장음표시 사용
171쪽
G ster eooe ille tollatur, quo dieitis duo principia duarum naturarum,bon de mala: ct planὸ duos deos,vnti bonum, I alterii malum. Iam vero ii propterea malum st aliquid, uod alteri nocet, inuice tibi ista nocueriit. Fuerit una pars improbior,quia prior appetiuit alienu. una ergo niatu inferre voluit, altera malum pro malo Gad. i. retribuit:& non lege talionis,tanqua oculii pro oculo, quod imprudenter & impudenter reprehendere sole iis .sed multo grauius. Eligite ergo qua peiore dicatis, quae prior nocere voluit,an quae amplius nocere de voluit es potuit .lsta eni pro modulo suo luce pei frui coeupiuit .illa eam funditus eradieauit. illa si quod appetiuit impleia et sibi certe nihil obfutilet ulla vero, ut hostilem aduerstate penitus euerteret, etia suae parti gra Diter nocuit. Sicut est ilia notissima, & qua rudam lite- rarum memoriae comendata furiosa sententia pereantam iei dum inimici una intereidat. Milla est enim ad inexpiabilem contaminationem pars dei,ut esset via detegeretur globus, quo in aeternu hostis vilius sepeliedus est tantii enim timebit ur,& victus tantu terrebit inci H i ,.xt sempiterna miseria partis dei extero deo tribuat qualemcunq:1ecuritate.O magna in nocetia bonitatis, ecce faciet cie deus vester, unde tenebrarum gente horribiliteraeeus iis,q, ct suis noceat I alienis. Id ipsum omnino in aeo vestro arguit ille globus extremus, itio ct hosti, in eluditur.& ei uis aseisitur: imo vero superat in amplius nocedo,& alienis S suis,pars illa, quam dieiti, deum. Hyle quippe non eradicare alienu regnuvoluit .sed tenere suos autem quosdam etsi ab aliis sui, quibusda eonsumendo interimebat,in alias tamen formas denuo comulabat: ut moriendo S renaseaeo sal tem per interualla temporum suae vitae laticia ieren tum deus aute qualem omnipotente,optimumq: deletibilis in clernum 5e alienos eradicat,& suos damnat:&quod mirabiliore demetia creditur, Hyle animalia sua laedit in pugna sua, deus membra sua punit in victoria sua Quid eii Uani homines Nempe recordamini ve ba Fausti de deo, tanqua de antidoto, ct Hyle tanquaveneno. Ecce plus nocet vestrii antidotum 'i venenti.
Nunquid Hyle tam horrendo globo in aternum vel deis in eluderet uel sua viseera affligeret:& quod sceletai ratius est calumniatur eisdem reliquiis, ne defeeisse vi deatur,quod eas purgare no potuit Dicit enim Matii clitus in spistola fundam eii,ideo dignas illas antinas fieri tali supplicio, i, errare se a priore lucida sua natura passae sunt.& inimicae lumini sancto extiteriit, cum eas
in illum errorem quo ita tenebraretur, ut inimiea luet lux seret ipse miserit: si inuitas iniustus, ut cogeret: si voletes,ingratus,vi damnaret: quae se futuras inimiea,
origini suae si prascire potueriit. Rante bellum timore emeiatae,& in bello inexpiabiliter maculat ,S post bellum in aeternum damnatae, nunq beatae.Si ut e prasciare non potuerimi, & ante bello improuidae, es in bello intialidae,ct post bellum miserae,nia nudiuinae: & uti Q ipse hoe deus seeundii unitatem substant in putamus, nee respieitis q immaniter blasphematis, ct tamen ali quando volentes quas defendere bonitate dei etia ipsHyle pi stare dicitis aliquid boni, ut inclusa in semet ipsam no saeuiat. Habebit ergo aliquid boni, cis ei nullumixtum erit bonis An forte sicut deu ante bellum sne comixtione mali habebat necessitatis malum ita Hylet i 1s inis post bellti sine comixtione boni habebit comixtionis ibonu Diei te ergo duo mala sed virum altero peius: aut duo no summa bona,sed unum altero melius:ita sanὸ,
ut quod est melius, hoe dicatis miserius: nam si illius tanti belli hie erit exitus ut superata Nyle a propria va nitatione,& dei membris aflixis in globo, aliquid boni
praestetur hostibus, ct tantum mali instigariar ciuibus, cogitate quis vicerit. Sed uidelicet venenum est Hγle. υς formare,firmare,nutrire, vegetare valuit animalia sua: S antidotum deus, tui damnare potuit, quia sanare non potuit membra sua ins ani nee ille est Hγle, nee ille deus sie delirant, qui sanam doctrinam non sustia i r nentes,ad fabulas conuertuntur.
Austus dixit. Cur lege blasphe capimatis N Pron hetas Ninime quide nos hostes stimus aut in i mici legis ae prophetarum, sed nee vlli' omnino: adeo ut ii modo per ipsos vos liceat simus parati Ateii, falsa illa omnia esse, L quae de eis scripta sunt, ct quom
ilia videtur nobis exos sed enim vos repugnatis, Sscriptoribus assent endo vestris in crimetor stan Pr phetas innocetes abducitis,infamatis patriarchas, d decoratis de lege,atque quod sit stultius vultis id seriputores vestros non esse mendaces, ct eos tamen religi sos ae sanctos quorum hi flagitia de turpes consei ipsorint vitas. Qilod quia utrun p pariter constare non potest oportet enim aut hos fit ille malos, aut illos menadaee, de falso,. Age si libet, assensu communi sei ip- G p.r Ltoribus damnatis, defensione suscipiam' legis S Pi
phetarum . Legem autem nunc dico ego, non circuneisionem, nec sabbata,& sacriscia caeteraq: huiusmodi chvi se Iudaeorum,sed eam quae vere sit lex,id est, No occides. r non moechaberis,no peierabis,& catera. Cui quia oli n diffamate in gentibus, id est, ex quo mundi huius crea- 1 Hilatura consistit,Hebraeorum scriptoris irruetes tanquam lepra ae scabie abominanda lice sua de turpissima procepta comiscuerunt, quae ad perito men spectant, Se se eliseia age si es pro certo de tu amies legis, damna eos meeu, qui hanc violare ausi sunt hac comixtione in eo Muenietiti eide pr ceptoria: lue prccepta, niti de vos legeno este sciretis nec legis parte, viis aut eadein seruare niteremini professi iusticiam, aut vos coram fateremi ni esse no iuilos: nunc vero de de illis quae scelera prohibent mandatis, licita vobis est citra recte volet ibit vivere S de iis quae pertinent ad lud os, nulla si menatio quod quatenus excusatu vobis erit, nisi eadem legeno etsi eostiterit. Deniq; si sicut incenderis, intolerabile eonuiciti iudicans, si quis te negligente prccepit hi ius appellet quo dictu est,No occidest vel, No mochaiaberi, ita etia exardesceres, si quis te S incireticistim voearet,& negligete quod sabbati erat, intelligi, pioeliud tibio quod esset utrunq: lex de dei madu tu. Nile vero Ed de illi, superioribus laude sucris es gloria .s ea conserve, , ct de his nulla eiusde boni iactura metuis, quia contemnas.Quare constat hae. ut dixi, no esse legem. sed legis potius maculas Se scabie illa quae s damnatur inobis daclinantur ut falsa,non ut legitima. Nec tangit eonvicium hoc legem, nec legis a uiliorem deum. sed eo, qui hunc S illa nefariis suis religionibus inseripiaserunti Vt autem interdum legis nos reuerenduna no men eum iudaica praecepta persequiti uir, lacessamus, vesti o fit vieto, qui inter Hebraicas institutiones de legem,
172쪽
A legem,nullis vultis esse discrimen alioquin reddite legi propriam dignitatem: lsraeliticas ab eadem turpitudi.
nes tanquam verrucas incidite: desermationis eius crime scriptorib' imputate. & statim videbitis niri ludaismi inimicos fuisse no legis. Nomen est utiod vos deci- c. p. III. pit quia cui iure debeat adscribi non nollis. Ad licea Diophetas ae patriarchas vestros, cur nos blasphemare existimetis ego non video: nam si a nobis scripta haee dictave fuissent,nii iidem committite leguntur, e set vestra lice in nos no irrationabilis accusatio ubi ve-io aut ab ipsi, eadem scripta sunt cotra honestatis inci- rem de viciis captantibus gloriam aut ab eorum sociis
ac paribus,nostra quae istic culpa est 3 Damnamus enim detestati actus iniquos, quos vitro de se nec interroga ii eonfessi sunt rei aut si nate per inuidiam seripiorum aduersus eos malignitas finxit, puniatur scriptores, da- irentur eoru libri, purgetur prophetiarum s indigna fa- hi sua vi nra, grauitati atque censurae suae patriarchaesum redda iura tithoinas. Et sine seri potuit, ut quemadmo- , uim dum de deo impudenter iidem tanta snxerunt, nune
Cisb. . eum in tenebras ex aeterno versatum dicentes S postean miratum cum vidisset lucem: nune ignarum futuri, ut
, io, prxcepti m illud, quod non esset seruaturus Adam, ei
inandaret:nue ix improuidiam,vi eum latentem in an
gulo paradis post nuditatem cognita videre non poni et nune es inuidum ac timentem, ne si gustaret homo
suus de ligno vitae , in aeternum viveret nunc appetentem sanguinis atque adipis ex omni genere sacrificio-I hi. s. rum, zelantem', s ct aliis eadem offerrentur ut sibi: & μ.4s. nunc irascentem in alienos, nune S in sitos:nune periari. διε. mentem milia hominum ob leuia quide aut nulla eo-milla: nune etiam comminantem venturum se fortecmia gladio & parciturum nemini,non iusto,non peccato rufieri,in quam potuit,ut S de dei hominibus meat irentur, qui de deo ipso tanta protervitate metiti sunt. Sed vos consentite nobiscum, vi portet scriptores crica vi V. men, si vultis eodem liberari Prophetas. Alioquin neque illa no de Abraha in scriptimus, quod liabendae prolis insana flagras cupidine S deo otii id iam tibi de
Gendiis. Sara coniuge promiserat,minime credens, cum pellice volutatus ii sub conscientia, tuo si inhonestius uxoris: nee quod matrimonii sui infimissimus nundinator, C idei naualictaeae ventris causa duobus regibus. Abimeacis .ii. lecti S Pharaoni diuetiis temporibus,memoratam Sa. o. ram coniugem suam sororem mentitus, quia erat pulac es .ib. cherrima,in concubitum v editavit. Nec quod Loth ipsus fiat et de Sodoma liberatus, eo duabus filiabus suis in monte concubuit, qui honestius arsint in Sodoma si uulminis quam in monte qagrauit inconcelist fia- illa Lbidini . Sed nee quod i ac eadem patri suo gessit -- c. ac paria erga Rebeeeam coniuge suam, fingens & ipse eam sorore,quo per ipsi ii viveret turpiter. Nee quod M. , O lacob filius eius inter Rachel & Liam duas germana
io. solores,earumq: sngulas famulas quatuor uxorum nisritus, tanquam hircus errauerit: ut esset quotidie inter quatuor scorta eo tamen, quae nam eum venientem decentiao. agro, prior ad concubitum raperet, interdum s etiam mereedibu et in nocte ab inuicem coduceret eum. item
Cene. 33. quod ludas filius eius cit Thamae nuru sua dormierit, post unius & alterius nuptias si ii deceptus, ut aiunt,ii a b)e. bitu prostitutionis .in quem se transformauerat eadem,
quae socerum suum bene nosset, cum omni genere ne
ri xia. minarum semper habuit se comercium. Nee illa d Da- ridid - uid post tot numero uxores muliercula quoque via iustri . militis sui moechatus sit, ipsumque perdiderit in bello.
