum iam secretius discipulis interrogantibus hoe dicat, quod Manichaeivolsit,immundas esse omnes carnes nec eos aliquid earum debere eo ingere. Quid quod exprobrat, q, apertam sua locutionem nondum intellexerint,ct proprie F dictum parabola putei Me enim sequitur, At ille dixit, Adhue & vos insipietes estis,& no intelligitis,quia om Naret Lis.
ne quod in os intrat in ventrem vadit, ct in latrinam emittitur: quae autem proced sit ex ore, de cordeexeunt, ct illa comunieant hominem. Na de corde exeunt cingitationes tiratae, homicidia, adulteria, fornicationes, furta falsa testimonia blasphemia,hcc sunt quae comunieant homines no lotis aute manibus manducare, nocommunicat hominem. Certe iam manifestata fui. caac u. saeia coit icta discedit certe iam clarum est,no aliud de hae re turbas, aliud secreto discipulos domin si doeitis. seaeerte sine gubitatione perspicitur Manichaeos potius esse mendaces atq; fallaces non Moγsem, non Clarissu, non testameti utrius doctrinamtibi figuratam h Ie r uelatam: ibi prophetatam,hie Draesentata. Quo modo ergo nihil eorum eatholicos seruare putant,quae MODse, scripsit, eum omnia prorsus observent: no iam in s. guris sed in eis rebus quasillae figiti ae signis cando pr nuncia nil Neque enim, ii aliud teptis esset seribendi, aliud legendi, recte diceremus scriptura illam non Obseruare te torem, quia ct ipse characteres illos non fa-
147쪽
eereti cum ille Riisent figurae sonorum, ille autem iam
sonos ipsos expromeret,illarum tamen figurarum non formatione coeupatus, sed inspectione commonitus. Ideo autem ludaei Christo non credebant,quia nee illa quae Moyses non sgurate,sed aperte praeceperat, ba uabant. Vnde illis dicit, Decimatis meiatham de cyminum,& relinquitis grauiora legis, misericordiam de tuadicium liquantes licem, camelum autem glutientes: haec oportebat facere illa autem no omittere. Vnde est S illud φ traditionibus suis docebat, luci modo infriamaretur praeceptu dei, quo deserti honore parentibus ii iterat, propter quam superbiam Se iniquitatem excaecari meruerunt,ut caetera non intelligerent: luia eaquc intelligebant impie contemnebant. Vides, nequaquam tibi nunc dicam, si Christianus es, crede dieenti Christo, quia de se scripsit Moyses, Quod s no eredis,
Christianus non es. Ipse quippe videris quid de te sentias qui te ut gentile vel Iudaeum doceri de Christo e petis: ego tame neq; hoc defugi,& omnes tibi aditus e roris quantum potui claus. Nee illud sui patere praecipitium,qua vos caci mittitis,dicentes falsa esse in Eu gelio sietibi vestra haeresi exitia non inuenerae ut vobis nihil remaneat, itiδ radire eo itis, unde Christo er datis,ubi vobis haec vox pestilent in non possit opponi: quin etiam se te doceri cupis, ut Christianu Thomam. quem Christus de se dubitantem no est aspernatus, sed
quo animi eius vulneribus mederetur, corporis sui cicatrices ostendit. Haec verba tua sunt.Bene φ se te do ceri exigis.Quam enim verebar, ne hoc quoq; in Euangelio falsum eis e contenderes. Crede ergo cicatricibus Christi quia si eieatrices illae verae erant, vera etiam illa
vulnera haerantmee vera vulnera nisi vera caro habere potuisset,hoc verti totum vestrum euertit errore. Porros Christit, falsa, eleati ieri dubitanti discipulo demonstrauit,& ipsum fallacem dicis ita docentem, S te falli cupis ita discerem.Sed quia falli nemo est qui velit, fallere autem multa volunt, magis te velle intelligo, quasi exemplo Christi fallaciter docere, quam oepto Thmmae fallaeiter distere. Proide s credis Q falsis eieatrici-bii, Christus fefellerit dubitantem, te quis velit credere docentem ac non potius cauere fallentem At si ille diaseipulus veras cicatrices tetigit Christi,veram consteri cogeris S carnem Christi. Ita Manichaeus non perma nebis si se eredis ut Thomas: in fidelis autem remane-b ,s nee se credis ut Thomas.
