장음표시 사용
151쪽
G ego autem g eo vobis, qui te percusserit in maxillam, praebe illi δd altera: hoc im destructio est. Dictum est,
I iii. y. inquit Amabis amicum oderis inimicu tuum.
Nausa. ego autem dico vobis, altate inimicos vestros, ct pro persecutoribus vestris orate: aequἡ destructio est. Dicto mutt.1 . est,Qigi voluerit uxorem dimittere,det ei repudium: e-MAIU.s. go autem dico, lutcunq; uxorem sua dimiserit,excepta causa fornicationis, S ipsam moechari faetet, ct is erit moechus,si postea altera duxerit. llaec igitur sunt de nianifesto Moseos praecepta, idcircoq; destructa illa veterum iustorum,& ob hoc adimpleta. Qilod si de tibi ita intelligere placet, non ab re erit S illud dixisse lesum,
quia non venit soluere lege sed adimplere Sin lixe nostra tibi displicet expositio,aliam quaeret tantia ne lesum mentitum dicere cogaris, aut te necesse sit ludaeum seritne etiam nune lege soluere perseueres,quam ipse nocap. IIII. soluit. Et tamen hoc ii mihi Naratroruin obite
rei quisqua, quos alii Simmaeianos appellat quod Iesus
dixerit,non se venisse soluere leget aliquantisper haesiciam incertus quid ei respondere. Nee immerito enie H bat enim corpore atq; animo simul lege oblitus ae pro Ira ii. H. phetismam huiusmodi, quos aio, & circoncisione por-T Ast. tant, ct Obseruant sabbatum,ct porcina ae reliquis abstiDef.te i . nent huiusmodi quae praecepit lex sub Christiani qi an
uis nominis profestione, decepti etiam ipsi, ut intelligi datur, hocipso capitulo, auo de tu,quia Christus no ad soluendam legem se ventiti dixerit,sed adimplendam.
Quare cum talibus esset mihi non pusillum, ut dixi,eertamen, donec capituli huius a me molestiam demoli rer: tibi vero nequaquam congredi metua nullis confiaso viribus, ct impudelia potius lacessenti, ut faeilius tentari me putem abs te, uam cogi,ut eredam dixisse Christum, quod nee te videa credidisse. Nee enim quicquaeorum praeferens,quibus lex de Prophetae non solui vi deantur, sed adimpleri, me tanquam desidem abiurgas ad praeuaricatorem,ex huius obiectione capituli. An Stu iam detruncatorum inguinum obscoeno illo signa
culo gloriaris, tanquam ludaeus aut Nararanis 3 An supercilium de obseruatione erigis sabbatorum An de porcinae abstinentia tibi eonstitis gaudes 3 An denique de victimarum sanguine & holocaustorum nidoribus Iudaeorum te exaturasse deum exultas Quod s horum fecisti nihil, quid ita Christum non venisse legem sol--isi in uere,sed adimplere eontendi33 Quare indeficientes I ego praeceptori meo refero gratias, qui me similiter la bantem retinuit, vi essem vel hodie Christianus. Nam ego quos, cu capitulum hoc imprudens legere, quem admodum tu, penὰ ieram in consiliti l udaeus seri. Nee immerito. Etenim s Christus legem non venit solue re, sed adimplere: adimpletio autem nunquam in vase inani duitur.sed in senio, solus mihi videbatur Israeliata posse Christianus fieri, qui resertus maxima ex parte
lege ae Prophetis, ad Christum veniret. replendus eo, cuius adhuc videretur esse capacior, si tamen Se ipseriora non solueret alioquin nec circa eum agimpletioaec esset sed exhaustio. At ego ex gentibus veniens,incassum me aecelsisse putabam ad Christum . quia nihil tale alserrem, quod in me de suis pollet adiectionibus
Exad. an adimpleri.QMaerens ergo quanam esset prior illa men-cent. 17. sura,inuenio sabbata,perito men sacrificia neomenias, D rixi. ae baptismata. aEymophaglas,eiborti discretiones p tuum,vestimento tu,& alia qui percurrere longum est.
Arbitratus ergo sum hoe esse,nec aliud quicqua, quod se Christus non venisse soluere dixerit, 1ed adimplere. Nee immerito. Quid enim lex sine mandatis quid
Prophetae sne praefatibus Aglire inuenio etiam ama- κium illie indictum maledictum aduersus eos , qui non Dextra . permanserint in Omnibus, quae scripta sunt in libro legis illius, ut faciant ea. Et illime ergo maledictum metuens tanquam dei, Se hine Christum tanquam eius fialium dicentem,audiens, tiga no venerit eadem solia
re , sed adimpleret vide s suid impedire iam poterat,
quin factus ei lem ludatis. Sed huic periculo me Mam chri veneYanda fides eripuit. Tu tamen quid fidu-- eiae gerens haec obiicias quaro,aut quare contra me id 'esse putes soli im,quod tibi non minus videatur esse co-trarium.Si Christi non est legem soluere S Prophetas, utiq: nee Christiano ium.Cur ergo eadem vos soluitis
An sensin fatemini vos non esse Christianos Quid legi & prophetis omnibus saetosanctum illum sabbato rum diem, in quo de mundi ipsum opificem deum re
quieuisse testantur,vos omni opere promatis,nec poeiana mortis, quam aduersum violatores eius statuit, nee
maledicti pertimeseetes infamiam Quid & a circuet soni, dedecoroso illo signaculo,legi ae prophetis omnibus honorato,& maxime Abrahς post opinata suum Vsdem filiis defenditis vestros: praesertim cum S pertiturum omnem de plebe sua perhibeat ludaeorum detis, quicunque non hae fuerit ignominia praesignatus/Cuect saeriticio trem legitima, quae nec Moyses ac Prophetae sub lege nee sib fide sua in secundis habuit Abraha, divos spernitis Cur vero de ciborum indissetelia anima, polluitis vestias,si haee,ut ereditis,omnia hi istus non Nai, . . venit soluere, sed adimplerci Cur & azymorum anni. H,d ii uersale ius, ct tiractationis agninae sacrii, quod in aterianum seruare lex ct Propheta praecipiunt,vos impiatisa ti,iria . Cur denique neomenias, ct baptismata,ct scenopegia, ae reliqua huiusmodi legis atque Prophetarum saera menta carnalia, parum deuitatis irrumpere, si eadem Christus minime destrii xiti Quare non immerito dixerim,quia si vultis ut ratio vobis contemptus istius con stet, oportet aut vos negare Christi esse diseipulos, aut tandem fateri ipsum omnia haec destruxisse priorem. Quod eum fueritis confessi tunc & illud cosequitur,ut aut falso fateamini scriptum esse, tanquam idem dixe- Nauh. . fit non se venisse soluere legem,sed adimpleret aut nestio quid hoc loge aliud quam vos putatis signiscasse. c.' VII. Augustinus respondit, Quia iam consentis dixiste Christum, Non veni soluere legem vel Prophetas, sed Madimpleret durum enim tibi videtur aduersus Euange lieam authoritatem venire: durum etiam tibi videatur 2 cmto. venire aduersus Apostolum,dicente, Omnia hae figu auore tirae nostrae fuerunt. item dicente de Christo, Quia non fuit etiam es non sed etiam in illo erat.Quotquot enim
promissiones dei sunt, in illo etia: id est in illo exhibi tae,in illo adimpletae: S sne ea ligine videbis,& qua losem adimplere venerit, ct ea quo pacto adimplere veniti Nee perges extendi per tria genera legis, ct tria genera prophetaru quaeiens qua exeas,& non inueniens.
Manifestum est enim,& luce elatius hoe etiam noui testamenti seriptura saepe testatu quam legem S quos Prophetas Christus no venerit soluere, sed adimplere. Ibis Llpsa est enim lex,quae per Moysem data, gratia δἰ vertitus pei letan Chi istu facta ei ipsa est inquam lex per habet. s.
Noysem data de quo Christus ait, De me enim ille heripsit.Certe enim ipsa est lexquς subintrauit,ut ab udaret delictu quod ad eius reprehensone, nihil intelligetes, in ore habere coaevistis. Ibi ergo lege & vide, quia ip- Roma r.