Nec quod Salomon filius eius trecentas uxores, ct sep Dtingenias concubinas habuerit, ct regum filia, sine nuta mei o. Nee quod Osee prophetatu primus de fornica- candi.c. ria muliere nitos fecerit: eui tui pitudini quod si de te ei. rius adseribitur es cosiliu dei. Sed nee illud,quod Moy Ex d. a. s. sis homieidium fecerit quὁd spoliauerit Aegyptum, Q crii. bella gellerit, quod erudelia multa ct mandarit a se. Exo si.
cerat, quod ne ipse quidem v no colentus matrimonio Nam . ta.
fierit. Haee inquam, es horti si in illa,quae in diuersis eo artim habentur libris,nihil a nobis seraptum,nihil dicta.
tum est: sed aut scriptorum vestroru illa comenta sunt falsa aut patrum crimina vera. Vos virum vultis, eligite: na ira nos aut hos aut illos pariter detestari ne secit quia tam malos A turpes odimus, quam mendaces. Augustinus respondit, Nec sacranient a legis intel- capsu.
ligilis,nec nita Piophetarum, quia neque sanctitatem, neque iusticiam cogitare nostis. Sed de praceptis S sacra metis veteris testimeti saepe ac multa iam diximus, ut intelligeretur aliud ibi fuisse,quod per gratiam noui testamenti facie so donaretur implendum: aliud quod
per veritatem patefactam remotiendo demonstraretur
impletum cum dei ct proximi dilectione susciperetur Elegis perficienda prcceptio:circuncisonis autem,atque aliori, illius temporis sacra metorum cessatione Ostenderetur legis persoluta promisio. Praeceptum quippe reo, faeiebat ad desiderandam salutem, pronus sum au
tem gguras celebrabat ad expecta tum Saluatorem: ut per aduentum noui testam et i illos liberaret gratia donata, illas auferret veritas reddita. Ipsa enim lex, per Moysena data est, gratia S veritas per testim Christum tiami. fam est. Gratia scilicet,ut data indulgetia peccatorum, quod prccipium erat,ex dei dono custodireturiverita, autem, ut ablata Obseruatione umbraria. quod promin sum erat ex dei fide praesentaretur. Proinde isti, ui c. I. ea qua no intelligunt reprehendet es lepra vel scabieni seu verrucas legis esse dicut, promissiuas figuras saeramentorii, similes sunt hominibus, quibus displicent ea, quorum non capiunt viilitatem: velut si surduue, vide, mouere labia loquentium tanquam superfluos oris motus deforme': reprehenderet: vel si quisquaeretis laudata sibi aliqua domo, vellet palpando probare, quod
dieitur:& parietu laeuitatem manu pertractans,in fenestras irrueret, easq; velut inconuenientes illi a qualitati predargueret cauernasq; ruinosas putaret. Iam vero cis. V n.
facta Prophetarum etia ipsa Prophetiea A mystio fius
se.quid agam ut intelligant, quoru mentes vanitas Occupauit ita ut putent credi a nobis ipsum deum aliqua-do in tenebris esse versatum,quia sci aptum est.Tenebi ς σπι, erant super ab1 sim: tanquam nos abyssum dieamus deum.ubi tenebrae erant quia lux ibi ii 5 erat,antequam deus verbo faceret lucem . Sed quia nodistinguunt inter lueem quod est ipse deus, ct lucem quam fecit deus. ideo putant esse consequens, ut in tenebris ipse fuerit, antequam faceret lucem: cu tenebrae citent sit per abyssum antequam diceret, Fiat lux .s ficta est lux: sicut iii notio testameto utrunque de illo dicitur. Nam S deus i.Do i lux est. S tenebrae in eo non sunt vllae: ibi legimus, & tyis 4. deus. qui dixit de tenebris lumen claret cere, claruit ineordibus nostris: itidem ibi legi niti,t se S in illit veteribus libris, Et eandor est lucis crernae .di bina est de sa. svit 7-pientia dei quae utique iacta no est, quia per illam factaiunt omnia. Et de luce ista dam, quae non iras per illam scit potest, hoc modo ibi dieitur. Tu illuminabi lu- .cernam mea domine deus meus, illuminabis tenebras rimeas. Sicut ab initio cum tenebrae cileat super auisum, dixit
173쪽
di,it deus stat lux & facta est lux: quam no feeisset, nisi lucifica lux quod est deus. Stetit enim deus sibi si fascit ad clernam beatitudinem. R ex hae abundat ad faciendos beatos: ita sibi siliscit ad aeternam lucem, & ex hae abundat ad faciendos illuminatos: nullius bonum cupiens, cum ipso fluatur omnis volutas bona: nullius malum timens, m ipso deseratur omnis voluntas mala quia nee auget eum qui eius dono beatus Abnee terret eum, qui eius iudicio miser est. Talem deum Manichaei non colitis.longe ab illo facti ellis, dum phantasmata vestra secta mini, lux cor vestriam vanu S vagum, lucem istam coelestium corporu per carnis oculos hauriens, vobis multiplici sctione dilatauit atque variavit. Lux ista quantiis & ipsana deus fecerit,longe incomparabili, est etiam illi luei, qua fecit cleus in metibus olorum,quas a tenebris lucificat: sicut ab impietate tumocat:quanto magis illi inaccessibili,quet ista omnia facit Nee omnibus inaccessibilis est, Beati enim mundicordes,quoniam ipsi deuin videbui. Deus autem lux est,&tenebrae in eo non sunt vllae: impii vero non videbunt lumen.sicut dieit Esaias.Talibus ergo est inaccessibilis illa lucis ea lux,quae non solum illam spiritalem lucem in sanctorum metibus , sed etiam illam corporalem fecit: non ad quam prohibeat accedere malos, sed quam Leit oriri super bonos& malos. Cum ergo essent i nebrat super ab3 ssim, ille qui erat lux, dixit, fiat lux. Quς lux lucem fecerit, manifestum est. Manifeste enim positum est dixit deus: quam tamen lucem fecerit, non ita manifestum est: virum illam, luς in mentibus angelorum est, id est, ipsos tune spiritus rationales deti, fecerit,an corporalem quandam lucem, remotam etiam
ipsam ab aspectibus nostris in sublimibus huius mundi
locis inter itudiosos diuinarum scripturarum concorditest disputatur. Quarto enim die fecit ista conspicua luminaria cocli. Quae rursus utrum simul cu sua luee ficta sint, an ex illa, lux iam facta erat,quodam modo accensa sint,similiter qucritur. Qis libet sane lux facta sit, quando cum eisent tenebrae super abyssum, dixit deus, Fiat lux: creatam tamen lucem a creatrice luce factam esse non dubitat. quisquis sanctas literas pie legendo fit dignus,qui intelligat. Nee ideo putandus est deus, antequa faceret lucem in tenebris habitasse, quia spiri tus dei superferebatur super aquas,cum pr dictu fuisset, Tenebrae erat super abillum. Aby lsus nanque est aquarum inaestimabilis profunditas. Vnde potest occurrere earnali prudentiae velut in iis tenebris. quae erant super
abyssum, habitauerit is spiritus dei, de quo dictum est,
Ferebatur super aquas: no intelligenti quemadmodum lux lueeat in tenebris & tenebrae eam non comprehen dant,nisi per dei verbum fiat lux, R dieatur eis. Fuistis aliquando tenebrae,nunc autem lux in domino.Quod si rationales mentes per voluntatem impiam tenebrosae lueem sapietiae dei nusquam absentem comprehendere non potiunt,quod ab ea longe sint asse tu, non loco : quid mirum si spiritus dei. qui sup ei sciebatur super
aquas superserebatur etiam super aquarum tenebras,in
comparabili quidem loginquitate, sed substantiae, non locorum Scio quide istis quam surdis haec cantem, nee tamen despero, luAd cantici mei veritas inuenturast aurem suam quam dominus aperuit,a quo sunt vera quae dicimus. Istos autem, quales diuinarum scriptura. 1 una iudices patimur, quibus etiam displicet quod deciplacuerint opera sua: quem tanquam insolitam lucem miratum vise reprehendunt quia se pium est. Et vidit deus luce quia bona est: approbat enim opera sua, quia placet ei qlic feci S hoe est v idere 'uia bona sunt.Neque enim aliquid inuitus facere cogitur, vi quod ei noplacet, faciat: aut in aliquid faciendum imprudes labitur,ut factum esse displierat. Cur autem istis no displi erat, quod deus noster opus suum vidit, uia bono est, qua do quillim deus eorum cum membra sua mersit in tenebras, velum contra seposuit Non enim quod fecit vidit quia bonum ea: sed noluit videre, quia malu cst. Miratum sand Faustus deum nostraim, dixit, quod