Austus dixit. Cur legem non accipitis S Prophetas, cum Christus eos non se veniit e soluere dixerit, sed adimplere Qui, hoe testatur dixisse Iesu in Mabiliaeus. Vbi dixiste In monte. Quibus praesentibus Petro, Andrea,tacobo ct
Ioanne, luatuor his tantum cateros enim necdum ele
gerat,nee ipsum Matthaeum. Ex his ergo quatuor unus, id est loannes Euangelium scripsit ita Alicubi hoe ipse commemorat 3 Nusquam. Quo modo ergo Q Ioannes non testatur, qui fuit in monte, Matthaeus hoc scripsit, ut longo interuallo,postquam lesus de mole descenit secutus est eum Ac per hoc deho pso primo ambigitur,virum Iesus tale aliquid dixerit; quia testis id
neus tacet, loquitur autem minus idoneus: ut interim
rei miserimus nobis iniuria fecit se Matthaeo, donee Seipsum probemus hae non scripsisse, sed aliti nescio questit, nomine eius: quodque docet A ipsa lectionis eius Κdem Matthai obliqua narratio. Quid enim dicit Et cu arans .f. transiret Iesus, , idit hominem sedentein ad telonium, nomine Matthaeu,& vocavit eum. At ille connim suo gens secutus est eum. Erquis ergo de se scribens, licat, Vidit homine,& vocavit eum S secutus est eum ac nopotius dicat, Vidit me Suocauit me,s secutus sum eu: nisi quia costat haee Maii haum no seripsise, sed alium nescio quem sub eius nomine Cum ergo ne quide si &Natthaeus hoc scriberet,vertim foret: quia prasens nonera cum lesus hcc loquebatur in monte: quanto magis credendu non erit,quia nec Matthcus eade seripsi sed alius sub nominibus & Iesu ct Matthaei3 Quid V etia caput II. ex ipso sermone, quo prςcepit non putare,quia venerit legem soluere,magis intellisi detur quia soluerit Neq enim nihil eo tale futiente, udaei suspicari hoc pollent, Sed nolite,inquit,putare,quia veni soluere lehem.Ag GO .ir. dum ergo, s ei de Iudaei dixissent, quid porro tu talea' i d. i. sis,unde hoe suspicari possimus An quia circuneis
nem derides, sabbatum violas,sacrificia respuis, cosui
dis cibos 3 Hoc est ergo, Nolite putare. Et quid hoc amplius, quidve manifestius seri potuit in destructione le- Lgis ac Prophetarum Aut si hoc adimplere in lege quiderit soluere Quid φ etiam lex de Prophetς ne adimpletione quidem gaudent,adeo sibi pleni videtur de consumi rati,quorum author ac pater non minus eis adiici
indignatur, ' detrahi, ut scribes in Deuteronomio di- Distris.cat,Haec praecepto,quae mado tibi hodie Israel obserua lus.& caue ne declines ab iisdem,ne ac in s ni stram ne sin dexteram nec addas quicqua eis, nec minuas,sed in eis de perseuerabis,ut benedicat te dominus deus tuus Quapropter sile adimpledi causa lesus legi aliquid es Prophetis adiecit,in dextera videtur lapsus: siue de psit ut destrueret,in s nistra, utrunq: certe offendit legis au thorem: idcirco i: aut aliud aliquid fgniscat istud, aut falsum est. Augustinus respondit.O mirabilem insa. niam de Christo aliquid narrati,nolle credi Mattho, de velle credi Manichaeo. Si Matthaeus no intersuit, cuChristus dixisset Non veni soluere legem aut prophe- Nat .s.las,sed adimplere:& propterea no est ei crededit, nunquid Manichaeus interfuit, aut iam vel natus fuit, cum Christus inter homines appareret Secudii hac ergo fidei vestrae legem, nihil ei de Christo testificanti credere debuistis. Nos aute non propterea dicimus,non cre
dendum esse Manichaeo. quia dictis factis V Christi no intersuit, de loge post natus est: sed quia de Christo co-tia Christi discipulos loquitur, ct contra Euangelium,