si est de qua dieitur,ltaq; lex qui de sancta, ct mandatu sanctum, de iustum de bonum. Quod ergo bonum est,
152쪽
A mihi factum est mors Abst. Sed peccatum ut appareat
peccatu, per bonum mihi operatum est mortem. Ne enim lex iubebat delictum,ut illa subintrate,abundaret delicium sed superbos multum sibi tribuetes, mandati sancti & itisti & boni adiectio reos etiam pr uaricati nis essecerat: ut eo modo humiliati, discerent, ad gratiam pertinere per sdem, ut iam non essent legi subdiati per reatis, sed legi sociati her iusticiam. idem quippe cis i. Apostolus dicit, Quia priuiquam veniret fides, sub te
ge custodiebamur coclus in eam fidem,quae postea re uelata est. itaque lex, inquit, paedagogus noster erat in Chiisto Iesu: sed posteaquam venit fides. iam non sumus sub padagogo: quia nos reatus legis non obligat, iam per gratiam liberatos. Nanque antequam spiratalem gratiam humiliati reciperemus, nihil nisi mortis-eabat nos litera, iubens quod non pollemus implere. Vnde idem dicit, Litera occidit, spii itus autem vivis-ομυ- . eat. Ruistis eiusdem Apostoli verba sunt. Si enim data est lex.quae posset viviscare, Omnino ex lege esset iustisciat sed eonclusit scriptura omnia sub peceato, vi promtiso ex si de Iesu Christi daretur credentibus. item ipsus verba sunt,Quod enim impollibile erat legis, in η quo infirmabatur per earnem, detis filium suum misit V in similitudinem earnis peccati, ut de peccato damnaret peccatu in carne, ut iusticia legis impleretur in nobis qui non secundum carnem ambulamus,sed secunia
Naish . duna si iriiunx Ecce quod est,Non veni legem soluere, sed adimplere. Quia Iex enim superbos etiam praeuari
eationis reatu devinxit augendo peccatum, cum iubet
quod implere no possunt: ipsus legis impletur iusti elaper gratiam spiritus in eis qui dii cunt a Christo mites mse,atque humiles cordetqui venit non legem soluere, sed adimplere. Deinde quia etiam sub gratia postis,in hae mortali vita diffieile est omnimodo implere qtiod in lege scriptum est,Non cocupisces ille per carnis suae
sacrificium lacerdos essectus, impetrat nobis indulgentiam .etia hinc adimplens legem: ut quod per nostram infirmitatem minus possiimus, per illius persectionem recuperetur, cuius capitis membra effecti sumus. Vnde Ioannes dicit,silioli,h e scribo vobis,ut non peccetis:& si quis peccauerat,aduocatum habemus apta a patrem Iestim Christum iustum : ipse est exoratio pro peccatiscvs Π. nostris. Prophetias autem se adimpleuit, cum inc eo veritas facta est pro iniit o dei. Hoc pauloante ex A
a. cni. postolo commemoratii,dicente,Quotquot enim pro-i a malu missione, dei. in illo est. ' i idem rursus dicit, Dieo e- R. . s. nim Christum ministrum fuisse circuncisionis propter veritatem dei, ad confirmandas promissiones patriam. Quod ergo in prophetis,sule aperte siue pers guras vel locutionum vel actionii promittebatur, in illo adima. Pletum est, qui non venit soluere legem ct Prophetas, sed adimplere. Hoc autem vos non intelligitis, quia squaedam facta & eelebrationes quae figurς erant v entura praenunciantes, adhue a Christianis serent, nihil si alias,qua gnificaretur nisi non tu ventiae, quae tunc figurist praedata illis nunciabantur. Quod enim adhuc venturum praenunciatur,aut nondum venit,aut si iam venit superfluo vel fallaciter praenunciatur. Quapropter unde nobis videtur Christus non implesie propheias, quia non sunt a Christianis quaedain, quae per prophetas ab Hebraeis ut fierent,instituta sunt. inde potius probatur impleise. Vsqueadeo enim quicquid per huiuimodi s gura, prophetabatur, impleium est. vi iam per illas non propheis Naub ti. tetur. Ad hoc pertinet etia quod ipse dominus ait, Lex La.ι. & Prophetae usque ad loanne. Lex enim, qua prauari- Tomus sextus catores abundanti ream cocludebat in eam si dem quae Dpostea reuelata est .gratia facta est per Iesum Christum, per quem superabundauit gratia ae per hoe impleta est
per gratiam liberantem, quae non implebatur per literam iubentem. item in ipsa lege uniuersa Prophetia, qua non tantum verbis, sed etiam quatumdam actio-ntim figuris, saluatoris promittebat aduentum . veritas
facta est per Iesum Christi . t ex enim per Moviam da- Misita est, gratia autem S veritas per testim Christum facta
est. Ex euius aduentu iam regnum dei coepit an nuncia ri quia lex S Prophetae usque ad soannetii, Lex ut reos faceret qui desiderarent salutem: Prophcta vi promit terent saluatorem. Caeterum Prophetas alios extititie
iam in Eeeles a post astensonein Christi, quis nesciat
De quibus Paulus dicit, Et quosdam costituit in Eccle- i. a. tr. sia, primum Apostolos, deinde Prophetas, tertio do
ctores: ct catera. Non itaque de illis dictum est, I ex ad Prophetς usq; ad loannenused de iis qui primum Chiisti aduentum prophetauerui. Quia aduentus impletus, non utique adhuc pollet prophetati. Proande cum cap. IX. quaeris, cur iam non circutici datur carne Christiantis, Leriri. i. ii Christus no venit legem soluere, sed adimplet et Re- 3Dia. s. spondeo, inad ideo iam non circunciditur Christiantis, Equia id quod eadem circuncisone prophetabatur, iam Christus adimpleuit. Expoliatio enim carnalis gene rationis, quae in illo facto figurabatur, iam Chrisi te surrectione adimpleta est: ct quod in nostra resurrectione futurum est, sacramento baptismi commendatur.Nam ne ue penitus auferri debuit nouae vitae sacramentum, quia restat adhuc in nobis futura resurrectio mortuorum: ct in melius tamen, id est succedente baptismo, debuit commutari: quia iam factum est, quod nunquam factum erat, ut futurae vitae aeterna in resurisiectione Christi nobis praeberetur exein plia. Cum qua- EMEM.
ris,sabbati ocium cur non obseruat Christiantis,s Christus non venit legem soluere, sed adimplete Respondeo, imo id propterea non obseruat Christianus, quia
uod ea figura profitebatur, iam Christus impi uit. ln a v illo quippe habemus sabbatum,qui dixit, Venite ad me
omnes qui laboratis & onerati estis, S ego vos res N M. i. ciam tollite iugum meum super vos, ct discite a me. quoniam mitis Ham ct humilis corde, S inuenietis re-uiem animabus vestris. Cum quaeris, quare Chri -δ' ianus non Obseruat disserentiam ciborum quae in te Fge praeeipitur, si Christus non venit legem soluere sed Oc t . adimplere Respondeo, imo propterea id no obseruat
Christianus, quia quod illis sguris prophetabatur, iam
Christus impleuit no admittens ad eorpus suum quod eorpus in sanctis suis ad vitana aeternam prς destinatiit, quiequid per illa animalia in inoribus hominum signi ficatum est. Cum quaeris, quare Christianus non ani malibus immolatis, carnis S sanguinis sacriscia Oil rat deo, si Christus non venit legem soluere sed adimplere : Respondeo, uno propterea magis haec christia nus iam osterre non debet.quia ea quae talibus rerum figuris illi prophetabant, immolationeearnis S sanguini sit Christus impleuit. Coni quaeris, cur aetyma iiciit ,
ludaei non obseruet hristiania, . si Christus non vetiti δ 'legein soluere, sed adimplete: Respondeo, imo proptet ea magi, hoc non Obseruat Christianus,quia quod illa figura prophetabatur, expurgato veteris vitae fer- , niento nouam vitam demonstrans, Christus impleuit. Cum quaris,cur de carne agni Christiantis Pascha noneelebret, si Christus non , enit legem soluere, sed ad implere : Respondeo, imo propterea Christianus itin
153쪽
se pascha non eelebrat, quia id, quod illa sigura pra-
nunciabatur,agnus immaculatus tua passione Christus impleuit. Cum quaris, quam ob cautam neomenias in lege mandatas non celebret Christianus,si Christus novenit lege soluere, sed adimplere: Respod eo ima propterea iam Christianus ista non celebrat, quia propter quod praenunciandum celebrabantur,ia in Christus impleuit. Celebratio enim nouae lunae praenunciabat no uam ereaturandi de qua dieit Apostolus,si qua igitur in Christo noua creatura, vetera transierunt, ecce facta sunt noua Cum quaeris,cur illa singularum quarumque immu dieiarum baptismata, quae in lege pracipiuntur, non observet Christianus, si Christus non venit legem soluere,sed adimplere Respondeo,inde potius haeeno obseruare Christianum , quia figlira futurorum erant quas Christus impleuit. Venit enim e sepelire nos sibier baptismum in mortem, vi quemadmodum Chii ius resurrexit a mortuis,sic & nos in nouitate vitae ambulemus. Cum quaeris,quid causae est,ut scenopegia nosit solennitas Christianorum, si lex a Christo adimpleata est non solutar Respondeo, tabernaculum dei fide les eius esse in quibus charitate sociatis, ct quodam modo compactis habitare dignatur: ct ideo magis illud noobseruari a Christianis, quia iam Christus in ecelesia sua, quod illa figura Prophetice promittebat impleuit. Et nune quidem ista pro suscepto negocio, ne silentio praetet irentur,quata potuimus breuitate perstrinximus. Caeterum membratim articulat; mque discus sa,libros magnos multosque neerunt,nihil aliud in eis quam Christum prophetatu ostendentes: ita fit ut om nia, quae ex illa scriptura propterea putatis non obseruari a Christianis quod ea Christus loluerit: propterea potius reperiantur non obseruari a Christianis,quὀd ea Christus impleuerit. Ipsa quit pe talium fgurarum ob
seruatio pranunciatio Christi filic Vnde quid millimest quid absurdum, imo quid iro congruum s consentaneum, si post eius cessauit aduentum, quie quid ideo