scriptum non est: nec Oinnitio est coseques, ut cuinaliquis videt,quia bonum est,etiam miratus dicatur. Mubta enim bona videntes no miramia tanqua praeter Opinionem ita sint, sed latum modo approbamus quod ita esse debuerint. Verunta inen ostendimiis eis,non in v teri testamento cui malleio se calumniantur,sed in novo,quod vi imperitos fallant accipiunt,deum esse miratum Christum enim fatetur delim,& hae in laqueo suo velut eseam dulcissimam ponunt, qua Christo deditos ea piant. Dciis ergo miratus est, cum Christus miratus est: se enim seriptum est in Evangelio, quod audita s- de cuiusde Ceturionis miratus est,& ait discipulis suis, Amen dico vobis, non inueni tantam fidem in Israel Ecce nos vi potuimus,exposuimus, Vidit deus quia binum est,ct melius fortassis exponunt ista meliores: ex ponant di isti quare si miratus Iesus, quod antequam fieret,praesciebat:& antequam audiret, utique nouerat. Quanquam enim plurimum intersit, utrum videat aliquis quia bonum est, an etiam miretur: in hoc tame est nonnulla similitudo quia etiam Iesus lucem fidei mira tus est,quam in corde illius Ceturionis ipse secerat,qui verum est lumen, quod illuminat omne hominem venientem in hunc mundum. Quem posset certe aliquis impius Paganus ita ea lumniari S reprehenderem Euangelio sicut deum Faustus in veteri testamen i O. Di ceret enim S ille tinprouidum Christuna, no solum ex hoe quod miratus est Centurionis fidem verit metiam quod ludam inter discipulos elegit, qui mandata eius non erat sematurus: sicut reprehendit iste, cur praeceptum in paradiso datum fuerit homini no facturo. Culparet etiam illud,quod scire non potuerit quis eum istigerit,quando tetigit fimbriam vestimeti eius quae fiuxtim sanguinis patiebatur: sicut iste eulpavit deum ne . scisse ubi sateret Adam Credo quia dixerit, Adam ubies se ut dixit Christus Quis me tetigit' Diceret S inuidum ac timentem,ne si intrarent quinque alix virgines in regnum eius, viverent in aeternum: contra quas ita claust, ut nee miserabiliter pulsantibus aperiret: velut obliuiscens quod ipse promiserat,dices, Pulsate,& aperietur vobis: seut iste inuidiae timo, Itque arguit deum, quod ad vitam aeternam non admiserat peccatore. Di ceret & appetentem, non pecudum, sed hominum sanaguinein, quia dixit, uisi perdiderit anima suam propter me in vitam aeternam inueniet eam: sicut iste de suae riseiis animalium,quibus figuris promittebatur sacri seium sanguinis quo redepti sumus voluit calumniari. Reprehenderet S Eelantem, quia cum ementes a vendentes de templo flagellado eiecisset, e renae morauit
Euangelista de illo esse seriptum. Zelus domus tuae comedit me sicut iste accusauit relatem deum, quod aliis saerificari vetuisset. Diceret irascentem in suos ct in alienos' in suos quidem, quia dixit, Seruus qui scit voltitatem domini ibi, ct non facit digna. plagis vapulabit
militi,:in alienos autem,quia dixit, Si qui vos non receperit excutite illis pulverein de calceamentis vestris. Amen dico vobis,quia tolerabilius erit 1 odomae in die
174쪽
A iudicii quam illi eluitati seut iste criminatur irascet
deum,nunc in alienos nune in suos,quos virosq; Apostolus commemorat dicens, Quicunque enim sine lege peccauertit,sine lege peribunt:S quicunque in lege peccauerunt per legem uadicabutur. Diceret S trucidan- σ2.31. tem S istondetem multorum sanguinem ob leuia quidem vel nulla eommistiaeue quippe aut nullum commissum Pagano videretur,vel non habere in conuiuio Natth. nuptiarum veste nuptialem,propter quod rex noster in
Evangelio itis, it hominem ligatis manibus S pedibus proiici in tenebras exteriores,vel nolle stipei se Christis
rata.is. regnare,propser quod peccatum ait, illos aut e qui niluerunt me regnare sibi, adducite S interscite eoramnadiscut ille aeeusauit deum in veteri testameto, qui ei visus est propter levia vel nulla commissa hominu milia trucidare. lam veto illud quod teprehendit Faustus, minantem deum veturum se esse cum gladio quo non parceret, nec iusto, nec peccatori: quo modo Pagantis ille reprehenderet, audiens Apostolum Paulum dicerem deo nostro Quia filio proprio suo non pepercit,sed pro nobis omnibus tradidit eum. Audiens S Petrum, eum de magnis tribulationibus sanctorum S interfe- . D ctionibus loqueretur, ad tolerandia exhortantem S di 'rim η eemem, Tempus est ut iudiciu incipiat a domo domini R ii initium a nobis,qualis finis erit eis,qui non credunt domini suangelio i Et si iustus quidem vix saluus
erit,peccator S impius ubi pareb ut Quid enim itistius unico,cui tamen pater non pepercit Et quid euidelius, quod nec iustis parcat, emendans eos varietate tribula tionum,cium de hac re aperte sit dictum, Et si iustus vix saluus erit No solum enim in veteri testamento scrip τ tr. s. tum est,Quem enim diligit deus, corripit: flagellat at Nil . i. tem omne filium quem recipit: &,si bona percepimus Id. . de manu domini,mala quare non sustineamus sed etias, in nouo Ego quem amo,arguo es eastigo:& illud Si e-
.c. . ai. nim noli plos Mulcaremus, a domino non iudicar mur: cum iudicamur autem a domino, corripimur ne
eum naudo damnemur. Sed tamen si Paganus in notio testamento talia reprehenderet,qualia isti reprehendi tin veteri,nonne & ips ea defendeda sis peret Quods facere pollent, qua tangem vecordia hie talia reprehendunt, qualia ibi defendunt Si autem non possent,
cur in viro tantum ac non potius in viroque testamen-
C to,quod non intelligentibus impiis prauum videretur, idem intelligentibus piis reditam, sed tectu eredi opo
cap. XI . tere concedunt An forte, quae de nouo testamentos milia protulistius ipsa quoque audent dicere falsa esse
atque peruersa, priuilegio illo suo diabolico 3 ut quie Q,id est in Euagelio vel in epistolis canonicis, quo adiuuari h resim tuam putent id esse a Christo S Apost lis dictum teneant atque suadeant: Quicquid autem ex eisdem eo dieibus adiicistis eos sonuerit, immissum ab infalsatoribus ore impudenti ae Aerilego non dubitet
dicere. Cui furori eorum authoritatem,omnium librorum extinguere atque abolere conanti,iam supra, luantum si epti operis ratio sinere videbatur, non pauca cap. m. respondi. Nune illud admoneo, ut cum insanas essuerilega, si bulit suas Christiani nominis pallio velare contendam. videant tamen quando ista cotra scripturas Christianas disputant,non a nobis contra Paganos tantum, sed etiam contra Manichaeos veritatem eodi eum diuinoris i est amenti utriusque defendi. Et ista quidem , quae modo Faustus velut indigna deo de nostri, veteribtis literis in sermone suo posuit,contra Pagania,
ct in Euagelleo vel Apostolico sermone talia repreli dentem, ita fortasse defendere, ut paria de aut horibui Deorum,sicut Paulus noster apud Athenieses fecit,commemorarem.inueniremus enim riailect in literis e tum, deum mundi creatorem ae fabricatorem, S iuris huius institutorem: qui tamen antequam eam conderet,no iacibat in tenebris: ct ex opere suo perfecto elatum esse gaudio: quod certe amplius est qualia vidit,quia bo coe i. num est:S legislatorem, quem s homo sequeretur, suo
bono faceret:s autem sperneret, suo malo. Quem non ideo dicerent ignaru futuri.quia ct futuris contemptoribus legem dediti iam vero ideo improuidia quod aliquid interroget, nec omnino diceret,in quorum libris multa non ob aliud interrogantur, nisi ut suis quisque responsonibus conuincatur, cum ille qui interlogat,
non solum seiat,quod sibi vult ab altero respoderi, sed
etiam illum hoe responsurum. Inuidentem autem citia
quam deum,quod malos beatos fieri non sineret,s vellet dicere plenos inueniret sitorum libros de haere ad diuinam prouidentiam pertinentes. De sacrissetis vero nihil aliud mihi paganus obiiceret, nisi cur apud eos illa reprehendamus, cum in nostris veteribus libris talia sibi cleus nosteruassisse legeretur offerri. Hic ego Ede vero sacrificio latius sortasse disserens, demorasti a- rem id non deberi,nis viii vero deo, quod ei unus v rus sacerdos obtulit, mediator dei ct hominum: cuiussae riseij promissiuas fguras in victimis animalium ce