quod illorum authoritate firmatum est. Habemus enim Apostoli vocem qui in spiritia sancto tales veturos esse eernebat. Vnde fidelibus dieebat, Si quis vobis eua Iigauerit Praeterqua quod accepistis,anathema st. Nam calata.s nemo de Christo vera dicit, nisi qui eum praesens vidit δὲ audiuit, hodie de illo nemo vera dicit. Porro si hodiea,pterea de illo sdelibus eius vera dicuntur, quia illi qui videriit S audiei uti vcl praedicado vel scribendo ea dissemina uertit, cur ex ore Ioannis condiscipuli
sui no posset vera Matthaeus audire de Christo, ubi ille affuit,& ipse non assuit si ex libro Ioan is possumus vera loqui de Christo non solii in nos tanto post nati, sed Otiam post nos alis nascituri Hinc enim non soli; Mat thaei, ueri etia Lucae ac Marci Luangelii , qui eosdedi-
stipulos secuti sunt, in no imparem authorata te recepistum est Huc accedit quia Se ipse domiti' potuit narrare Matthaeo,quod antequa eum vocasset cum iis egerat quos prius vocaverat. At enim hoc ipse Ioanes in sua
148쪽
gelio suo ponere debuῖt, si hoe dicta a domino audie
rat qui cum diceretur,p senserat: luasi fieri no potuerit, ut cum omnia quae a domino audierat, scribere non posset inter alia quae praetermisit, & hoc praetermiserit, cum in alia seribeda esset intellis. Nonne Euangelium suum ita ipse conclusi,dieens, Et alia quidem multa secit Iesus,quae s seribetentur singula, nec ipsum existimo capere mundo, qui scriberentur libros3Hie utiq; ostendit se sciente multa praetermisisse.Sed si de lege ct Pro phetis vo, delectat Ioannis aut horitas, Ioanni credite attestanti legi S prophetisti pse seripsi quod Esaias videlit Christi gloria, in eius habetis Euagelio unde iam pauloante tractauimus, Si crederetis Moysi, crederetis es mihi de me enim ille scripsi.Vndique tergiversati vestra cotunditur, aperte dicite no vos eredere Christi Euangelio:nam qui in Evangelio quod vultis creditis, quod vultis no creditis, vobis potius quam Euangelio creditis. At quam elegantem rem tibi viuus est Faustus dicere,ubi propterea voluit no eredi lixe seripssse Matthaeum, quia eum de sua electione diceret, non ait, Vidit me.& dixit mihi sequereme:sed,Vidit Matthau, S dixit ei,sequere me: quod nescio viro de errore imperitia dixerit,an de more sallaciae: sed non usqueadeo
imperitum putauerim,vi nec legerit nec audierit sol re scriptores rerum gestarum,cum in suam persona vonerint, ita se contexere, tanquam de alio narre ut,quod de se narrant. Magis ergo hunc arbitror non ut impe ritum,sed ut imperitis nebulas obtendere voluiise,spe rantem se plures esse eapturum, qui istum non nossent. Et in historia quidem rem secularium talis narrationis reperiuntur exemila: sed non opus est, ut ex alio genere literam vel nostros admoneam, vel istum refellam:
ipse eerte pauloante de libris Moysi quaedam testim nia ita proferebat, ut no ea negaret scripsisse Moysem, imo a assiemaret, sed ad Christum non pertinere contenderet. Legat ergo in eisdem libris, quae de se seripsit Moyses, virum ita scripserit, Dixi aut feri hoe vel illud: ex non potius, Dixit Moyses, ct iacit Moyses:aut, Vocauit me dominus: vel, Dixit ad me dominus: &non potius, Vocauit dominus Morsem: S, Dixit d minus a a Moysem: S omnia extera in eundem modum . Ita ergo & Matthaeus de se tanquam de alio seriapsi, quod S loannes fecit: nam circa finem libri sui si iam ipse se loquitur, Conuersus Petrus .vidit discipulum quem diligebat lesus, qui & recumbebat in eoena super pectus eius, ct dixerat domino Quis est qui te tradet Nunquid S hie dixit, Conuersus Petrus vidit me/an sorte propterea nee istum putant hoc Euangelium seripsisse, Sed patis opost dicit, Hie est discipulus qui i stificatur de lesti,&qui hae scripsit: & seimus quia verum est testimonium eius. Nunquid ait, Ego sum disti pulus, qui testis eor de Iesu.& qui haec scripsi,& scimus