fiebat,ut eius praenunciaret aduentum figurae igitur re. m. quae ag hoc obseruabantur,ut ipsa earum obserua tione venturus Christus prophetareriir, usqueadeo non debent propterea putari per Christi aduentum no im pletae quia illo veniente,non Obseruabantur,ut nisi iam per aduentum Christi implerentur, adhuc obseruarentur.in nullum autem nomen religionis seu verti seu falsum eoagulari homines possunt, nisi aliquo signaculo- tu mel sacramentoria visibilium consortio colligentur: quomim saera metorum vis inenarrabiliter valet pluriamum. ideo contempta sacrilegos facit. impie quippe contemnitur,sine qua non potest persei pietas. Voruntamen quia visibilia sacramenta pietatis inesse ponsunt etiam impiis, sicut habutile sanctum baptismum etiam magum Simonem legimus, sunt tales, quales Apostolus ait, Habentes formam pietatis, virtutem au tem eius abnegates. Virtus autem pietatis est finis praecepti: id est,charitatis,decordesuro,ct conscientia hcina ct ii de non ficta. Unde Apostolus Petrus, cum de sacramento arcae, in qua Nop domus a diluuio liberata est, loqueretiar, Sie ct vos, inquit, simili sorma bapti illa salvos facit. Et ne sibi susscere putarent visibile sacramentum per quod habebant formam pietatis: di per malos mores perdite vivendo, virtutem eius abnegarent, cotinuo subiecit, Non carnis depositio sordium, sed conseientiae bona interrogatio in laeum. l Pro inde prima sacramenta,quae obseruabantur de celebrabantur ex lege, praenunciat tua erunt Christi venturi: quae eum suo aduentu Christus impleuisset,ablata fiunt, ct ideo ablata,quia impleta: non enim venit soluere imgem,sed adimplere: ct alia sunt instituta virtute maiora, utilitate meliora, actu faciliora ,auimero pauciora, tanquam iusticia s dei reuelata,& in libertatem vocatis filii, dei, iugo seruitutis ablato,quod duro S earni de dito populo congruebat. Veruntamen si antiqui iusti, qui iacramentis illis intelligebaut venturam prae nunciari reuelationem fidei, ex qua licet adhue operta ct ab ondita, munere tamen pietatis intellecta, etiam tune ipsi vivebant quia in hae vita nemo esse potest iustus, nisi qui ex sde vivit. Si ergo antiqui iusti pro illi,
praenunciatiuis saei amentis, S 1 etiam nondum imple
tarum figuris, omnia dura di horrenda perpeti parati fuerunt, de plerique perpessi sunt.Si tres pueros,Dani
lemque praedicamus, quia de mensa regis contamina ri noluerunt, quod erat eontra illius temporis saer mentum. Si Naccabaeos cum inpeti admiratione prae ferimus, quia escas,quibus nunc Christiani lieite vivii tur, attingere noluerunt, quia tune pro tempore Pro phetico non licebat: quanto magis nunc pro baptismo
Christi pro eueharistia Christi pro signo Christi ad omnia perferenda paratior debet esse Christianus, eum
illae tuerint promissiones rerum complendarum, haec sint indicia eompletatum3 Quod enim adhue promittitur eeesesiae, id est, corpori Christi, di in manifest tione praedicatur, & in ipso capite eorporis saluatore: id est,in ipso mediatore uel S hominum homineChristo Iesu , iam uti ille completum est . in id enim promittitur, nisi vita aeterna ex resurrectione a mortuis Hoe iam completum est in illa carne,quod verbum ea ro factum est, ct habitauit in nobis. Tune ergo & o culta erat fides, nam eadem credebant, eademque spotabam omnes iusti S sancti etiam temporum illorum, S promissiua erant illa omnia saeramenta, omnisque ritus ille sacrorum: nunc autem reuelata est fides, inquam eonclusus erat populus, quando sub lege custodiebatur: & quod s delibus promittitur in iudicio, iam completum est in exemplo, per eum qui legem S prophetas non venit soluere,sed adimplere. Qua pro pter quaeritur quidem inter scrutatores sanctarum seri plurarum, utrum tantum profuerit antiquis iusti, fides passuri s resurrecturi Christi quam vel reuelationibus distet,ant,vel in Prophetis intelligebant,quantum nise
prodest fides passi S resuseitati: an ipsa inusio sangui nis agni dei, quae facta est,sicut ipse dicit pro multis in remissionem peccatorum, aliquid utilitatis S purga tionis vel dederit vel addiderit, etiam ii qui hoc futi
tum credentes, antequam fieret ex hac vita emigrauerant:& utrum mors eius ad liberationem etiam mor
tuos vista uerat.Sed nunc istam quaestionem vel pertractando disclitere,vel aliquid in ea repertum,etiam co- semando desilire, S longum est,ct hute operi non ne cessarium. Interim aduersus calumniosam imperi tiam Fausti demonstrare suffecerit, quanto errore delirent,qui putant fgnis sacramentisq; mutatis, etiam res ipsas esse diuersas,quas ritus Propheticus praenunclaui promissas.& quas ritus Euangelicus an nunclauit impleatas:aut qui censent eum res eaedem sint:non eas alii, si erametis annuntiari debuisse completas, quam iis,quibus agittae complenda praenunciabantur.Si enim soni verborum,quibus loquimur, pro tempore commutantur, eademo: res aliter enunciatur facienda aliter facta
setit ista ipsis duo verba quae dixi Faeseda ct Fact tinet paribus morarum interuallis, nee iisdem vel totidem literia
Roma. I. Danie tia .r saec. 7.
154쪽
A liter , syllabisve sonuerunt quid mitti si aliis Obsterio niti, fgnaetilis passato & resurrectio Christi stituta pio.
missa est aliis iam facta annunciatur,quandoquide ipsa verba, tutum ct factum passurias ct passias, resurrectimius S resurrexit, nee tedi aequaliter, nee similiter sona re potueri t. Quid enim sunt aliud quaeqtie corporalia sacramenta, nisi quaedam quasi verba visbalia, GA- sancta quidem, veruntamen mutabilia & temporali, Deus enim ternus est , nec tamen aqua ct omnis illa actio corporalis, quae agitur cum baptitamus S st, ct transit, aeterna est' ubi rursus etiam illet syllabae eeleriter sonantes & transeuntes, cum dicitur deus,nis ditatur,
non consecratur Haec omnia sunt S transeunt, nantct transeunt: virtus tame quae per ista operatur, iugiter
manet: & donum spiritale,quod per issa instruatur, Glernum est. Qui ergo dicit, Si Christus legem ct Prophetas non solutisset, illa sacramenta legis & Propheta iii in Christianorum cogregationibus ct celebrationi bus permanerent lotest dicere,si Christus lege S Pio
phetas non solutilet,adhue promeretur nasciturus,pansurus,& resarrecturus: cum ideo magis haec non soluerit,sed adimpleuerit quia iam non promittitur nascitu B rus,passi trus, ct resurrecturus, quoci illa sacra meta quo et pinvidam dam modo personabant: sed annunciatur quod natus sit, passus sit, resurrexmi, quod hac sacramenta quae achristianis aguntur iam personant Qui ergo venit te gem S Prophetas non soluere, sed adimplere ipsa adimpletione abstulit ea, per quae adhuc promittebatur implendum, quod iam constat impletum tanqua si verba ista tolleret, nasciturus, passurus, resurrecturus, quae cum adhue futura esset, recte dicebantur: R institueret dici, natus est,passus est,resurrexit, quae illis completis. . TVII. & ob hoe ablatis recte dicuntur. Sicut ergo ista veriba, ita illa prioris populi sacramenta, quia per eum qui non venit legem S Prophetas soluere, sed adimplete, iam impleta sunt, ideo tolli nautarique debuertit: quod primi, Christianis, qui ex ludati crediderant, donee
contra tam diuturnam eonsuetudinem paulatim peris suaderetur, at s ad intellectum perfectum perducereniatur, ct quia ita nati erant atq; instituti,fuerunt eos Apostoli patrium ritum traditionemque seruare & eos qui
bus hoc opus erat,vi congrueret illorum tarditati mo
ribusque monuertit. Inde est quod Timotheum ludia
matre S Graeco patre natum,propter illos, ad quos ta C les eum eo venerat,etiam circuncidit Apostolus: atque
ipse inter eos morem huiusmodi custodiuit,non sinu latione fallaei,sed costio prudenti. Neq; enim ita natis& ita institi uis noxia erant ista, quanuis iam non essentsgniseandis futuris necessaria: magis quippe noxium erat ea tanqua noxia prohibere in his hominibus.vsque ad quos durare debuertit: quonia Christus, qui omnes, illas prophetias implere venerat, sic eos initiatos inue nerat: ut iam de caetero, qui nulla tali necessitudine te nerentur. sed ex diuerso veluti pariete,id est,ex praepu-ryci. elo,ad illum angularem lapidem, qui est Christus eon
uenirent ad nulla talia cogeremur. Si autem iis, qui ex circuncisione venerant, talibus4 sacrametis adhuc de diti erant,vltro vellent, sicut Timotheus,conserre congruentiam,non prohiberentum verum si in huiusmodi legis operibus putarent suam spem salutemq: cotineri, tanqua a certa pernicie vetarentur.Vnde est illud Apocaea. . stoli Ecce ego Paulus dico vobis quia s eir neidamiani. Christus vobis nihil proderit. Cir ncidamini sei ocuos. luet sicut ipsi volebant,sicut eis a quibusdam depraua. tis persiasum erat,quod sine his legis operibus salvi esse
non possent.Nam cum gentes ad christi s desn ita ve. Dnirent, maxime per Pauli Apostoli praedicatione, scutvenire debuerunt, ut nullis eiusmodi obseruationibus onerarentur: quia ct insolita ista circuncisone, n*Lme grandes aetate reformidantes aeterretetur a fide,&non ita nati, v t talibus sacra metis imbuerentur,s more
pristino proselyti serent, tanqua Christus per illa mysteria venturus adhuc promitteretur. Cum ergo sic, nirent ad sile, ut iam ex gentibus venire oportebat,no
intelligetes qui ex circuli sione veneram, cur tibi illa permissa essent,& cur gentibus imponenda non essem quibusdam earnalibus seditionibus cuperant ecclesa perturbare,quod Gentiles V dei populum accedentes, no solenniter proselyti serent in carnis circuncisone, ct exteris huiuscemodi obseruationibus legis atque in his erat,qui hoc ideo fieri magnopereinsistebant: quia
timebat ludaos,inter quos versabantur. Contra hos Apostolus Paulus multa seripst: nam in hois simul ito si nem clia petrum adductu, fraterna obiurgatione eo texit. Sed posteaquam in unu Apostoli congregati etia ' coeilio suo censuerunt gentes ad huiusmodi opera se sis non este cogendas, tisplici ait quibusdam ex circun- seisione Christianis,non valentibus mente discernere illos solo, ab huiusmodi obseruationibus no fuisse prohibendos, quos fides quae reuelata in his, iam imbutos .