lebrari oportebat, propter comendationem futurae casenis es sanguini, per quam unam victi tuam seret remi sio peeeatorii de carne & sanguine contractorum,quae iae s. regnum dei no possidebunt: quia eadem substatia cor- 1.3lereri. poris in coelestem comutabitur qualitatem: quod ignis tu is. in sacrificio significabat, velut absorbes mortem in vi ctoriam .l n eo autem populo hcc rite celebrata sint,cuius S regnum & sacerdotium prophetia erat vereri regis S sacerdotis, ad regengos ct consecrandos fideles
in omnibus gentibus, ct introducendos in regnum ce lorum,& sacrarium angelorum ad vitam ternam. Huius itaque veri sacrificii sicut religiosa praedicamenta Hebraei celebrauerunt, ita sacrilega imitamenta Pagani quoniam quae immolant gentes, ait Apostolus, da- , c., itimoniis immolant, non deo. Antiqua enim res est praenunciatiua immolatio sanguinis, futuram passionem media totis ab initio generis humani testis cans. Hane enim primus Abel obtuliale in saeris literis inuenitur. FNon igitur mirum est,s prcuaricatores angeli,quorum duo naaxima vicia sunt, superbia atque fallacia, per huc aerem volitantes, quod viri vero deo deberi nouerant,
hoe sibi a suis cultoribus exegerunt, a quibus dii putari
voluerunt, dantes bi locu vanitate cordis humani ma- sapim. i . xime eum ex desderio mortuom constituerentur ima gines vii de simulachrorum usus exortus est: ct maiore adulatione diuini honores genrretur, tanquam in in
luna receptis, pro quibus se in terris daemonia colenda supponerent.& sibi saetificari a deceptis S perditis flagitarent . Sacrificium ergo no solum cum itineimperat
verus detis,sed etiam cum superbe exigit falsus deus satis ostendit cui debeatur. Hae illi pagano si es t dissocilior ad ei edendum, etiam ipsa prophetia pei ad
rem, in qua tam longe ante conscripta sunt, quae nune impleta monstrarem. Quia si s hanc eotemneret, hoc quoque agnoscerem potius,quam mirarer: quandoquidem non omnes futile credituros, in eiusdem prophetiae veritatem recolerem. Si autem etelantem chris G. nurinum vel deum ex utroque testamento mihi obiiceret,
atque ipsum verbum exagitaret, nihil aliud quam se
175쪽
; omnium literarum vel experte vel negligentem ostenderet Cinia enim docti eorum discernat inter voluntatem & cupiditatem, Di diu & laticiam, cautionem &metum clementiam S misericordiam, prudentiam, es astutiam. sduciam Se augaciam: R inulta in hunc ino
Mi. d ' dii iii, ita ut in ' t verbis ea quae priora posuiu irtutibus,quq autem posteriora viciis apponant pleni sunt tamen libri eoru abusone isto nominum, cum qua proprie vicia significant, etia virtutes se appellaniatur eu vel cupiditas pro voluntate, vel laeticia pro gaudio vel metus pro cautione, vel misericordia pro clementia vel astutia pro prudentia, vel audacia pro fiducia ponitur. Et quis omnia comemorare valeat, quae ad sinitem lieentiam mos locutionis usurpat Huc accedit etiam singillarum quarti l linguarum sua quadam proptietas: naan in ecclesiasticis literis nusquam misericordiam in vituperationem posita recolo. Cui rei sermonis etiam quotidiani consuetusso concordat Graeciduas res vicinas quidem,sed tamen distinctas,uno no mine appellant labore S dolorem nos eas singulis nominibus enunciamus: seut a nobis uno nomine appellatur vita siue secussu quam dicimus,uiuit quod exani-H me no est: sue secudii quam dicimus,bonae vitae homoesh Graeci aute ista duo,duobus quoq: voeabulis significant. Vnde fieri potesa, vi excepta verborum abusone, qua in omnibus linguis Iate patet,aliqua etiam Hebr ae
linguae proprietate Eelus in utroque ponatur: sue eum eoniugis adulterio turbatus animus contabescit, quod in deum cadere non potest siue cum seruanda pudici-ciae coniugalis custo ita diliges adhibetur, quod detim
facere, cum plebem suam tanquam coniugem alloquitur qua per multos falsos deos fornicari non vult, non
solum sne dubitatione verum etiam cum gratiarum actione nobis utile est confiteri. Hoe R de ira dei dixerim.Neque enim perturbatur deus cum infert iram, sed ira pro vindicta ponitur: siue abusione. sue aliqua prae
cap.YIX. cedentis linguae proprietate. De interfectis autem hominum milibus non miraretur,si dei iudicium non
negaret: quod neque pagani negant,qui dei prouidentia illam uniuerstatem tegi S administrari a summis - usque ad ima coeediit. Quod si es hoc negaret,vel suo
rum authoritate Deilius,uel aliquanto diutius certarum rationum disputatione conuincereturivel tanquam ni-
mitim dueu ct stolidus ipse quod esse no crecieret, diuino iudieio relinqueretur. Leuia porro, sue nulla co. missa. propter quae deus interfecerit homines,si expres.se eommemoraret ostenderemus nec nulla esse nee le-NM,5. i. via: velut quod exempli gratia posuimus de veste nuptatiali, demonstraremus quantum esset nefas sacras nuptias adire quaerentem ibi gloriatii, no spons, sed suam vel si quid sorte aliud illa vestis meliore intellectu significare inueniretum aut quod ante oculos regis inter- selim tur,qui eum sibi regnare noluerunt, no in longo forte sermone nostro appareret, non quemadmodum
nulla culpa est hominis, ii nollet sbi regnare quequam
hominem, ita nullam vel paruam esse eulpam eum sibi nolle regnare in cuius soli' regno recthbeate,semper vivitur. lam illud ultimum, quod Faustus posuit,insidians .eteribus libris tanquam vituperantibus deum, quod minetur gladium, quo nemini parcat, nec iusto,
nee peccatori cum pagano exponeretur quo modo a cipiendum sit, fortassis nee nouo nec veteri testameto
resisterat eiq; placeret similitudo Euangeliea quae illis, qui se Christianos haberi volunt,aut non apparet ut cς-ci aut displicet ut peruersis . Summus quippe ille vitis
agricola aliter parat falcem sarmentis si limosis, aliter infructuosis: tamen no parcit nec probis nec reprobis: illis purgandis,illis amputa dis. Nullus enim hominum est tanta iusticia praeditus, eui non si necessaria tetatio tribulationis, vel ad persciendam, vel ad confirmandam,vel ad proba dam virtutem nisi forte nee paulum isti Apostolis inter iustos numerant: qui quantiis humiliter ta veraciter sua pratet ita peccata fateatur, taliae se ex s de lesu Christi iuuiseatum gratia agit. An vero illi parcebat ille quem vani non intelligunt dicente, Non
parcam,nec iusto, nee peccatori Audiant ergo ipsum, Et ne magnitudine, inquit, reuelationum extollar, d tus est mihi stimulus carnis.angelus Satan qui me colaphizet: propter quod ter domini, rogaui, ut auferret euin a me S dixit mihi, Suiseit tibi gratia mea, a vi tu, in insemitate perseitur. Ecce nec iusto parcebat,ut eius virtute in infirmitate perseeret,qui ei dederat e laphietantem angelu Satana nisi dicitis quod eum di bolus dederit. Diabolus ergo agebat, ne magnitudine
reuelationum paulus extolleretur, S ut virtus eius perseeretur. Quis hoe dixerit 3 Ab illo igitur traditus erat iustus eo lae hiradus angelo satanae,qui per eum tradebat & initillos ips satanae. De quibus idem dicit, Quos tradidi satanae,ut diseant no blasphemare. lamne in telligitis quomodo ille desuper non . pareat nec iustonee peccatori 3 An quia illie gladius nominatus est,amplius exhorrescitis 3 Aliud est enim colaphietari, aliud oceidi, quas vero no diuersis mortium generibus prO-
strata sint martyrum milia aut hoc reuera persecutores
in potestate haberent, nis eis desuper data esset ab illo, tui dixit Non parcam nee iusto nec peccatori: cum ip- e dominus martyrum, qui stio proprio non pepercit, apertissime Pilato dicat,No haberes in me potestatem, nisi data tibi esset gesuper. Has pressuras persecutiones rue iustorii dicit idem Paulus. exemplum esse iusti tu teli dei. Quae sentetia latius ab Apostolo Petro inani
festatur sicut supra commemoratu, ubi ait,tempus esse,
ut iudicium incipiat a domo domini: Et si initium, inquit,a nobis,qualis finis erit eis, qui no crediit dei Eti gelio. Et si iustus vix saluus erit, peccator S impius ubi parebunt Hinc enim intelligitur, quo modo non pareatur impiis, tanquam sarmetis praecisis ad combusti nem quando iustis non parcitur propter perseiendam purgationem. Na ct iple petriis testatur haee illius vo luntate seri qui in libris veteribus ait Non parcam,nec iusto nee peccatori.Dicit enim S ipse,Melius est ben saeientes. si velit spiritus dei,pati, quam malefacientes.