quia verum est testimonium meum' Certe manifestum in hune morem fuisse seriptorum, cum gesta narraret: quam multa & ipse dominiis eadem locutione de se dicit, quis enumerare sussiciat Cum venerit,inquit,filius hominis putas inueniet sdem in terramon dixit, Cum venero, putas inueniam' &, Venit si ius hominis mania clueans ct bibens: non dixit, Venit S. Veniet hora, ct nune est,cum mortui audient vocem filii dei.& qui audierint, vivent: non dixit. vocem meam: & multa hii
iusmodi. Vnde iam puto susicere. ae dicta sunt,& ad
studiosos commonendos, & ad calumniosos conuin eendos. lam illud quam se infirmum, quis non videt,quod ait non eu dicere holuiise,Nolite putare,quia
veni soluere legem aut Prophetas, no veni soluere sed Dadimplere: nisi aliquid tale iam fecisset, ut in hae suspiaeione in pollet venire quasi nos negemus ludaeis no intelligentibus videri potuisse Christum desti uctorem legis S prophetarum: sed hocipiana est,cur ille verax deveritas no potuerit de alia lege S de aliis P eophetis di
cere,quod eos no solueret, nisi de iis, quos illi eum sobuere sit spicabantur. Quod hinc etiam satis confrmatur, quia ibi sequitur S dicit,Amen a me dico vobis, donec . transeat coelum S terra,tota unum,aut unus apex non transiet de lege, donec omnia sant. Quicunque ergo soluerit , num ex mandatis istis mininus, ct docuerit se homines, minimus vocabitur in rigno calorum: quieunque autem secet it,ct se docuerit,magnus vocabitur in regno coeloria. Pharisaeos enim cogitabat,eum
ista die ei: ut soluebant legem factis,ct docebant verbis. De quibus alio loco dicit Quae dicunt, facite, quae Matth i, autem faciunt,facere nolite dioint enim, S non faciatini. Propterea ct hic ita sequitur, Dico enim vobis,nisi Nans s. abundauerit iusticia vestra plus quam scribaru S Phaarisaeorum,non intrabitis in regnum coelotum:id est,nis . os neeritis,& ita docueritis, quod illi non faciunt, sct se docent, non intrabitis in regnu calorum. Quam ergo legem docebant pharisaei,& non faeiebant,ipsam dieit Christus non se venisse soluere, sed adimplere: quia ipsa sertinet ad cathedram Moysi, in qua sedera tes Pharisaei, ct dicentes, nec facientes, audiendi sunt, non imitandi. Nec intelligit Faunus, aut sorte se --H. fingit non intelligere quid si implere legem eum libe de vel borti adiectione putat accipiendum, quia scriptum est, ne quid addatur scripturae dei, vel detrah, Ma dis tui, unde dicit non debuisse adimpleri, quod ita per- u. fectum commendatur, ut nihil addendum minuendiimque sit. Nesciunt ergo isti quo modo adimpleat legem qui se vivit ut lex praecepit. Plenitudo enim legis II, M.ti. eharitas, sicut dicit Apostolus. Istam charitatem domi nus exhibere S donare dignatus est, mittendo fideli
bus sui, spiritum sanctum. Vnde item dicit idem Ap stolus, Charitas dei dissuti est in eoedibus nostris per spiritum sanctum qui datus est nobis. Et ipse dominus, in hoe seient omnes quia discipuli mei estis, si vos in- ti .is. uieem diligatis. Impletur ergo sex, vel cum sunt quae ibi praecepta sunt,uel eum exhibentur quae ibi prophetata sunt. Lex enim per Moriam data est .gratia ct veria i tas per sesum Christum facta est. ipsa lex etim impleta syest, gratia ct veritas facta est. Gratia pertinet ad charitatis plenitudinem, veritas ad prophetiarum impletionem. Et quia utrunque per Christum, ideo non . Dii soluere legem aut prophetas,sed adimplere:non vilegi adderentur quae deerant,sed ut fierent quae scripta
erant: quod ipsa eius verba testantur. Non enim ait, lota v num,aut unus apex non transiet a lege,donec addantur quae desunt sed,donec omnia fiant.
