장음표시 사용
181쪽
G ubi nullus moritur,negare nos Christus docuit,non si psae Δ, teri, eum discipulis ait, Ne vobis dicatis patrem in
terra, unus est enim pater vester qui in coelis est. Cuius Iaal.ti. rei prabuit exemplum,quando S ipse dixit,Quae mihi mater,aut qui fratresi Et extendens manum super disci pulos ait,Hi sunt fratres mei. Et ne quit qua in hoc umcabulo terrenam cognationem cogitaret, adiunxit, Et quicunq; secerit voluntatem patris mei ipse mihi frater, ct mater,& soror est tanqua diceret De deo patre hae cognationem appello,non de synagoga matre. Ad internam quippe vitam nune voco, ubi immortaliter natus sinat non ad temporalem, unde ut vocarem,morta-
f. m lis effectus sum. Qilod ergo ecclesia, cuius uxor stoecultatur alienigenis, cuius aute soror no tacetur,haec
interim causa facile occurrit quia occultum & dii sic ile ad intelligendu est,quo modo anima humana verbo
dei copule , sue miseeatur: siue quid melius S aptius . . i. dici potest, cum sit illud deus ista creatura. Secundum Iti . . hoc enim sponsus S sponsa,vel vir R uxor,Christi, &Eeelesia dicuntur. Qua vero cognatione sint fratres, Ch istus & omnes sancti, gratia diuina,no consangui-H nitate terrena hoc est,de patre,non de matre, S estabilius dicitur,& capacius auditur.Nam ct inter se omnes sancti per eandem gratia fratres sunt: sponsus alite caeterorum societate,nullus illoris est. Proinde Christum, quanqua excellentiisniae iusticiae atq; sapientiae, tamen hominem multo facilius & procliuius alienigenae crediderunt,non quidem falso, uJd homo esset, sed quomodo etia deus esset,ignorauertit. Hine ct Hieremias,
homo, inquit,est.& quis cognoscit si homo est, quia proditur quJd irater est: & quis agnoscit eu, quia occultatur quod sponsus est Hac de patre Abraha ad uersum impudentissimam ct imperitissimam solum carint m. niosis ma Fausti vocem satis dicta sint. Loth autem Λων. frater eius iustus & hospitalis in Sodomis, ct ab omni
Sodomitarum colaminatione purus atque integer, ex
illo incendio, quod erat similitudo futuri iudicij, me ruit saluus euadere, typu gestas corporis Christi: quod in omnibus sanctis,& nunc inter iniquos atque impios
gemit quorum factis non consentit,ct a quorum com
mixtione in sectili sine liberabitur illis damnatis supplicio ignis aeterni.Sicut autem aliud genus hominum ini eius uxore siguratum est, eorum sellicet, qui per gratiades vorati reti o respiciunt:non sicut Paulus,qui ea qua τιisp.r. retro sunt obliuiscitur,& in ea quae ante sunt exteditur. Iura.9. Vnde & ipse dominus, Nemo,inquit,imponens manu. super aratrum, S respicies retro, aptus est regno eret rum. Nec illud exemplum tacuit, quo nos tanqua sale condiret,ut non fatui negligerettius, sed prudentes e Cormis. ueremus hoc malum. Unde & illa,ut hoc admoneret,in statua salis conuersa est: nam cu praeiperet, ut se quinque perseuerantissima anteriorum in tetione ab iis quar c retio sunt, era peret, Mementote,inquit,vxoris Loth. c 'UL Sie etiam in ipso Loth,quando eu eo filiae cocubue- - θ' runt n5 illud quod cum a Sodomis liberatus est.sed aliud aliquid fguratum est Nam tune ille ipse Loth siturae legis videtur gestasse persona, quam quidam ex illa
procreati, & sub lege positi. inale intelligedo quodam ti modo inebriantes atque no legitime utendo, infidelistatis opera pariunt. Bona est enim lex, ait Apostolus, si quis ea legitime utatur. Nee ideo tame hoc factum,vel ipsius Loth vel eius filiarum, iustis eamus, quia signis- eauit aliquid,quod futuram quorundam peruersitatem praenunciaret. Aliud enim illae, ut hoc facerent, intenderunt: aliud deus, qui hoc seri permis ut etiam inde aliquid demonstraret, manente recto iudicio super pre Keatum hominum t ine praesentium, ct vigilante proti, dentia sua pro sisniscatione futurorum.Proinde illud factum eum in sancta scriptura narratur,prophetia est:
cum vero in illorum vita, ut hoc commiserunt,c insi- cs.xDII. deratur, flagitium est. Nec rursus tanta reprehensione atque accusatione res digna est, quantam in eam Faustus inimicus & cccus euomuit. Consulitur enim terna lex illum ordinem naturalem conseritari ilibens,