inuenerat: ut in eis iam consummaretur ipsa actio prophetica quos ante adimpletione prophetiae iam tenusi at ne s S ab ipsis remoueretur,improbata potuisquam
terminata videretur: Si aute S sentibus imponeretur, aut no Christi promittendi caula instituta esse, aut adhue Christum promittere putaretur. Primus itaq; populus dei, antequam Christus veniret legem Prophetas sadimplere,illa Omnia,quae hunc promittebat obserit1- re iubebatur: liber in eis,qui haec quo pertineret,intelli ebant:seruus aute in eis,qui hoc non intelligebant. Poerior vero populus acceuens ad fidem tua ia in Christus venisse, pastus esse, ae resurrexisse praedicabatur, iii his quidem hominibus,quos iam talibus sacra metis in- . stituto eade siles inuenerat,nee cogebatur ista obser
Vare,nee prohibebatur in iis aut qui talibus vacui, nulla generis,nulla consuetudinis vel congruentia nececstudine retenti crediderant, etiam prohibebatur: ut per eos iam inciperet apparere,illa omnia propter promi tendum Christum filiti instituta, quo veniente, atque hae promi ila adimplente, iam oportere cessare. pHoc igitur temperamentum moderamen6 spiritus G. XIIII. sancti per Apostolos operantis, cum displicuisset quibusdam ex ciroincisone credentibus,qui hae no in tetiligebant. in ea peruersitate manserunt, ut X gentes cogerent iudaitare. lj sunt quos Faustus Symmachia notum vel Nararenorum nomine comemorauit, qui vcque ad nostratempora iam quidem in exigua, sed adhue tamen vel in ipsa paucitate perdurant. Quia habet ergo isti, unde legi S Prophetis calumnietur qu)deos Christus soluere venerit potius, quam adimplere, quia Christiani non obseruant quae ibi praecepta sunt,
cum ea sola non observent,per quae Christus promittebatur: Si deo non observent magis,quia eade promissa iam Christus impleuit: nec adhuc promittuntur, quia iam impleta sunt eorumque promissiua signa in eis te
minari debuerunt,quos fides Christi hae adimplendi
iam talibus imbutos inuenerat Nunquid enim non ol
seruant Christiani, quod in illa scriptuta est, Audi is
rael. dominus deus tuus deus unus est, Non facies tibi mis .c. idolum & eatera huiusmodi Nunquid non obseruant
155쪽
TUI. 6. Christiani quod ibi dicitur,Non accipies nonae domi o ni dei in vano Nunquid ipsum sabbato quod ad intes
Dordis. ligendam vera requiem pertinet, non obieritant Chri stiaui Nilia quid honore parentibus Christiani non de ferunt, quod ibi praeceptum est Nunquid a fornieati nibus, aut homicidiis, aut furtis, aut falsis testimoniis, aut a concupiscenda uxore proximi, non se temperant Christiani: quae omnia in illa lege coscripta sunt Hae pracepta sunt morum, illa sacra meta sunt promissortirlice implentur per adiuuantem gratiam illa per reddi tam veritatem: utraque per Christum de illam sempee
gratiam donantem, nunc etiam reuelantem, S hanc veritatem tune promittenterm nue exhibentem,quia lex
Ioa8.1. . per Moyseni dati est, gratia aute A veritas per Iesum Christum facta est. Deniq: ista,quae in recte vivet econ-Cati. s. scientia conserirantur,s de per dilectione operante co-plentur: illa vero quae in promittet e signis eatione ve . . lata sunt rebus redditis transerunt.Ita&ipsa no soluta, sed adimpleta si inti quia ea non irrita, nec fallacia Christus ostendit eum id quoa eoru signiscatione promit- cap. XIX. tebatur,exhibuit. Non itaq; sicut Faustus opinatur, uae .s. quaeda dominus Iesiis Christus adimpleuit, quae ab ania liqui iustis iam dim erant ante legem Moseos, scuti Ex ά. o. est, Non occides quod no contrario redarguit,sed ma-ε gis sirmauit eum de ab ira de a conuicio reuocauit quς-dam vero soluit,quae propria videbatur legis Hebraeo-Tαοδ.ar. iii,sicuti est, oculum pro oculo, lente pro dente: quod videtur potius abstulisse quam e5firmasse,cum ait, Ego DIU. . autem dieci vobis non resistere malo,sed si quis te percusserit in maxillam tua dexteram, praebe illi de altera: ct catera. Nos enim dicimus etiarii haee, vae isti: putat soluisse Citi illum velut conuaria referendo,& tuc pro
tempore bene fuisse instituta,& nune a Christo non suc tuta sed adimpleta. Proinde primum ab his quaero, virum illi antiqui iusti,Enoch Se Seth, hos enim poti simum Faustus commemorat. de si qui alii, non solum ante Moysem, sed de si qui ante Abraham fuerunt, irati sint fiatri sine causa, aut dixerunt fratri, fatue . bi enimno dixerunt,cur non de talia docuertit Quod si S talia docuerunt, quaero quemadmodum vel eoita iustieiam rarisa. doctrinam Christus adimpleuerit addendo, Ego autem dieo vobis,s quis irascitur fratri sio aut si quis dicit laesia, aut s quis dicit fatue, retis erit vel iudicii, vel concilii, vel gehenna ignis, quandoquidem de illi eo
i dem modo vivebant eodem modo vivendum monebant An ignorabat illi iusti se nandam esse iraeundia, nee petulanti conuicio fiatiem lacessendum aut noue Ψant quidem, sed ab his se abstinere non poterant E go rei erant gehennae quo modo igitur iusti Pinc enim nee imperitiam retii ad suum officium pertinentium,nec intemperantem audes dicere eorum sitisse iii
sietam, intantum ut eos faceret reos gehenna. Cur ergo issam lege,secundum qua vivebant antiqui iust l, eaddendo Christus impleret, cum eorum quoq; iusticia sine istis esse non pollet 3 An dicturus es, quod praeceps iraetidia,& lingua improba,ex quo venit Christius,cα-pit ad iniquitate pertinere, antea vero no erat iniquum vel corde vel ore ista c5mittere sicut in quibusdam re bus pro temporum proprietatibus institutis inuenimus nune aliquid non licere, quod ante licuerit: vel quod ante non licuerit, nune licere. Non usqueadeo despis vi hoe diras sed etiam s dio respodebitur tibi quod secundum istum intellectim Christus non adimplere venerit, quod legi antiquae defuit, sed legem instituere quae no fuit:si dicere fratri fatue,cum apud antiquo iustos no fuisset iniustum nune ita iniustum esse Christus voluit ut quisquis hoc dixerit eus si gehenna. Proin de nondum imienisti, cui namlegi haee aliquando defuerunt , quibus nune additis eam Christus impleret. An forte lex non moechandi apud illos iustos antiquos semiplena erat, donee a domino impleretur: ad dente, ne suis ad concupiscendum videat mulierem3 Sic enim comemorasti ipsam sententiam, Audistis di ctum este, Non muchaberis: ego autem dico vobis ieeoncupiscatis quid m. Ad impletio est,inquis. Exstica planὸ ipsa verba Euangelica, noli tuis extenuare, 'Dod dictum est & vide quid de illis antiquisfinis iustis senasees,. Audistis, inquit quia dicti est. Non moechabet is Ego autem dico vobis,si quis viderit mulierem ad eo tieti piscedum eam, iam moechatus est eam in corde suo. Itane vero illi itisti Seth vel Enoch vess qiii eis smiles fuerunt moechabamur in cordi I suis: de aut non elateor eorum templum dei, aut machabantur in templo dei inod s non arides dicere quo modo etiam denae re legem illorum, quae apud illos iam tunc plena erat, modo veniens Christus imple iit 3 De non iurando autem, quia & hic illorii lesem a Christo adimplesum esse dixisti, non pollum assirmare antiquos iussos non itirasse: nam 3e Paulum Apostolum iurasse inuenimus.
De vestro aute ore non tollitur crebra iuratio, eum iu
retis per lumen, quod a Matis cum muscisa neque enim lumen illud mentium ab illis oculis penitus alienum, quod illuminat omnem hominem venientem in hune mundum, nostis aliqua ex parte cogitare: de per domi num vestrum Manichau, qui Manes lingua patria v eabatur: sed vos vi apud Graecos nome insania vitare tis, velut declinato de prologato nomine, quas stisone addidisti, ubi amplius laberemini. Sic enim mihi quidam vesti sim exposuit, r appellatus si Manichois,Visellieet in Gra ea lingua tanqua mana fundere videre tur: in a Graece,fundit,χ l,dicitur: ubi quid egeriti ne selo,nis ut expressus nobis somniare videremini innania. Nes enim a Adidistis in parte priore nominis unalitera, vi agnosceretur manna: sed addidisti. in posto ra re du3s syllabas non appellantes Manniel xum,sed Nanichaeum ut nihil aliud vobis tam prolixis de vanis sermonibus suis, nisi insania fundere sonaret. Sit illi me iuratis de per paracletu,non sanὸ illii , ileChristo, distipulis promisit S misit:sed per eum ipsum ut Latine nomen eius interpreter,insanitu fore. Cum ergo iurare nunquam desinatis, vellem scire quo modo intelligatis hane quoque legis partem, quam vultis antiquissimam intelligi, quὀd vobis dominus adimpletiei it, ct magis propter ii irationes Apostoli. Na vestra quae alit horatas est vel vobis piis nedum mihi aut cuiqua homini unde puto iam clarere, quam si aliter accipiendum quod ait Christus,Non veni lege soluere,sed adimplere non his videlicet additam et is, quae vel ad expositionem perti nem propositatu antiquarum sententiarum, vel ad emuersatione non adimpletionem. Quia enim no in telligebant homicidium, nisi peremptionem eorporis humani,per qua vita priuaretur,aperuit dominus ona nem iniquum motu ad nocendum fratri in holmeidii genere deputat i. Vnde S loannes dicit, Qui odit fia
trem suum,homicida est. Et quoniam putabat tantum modo corporalem eum Gmina illicitam commixtio nem vocari moechiam, demonstrauit magister etia ta leni eoeupiscentiam nihil esse aliud. item quia peierare graue peccatum ei non iurare autem,sicut verum iurare, nullum peccatum est: sed longius remotus est agat.