Avs Tvs dixit,Non veni legem e 1 soluere. sed adimplete. Sed emna , hoe, nii; aliud forte sgnificat, a
Christo dictum eredere, non minus tibi cottarium scias este, quamn alii: uterque enim nostrum sub hac opinione Christianus est, quia
149쪽
G Christum in destructionem legis ae Prophetarum ve
nisse putauimus. 9d si tu verbo interim fateri novis, attameit id operibus indicas.l nde enim est, quod legisae Prophetarii praecepi a & ipse contemnis inde n tium testam erum lesum codidisse utrique fatemur: quo quid aliud, quam destructionem fatemur veteris testa menti Quae cum ita sint,quo modo Christum illi a diaxiae credemus,nisi ante nosmetipsos damnemus uult in prateritum opinionis, S ad poenitudinem recurranatis,obsequamurque legi de integro ae prophetis,ais
eorum curemus qualiacunque sunt obseruare manda
taὶ sod eum secerimus,lune denique vere crediderimus dixisse Iesum quia non venerit legem soluere, sed adimplere. Nume autem falsum est, quia nec tu id credis, de quo me solum ineusas. Sed esto. lieuerit in 't Π pr. teritum errasse, id nunc tandem, placet ne ire sub legem,s eam Christus no tam soluit, sed adimple- uti plaeet eire uncidi,id est pudendis insignire pudem
da, ct deum credere sacramentis talibus es electatis Pla- . i. cet Astipere sabbatorum ocium,& Saturniacis manusi i insertare catenis placet ingluuiem ludaeorum daemoniis: neque enim deo, nunc tauros, nunc arietes, nunc
etiam hircos, ut non S homines dicam, cultris sternere: ae propter quod idola sumus exorsi, id nune exer-1. iti cere ci uaelius sub Prophetis ae leges Placet denique s D isti , . ralium ciborum quaedam existimare munda, quaedam in immundis & contaminatis habere ex quibus inqui- .ia.8 s. nariorem porcinam lex assemini & Prophetae. Negabit p ofecto horum quicquam sti tendum nobis voletibus perseuerare esse quod sumus: quoniam quide Christum die entem audias: duplieiter filium gehennae fieri eum, qui fuerit cir cisus.Sabbatum vero nec ipsum seruasse videas nee usquam mandas e seruadum. De cibis itemati A., . ipsem asseuerantem audias, nullo eorum inquinari ho mine, quae in os ingrediuntur sed ea potius, quae de ore procediit,polluere. De sacrificiis item sequente ipsiis
os e. 6. esse seiunonem, deum misericordiam velle, non sacri NM.ε tiri ficium. Hac igitur si ita sunt,ubi illud erit, iron eum ve
PD ib. s. niise soluere lege & Prophetas, sed adimplere uiso as dixit, aut aliud fgniseatis dixit,aut quod absit, mentiens dixit, aut omnino nee dixit. Se a lesum quidem
mentitum esse nullus dieat, duntaxat Christiantis: ac per hoc aut aliter dictum est, aut omnino nec dictum. capoi III. Et tamen me quidem iam aduersus capituli huius i nece Ilitidinem Manichaea fides reddidit tutum, quae principio mihi, non ciunctis quae ex Saluatoris nomine scripta leguntur,eassim credere persuast: sed probare sistit eadem vera, s sana si incorrupta: esse enim perna LI IMAE. I. xta Eirania, quae in contagium boni seminis scripturis pene omnibus noctivagus quidam seminator insperserit: id reoci: me ne hic quidem terruerit sermo, quanuis reuerendi nominis prae se ferat inscriptionem, quia probare mihi adhue ex proposito licet,utrumne ct hic,
1ZA,λ- tritior satoris de boni sit, an nocturni illius, ct pessini
ter diar i. tu vero qui temere omnia credis, qui naturae beneficiti rationem ex hominibus datianas, cui inter verum fas
sum q: iudieare religio est, cui a. bonum a contrario soparare, non minus formidini est, quam infantibus Lamiae: quid facturus eris, cum te in capituli huius angustiam necessitas coget Dico autem,cum te ludaeus euntiis alter sermonis istius no inscius interpellabit, quid ita legis & Prophetarum praecepta non serues,cu Christus eadem non se venisse soluere dieat,seg adimplere Nempe cogeris aut vana superstitioni succumbere, aut
capitulum prosteii falsum, aut te Christi negare discipulum. Augustinus respondit, lam toties explosa cap. IIII.