Cum ergo ex voluntate spiritus dei patiuntur benefacientes , non parcitur iustis: cum autem malefacientes, non parcitur peccatoribus secundum illius tamen vo Iuntatem fit utrunque, qui ait, Non parcam, nec iusto, nee peccatori illum flagellado ut filium.illum punienado ut impium. Ecce ostendi quatum potu .nos non colere versatum ex aeterno in tenebris deum, sed eum qui lux est, ct tenebrae in eo non sunt vllae, atque in se ipso habitat lucem inaccessibilem, cuius lucis aeternae eandor est coaeterna sapientia. Nee lucis inopinat admiratorem sed lucis factae creatorem,ut subsisteret apta probatorem, ut maneret,Nec ignarum futuri sed man datorem praecepti, S damnatorem delicti ut aduersu, inobediet iam itille prolata vindicta praesentes coerceret futurosq; terreret: Nec improuidum nescie loquirentem sed interrogando iuuicatena. Nee inuidiam aetimentem sed ab terna vitariun iuste obedienti datur, praeuaricatorem iuste prohibentem. Nee stinguini, &
176쪽
A adipis appetentem sed earnali populo congruis sacrificiis impositis, per quasdam figuras verum saerificium
promittentem. Nee liuida perturbatione, sed tranquilla bonitate rei autem, ne uni deo debens anima castita tem, per multos falsos corrupta ct prostituta turpetur. Nee ira velut humana turbide saeuientem sed alia diui. na severa.iusta retribuentem, quae no propter viciscendi libidinem sed propter iudicandi vigorem certo via locutionis ira nominatur. Nec ob leuia vel nulla eo in mitra hominum milia perimetem , sed aequissimo ex mine per temporales mortalium mortes utilitatem tiat limri moris sui populis imponentem. Nec sine ullo delictor crea cons uione iiistos peccatores φ punientem,sed iustis salubre in eorreptionem propter persectionena, peccantibus autem debita seueritatem propter aequitatem distribuentem. Vnde vos apparet Manichci suspicionibus vestris esse deceptos, cima male intelligedo scripturas nostras vel malos intellectores experiendo falia de eatholicis erediti, ae se relicta sana doctrina.eonuersi ad Aerilegas fabulas,nimium m perueris 3d alienati a societate sanctorum, nec ex notio testameto corrigi vultis,unde talia proferimus, qualia in veteri arguitis. Vnu de sit,ut aduersus vos se ut aduersus Paganos urunque cap. XXII. testamentum defendere compellamur. Sed facite aliquem prorsus carnaliter ita desipietem, ut deum coalat: non qualem colimus, qui unus & verus est,sed qualem nos eo tere Alcitis, qui vestris vel ealtiniis vel suspiaeionib' fictus est: nbnne etiam iste meliore colit quam vos-Qua enim aduertite de qualesciaque oculos aporite : neque enim opus est magno acumine ingenii, ut hoe quod dieam perspici possit: omnes prudentes impriidentes s appello,audite,aduertite,iuaicate. Quanto enim melius deus vester ex aeternitate versatus est et in tenebris, quam coaeternam sibi S cognatam luce mer- silet in tenebras Quanto melius exortam sibi nouam lueem ad fugadas tenebras miratus laudat et, quam ioruentes sibi veteres tenebras nisi sua luee coni enebrata, euitare non posset 3 insalix,s perturbatust erudelis,s securus hoe fecit. Melius enim certe a se facta lucem videret, ct miraretur bonam, quam a se genitam faceret malam quae se ab eo repulit tenebras inimicas, vi ei fi rei inimica. Hoc enim eulpa imputabitur damnandis
in in globo illis reliquiis Q errare se a priore lucida sua natura passet sunt.& in inlacet lumini sancto exi it et it quod
antequam eis accideret ex aeternitate, si nesciebant hoc sibi futurum aeternas ignoratiae tenebras: s autem sciebant, aeternas timoris tenebras Iatiebantur. seee vere pars L substantia dei vestri in suis tenebris ex xternita te versata est: nee postea lucem nouam mirata est, sed alias tenebras alienas, quas semper timebat, incurrit.
Porro ipse Aetis cuius ilia pars erat,s eidem parti sui futurum tantum malum timebat, etiam ipsum Occupatierant timoris tenebrae: s autem hoe futurum nesciebat, D. M uia ignorantiae tenebris caecabatur.Si autem hoe parti suae Lai. a.ig. futurum sciebat , & non timebat, peiores sunt tenebrae tantae cruaelitatis,quam uel ignoratiae vel timoris Neque enim habebat deusvester.quod in ipsa carne, tuam nona deo, sed ab Hyle fictam gementissime creditis,
ira se Apostolus, Si patitur virum membrum,compatiuntur Omnia membra. Sed non accusamus prcsciebat timebar, solebat,sed quid faceret no habebat.in his ergo suae irriseric tenebris ex aeternitate versatus est: nee postea n Dam lucem, quae ab illo tenebras fugaret, miratus est,sed alias tenebras, quas semper timuit, magno malo suae lucis expertus est.Quanto melius, non dicam
praceptum daret sevi deii . sed praeceptis aeciperet s- Detit homo:quod bono suo custodiret, malo suo cotemneret, in utroque tamen motu animi libera voluntate uteretur, potius quam contra voluntatem ad contenebrandam lucem tuam, ineuitabili necessitate premere-tiir.Nam illud multo utique melius esset, ut prcceptium daret humanae naturae, quam peccaturam este nesciret, quam naturam suam diuinam necessitate pressus, pe care compelleret. Evigilate, ct dicite nobis, pro modo vincit tenebras, quem vincit necessitas Haec iam erat
apud illum hostis maior, a qua victus & iullus cum minore pugnauit. Quanto melius nesciret, quo ab eliis facie fugillet A dani quam ipse primo a facie duraeae dirae necessitatis, S postea a facie diuersae atque aduersae getis quo fugeret no haberet.Quato melius natur; humanae inuideret vitam beatam, quam natura diuinam daret in miseriam: desideraret sanguinem & adipe sacrificiorum potius, quam ipse toties etia idolis mactaretur, mixtus adipi& sanguini omnium victimarum: perturbaretur zelo, si illa faci ificia & diis aliis offerren tur potius, quam ipse ligatus, no solum in Omnibus frugibus veru metiam in omnibus carnibus, per omnes a- pras,omnibus daemonibus offerretur. Quato melius vel μhumana indignatione commotus ac turbidus,peccantibus S suis & alienis irasceretiir,quam ipse non solunt in omnibus irascentibus, sed etiam in omnibus timentibus turbaretur:in peccantibus Omnibus coinquinar turiin damnatis omnibus puniretur: ubique ligatus ex illa sua parte,qua ad tale dedecus innocentem ipse danauit,ut per illam vinceret, quod timebat: etia ipse sub tam extitiosa necessitate damnatus, ut ei damnata pars
eius possit ignoscere, si cum iam miser sit, vel humilis esset. Nunc autem quis ferat reprehendi a vobis deum irascentem suis alienisq; peccantibus, cum deus, quem fingit is me bra sua, quς coactus coegit ire in fauces pe eati postea damnet in globot Quod quidem cu faciet, ut dicitis,iram non habebit. Sed miror,si notem habebit inferendo in eos filiasi vindictam, a quibus petere deberet veniam,& dicere, obsecro ignoscite, membra mea estis. Quando ego in vos istud, nisi victus necessii tale facere possim Scitis & vos,quὀd tunc,qua do vos lute miti horrendus hostis eruperat: qudd autem nunc vos hie illigo,timeo neriirsus irrumpat. la certe etiam Fillud fatemini multo melius esse homini, milia ob nullam vel leue culpam teporali morte interficere, quam membra sua id est, membra dei, substantiam dei,&plane deii,& in peccati voraginem tradere,& poenae sempiternae colligatione damnare. Si enim esset illis membris peccandi vel no peccandi liberum arbitrio, quanquam de substitia dei, quae vere substantia dei est,ae perhoe omnino inco mutabilis, quemadmodum hoc dicatur, non inuenitur. Deus enim omnino peccare non .rimo. .
potest,sicut negare seipstim no potest: homo autem potest peceare,& deum negare: sed si nolit, no facit: Si ergo istis membris dei vestri velut animae humanae ac rationali, esset ut dixi,pecca di vel non peccandi liberum volii titatis arbitrium, recte sertasse pro grauibus crimianibus in illo globo supplicio plecterenturi nunc autem libertatem voluntatis illas particulas habuisse, dicere non potestis, quam totus deus ipse non habuit: quia si
eas non mitteret in peccatum,totus a tenebrarum gente pervasus, peccare cogeretur: quo si cogi non posset, peccauit,cum eὐ se misi, ubi cogi posset:& ideo magis ipse illo velut parricidali culeo dignus, qii thoesecit libero imperio, quam ill x,quae obteperando illuc iecur.
177쪽
G ubi recte vivendi arbitrium liberum perdideriit. Si alitem ad pectandum de ipse inuasis atque possessus cogi posset nis per suae partis primo flagitium, deinde sepaplieiu tibi prouidit et, nulla ψ fuit in deo vestro,nec metus partibus libera voluntas non se fingat iudicem sed agnoscat reum: non quia pallias est quod nolebat, sed
quia se simulat iusta retribuere damnado eos, uos niuit malum passos esse potius,quam fecille, quod ad hoe tantia simulat ne victus inueniatur: quas aliquid prostalicui misero si felix aut fortunatus vocetur.Nepe iam de hoc melius erat, vi detis vester sne ullo aequitatis examine hominibus,nec iustis nee peccatoribus parcoret : quod in reprehensione dei nouiti Faustus nihil intelligens ultimum posuit: quam in membra sua se si uiret, ut parti si quod ea inexpiabiliter venenanda hostibus obtulit nisi etiam falso erimine iniquitatis accuset. Quae ideo merito dicit pedere tam immane ac sinesne supplicii,.quod errare se a priore sua lucida natura passa sunt, & inimio lumini sancto extiterunt: unde, nisi quia,ut ipse dieit,ita erant inuiscerata primς auiditati principum tenebrarum, vi originem suam recole re sel ab hostili natura discernere non valerent. Ergo
animae huiusmodi nihil mali ipsae fecerunt, sed intro
centes tantum malum perpellae sunt, quo faciente, nisi illo primitus,qui ut a se in tantum nisi iam procederet, imperauit Peiorem ergo expertae sunt patre, quam hostem. Pater enim eas ad tantum malum misit: hostis autem tanquam bonum appetiuit, piens per ii,no iam cere. ille seiens nocuit,ille nesciens. Sed deus infirmus atque inops aliter sbi consulere non valebat, prius aduersus hoste improbum,& post aduersus inclusum. Salatem ergo non accuset eas quarum obedientia totus est,
quarum morte securus est. Si enim eoactus est praeliari. nunquid do calumniari Nam quando se errare a priorestia lucida natura passae sunt, de inimieae lumini iancto extiterunt ad hoe utique ab hoste eoactae sunt cui si rosuere non valuerunt, innocentes damnantur: si autem valuerunt,nec voluerunt, quid adhuc tam fabulose in ducitis naturam mali,cum a propriora volutate sit origo peccatis Hoc enim certe sua culpa, non vi aliena feceriit,ouod cum possent malo resistere, nolueriit: quod enim si facerent, bene facerent: si autem non facerent, grauiter immaniterv peccarent: si potuerunt S non fe-i cerunt,utique noluerunti si ergo noluerunt, voluntatis crimen est non necessitatis. A voluntate igitur initium peecati: unde autem initium peccati, inde initium mali uel faciendi contra iustum praeceptum, vel patiendineis dum iustum iudieiuna. Proinde nulla causa est cur
lucrentes unde sit malit,irrueritis in huius erroris tam magnum malum, ut naturam tot bonis abundantem, naturam mali diceretis, S in natura summi boni ante commixtionem naturae mali horrendum necessitatis malum poneretis. Et huius enim erroris vestri causa sit.