156쪽
A sum iurando,qui nec iurare consueuit, quam qui a vor . . vis tum iurare proesiuis est, maluerit nos dominus Se nonim is . Na iurantes non recedet ea vero quam vini iurantes pro-israra pili pinquare periurio. itaque de Apostolus in sermonibus,
ursa - suos habuisse narratur, nunqua iurauit, ne tin andi co--Dώ, -- tuetudine uti quado ves nescius in periurium taberetur. Lis nos in selipturis autem ubi est consideratio maior atq; pe Oci pensior, pluribus locis iurati ei maenitur, ne quisqua putaret etiam verum iitrando precari, sed potius intelli-τι ιμα geret, hinnanae fragilitatis corda, non uirando tutius aperiurio conseruata. Quibus perspectis,inuenimus nec
illae te destium sicut Faustus putat. tuae vestit proprie G. IIII vult ad Moysem pertinere. Nam de hie quaero ab
isti eur proprium velint esse legis Moysi, quod dictu
Iorariis. est antiquis, Diliges proximum tuum, de oderis inimi- Deut. s. cum tuum. An ct Apostolus Paulus non dixit homines
Romaei. quosdam deo odibiles3 Et utique in hae admonitione ipse dominus ad hoe non latur,ut imitemur deuira, Naz. s. ut sitis, inquit, filii patri, Hibi qui in coelis est . qui facit sole sui ina oriri iuper bonos de malos S pluit super iustos 5d initistos. Quaerenditio ita p eit,quo modo in- . telligatur exemplo dei,cui dixit quosdam odibile, PauB tu, odio habendos inimicos:& rursus exemplo dei, sui Leit solem sitim oriri super bonos Se malos, & pluit suer iustos de iniustos,diligendos inimicos: se appare-it, dominum male intelligetibus id quod dictuin est.
oderis inimicum tuum inferre voluisse, qtiod omnino non norant ut diligetent inimicos suos, utrunque autem quo modo seruanda sit longum est disputare. Sed ad istos interim, quibus generaliter displicet, si quis oderit inimi ira suum est nobis sermo, qui eorum notem remat,eum eos interrogamus,utrum diligat deus eorum gentem tenebrarum: aut si propterea nune in Lmiei diligendi sunt, ludd habeant partem boni, cur noob hoe eos Se odille debemus, quod habeant partem mali Ea quippe regula de hoc soluitur, docetur non esse contrarium, quod in antiqua seriptura dictum est, D titit. Oderis inimicum tuum: de in Evangelio, Diligite ini. o. i. micos vestros:quod unusquis iniquus homo,inquam
tum iniquus est,odio habendus est: in quantit ira autem homo est.diligendus est: ut illud quod in eo recte odimus,arguamus,id est vicium, quo pol sit illud, quod in eo recte diligimus id est, humana natura ipsa emendatato vicio liberari. Haec inquam regula est, qua Se oderi-C mus inimicum propter iis,quod in eo malum est,id est. iniquitatem: S diligamus inimicum propter id, quod
in eo bonis est,id est, socialem rationalemq; creaturam: . nisi quod nos non eum per naturam vel suam vel alienam, sed per propria voluntatem malum esse conuin cimus. Illi autem per iacituram gentis tenebraria putant iste hominem malum, quam secundum ipso deus totus timuit antequam in parte vinceretur: ct in parte ab ea se victus est,ut nee totus liberaretur. Audito igitur,n ., ct no intellecto, iuὀd antiquis distina erat Oderi ini micum tuum. ferebantur homines in hominis odium, cum deberent non odissenili vicium. Hos corrigit do 2 M.f. minus,dicendo, Diligite inimicos vestros, ut qui iam dixerat Non veni legem soluere,sed adimplere: idem: de odio inimici quod seriptu est in lege, non soluerat, praecipiedo . tique ut diligamus inimicos, cogeret nos intelligere,quo nam modo pollemus unum eundem homine de odisse propter culpam, de diligere propter
naturam.Sed hoc ad peruersas eoru ment dis intelligere multum est. Urgendi sunt tantum, ut secti dum ea lum-Diue tua perditam rationem, vel potius amentiam de
findant deum suum, quem no pollunt dicere dilectoa Drem gentis tenebrarii ideoq; ad eius exemplum non
habent quemadmodum hortentur,ut suum qiiisque diligat inimicum. Potius enim genti ipli tenebrarum di
lectionem inimici tribuere potuerunt, quam deo suo. illa quippe sicut delirant, vicinam sibi lucem atque emtiguam concupiuit, eaq; frui voluit, atque ut si iactetur inuadere cogitauit. Neque ista culta est, cum verum debeati seu in bonum appetitur. Vnde de dominus dieit, Regnum coelorum vim patitur,ct qui vim fecerint di ramotiripiunt illud. taeegeiis tenebrarum secundum eoru in vanitatem, vim iacere ae diripere voluit bonum quod amauerat,esti, claritate de specie delectata: nee eam viacis,im deus dilexit sed odio detestans fui se voletem,
sanditus eradicare molitus est. si ergo mali amant bonum quo si uantur, boni autem oderiit malum ne polluantur. res, dete Manichaei qui nam eorum impleat,
quod domiti' ait Diligite inimieos vestros se ee ii has
singulas repugnantes sentetias elle vultis, deus vester
Deit quod seripiti est in lege Moysi, Oderis inimicum dimi.
tuum, de gens tenebrarum quod scriptum est in Euan gelio. Diligite inimieos vestros quanquam nec sing - Matris. do inuenire potuistis,quo pacto dirimatis ii stionem Einter mus eas lucipetas, R blattas lucifugas: utramque enim prolem gentis tenebrarum este eotenditis. Vnde ergo illae amant a se alienam lucem. illae autem hane aversandosua potius origine delictatur. An mundius nascutur mulcae in foetidis eloacis, quam blattae in obas riseubietilis3 iam vero illud, quod antiquis di- cap. V. in est O tu pro oculo, ictem pro dete: quo modo ri . i. eontrarium habet quod ait dominus, Ego autem dico a in s. vobis no resistet e malo, sed ii quis percusserit te in ma xillam illam dexteram praebe illi & alteram &c.Quandoquidem Se illud antiquum ad reprimedas flammas
odiorum,stinetiumq; immoderatos animos rest nan
dos, a praecepto est, I iis enim tandem l facile con- 1 ra Heptentiis est 3 tantiam 3 reponere vindictς quantum acce- tum s.
pii iniuriae NGnne videmus homines letiner laesos mo starit ariliri eaedem,sitire sanguine: vixq; inuenire in malis inlati ei unde iatientur Quis pugno percussus,talin aut audicia cocitat in damnationem eius qui percusserit, aut si ipse repercutere velit totum hominem, ii non etiam telo aliquo arrepto,pugnis cateibusq; contundit3Htile igitur immoderatae,ae per hoc iniustae v ltioni .lex iussis modum figes,poenam talionis instituit: hoc est.ut qua- Flem quisq: intulit iniuriam tale supplicium pedat. Proinde oculum pro oculo, sentem pro dente, no fomes.sed limes iuroris est,no ut id quod sopitu erat,hine accenderetur,sed ne id quod ardebat,ultra extenderetur, impositus. Est enim quaeda iusta vindicta utile i: debetur ei, qui fuerit palliis iniuriam: unde uti cum ignoseimus de nostro quodam modo iure laretimur. Vnde etiam debita dicuntur, qua in Oratione dominica hii manitus dimittere monemur, ut nobis de nostra duli
nitus dimittatur. Quod autem debetur eis benigne di i post cmittitur,non tamen inique repetitur:sed sicut in iuran- . . , Ido etia qui vertim iurat,propinquat periurio, unde l5- δε irige abest qui omnino non iurat: S quantiis non peccet liti verum iurat remotior tamen a peccato est qui non iurat:vnde admonitio no iurandi c5seruatio est a pee cato periurii. ita eum peccet,qui per immoderationem iniuste vult vindicari, non peccet aut qui modum ad hibens. iuste vult vindieari, remotior est a peccato iniustae vindictae qui noti vult omnino Vindicar L Peccatenim, qui exigit ultra debitum, non peccat autem qui
157쪽
o exigit gebitum: sed tutior loge est a peccato iniusti ex
actoris qui omnino non exigit debitum, prasertim ne cogatur & ipse reddere debitum ab eo,qui nulli in habet debitum. Possem ergo ct ego se ista ponere, Dictis est antiquis, No iniuste vindicabis: ego autem dico,ne vindicetis quidem: adimpletio est se ut de ni rado sat m, ait. Dictum est, Non peierabis ego autem dico,ne iuretis quide aeque adimpletio est. Potera ergo ct ego ita diceresi mihi per hae adiecta verba, quod legi de, fuit a Christo additum videretur:ac tio potius id,quod lex volebat e Ceere ne iniuste se quisquam vindicando
peccaret,conseruari tutius, si omnino se non vindica rei sicut id quod volebat inicere ne quisquam peierando peccaret, conseruari tutius si non iuraret. Nasi eo trarium est, Oculum pro Oculo:&, Qui te percusserit in maxillam praebe illi I alteram: cur no si contrarium, Redde; domino iustiradum tuum:&,Noli iurare omianino Et tamen illam no destructionem sed adimpleationem Faustus arbitratur,quod L hie debuit arbitrari. Nam si verum iurat,adimpletur dicendo, Ne iures, eurnon & iuste vindiea,adimpletur dicedo,Ne vindices314 Sicut ego in utroq; coseruationem esie arbitror a pee-cato, luci vel falsum iuratur,vel iniusto indicaturi qua quam hoc te donanda Omnino vindicta valeat,etia ad illud Qt dimittendo huiusmodi debita etiam nobis dimitti mereamur. Sed duro populo modus prius adhubendus fuit,quo Aiseerent non egredi debitum ut ed mita ira quae ad immoderata vindictam rapit,iam qui vellet,lraquillus attederet quid ipse deberet, quod sibi relaxari a domino euperet,ut hae consideratione con-- 1 sertio debitum relaxaret. Nam ct illud de uxore nodimittenda,quod dominus praecepi cum antiquis di
. Etum sit, Qisicisque dimiserit uxorem suam, det illi si
bellum repudii: s diligenter intueamur, videbimus notae eontrarium. Exposuit enim dominus quid lex vo luerit,etim passim dimittenti uxorem, iusserit libellum repudii dare. Neq; enim ait,Qui voluerit,dimittat v x 1em suam cui ellet contrarium non dimittere sed utiq; nolebat dimitti uxore a viro, qui hane interposuit moram,ut th dissidiu animus praeceps, libelli conscriptio ne retra bis abfsteret,& quid mali esset uxorem minit ter cogitaret: praesti tim quia,vt perhibent, apud Hebraeos seribere literas Hebraeas,nulli fas erat nisi scribisi solis eum Se excellentiorem prosterentur sapientiam, S si qui eorum essent aequitate ae pietate praediti, non tantum prosterentur, verum etiam sectaretur. Ad hos igitur, quos oporteret esse prudentes legis interpretes,