atque eonuicta quia repetis,nos quoque,quibus ea con- Κuincimus,repetere non pigebit: ea Christiani ex lege Syrophetis non faciunt, quibus significata sunt ista quae
faciunt. Illae quippe erant fgurae futurorum quas rebus istia per Christum reuelatis S praesentatis auferri opo tebat, ut eo quos ipso,quod hae ablata sunt, lex & Prophetae implerentur. Ibi quippe S hoc scriptum est daturum deum testamen tu nouum, non quale dedi,inquit, His ratipatribus eorum. Populus enim ille pro suo corde lapi Hebrae. a.deo, multa praecepta magis sbi cogrua quam bona ac ceperat,quibus tame figurarentur de prophetarentur iutura sed a non intelligentibus celebrabantur. Cum autem venerunt.& patefacta sunt,quq illis significabatur,no iam illa iubentur facienda, sed leguntur intelligenada. Vnde ibi de hae etiam refutura dieitur, Aufera eis Tyb. t. cor lapideo,& dabo eis cor ea eunt id est,no eor sine sensu, sed cor eis sensu. Vnde traxit Apostolus cum ait, No in tabulis lapideis sed in tabulis cordis carnalibus. Quid enim aliud dixit, quam eor earn Quia ergo S hoc praedictum erat, magis si ista de nostra eelebra- Ltione non auferrentur,non implerentur lex es Prophetae, quia non seret quod praedixerant. Cum vero S hoest,inde potius intelliguntur adimpleri, unde vobis videntur no adimpleri. Nec nos terret insultatio tua. v quod sabbatorum ocium,catenas Saturniacas appellas.
Vana est enim S inepta,nec tibi hoc dicere venisset in metem, nisi quia vos in die,quem dicunt Solis, Solem colitis.sicut autem nos eundem diem dominicum di cimus n eo quod non istum solem,sed resurrectionem domini veneramum se ocium sabbatorum sne Saturni veneratione a patribus obseruatum est, cis se illud ob seruari oportebat. Erat enim v mbra stitutoris setit Apo G s stolii, testis est. Diebus quippe istis,quorum septenarius
numerus in orbem redit deoruin suorum nomina gentes imposuerunt. De quibus ait Apostolus,quod colue runt S seritierunt creaturae potius quam creatori quos in hae parte etiam vos imitamini, nisi quod eum eis tu et diora duo lumina caetera vero sydera non cum eis a doratis: sed Se mensibus imposierunt nomina deorum suorum. Propter honorem quippe Romuli, quia eum Martis filium crediderunt,primum mensem Marti di cantes.Martium vocarae v. Et inde Aprilem nullo dei
sui nomine,sed a re ipsa, auas aperilem, luὀd tunc primum germen aperiatur in Eorem. Inde tertium men- Msem Maium,quod Maiam Mercurii matrem deam emiant. Inde quartum lunium a lunone. lnde caeteros v*: ad Decembre a numeris nominarunt.sed ex eis Qui
tilis atq; Sextilis nominibus hominum, quibus diuinos honores decreuerant,appellati sunt tutius S Augustus nam septimus septembet S catcri,ut dixi, usq; ad Deiacembrem numeroru ex ordine nominibus en tincian
tur. Porro lanuarius a Iano appellatus est, Februatius a Februis saeris Lupereorti. Vultis ergo ut vos dicimini in mense Martio Martem colere illo enim mense be ma vestrum cum magna festiuitate celebratis.Si autem vobis in mense Martio licere arbitramini, aliud consaderare no Martem, cur ex die septimo,quod sabbatuma requie nominatum est diuinis scripturis, Saturnum importare conamini, quia eum diem Saturni getes appellauerunt: nempe iam videtis cum quanta impietate deliretis. De lacrificiis autem animalium quis ni cap. VI.strum nesciat, magis ea teruerso populo congruenter