perbia est, quam non habebitis, i nolitis: sed vos dum vulti, illud qua irruistis, quoquo modo defendere tu
fertis Originem peccati a voluntatis arbitrio.& ponitis in vana & falsa fabula natura in mali: ac per hoe restat, vi aleatis etiam illas animas in horribili globo aeterna colligatione damnandas, non voluntate, sed necessitate inimicas lumini sancto extitisse: talemq; deum vestrum iudicem constituatis, apud quem nihil prodesse
possitis eis,quarum causam demostrata necessitate defenditis: de talem regem, a quo fratribus vestris, sitis gemembris illius,quorum inimi eicias aduersus vos de ipsum,non voluntate, sed necessitate extitisse perhibetis, nee indulgentia impetrare valeatis. O immani simam Retudelitatem, nisi quod eouertitis vos ad ipsus defensonem,ut eum quoque ista quod necessitate faciat exacti setis. Si ergo possitis inuenire altero iudicem, qui liaber vinetilo necessitatis,moderator existeret aequitatis,
istis certe in illo globo non forinsecus figeret, sed cum
, so terribili hoste intus includeret. Cur enim non iuste prior sit ad poena damnationis, qui prior est ad crimen necessitatis Quanto ergo melius es eretis deum in comparatione retoris, no qualem colimus, sed quaale nos colere vel hngitis vel putatis,qui sine ullo aequitatis examine sine ulla distinctione damnationis S di seiplinae, no parceret in seruis suis nee iusto nec pecca tori: potius quam non parceret membris suis vel inno centibus,s necessitas erimen non est: ves illi obtemperando facti, nocetibus,si ct neces itas crimen est . t ab illo in aeternu damnaretur, cum quo vel simul absolui,s post .ictoriam respiraret libertas: vel smul damnari debuerunt, s de post victoriam tantum saltem valeret necessitas,ut aliquid valeret de aequitas. Sicut aute deti,no illum verum de summum quem colimus, sed alium nescio quem falsum confingitis, quem nos colere vel Larbitramini vel calumniamini, qui tamen etiam ipse multo est melior deo vestro: ambo enim non sunt, S a vobis ambo finguntum sed meliore fingitis eum, luem
tanquam nostrum accusatis, quam eum quem vestium
adoratis. Sie ct Patriarchas ct Prophetas non tales G. XVIII. vituperatis quales honorantur a nobis,sed quales libri, nostris non intellectis,mal mola vanitate snxistis: quos tamen etiam ipsos quales futile suspicamini, parum est si dicam vestris electis omnia blanichaei mandata seruantibus, nisi etiam ostendam ipso deo vestro esse me liores quod non aggrediar demonstrare nisi prius sanctos patres nostros Patriarchas te Prophetas a crimia
nationibus vestris adiuuare me do inino aduersum eo
da carnalia perspicua oratione defendero. Et vobis quidem Manichaei se respodere sui3iceret,ut etia vicia
qua putatis nostrorum, laudibus vestroru praeponenda docerem. ,addentes ad cumulum consionis vestrς ut etiam deus vester longe peior inueniretur hominibus, quales nostros patres lutile iactatis. Sic ergo ut dixi,υobis respondere suiliceret: sed quoniam nonnulli etiam
praeter vestra vaniloquia sua sponte commouentur, vitam Prophetarum in veteri testamento comparantes Mvitae Apostolorum in nouo testamento, nec valetes discernere cosuetudinem temporis illius, quo promissio velabatur,a consuetudine temporis istius, quo prominso reuelatur: eis magis respondere compellor, qui vel temperantiam suam audent pNferre Prophetis,vel nequietae suae quaerunt patrocinia de Prophetis. Qua . IIII
in re hoe primum dico,illoriim hominum non tantum linguam veru metiam vitam suisse prophetici tot unupillud regnum gentis Hebraeorum magnum quendam,
quia S magni cuiusdam fuisse Prophetam. Quocirca quod ad eos quidem attines. lui illic erant eruditi corde in sapientia dei, non solum in iis quae dicebant, sed etiam in iis quae faciebant: quod autem ad caeteros ac imul omnes illius gentis homines, in iis quae in illiue, vel de illis Aiuinitus sebanti prophetia venturi Christi de
eeelesiae perscrutanda est: Omnia enim illa, sicut dicit ic. cio. Apostolus, s gurae nostra fuerunt. Sie autem isti in cap. XXV. quibusdam factis, a quorum altitudine longe sunt, reprehendunt tanqualibidinem Prophetarum: sicut no- nulli etiam sacrilegi paganoria reprehedunt tanquam
stulticiam vel potius tanquam dementiam Christi quia
178쪽
A tempore anni non congruo poma quaesiuit in arbore, ruam. i. aut puerilis cuiusdam fatuitatis asiectum quad inclina I. .f. to capite digito scribebar in terra: re eum hominibus interrogantibus respondisset, rursus hoc Leere coepit. Nihil enim sapiunt, nee intelligunt in magnis animis quasda virtutes viciis paruorum animotu esse s millimas non ulla specie, i ed nulla aequitatis comparatione. Similes aute i,nt qui in magnis illa repreheciunt, pueris imperitis in se hola: qui cum pro magno didicetini,
nomini numeri sagularas verbi, numeri singularis esse reddendum reprehendiit Latinae linguae doctissimum a. i. authore,quia dixit, Pars in fruita secant. D.buit enim, inquiunt,dicere,secat. Et quia norunt religionem diei, culpant eum, quia geminata litera dixit, relligione patrum. Vnde no abiurde fortasse dicatur in genere suo, quantum distant schemata metaplasmi dociorum a
soloecismis S barbarismis imperitorum, tantum distare ligurata fudia prophetaria a libidinosis peeeatis ini
'itorii ni ac per hoc se ut puer in barbarismo reprehen-iu , si de Virgilii metaplasmo se vellet defendere, ferimiis caederetur: ita quisquis cum ancilla suae coniugis vo. lutat iis, Abrahae fictum, quod de Agar prole genuerit,
v in exemplum defensionis assumpserit utinam non pla-nδ fertilis sed vel fustibus coercitus emendetur, ne cum
cateris adulteris aeterno supplicio puniatur. Minime uidem illae res illae autem magnae sunt:nec ad hoc ine ducta similitudo est,ut sehema sacramento A soloecismus adiit terio coaequetur: veruntamen proportione
sui cuiusque generis, quod in illis locutionum quibus
dam virtutibus,seu viciis peritia, vel imperitia: hoe in his morum,quanuis longe in diuerso genere virtutibuscis. XVI. seu viciis sapientia vel in spientia valet. Quaeropter ne in quaeque laudanda vel vituperanda, acculanda vel defendenda, coercenda vel relaxanda, damnanda vel absoluenda, appetenda vel vitanda, temere irrua mus, in quibus omnibus peccata seu recte ficta versantur prius quid si peccatum eonsderare debemus,tune
deinde inspicere iacta sanctorum libris conscripta diuinis:ut si qua & ipsorti peceata inuenerimus, ob quam
utilitatem sint etiam ipsa condita luelis, memoriaeque mandata, diligenti quantum possumus ratione videa. mus: Quae aut e repererimus stultis seu malevolis videri peccata esse quς non sunt, nec tamen in eis eminent albsi qua exempla virtuti, ,haec quoque intueamur, quam Ob
causam illis inserta fiat literis, quas ad utilitatem vita praesentis rege lix, ct futuraeaaipiscendae conditas salubriter credimus. Porr4 aute quaecunque in fictis sanctorum elucent,documenta iustici , nullus vel imperi torii dubitat debuit se eo scribi. De illis ergo potest esse quaestio, qui vel inaniter scripta videri poli unt, si nec
recte secta apparent,nec peccata sunt: vel etiam perm-ciossis peccata esse coniunctantur ne valeant ad imita.