perturbari vetans, ct non ita de hoe facto iudieat, ae sille in stia, nefaria libidine exarserit, ut earii in incestato corpore frueretur, aut eas haberet uxores: sed nee geillis faminis ae s in sui patris carnem execrabili amore flagrassent. Ratio quippe iusticiae non tantum quid iactum si verum etiam quare factu si intuetur,ut ex ea uias, suis facta pendentia, libramento aquitatis examinet. Cum igitur illae ad conseruatione generis prolem quaererent, qui xtique in eis humanus erat di naturalis esse. s, nee se crederent inuenire poste alios viros, velut exusto illa conflagratione orbe terrarum, neque enim discernere poterat,quousque ignis ille saeuiem,misce re se patri voluerunt. Et potius quidem nunqua esse ma Lires,quam sie uti patre debuertit. Veruntamen mulium interest, Wiad ea causa via sunt, quam s coctipiseentiatam sun eum voluptatis uterentur. Ab illo autem opere ita patrem abhorrere sentiebant,ut id se impleiuras esse non crederent, nisi eius ignorantiam procurarent. Nanque,ut scriptum est, inebriaverut eum,& se ne . cui III. scienti miscuerant: quapropter culpandus est quidem. 13. qu si Mnon tame quantum ille incestus, sed quantum illa me- cis. Des
retur ebrietas. Nam ct hane lex aeterna condemnat, ci- - .hum quia S potu ad ordinem naturalem,non nisi gratia eonseruandae salutis admittit. Quanuis ergo interebriosum & ebrium plurimu interstinam nee ebriosus semper est ebrius, nee quisquis aliquando ebrius consequenter ebriosus est tamen in homine iusto huius ipsius, ct si non ebriositatis, at certe ebrietatis causa quae . tenda est. Quid enim tandem cogebat, ut gliabus sui,
crebra vina miscentibus, aut fortasse nee mixta crebro
porrigentibus,c5sentiret aut erederet An ad hoe filia, nimiam tristiciam fingentes,ita voluit cosolari xt illius destitiitionis S materni luctus dolor de cogitatione mentis ebria fugaretur, etiam ipsas tantundem bibere existimans, ct aliqua fraude agentes ne bibesent Sed G Htiam talem tristibus suis adhibere consolationem, quomodo virum iustum decuerit,non videmus.An aliqua Sodomitam arte pessima etiam paucis poculis patrem se inebriare potuerunt, ut illud peccatum cum ignorante, vel potius de ignorante eommitterent Sed mi eum si hoe set inura diuina tacuisset, vel seruum suum deus sine aliquo voluntatis eius vicio perpeti sineret G2 cst. Nos tamen scripturas sanctas non hominum pee
eata defendimus. Non se autem de huius facti purgatione satagimus, quasi hoc deus nostet aut geri ilisseti aut factum approbauerit: aut ita iusti homine, in libria appellentur, ut si voluerint peccare, non possint. Cum ergo in literis, quas isti reprehendunt, deus huie facto nullum iusticiae testimoniti perhibuerit, qua d
mentia temeritatis hine illas literas accusare eonten duntatim aliis earum i is apertissime inueniantur di
uinis praeeptis ista prohiberi 3 Vnde in illa re sessa es
opere filiaium Loth narrata ista sunt. on laudata: quaiadam vero enunciato iudicio dei, quaedam tacito nar
rari oportuit,t quado promitur quid inde iudieauerit
detis,instiuatur nostra imperitia: quado autem tacetur,
182쪽
A vel exereratur peritia ut quod alibi didicimus, recolamus : vel excutiatur pigraeia, ut quod nondum nouimus,inquiramus. Dciis ergo,qui nouit & de hominum opere malo facere opera bona gentes quas volui ex ilialo semine propagauit: non scripturas suas sancitis pro pter hominu peccata damnauit. Prodidit quippe ista, non fecit: ct eauenda admonuit, non imitanda propo- . ni I. suit. Mirabili lane impudentia Faustus,liaac quoque corca , slium Abrahc eriminatus est,quod Rebecca, quae uxor erat, rorem finxerit. Genus enim Rebeccae non tacituest, ct eam her notissmam propinquitate sororem eius fuisse nifestum est. Ut autem taceret uxorem, quia D. . . i,,u v istum, ut quid prauum i imitatus est patrem cum ea ab is , , dem luaticia defendatur, oua pater eius, de s mili obie cti, inculpatus inuentus est Quae igitur pro Abraham, quod ad hanc rem attine aduersus criminantem Fausium diximus, eadem etialia pro Isaac filio eius valent: quae recensere non est difficile, nisi forte studiosorum aliquis quaerat, in cuius figurae sacrameto accipiendumst, quod rex alienigena Rebeccam viri sui coniugem tunc esse cognoui quando ciam cum illa ludentem vis dici quod non cognouisset, nisi cum coniuge ille sic luderet,quo modo cum ea, ua coniunx non est et ludere non deceret. Quod cum lancti coniugati Leiunt, non inaniter faciunt sed prudenter: descedunt enim quidam modo ad foeminei sexus insemitatem, vi aliquid blanda hilaritate vel dicant vel faciant: non eneruan tes, sed temperantes virilem rigorem: quod tamen ei, quae uxor non est,qui dixerit aut secerit,turpis est. Verulioe quod ad mores humanitatis pertinet,dixerint: nec quisqua durus S sine affectu id ipsum pro crimine ob iiciat sancto viro,quod cum eoniuge sua luserit. Tales enim homines inhumani, si aliquem grauem virum tu dierum aliquid garrientem pueris etia in pamulis via derint, quo eorum lacteti sensum assabili ct nutritoria Deilitate permulceat, tanquam delirantem leprehen dunt obliti unde creverint,aut ingrati quod creuerint.