imposita,quam deo des deranti oblati Sed tamen etiain his figurae nostrae fuerunt, quia nostra mundatio, de
150쪽
. dei propietatio nobis sne sanguine titilla est: sed illum
fgurarum veritas Christus est, euius sanguine regem pii ct mundati sumus:nam in figuris eloquiorum diui notum,& taurus dictus est propter virtutem eructa,c ius eornibus impios ventilauit: ct aries, propter innocentiae principatum: ct hircus, propter i inutilii Ginein carnis peccati,ut de peccato damnat et pereatum: S si quod aliud si eriseii genus expreissius commemoraue risin eo quoque tibi Christum prophetatum esse monastrabo. Quocirea sue circuncisio,stie sabbatis,sue dis ferentia ciborum, sue immolatio sacrificiorum,omnia haee s gurae nostri fuerunt & prophetia: quas Christus non soluere, sed adimplere venit, in ea quae his praenunciabantur, impleuit: attende cui erum adicas, eum Apostolo ex Apostolo dico omnia haee figurae nostraefuerunt. Nam scut te Manichaeus impiam doetiit peruersitatem, vi ex Euangelio,quod haeresin tua non impedit, hoc accipias: hoc autem impedit, non accipia, se nos Apostolus docuit piam prouisone ut quis quis nobis annunclauerit prato id quod ace imus a nathema st. Unde Christiani catholici Se vos inter 1izania numerant, quia dominus exposuit quid si Ei a nia, non aliqua falsa veris seripturis immissa, seut tu interpretaris,sed homines filios maligni,id est,imitato
es diabolieae Distatis. Nec omnia temere credunt, Rideo Manichaeo, caeterisque haereticis non utique credunt Nee rationem ex hominibus damnant, sed quam vos dieitis esse rationem,errorem esse conuineunt. Nec verum falsum s iudicare impium putant, ideo vestram se Lim f liqui inam, fidem aute eatholicam verissimam iudicant. Nec bonum a contrario separare formidant, sed malum non esse naturam,quia contra naturam est, intelligunt: non gentem nescio quam tenebrarum,aduersum diuina regna a suo principio nascentem S re bellantem, quae vere ampliorem formidine intulit deo vestro,quam infantibus Lamiaequippe quem dieitis,ne sua membra illius impetu rapta & vastata conspiciat, velum contra se posuisse. proinde nullas ex hoe capitulo patiuntur angustias,quod quasi legis S Prophet, praecepta non seruenti quia ct ex giatia Chiisti halegitimam eliaritatem dei & proximi, in quibus duobus praeceptis tota lex pendet S Prophetae:& quae-eunque ibi vel rebus gestis, vel sacramentorum cel brationibus, vel locutionum modis fgurate prophetata sunt, in Christo & in Ecclesia impleri cognoscunt. Vnde nee vanae superstitioni succumbimus, nee illud
Euangelii capitulum falsum esse dieimus, nee Christigi seipulos nos negamus: quia ea ratione veritatis, qua pro meis viribus toties exposui, non aliam legem, nec alios Prophetas, quam eos quos eatholica tenet auth ritas,non venit soluere,sed adimplere.
Libri deeimi octavi sinis. LiBER DECIMUS NONUS.