tionem, sue in ipsis libris reprehensa noti sint, ct ideo
putari etiam possint non esu peccata: sue illie quoque reprehensa snt,sub Deili ipe veniς committantur,quiae.. xx ii ct in sanctis inuenta sunt. Ergo pee tu est fictum
.pis. .l . vel dictum vel concupitum aliquid contra eternam te , iis, i. spin, Lex vero a terna est,ratio diuina vel voluntas des, ordinem naturalem conservari. iubens, perturbari vetans.Quisnam igitur sit in homine naturalis Ordo, uerendum est. Constat enim homo ex anima & corpore. Sed hoe s pecus. Nulli aute dubium est, animam corpori naturali ordine praeponendam. Verum animς hominis in est rario. nux peeoli non inest. Proinde sciit
anima corpori,ita aptius animς ratio caeteris eius partia
bus quas habet & best ut naturae lege propon tiim in qua Dipsa ratione. tuae partim contemplatilia est,partim acti Da,proculdubio contemplatio pt cellit. in hae enim de
imago dei est, qua per fidem ad speciem reformamur. Actio itaque rationalis contemplationi Irationali 4 debet obeat rei siue per fidem Operanti scuti est quandiu reregrinamur a domino siue per specie,quod erit cum 3 similes ei erimus quoniam videbimus eum seu ti est, enfecti etia in spiritali corpore ex gratia eius aequales an gelis eius, recepta stola prima immortalitatis S incor- , e ruptionis, tua induetur hoc mortale es eorruptibilhtio 36 silum,ut absorbeatur mors in victoria, iusticia persecta per gratiam. Quia X sancti ae sublimes angeli habent cotemplationem A: actionem suam id enim sibi agendum imperant, quod ille quem contemplantur, iubet:
cuius aterno imperio liberaliter, quia suauite seruium: nos vero, quorum corpus mortuum est propter pece tum, antequam viviscet deus S mortalia corpora nosti a per inhabitatem spiritum eius in nobis,pro modulo infirmitatis nostrae secundum aeternam legem, qua naturalis ordo seruatur iuste vivimus, si vivamus ex s- de non scta,quae per dilectionem operatur: habetes in conscietia bona spem repostam in coelis immortalita. Etis & in eorruptioni , ct ipsius perficie lae ius liciae usque ad quandam inessabiliter suauissima saturitatem, quam in illa peregrinatione oportet esuriri ae stiri, quandiu per fidem ambulamus,non per speciem. Quaprop- capti ter hominis actio seruiens fidei seruienti deo, retiaenat xx iura
omnes mortales delectationes, ct eas coercet ad naturalem modum, meliora inferioribus ordinata dilectio ne pr ponens. Si enim nihil delectaret illieitum nemo peccaret. Peccat ergo,qui delectationem illiciti relaxat potius quam res nat. Est autem illicitum,quod lex illa prohibet,qua naturalis ordo seruatur. Vtrum autem staliqua rationalis creatura, quam nihil possit illicitum delectare, magna qua stio est.Quod si est,no in eo gens re Actu est fici mo mee illa natura angelica quae in veritate no stetit sed in eo genere ista rationalia facta sunt,
ut inesset eis possibilitas fi nandi delectationem ab illicito quam non ir nando peccauerunt.Magna est itaque & humana creatura, quandoquidem per eam pocsibilitatem instauratur per qua s volitisset, nee cecidisset. Magnus ergo dominus S l udabilis nimis, qui eo.
didit eam. Condidit enim ct inferiores quς no poli unt Fpeccaret condidit & meliores,quae nolunt peccare Be. stialis enim natura non peceat, quia nihil facit contra aeternam legem cui se subdita est, ut eius particeps esse non possit. Rursus angelica sublimis natura no peccatis uia ita particeps est legis aeternae,ut solus eam cielectet deus cunis voluntati s ne ullo experimento tentationis Obteperat. Homo autem, cuius propter peccatum ten tu et
latio est vita super terram subdat sibi quod habet coni mune cum bestiis subdat deo quod habet cumune cum angelis, donee iusticia ct immortalitate perfecta atque pereepta, ab istis exaltetur, illis aequetur. Nortas es cap. IX. autem delectationes usque ad reparandam seu custodiendam istam mortalem salutem sue uniuscuius m hominis, siue ipsus humani generis υel excitan lae vel re laesandae sunt ultra si prolapst fuerint S contra temporantia rationem hominem non se regente arripuerint,
libidines erunt prosecto illieitae ae turpes s dignae do
loribus emendari. Quod si etia perturbatum rectorein in tantam voraginem perditae consuetudinis mergant, ut vel intillas fore credens , confessionis S poenitentiae negligat medicina qua correctus emergat,vel peiore
179쪽
G morte cordis eontra illam aeternam prouideliae legem blasphemum eis patrocinium defensoriis adhibeat, ataque ita diem fungatur extremum non iam emendati
ne sed damnatione dignum, lex illa irreprehensibiliscis, nc censet i aeterna. Ergo lege consulta, quae ordinem
LI. . A naturalem conseruari iubet,perturbari vetat:videamus
Olaria is quid peccauerit d est,quid contra istam legem fecerit
. m. pater Abraham in his, quae velut magna crimina Fau- ωὸ.is. Mus obiecit. Habendo quit, prolis insana flagrans cim
tini, . pidine. & deo, qui id iam si, i de Sara coniuge promi
serat, minime eredens,cum pellice volutatus sit. insana vero iste Faustus eriminandi cupiditate e catus,& h ress sic nefas prodidit,& Abrabae concubitum nescies erransiue laudauit sicut enim lex illa aeterna: id est, vo
luntas dei creaturarum omnium conditoris,coseruando naturali ordini consulens,non ut satianda libidini seruiatur, sed ut saluti genetis prospiciatur, ad prolem
tantummodo propagandam, mortalis carnis delectationem dominatu rationis in concubitu relaxari sinit: se econtrario peruersa lex Manichaeorum, ne deus e tum, quem ligatum in omnibus seminibus plangunt, .i in conceptu foeminae arctius colligetur, prole ante omnia deuitari a concumbentibus iubet, ut deus eoru tu
pi lapsu potius effundatur, quam crudeli nexu vincia. tur. Non igitur Abraham prolis habendae insana cupi ditate flagrabat,sed Manich iis prolis deuitandae insona vanitate delirabat proinde ille natum ordinem se vans nihil humano eo bitu agebat, nisi ut homo nasceretur: iste peruersitatem fabulae obseruans, nihil in quolibet concubitu timebat, nisi ne deus captiuaretur.
c. rim Vbi autem Faustus in facto Abrahc velut coscien
' tiam culpat uxoris ibi vero malo quidem animo A intentione vituperadi, sed tamen nescies ct nolens utrudi ci , que collaudat . Neque enim eon sciet iam suam ρ igitio λιι coniugis miscuit, quὁ ille suam libidinem turpi silli. . cita voluptate sitiaret: sed etiam illa naturali o ditie si ζ' lio, voleo, se . ita, em sciens, ancillaris uteri necudi.
tatem in usum iuris sui potestate licita vendicauit: non ca . pes. cedens viro concupiscenti, sed iubens obedieii.Neque δ . ii. a. hoc in ordinata superbia: quis enim nescit uxorem ma Stai tam rato tanquam domino debere seruire Sed quod ad nida s. bra corporis attinet, quibus sexus ipse distinguitur, A Dc .f. postolus dicit, Similiter ct vir sui corporis potestatemi non habet, sed mulier: ut cum in caeteris actibus ad hii
manam pacem pertinentibus,mulier viro debeat semia tutem huius unius rei,qua sexus utriusque earnali sorte diseernitur,ct carnali commixtione concernitur,smilem in se habeant potestatem,vir in uxorem,S uxor in virum. Prolem igitur, quam de se habere Sara non poterat de ancilla habere voluit: ex eo tamen semine, ext δε ora- quo S de se si posset,liabere debebat. 3 Nunqua hoc se
sati ceret mulier, si in corpore viri carnali concupiscentia teneretur:relaret enim potius pellicem, no faceret matrem nune vero propterea se propagandi volunt, pia fuit, quia concumbendi voluntas libidinoia non fuit. c. uis. Hud defendi no potest,s Abraham sicut Fau. stus obieeit .mminae credes deo,qui sbi iam prolem de Sara por miserat. de Agar suscipere voluit. Sed apertis D. H.O sine falsum est. Nondum hoc promiserat deus. Reeen seant seripturae illius superiora, qui volui, inuenient somini Abraham iam sui se promittam terra, de inni merabili; intillitudinis abunJantiam, non dii tamen tuisse patefactis, quo modo illius seminis esset futura pio pa- satio, viro ex carne Abrahae, ii de se ipse generaret, an ex volutat si alique forte adoptaret. Deindes de ear
ne ipsus, vitiim ex Sara, an ex alia prorsus, non dii ma- Knifestum fuit.Legant, in tiam, qui volunt,& inuenient Faustum aut falli imprudenter,aut fallere impudenter. Ita ite Abraham,cum sibi videret no nasci filios, ct tamen semini suo factam promissionem teneret, primoge adoptione eo tabat. Hoc indicat, quod cum deo Gratiis loquens ait de vernaculo suo, Hic hqres meus erit: tan
quam diceret,quia de meipso mihi semen non dedisti, in isto comple quod meo femini promisili. Si enim se
men euiuique no appellaretur,nisi fod eius carne n sceretur,nec nos appellaret Apostolus Semen Abrahae, Gesar. s.
qui certe originem carnis ab illo no dueimus, sed imi tatione fidei semen eius facti sumus redentes in Christo,cuius caro ex illius carne propagata est. Tunc ergo Abraha audiuit a domino, Non hie erit haeres tuus, sed cencis, qui exibit de utero tuo, ipse erit haeres tuus. lam nunc adoptionis cogitatione Imblata, cum de se ipso semen speraret Abraham,restabat incertum,utrum ex Sara, an
ex alia quod illi deus occultare voluit, donec prius ex ancilla υ eius testamentum fguraretur. Quid ergo mi rum,s videns Abraham sterilem uxorem, cupiente sibi Gaal. rprolem,quam parere ipsa non potuit, ex famula sua de Lex marito prouenire, non suae carnali cupiditati cesiit, sed eo mugali potestati obtemperauit: credens hoc Saram ex dei nutu voluisse,qui iam ex seipso illi haeredem promiserat,sed ex qua nemina non praedixerati Fi ustra igitur Faustus ad obiiciendum hoc crimen insanus insiluit, tanquam in s delem Abraham infideliter argues.