es iusto, dissidii dii lita res, lex mittere voluit et , queius, it libellum repudii dare, si dimisisset uxorem. Nonent in ei poterat se ibi libellus,nisi ab ipsis qui pertia e
ccasionem es nece Aitatem veniet cin quodam modo in manus sitas bono consilio regerent atq; inter ipsum S uxorem pacifice agendo, lilectionem cocordiam ssuaderent. Quod si tantum intercederet odium,ut ex tingui emendarique no poliet, tunc utique scriberetur
libellus quia frusti a non dimitteret quam se odiiset ut ad debitam eoiugii charitatem nulla prudentium per suasione roiocaretur. Si enim no diligitur uxor, dimit tenda est. Qiata ergo dimittenda non est,diligenda est. Dilectici autem monendo atq; suadendo componi, noctute inuitum cogendo imponi potest. Hoeta ere scriba debebat iustus es sapiens, qualem in illa professione esse oportebat. Ad quem vi veniret diseordia marito libellus conseribendus praeceptus est. e vir bonus prudens s non scriberet, nili in animo nimis auerso atque
peruerso eonsiliu coneordia non valeret. Veruntamea vobis ex vestri erroris sacrilega vanitate, quaria, cur displiceat dimittere uxorein, quam no ad matrimo isdem, sed ad concupiscintiae erimen habendam vise censetis Natrimonium quippe ex hoc appellatum est, quod no ob aliud debeat fulmina nubere, ii iam ut mater sal,quod vobis odiosum est. Eo modo eni putatis partem dei vestii, gentis tenebrarum praelio deuictam ct subactam ei iam carneis copedibus colligari. Sed ut potius quod nue agitur explicem, Si Chri ius ubi quia busdam antiquis sentetiis propositis adiunxit, Ego autem dico vobH, ne' primorum hominum legem hoc verborum additameto adimpleuit,ne s illam,qua per Moysem data est, tuta contrariori, oppostione destruxit sed potius omnia ex Hebraeorum lege commem rata,ita comine lauit, ut quicquid ex persona sua initia per loqueretur, vel ad expositionem requiredam vale iet i quid illa obseure potuisset, vel ad tutius coseruandum, quod illa voluisset. vides quam si aliter in telligendum, quod ait, Non se venisse legem soluere, sed adimplereucilicet ut non quasi semiplena istis ver bis integraretur, sed vi quod liteta iubente propter sim perborum praesumptionem non poterat,suadente gratia propter humilium confessionem impleretur, opere factorum non a die hione verborum. Fides enim sicut Apostolus ait per dilectionem operatur. Vnde idem daeit Qui enim diligit altera, legem impleuit. Istam cha. ritatem quia veniens Christiis, per spiritum sanctum, quem promissum misit,in manifestatione donauit, uasola eliaritate iusticia legis pollet impleri: propterea dixit mi i soluere legem,sed adimplere. Hoc est notium testamentum, quod huic dilectioni haeredita re gni coelorum promittitur, quod in figuris veteris testa-1nenti pro tempori; distributione tegebatur, Vnde idedicit,Madatum nouum do vobis,ut vos inuleem dilia gatis. Itaque vel omnia, vel penἡ omnia, quae monuit seu praeepit,ubi adiungebat, Ego autem dico vobis inuenititur S in illis veteribus libris. ibi contra ira dictu est, Turbatus est prae ira oeulus meus: S, Melior est qui vineit iram quam qui capit ciuitatem. ibi cotta
verbum durum in testi filii Sirach, Plagalagelli liuorem faciet plaga autem lingua confiinget osti. ibi e tra moechiam cordis, Ne cocupiscas uxorem proximi tui N5 enim ait,Ne adulterest sed,Ne eo piseas. Vnde Apostolus hoc ex lege commemorat,dicens, Nam coeupiscentiam nesciebam, nisi lex diceret, Non conela. pisees ibi de patientia non res stendi laudatur vi pribens percutieti se maxillam S saturatus opprobriis. Ibi
de illim leo diligedo dieitur, Si esurierit inimicus tuus, eiba illum si fuit potum da illi Hinc enim hoc com memorauit Apostolus.Et illud in Psalmo, Cum ii, qui oderant pacem,eram paciscus. Et alia multa. Quod autem temperando a vindicta, ct dili ἔdo etiam malos, deum imitemur, habes ibi de ipso deo id agete copio-stim loeuti, ibi nanque scriptum est, Multum enim vialere tibi soli supererat semper,& virtuti braehii tui qui eontra stabit' quonia tanquam momentum statem se
ante te est oi bis terrarum:& tanquam gutta roris ante
lueani , quae descendit in terrae sed miser eris omnium. quonia omnia potes, ct dii vitas peccata hominum, propter poenitentiam.Diligis enim omnia quae sunt, . nihil odissi horum quae seristi: nee enim odio habena aliquid eostititisses. Quo modo ergo posset aliquid permanere, nisi tu voluisses, aut quod a te vocatu no esset, conseruarctui Parci. aute omnibus, quoniam tua sunt domine,
158쪽
A domine, ut animas amas. Bonus enim spiritus tinis est in omnibus, proeter quod eos qui exertant partibus eorripis:& de quibus peccant admonens,alloqueris,ut relicta malicia, credant in te domine. Ad hanc beni 2 tb. s. gnam patientiam des, qui saeti solem suum oriri super bonos S malos, de pluit super iustos S iniustos P nos
imitanda Chi istus hortatiir: ut vindieare nostras iniurias negligamus,& benefaciamus his, qui nos oderunt, vi simus persecti, sicut pater noster ea linis perfectus est. Valere autem nobis & ad remittenda debita peccatorum nostrorum, quod aliis ista ultionum debita is laxamus: S ea uendum esse, ne si hoc non fecerimus, nec nobis deprecantibus peceati obligatio remittatur, Hilcia. sie in illis libris vetetibus seriptum est, Qui vindicari vult, inueniet vindiciam a deo, de peccata illius eon sirmam eonfirmabit. Relinque proximo tuo nocentit S tune deprecanti tib peccata soluentur. Homo homini reseruat iram, S a domino qhaerit medelam ea nis 3 in hominem smilem sibi non habet misericordiam, pro peccatis suis depreeatur dominum: ct ipse dum earo st, reseruat iram, de repropiciationem petita domino, de quis exorabit pro peccatis illius lamvero de uxore no dimittencia,quid aliud, vel quid opportunius ex illis libris commemorem, quam id, unae Iudaeis de hae te interrogantibus dominus ipse respondit. Cum enim quaererent, utrum liceret quacunque ex causa dimittere uxorem, ait illis, Non legistis,quia qui fecit hominem ab initio, masculum 3d faminam fecit eos,o dixit,Propter hoe dimittet homo patrem ae matrem,& adhaerebit uxori suae,& erui duo in carne una. Itaque iam no sunt duo,sed una earo. Quod ergo deus eoiunxit,homo no separet. Ecce Iudaei ex libri, Moysi conuincuntur non este uxorem dimittendam, qui secundum volutatem legis Moys arbitrabatur se facere, cum dimitterent.Simul S illud hie, ipso Christo ait stante, cognoscimus, deum fecisse S coniunxisse in
stulum & foeminam: quod Manielixi negando dam. nant no iam Moseos libro, sed Christi Euangelio resiastentes. Porro autest quia ips opinantur I pr dicant, verum est, diabolum sectile ais iunxisse masculum 5esamina, qua calliditate diabolica Faustus reprehendit Nnsem, tanquam coniugia dirimentem per libellum repudii: S laudat Christum tanqua illud eiusmodi vinculum consimantem ex praecepto Euangelii cum viLC que ne dum suam stultam sacrilegamque sentetram Modi sim laudare debuerit separatem, quod fecerat de coniunxerat diabolus:& Christiam vituperare, diaboli figmentum de ligamentum solidantem lam illud quomodo aperit magister bonus,cur ipse Moyses ex cuius libro prolata est, se prima coniunctione masculi S neminae, tam sancta de nulla separatione violΞda castitas coniugalis postea permiserit dimittere uxorein Nam
Quo λ illi respodissent, Quid ergo Moyses mandauit darimis i . libellum repudii Se dimittere3Ait illis,Quoniam Moy ses ad durietam eordis vestri,permisit vobis dimittere uxores vestras. Hoe est, quod pauloante expotuimus. svra.t. Quata enim dumeta erat, quae nec per libelli interpos-tione ubi dissuadendi locus iustis de prude tibiis tribue batur, soliti de flecti pollit ad reeipiendam vel reuoca-dam eoiugii charitatem ita dominus quid lex de bonis praecipem,& duris permitteret. eiusdem legis testimo
nici declarauit,eum de non dimittenda uxorem, ex eadem scriptura commemorata colunctione masculi&ω minae, monuit, diuinamq; authoritatem eiusde eon
iunctionis exposuit: ct dandu libellum repudii propter
duriciam, vel domandi vel indomiti eordis ostendit. DQuapropter eum Omnia illa excellentia praecepta cap. XXX. domini,quae veteribus Hebraeoru libris contraria Faustus volebat ostendere, in eisdem quo libris inueniatur,unde venit dominus legem non soluere sed adim plere nis ut perceptis promissoru figuris, quae redditaveritate adimpletae atque sublatae sunt, ipsa quoq; praecepta,per quae lex illa sancta de iusta S bona est, no pervetiistatem litera iubentis,& delicta superborum reatu
etiam praeuaricationis augentis, sed per nouitatem spi ritus adiuuantis,& humilium confessionem salutis gra Rema. r. tia liberantis, implerentur in nobis Quia reuera sicut omnia ista praecepta sublimia, nec in illis libris veteriabus desunt,ita illie finis quo reserantur,occultus est: Puis secundum eum viiieret sancti, qui suturam eius reuelationem videbat, ct pro temporum proprietate vel prophetice tegebant, vel prophetice tectum sapienter intelligebant. Denique quod non temere dixerim, ca. v. ne io utrum quisquam in illis libris inuenit nome re gni calorum quod tam crebro nominat dominus. Dicitur quidem ibi, Diligite sapietiam,vt in aeternum re- sis gnetis. Et ipsa vita aeterna ,s non illie in manifesto pio Edicaretur no diceret dominus etia malis ludaeis, Scru tamini scripturas in quibus putatis vos vitam a ternam habere, ipsae testimonii im perhibent de me: quo enim
nisi ad hoe pertinet quod ibi seriptum est, No moriar, psu air.