Avs Tvs dixit, Non veni solum re lege S Prophetas, sed adimplore. Ecce iam consentio dictu . ratendum tamen est, eur hoc dixerit Iesus,utrum ne eo palpandi Iudaeo. furoris causa, quia iidem sacro sancta sua ab eodem conculcari vi dentes, indignarentur: eumque ac si impium ae male sanum, nee audiendum quidem existimarent, nedum Tomus sextus.
bentseuuendum: an ut nos, quἰ ei credebamus ex gentibus, Dinititueret atq; insormaret, 'tienter ae morigere mandatoriam subire iugum,quo eruicibus nos ris Iudaeo-
rum lex imponeret ae propiatae. Sed hoe quidem nee teipsum putare credo, quod lesus hoc verbum protulerit,ut nos Hebraeoru legi addiceret, aut Prophetis. Aeper hoc, s hae no fuit eausa dicedi, illa alia debet elle, quam dixi .ludaeos enim verbis semper, atque operibus αChristi vehementer insidiatos esse, nemo qui nesciat. Ex quibus cum idem colligerent legem ae Prophetas suos ab eodem solui, indignarentur necesse est, ae perhoe reprimendi furoris eorum gratia non ab re fuerit dixtile, ut reputarent quia non venisset legem siluere, sed adimplere Nee hoe bisum mentitus est,nec fefellit: indigerenter enim Sabsolute nominauit lege. Sunt autem legum genera tria: unum quidem Hcbraeorum, quod peccati Se mortis Paulus appellat aliud vero gen
tium,quod naturale vocat.Gentes enim,inqui natura
liter quae legis sunt faetiint:& eiusmodi legem non ha bete, ipsi sibi sunt lex,qui ostendunt opus legis scriptuin cordibus suis. Tertium vero genus legis est veritas, quod perinde s gnificans Apostolus dicit Lex enim spiritus vita in Christo Iesu liberauit me a lege peceati Smortis. Tribus ergo existentibui legibus, ct te ais e Vrante nobis, quia no venit soluere legem, sed adimplere: non parua cura ae diligentia opus est, de qua eatum dixerit intelligere item Propheta alii sunt ludaeoxium, alii gentium,alii veritatis. Sed ae ludae orti quidem nullus quaesuerit notum est enim. De genitum vero s quis ambigit audiat Paulum qui scribens ad Titum de Creates bus,dicit, Dixit quidam proprius eorum propheta Cretenses semper me laces, malae bestiae, tres pigri: ae per hoc dubitandum non est & gentes suos habere Prophetas. Nec non es veritate habere Prophetas suos, tam idem Paulus significat, quam etiam Iesus. st lesus quidem, ubi dicit, Eeee mitto ad vos sapientes S Pim . phetas, & ex ipsis interscietis in singulis locis. Paulus
vero cum dicit, ipse dominus constituit primum Apo- , cinis. H. stolos deinde Prophetas. Lege ergo tripartita, ct tri capti III. oertitis Prophetis, de quo nam eorum lesus dixerit no alis liquet, est tamen coniicere ex consequentibus. s enim ii circuncisonem statim nominaret, ad sabbata es saeriseia & obseruationes Hebraicas,in ψ eas aliquid Iri 6.ri
quia eos non sol si adimplere. Vbi vero horum quidem
nihil memorat, la vero recenset antiquiora praecepta: id est Non occides,no nitaec traberis, non peierabis haec Εαιά.i autem erant antiquitus in nationibus ut est in promptu
probare, olim pio mulgata per Enoch ct Seth ct ea te ros eo in s miles iustos quibus eade illustres tra Agerint angeli temperandae in hominibus gratia veritatis, eui non videatur hoe eum de veritatis dixisse lege, ct eius Prophetis. Deniq: etiam adimpletio probatur eius eirca haec eadem,quae promist. Quid enim dicit Audisti, di nag. o. ctum esse antiquis,Non occides ego autem dico vobis, Mavs.f.
ne iraseamini quidem adimpletio est. Audistis dictumese, Non moechaberis: ego autem dico vobis,ne cocii
piseatis quidem radimpletio est. Dictum est, Non pei rabistegra autem dico,ne iuretis quidem aeque adimpletio est . in his enim 3e priora roborat, a quod defuit. adiicit. Vbi vero Iudaorti quaedam visus est nominania, illa quidem nec/dimpleuit, sed et a penitus eradicauit oraeceptione contrariorum. Quid enim sequitur Εὐὰ ii Audisti, diciu ess oculum pro oculo,dente pro uente: P Iarrb. . ii ego