Catera enim caecitate non credendi nec valuit intelligere hoe autem libidine cassiniandi neglexit S legere. Quod autem iustum & fidelem virum matrimonii opus sui infamissimum nundinatorem appellas, auariciae ae XXXIII. ventris causa auobus regibus, Abimelech& Pharaoni, Gree. . diuertis temporibus Saram coniugem suam, sororem mentitum, quia erat pulcherrima, in concubitum asse rit venditasse: non ore veridico a turpitudine separathon statem, sess ore maledico totum veriit in crimen. Hoe enim Abrahae factis lenocinio simile videtur, sed non valentibus ex illius aternae legis lumine a peecatis recte facta discernere: quibus S constantia pertinacia videri potest,& virtus fiduciae vicium putatur audaci Squaecunque sintiliter obiiciuntur, quas non recte a-entibus, a non recte cernentibus. Neque enim Abr
am flagitio eosinst uxoris, eius i. v edidit adulterium: Msed seut illa famulam suam non libidini mariti permisi,sed osscio generandi ultro intulit, nequaquam tu bato ordine naturali, ubi eius potestas erat,iubes potius obedienti, quam cedens concupiscenti se S ipie eon iligem castim,& casto corde sbi cohaerentem de cuius animo, bi pudi eiciae virtus habitabat, nullo modo duabitabat, tacuit. uxorem, dixit sororem me se occiso ab alienigenis atoue impiis captiua ponideretur: eertus de
deo suo quod nihil eam turpe ae flagitiosum perpeti sineret. Nee eum s des ae spes fefellit: nam pharao terri
tu, monstris, multis, propter eam malis amictus, rubi
eius ψxorem diuinitus didicit, illaesam cum honore re stititii: Abimelech autem somnio commonitus atque e
doctus similiter secit. Nonnulli quidem non ea lύ- moti & malediei scut Faustus sed eisdem libris hono XXXum rem debitum deserentes, quos iste vel non intelligenago reprehendit vel reprehendendo n5 intelligiti eum Iis I hoc Abrahae factum cosiderarent, visum est eis quod a si is si
simitate silet subdefecerit atque tittibauerit,& timore Gori γα- mortis .setit dominum Petrus, ita iste negauerit uxore. Ioas.
Quod si ita necesse esset intelligi, peccatum hominis Natis is
180쪽
nuem agnosceret nee ideo cuncta eius merita deleta atq; obliterata censerem,scut nec illius A pqstoli:quaquam culpa no sit aequalis, negare uxorem, & negare Saluatore. Nunc vero eum habea quod intelligam,ne hoe intelli iam nulla causa cogor temeritate labi ad reprehendentina, que nemo couincit timore lapsum fui ilia ad meti liedum: ne' enim vir u eius uxor eisit interrogatus,noe se respondit:sed eu ab eo quareretur,quid ei esset illa . mulier,indieauit sorore,non negauit uxore Tacuit ali quid veri,non dixit aliquid falli. An v foueadeo de tipimus,ut hie Faustum sequamur, qui ait sorore menat itum quas genus Sarae aliunde didicerit, in hie sati Ehi seriptura no aperuerit Puto iustum eise, ut in ea re,
qua nouerat Abraham,nos aute non nouimus,Ρatria
cha potius credamus loquenti quod scit, quam Manielueo criminanti quod nescit.Cum igitur Abraham eo tempore viveret in rebus humanis, quo quide iam fratres ex utroq: aut ex altero vel altera parente natos,necti eoniugio non licebat, filios autem fratrum,alibsque longinquiore gradu generis cosanguineos, nulla lege, nulla potestate prohibita cosuetudo iungebat quid mi tum si sororem suam: id est,ex patris sui sanguine procreatam habebat uxorem Nam hoe ipse reddenti sibi eam regi,dixit de patre esse sororem non de matre:vbi
certe ut sororem mentiretur,nullo iam timore cogebatur,vado ille uxorem eius esse didicerat, ct eam diu ianitus territus eum honore reddebat. Fratres autem siue sorores generali nomine cosanguineos vel consanguineas solere apud veteres appellari,scriptura testatur.Na& Tobias dicit deo eu oraret antequa misceretur uxori Et nue domine,tu scis quonia non luxuriae causa a cipio sororem meam, cum esset illa non ex con bitu eiusdem patris,nec ex eodem matris utero sed ex eadestirpe cognationis exorta. Et Loth frater Abrahae dieia tu cum patruus eius esset Abraham: ex qua vit vocabuli etiam fratres domini vocantur in Evangelici,no utique quos Maria virgo pepererat, sed ex eius cosanguinitate omnes propinqui. Dicet aliquis,cur no p
tius ita de deo suo p sumpst Abraham,ut satra i non timeret uxorem Nunquid enim dinis ab illo mortem no poterat repellere quam timebat, eumque cum conii ge sua ab omni pernicie in illa peregrinatione tutariotnee uxor eius, quan uis esset pulcherrima, appeteretur ab aliquo nec propter illam ipse necaretura poterat si De hoe eiscere deus: quis ita si demens ut hoe neget Sed si interrogatus Abraham,illam feminam indieas set uxorem, tuas res tuendas committeret deo,& suam vitam,& coniugis pudieiciam. pertinet autem ad sana doctrinam, vi quando habet quod faciat homo, non tentet dominum deum suum. Neque enim S ipse sal vator non poterat tueri discipulos suos, quibus tamen ait, Si vos persecuti fuerint in una ciuitate, fugite in a liam.Cuius rei prior exemplum praebuit.Nam cum p testatem haberet ponendi animam sua, nec eam pone ret,nisi eum vellet, in Aegyptum tamen infans portan tibus parentibus fugit: & ad diem festum non citiden tes sed lateter ascendit. in alias palam loqueretur limdaeis iracientibus, ct inimicissimo animo audientibus,
nee Dinen valentibus in eum mittere manus,quia non dum venerat hora eius: non cuius horae necessitate cogeretur mori,sed cuius horae opportunitate dignaretur
oeeidie Qui ergo palam docendo S arguendo, & ta
men inimicorum rabiem valere in se aliquid no snendo dei demonstrabat potestatem: idem tamen fugiendo es latendo hominis instruebat infrinitate, ut Jeum Tomus sextus.
tentare non audeat quando habet quod Acsit,ut quod Drauere Opori et, euadat. Neq; enim N Apostolus paulus desperauerat adiutorium protectionemq; diuinam , fi- MA.9.deinq; perdiderat, quado per muria in sporta submissis Morstiti. est,ut inimicorum manus ei geret. Non ergo in deum non eredendo se fugit, sed deum tentaret,si fugere noluisset, in sc iligere potuisset. Proinde inter ignotos propter excellentiis in pulchritudinem Sarae,&eius pudicieia ct mariti vita esset in dubio, nee utrunq: tueri posset Abraham, veruntamen unum horum potia sit: id est,uitam, ne deum suum tentaret,fecit quod potuit: quod autem non potui illi commisit. Qui ergo se
hominem occultare non valuit,maritum se occultauit, ne occideretur: uxorem deo credidit,ne pollueretur.
Quanquam scrupulosius disputari pollit v trimi illius mulieris pudicicia violaretur, etiam si quis itia earia MVir ni eius commixtus foret, cum id in se fieri pro mariti vita nee illo nesciente, sed iubente permitteret: nequa quani fidem deserens coniugalem, S potestatem noli abnuens maritalem: setit ille adulter non fuit, quando is uxolis obtemperans potestati de ancilla prolem gene- krare consensi sed propter vim principiorum,qua non ita duobus viris vivis ad concumbendum nemina sub ditur, sicut dita semina viai viro, ulto xerius I h nestius illva aeeipimus, quod pater Abraham nee tentatiit deum quando vitae tuae quantum potuit homo constituit.& sperauit indeia,cui pudieiciam coniugis commendauit. lam vero in na e gesta, quae in diuinis c Pt libris posita fideliterque narrata est quem non delectet XXV etiam factum propheticisi pei scrutari, ct sacramenti mnium ria fide studioque pulsat divi aperiat dominus Sostendat quis tune in illo figurabatur viro, ct cuius sit uxor, quae in hae peregrinatione atq; inter alienigenas i , pollui macularis no sinitur, ut sit viro suo sine macula 4 'es iuga. In gloria quippe Christi recte vivit eeclesia, ut pulehritudo eius honori sit viro eius sicut Abraha propter Sarae Iulchritudine inter alienigenas honorabatur, eiq: ipli, eui dicitur in Canticiscanticorum, o pul- αμαι elira inter mulieres, ipsius pulchritudinis merito reges offerunt munera sicut Sarae obtulit rex Abimelech, plus in ea admiras formae decus, quod amare potuit,& vio late no potuit. Est enim S sancta Eeclesia domino Iesu Christo in occulto uxor. Occulte quippe at s intus in pubkodito secieto spiritali,anima humana inhaeret ver- Curii. bo dei, vi sint duo in carne una: quod niagnu coniugii , saeramentu in Christo S in ecclesia cometi dat Aposo lus. Proinde regnum terrenu sectili huius, cuius figura gerebant reges, qui Saram polluere permissi non iunt,no expertu est, nec inuenit ecclesia coniugem Christi: id est quam fideliter illi tanqua praecipuo viro suo stilia
dita cohaereret,nis eum violare tentauit. Diuino enim testimonio per sde martyrum cellit,correctundi, in posterioribus regibus honorauit munere, qua corii prioni suae subdere in prioribus non evaluit.Nam quod iucin eode rege prius S posterius figuratu est, hoe in illo
regno prioribus A posterioribus regibus adimpletur.
Cum autem dicitiir de patre esse sororem Christi e Mecelesiam non de matre,no terrena generationis, quae rimae etia abitur,sed gratiae coelestis,quae in aeternum man
bit. cognatio commendatur. Secundum quam gratia genus mortale no erimus, accepta potestate, ut siti dei vocemur & smus. Neque enim hane gratiam de synagoga matre Chi isti seeundum earnem, sed de deo patre percepimus. Hanc vero cognationem terrena,quae ad morte temporaliter generat,vocans in aliam vitam,