sed vivam,de enarrabo opera domini:&Jllumina cuia psacri. los meos,ne unquam obdormiam in morte: S, lusim Sapire ι. manima in manu dei sunt, & non tanget illos to G t L ιό μmentum inaltrix Et pauloporalli autem sunt in pace, miavi meis coram hominibus tormeta passi sunt, spes illorum morum immortalitate plena estes in paucis vexati,in multis bene disponentur. Et alio loco iusti autem in perpetuum vivent,& apud dominum est merces eorum,& cogita tio eorum apud altissimum: ideo accipiet regnum de- sipso s.coris,ct diadema speciei de manu domini. Plae ct alia
multa, sue apertissima, siue obscura inuenititur illic te stimonia vitae aeternae . Et de ipsa corporis resurrecti ne non laeuerunt prophetae. Vnde Pharisai aduersum Saducaeos eam non eredentes, acerrime confligebant: quod non solum in Actibus Apostolorum canonicis, quos isti non accipiunt, ne de aduentu v era paracleti. 'quem proin si dominus conuincantur, id eier appa ret: verum etiam in Evangeli O,vbi ei proponunt Sa duaeri quaestionem de muliere, qua septe fratribus stigii Iatim nupserat, eum in eius coniugium alter alteri mo- prienti Recederet, euius nam eorum in resurrectione uxor esset futura. proinde testimoniis vitae aeterna, ct resurrectionis mortuorum abundat illa scriptura, sed hoc nomentia est,regnum coelorum,de nullo inde lico mihi occurrit:hoc enim proprie pertinet ad reuel
tione noui testamenti,quia ea corpora quae terrena tu rant,mutatione illa, quam paulus apertius commemo- a .ceras.
rat,in resurrectione nent spiritalia,ac per hoc coelestia, in quibus possideamus regnu coelorum, Quod ori eius etiam nominandum seruabatur, quem regem ad regendos, de sacerdotem ad sanctificandos s deles suos uni uersus ille apparatus veteris instruineti in generationi bus,factis dictis sacris elis oblemationibus. festiuitatibus,omnibusq; eloquiorum praconus, S rebus gestis, de rerum figuris parturiebat esse ventulum: qui pientis gratia de veritate S ad praecepta faetenda. adiuuando per gratiam,s promissa implenda curando per veritatem,venit legem non soluere,sed ad amplere. I r s. Libri de eiminoni finis.
159쪽
A v s T v s dixit , Cur solem colitis, nisi quia est , pagani, de getium schicina, non iacta igitur non ab re suerit se hoc ipsum qu rere,quo manifestius videre polsimus, uter nostrum hoc nomine debeat appellari. Et quidem si ti-
nunc simpliciter, ut in amicis reseram, videar fortaise excusationis caiisa id fingere, aut diui. norum,quo A absit, luminum erubescere culturam. Sed tu quidem utcunque volueris accipe me tamen dixisse non poenitebit,vel propter aliquos, qui hactenus seire habebunt religionem nostram nihil cum gentibus ha-ca et bere commune. Igitur nos pati is quidem det om
nipotentis , de Christi filii eius, de spiritus sancti unumide in sub tripli ei appellatione eotimus numen i sed patrem quidem ipsum lucem incolere credimus sum inam ac principalem, quam Paulus alias inaeees, ibi. H lem vocat, filium vero in hac secunda ae visibili luceior. i. cons stere: qui quoniam sit de ipse geminus ut eum A rostolus noti it Christum dices esse dei virtutem de dei sapientiam, virtutem quidem eius in sole habita/e et dimus,sapientiam vero in luna: necnon de spiritus sancti qui est maiestas tertia, aeris hunc omnem ambitum sedem fatemur ac diuersoriunx cuius ex viribus ae spiritali profusion terram quoque concipientem gignere patibilem lesum,qui eli vita ac salus hominum, omni suspensus ex ligno. Quapropter de nobis circa uniuersa, de vobis similiter erga panem & calicem par re
ligio est, quantiis eorum acerrime oderitis aut nores.
Nate nostra fides est, de qua si quaerendum alias putaueris audies: quanuis nec illud ad praesens minus firmust argumentum,quod vel tu,vel quilibet alius rogatus, ubi nam deum suum credat habitare, respondere non dubitabit, in lumine: ex quo cultus hic meus Omnium c III. pene testiinonio confirmatur. Sed nune ad illud, quia nos non sectam, sed schisma gentium nuneupa ni. Selii sint,nisi fallor,in eadem opinantem, atque eodem ri u colentem,quo caeteri, lo cogregationis de lectati dis, idio . Secta vero, est longe alia opinantem quam caeteri alio etiam sibi ae longe dissimili ritu, di ii initatis instituitu culturam. ς ii ita sunt,inea inteii ira de opinio de cultus longe alia sunt, quam Pagano i rum. De tuis postea videbimus. pagani bona de mala, tetra de splendida perpetua de caduca,mutabilia S eerta, corporalia θe diuina unum habere principiti dogama tirant. His ego valde cotraria sentio qui bonis om
nibus principiti in fateor deum,contrariis vero Hylene se enim mali principium ac naturam theologus noster appellat. lte Pagani aris,delubris,smulachris .victimis, atq; incenso deum colendum putant. Ego ab his in hoequori: multum diuersus incedo, qui ipsum me,si modosin digni, , rationabile dei templum puto vivum vivet maiestatis si inulachrum, Christit in filium eius accipio: aram mente bonis artibus de disciplinis imbutam: ho nores quoque diuinos ac sacrificia in solis orationib'.
Ed ipsis puris ae simplicib' pono: quo modo ergo schise, isti malum paganorum Hactenus enim N Iudaeorum ine poteras dicere schisma,quia de omnipotente deum eolam.quod tibi de Iudaeus omnis audaciter assumit,
non cosiderares rituum diuerstatem, qua a me colero' tur omnipotens S a ludaeis, si tamen Omnipotente audii eolunt. Sed interim de opinione tractamus, luc sede Paganos de solis eultura fefellit, vi de Omnipotetis
ludaeos. Sed nec vestri, quidem schisma,s me dixeris, κverum est,quantiis Christum venerer de cola,quia alio eum ritu colo,& alia fide quam vos. Schisma vero aut nihil immutari debet ab eo, unde famina est, aut non multum viptita vos,qui desciscetes a gentibus,monaria
chiae opinionem primo vobiscum diuulsistis: id est . ut
omnia credatis ex deo: sacriscia vero eorum votistis in agapas, idola in martyres, quos votis similibus colitis, dehinctoria umbras vino placatis S dapibus: len.
nes gentium dies cia ipss celebratis,ut calendas, ct solasticia: de vita certe mutastis nihil: estis sane sellisma, amatrice sua diuersum nihil habes nisi couentum. Nec non de priores vestri ludaei, segregati etiam ips a fetiabu, seulptura, solo dimiserunt: templa vero,& immo
lationes,& aras, ct sacerdotis,atq: omne sacrorum mi nisterium eo te ritu exerciterunt, ac multo supersticio
sitis quain gentes. De opinione vero monarchiae in nullo etia ipsi diisentiunt a Paganis quare constat vos atq; Iudaeos schismata esse genialitatis: euius fidem tenetes de ritus, modice quavis immutatos, de sola conuentui Idiuisone putatis vos esse sectas. Porro autem sectas si Lqucras, non plus erunt u duae id est gentium de nostra, qui eis longe diuersa sentimus. Ita quidem opposti inuicem nobis, ut est veritas ct mendaciti, ut dies & nox, ut egestas Se copia, ut morbus S sanitas: vos vero nec erroris secta estis, nee veritatis sed selii a latum: nee ipsum veritatis saltem, sed erroris. Augiimus re- co Vspodit, O imperita pestis,ct vanitas vers pelli, ut quid tibi obiicis,quod si quis tibi obiicit, nescit cu quo agat
Neque enim vos paganos diei mus, aut schisma paga norum,sed habet e cum eis quadam similitudinem, eo quod multos eo latis deos. Verum vos eis esse loge de
teriore , quod illi ea colunt quae sunt, sed pro diis eo loda no sunt sunt enim Se idola, sea ad salute nihil sunt Et qui colit arborem,non quide arando, sed adorado,
non id colit quod nusquam est, sed quod ita coletamno est ipsa etiam daemo lata, unde dicit Apostolus uuς ticis ita immolat gentes,daemoniis immolant,& no deo: Vti '
sunt quibus illos immolare dieit, de quo tu nos foeto
vise noli vult.la veto collum de terra Se mare de aer, lde luna de caetera sydera, omnia haee manifesta oeuli apparent atque ipsis sensibus praesto sunt. Quae eum pagani tanquam deos colunt,vel tanqua partes virius migni dei, nam uniuersum mundum quidam eorum putant maximum deum, ea colunt quae sunt. Cum quibus Mquando agimus,ut ea non colant,no eis dicimus quὁd nulla snt,sed Q colenda no sui: eis i. colendum horuomnium e5ditorem,deum inuis bilem suademus, euatus solius participatione beatus homo seri potest quod
omnes velle nemo ambigit. Sed quia nonnulli eorum inuisibilem de incorpoream erraturam cottit, quod est anima,mens ἐς humana, tame quia nec eiusmodi crea
turae participatione si homo beatus, ille no solum in. iii sibilis,uetumeliam incommutabilis deus: id est,cletis verus colendus est quia solus ille eo ledus est quo solo
frues beatus si cultor eius: de quo solo no fruens, omianis mens misera est, qualibet re alia perfruatur. Vos autem cum ea colatis,quae omnino non sunt, sed vestrarusillaestim fabularum vanitate sngiatur, propinquiores essetis verς pietati ae religioni, si saltem pagani ellitis,
vel in eorum genere qui corpora colunt:eis no colen da sed tame vera. Unde vos verius dixerim nee solem c , nimiri colere ad cuius gyru vestra oratio circo uoluitur. Q.M in n.
Nam S de ipso tam falsa,& tam detestada iactatis,
ut si sitas vindicaret iniurias, iam flammis eius vivi ar- λ deretis.
160쪽
A derelis Nam primo eum navim quanda esie ditati, itano tantum, ut dicitur, toto calo oratis,sed ct natatis. Deinde, cum omnium oculis rotundus essulgeat, eaq;
illi figura pro sui ordinis positione perfecta sit, vos etitriangulum perhibetis: id est, per quandam triangula mereti fenestram lucem istam mundo terris l. radiare. Ita fit, ut ad istum quide solem do: sum ceruicemq; curiaetis: non aute ipsum tam clara rotunditate conspicuum, sed nescio quam navim per foramen triangulo micati tem atq; lueentem,quam conficiam copitatis,adoretis.
Quam profecto faber ille non faceret,si queadmodum emuntur ligna, quibus nauigiorum tabulae compingu-tur, se emerentur & verba,quibus haereticorum fabulae Detratina confinguntur.Verum haec tolerabilius vel ridentur vel Anic. H. flentur in vobis,illud est intolerabiliter sceleratu, quod
de ipsa naui puellas pulchras S pueros p poni dicitis:
quorum formosissimis corporibus inardescant principes tenebrarii,ad foeminas malculi, & ad masculos scemini ut in ipsa fiagranti libidine,& inhianti eo neupi seentia de membris eorum laquam de tetris sordidis scompedibus dei vestri membra soluatur: de his obsere. Dissimis pannis vestris conamini assuere ineffabile tri. B nitatem, licetes patrem in secreto quodam lumine habitare t filii autem in sole virtutem, in luna sapientiam, cis ML spiritum vero sanctum in aere. I n qua tripertita vostra, vel potius ia quadripertita fabula de patris quidesecreto lumine,quid vobis dicam,nisi quia lume cogi- . tare no potestis,nisi quale videre consuestis Hoe enim conspieuum S omni carni, no tantum hominum, vorum etiam bestiarum S vermiculorum notissimiliti lumen intuentes ex illo coe talia corde phantasam, in
immensum soletis augere, S eam luee dicere,vbi deus pater habitat cu regnicolis suis. Quando enim disere utilis luce quam cernimus,ab ea luce qua intelligimus, cum aliud nihil unquam putaueritis esse, intelligere veritatem nisi formas corporeas cogitare sue finitas, siue
ex aliquibus partibus infinitas3 Quet inania phalasmata
esse ne lettis. Proinde cum tantum intersit inter cogita tionem,qua cogito terram luminis vestri,quς omnino nusquam est: S cogitationem,qua cogito Alexadriam, quam nu suam vidi,sed tamen vii: rursusq: tantum intersit inter issam,qua cogito Alexadriam incognitam, ct eam,qua cogito Carthagine cognitani: ab hac quoq;
cogitatione, tua certa S nota corpora cogito, loge in-C comparabiliter distat cogitatio, qua intelligo iusticia,
eastitatem, fidem, veritatem, charitatem, bonitatem, &quicquid eiusmodi est quae cogitatio dieite,la potestis, quale lunae sit, suo illa omnia, quae hoe non sunt. se inter se diciernuntur,& quantum ab hoc distet, fida manifestatione eognoscitur: Ac tamen etia hoc lumen noest lume illud quod deus est: hoc eni creatura est,cre tor est ille hoe factum ille qui fecit hoc deniq; mutabile, di, vult quod nolebat, ct scit quo i nesciebat, ct re- niscitur quod oblitum erat: illud aute inco mutabili
volutate, veritate, aeternitate periistit: de inde nobis in initium existendi, ratio cognoscendi lex amandi: inde omnibus es irrationabilib' animatibus natura, qua vitiunt: vigor,quo sentiunt motus,quo appetiit: inae etiaomnibus corporibus me ra,vi subsiliant: numerus,ut ornentur:podiis,ut ordinentur. Itas lunae illud triniatas inseparabilis,unus deus est maius vos nullo corpore adiuncto per seipsam incorpoream, spiritalem,incona
mutabilemq; substantiam etiam locis diuiditis. Nec saltem trinitati loca tria datis, sed quatuor patri virum id est,tume maceessibile,quod prorius no intelligitis sita duo solem scilicet atq; luna spiritui sancto rursus xnsi: Did est. aeris hune omnem ambitum. De patris ergo in-aeees,ibili lumine, quia vera fidem tenentibus non inde separatur filius S spiritus sanctus,hacten in prcsentia dixerim. Vestrae autem vanitati quid placuit in cip.ria, sole ponere virtutem si ij, ct in luna sapientiam 3 Cum
enim in ipso patre si ius inseparabilis maneat, quo modo potest sapientia eius ab eius virtute separari, ut itala st in sole haec in luna eu per eiusmodi loca nis cor pora diuidi separari s no possint3 Quod si sciretis,nim quam stulto insanoq; phantasmate tantas fabulas texe retis. At in ea ipsa falsitate atque fallacia, i incongrue uperuerse sedem sapietiae minus lucere dicitis, quam se-
dein virtutis,cum ad virtutem pertinere videatur operari S efficere, ad sapientiam vero docere S ossedere: ae per hoe si ea lor in sole,lux aut e praepolleret in luna, utcunq; inuenissent ista figmeta verisimilitudinis ne bula, hominibus carnalibus & animalibus decipiedis, qui nihil putant esse,nisi quod corporale cogitauerint.
Caloris enim violetis,operatio est ad mouendum,unde virtuti tribueretur: lucis autem clarus fulgor ad demonstrandum. unde hane sapientis latent. Ciam vero
lux lonae in sole praecellat quo modo ibi virtus hie ait Ete quod tanto minus lucet apientia est O sacrilega in eptia,& eu sit unus Christus dei virtus,es dei sapientia, spiritus aute sanctus no ipse sit Cliri ius, quo modo se paratur a se ipse Christus,cum ab eo non separetur spiritus sanctus Aerem quippe, quem sede spiritui sancto
vestra fabula tribuit, totam modi fabrica implei e perhibetis. Vnde sol ct luna circuitus suos peragetes, semper eum illo sunt i sole autem luna Aileedit, & ad sole rursus aecedit. Ita vobis authorib', vel potius deceptoribus, per dimidiam partem circuli reeedit a virtute sapiet ia, R ad eam per aliam dimidiam rursus accedit Reu plena est,tum longe est a v irtute sapietia: tune enim tam longo interuallo a se disiuncta sunt lice duo lumi naret eum sol vergit ad oecidente tune luna surgat ab Oriente: ex quo fit, ut quoniam infirmatur omnia quae virtute deseruntur,eo sapientia sit infirmior, auo est luna plenior.si autem,quod veritas habet,ct sapietia dei semper tantii dem valet,& virtus dei semper tatundem sapitwur hae se duo die itis, ut ea loeorum sedibus in tertiallis separetis, cum S ipsas sedes eiusdem stibila
tiae dieatis homines c ea ct in sarra mente,no recedentes a phantasmate corporum:& virtute ae sapientia ita Foretes ut nec sapere possitis aliquid fortiter,nec valere sapienter. tiane vero detestanda S anathemati adassulticia Christus per solem lunamq; distentus hie vi tute habitans hie lapientia: nee hic mi fectus S plenus. nee in sole sapiens,nec in luna praepotens, utrobiq; pulchros pueros subornat ci cupiscendos faminis princi
pibus tenebrarum,& masculis puellas Haec legitis, haee creditis,haee docetis,ex hae s de doctrinaque uiuitis Smiramini, quia sic abominamini3 Verti in si in isti, cap.re. ta eminentibus notissimisq; luminibus sic erratis, ut in
eis no quod sunt, sed quod vobis demetissime fingitis, adoretis,quid de ecteris vestris fabulis dica Quis enim splenditenens si spendit mu n da, ct quis Atlas eum illo supportar 3Haee R innumerabilia, quae similiter deliratis,omnino non sunt.& colitis ea. Hine vos Papanis dicimus deteriores,eo tantum smiles,q, multos deos colitis eo vero in peiorem parte clissimiles, quad illi pro .
diis ea colunt quae sunt sed dii no sunt vos aut e colitis dicis dia ea quς nee dii, nec aliquid sunt,quoniam prorsus nulla li sis. 13.