Quid autem sibi velit in saeramento Christi S eeele sae,quod talis patriarcha cum coniuge sua luserit,eon itigium : illita inde sit eognitum, videt profecto quis quis,ne aliquid errando in ecclesia peccet,secretum viii eius in seripturis sanctis diligenter intuetur: & inu nit eum maiestatem suam, qua in forma dei aequalis est patia, paulisper abscodisse in Arma servi, ut eius capax et se humana infirmitas posset, eoque modo se coniugi L congruenter aptaret. d enim abiurdum, imo quid
non conuenienter futurorum praenunciationi acco in
modatum. si propheta dei carnale aliquid lusi ut eum caperet affectus uxoris,cum ipsum verbum dei caro fatactum sit, ut habitaret in nobis3 iam vero filio estis Iacob, quod pro ingenti crimine quatuor obiiciuntur
uxores, generali prςlocutione purgatur. Quando enim otii mos erat, crimen non erat: ct nunc propterea erimen . . . .est,quili mos non est.Alia enim sunt precata contra ni tura,alia contra mores, alia contra praecepta. Quae cum, o. ita sint , . tandem criminis est, quod de pluribus sa
mul habitis uxoribus obiieitur sancto viro laco Si na μ' ' tu eam eonsulas non la1 ciuiendi, sed gignendi causa istilis mulieribus utebatur. si morem, illo tempore atque in illis tetris hoe iactitabatur. Si praeceptum, nulla lege prohibebatur Nunc vero cur crimen ess,si quis hoc faciat nisi quia S moribus & lestibus non licet Quae duo quisquis contempserit, etiam ii tantummodo causa generandi uti possit scenainis pluribus,peceat tame, ct ipsam violat humana societatem, cui necessaria est pi Tomus sextus.
pagatio sitorum. Sed quia hom nex aliter se habenti Dbus iam moribus S legibus non post in t delectari uxorum multitudine, nisi libidinis magnitudine: ideo e rant, & putant haberi omnino no potuisse uxores multas, nisi flagrantia concupiscentiae earnalis. & sordidae voluptatis. Comparantes enim non alios, quorum atri iami virtutem prorsus nolle no poli int,sed ,1ie ut ait Apostoliis semetipsos sibimetipsis,no intes ligunt. Et quia ipsi etiam si una habuerint, ad eandem non soluta, generandi ossieto ducti, viriliter accedunt, sed tape coeundi stimulo victi, ener inter pertrahuntur: quasi veraciter sibi videntur comicere quam maiore huiusmodi mo bo per multas alii capi uentur,quando se vident in una temperantiam non posse seruare. Verum nos eis, c. XL; qui hae virtutem non habent, ita de sanctorum virorii moribus iudicium committere non debemus, sicut de ciborum suauitate ac salubritate iudicare febrientes ri Asinimus poti isq; illis sanctorum sensu & pr cepto medicaminet, quam ex eorum aegritudinis allectione ali-t meta praeparamus. Proinde iiiiii voltini non fall, at a: adumbratae, sed verae ac soli lx pudieicia capere sani tarent, dulinae scripturae tanquam libris medicinalibus credant: non frustra tam magnum honorem 1 inctu, 'tis tributu quibusdam viris, etiam plures uxores habentibus, nisi quia fieri potest, ut imperator carnis animus tanta temperat in potestate praepolleat, ut genitalis deIectationis motum insitum naturae mortalita, ex prouidentia gener adi, leges impolitas no permittat excede- re. Alioquin pollunt isti maledici potius calumniatores,quam veridici iudices, etiam sanctos Apostolos ae sare, quod non voluntate generandi filios vitae aeter . nae, sed cupiditate laudis humanae, populis tam multis Euangelium praedicauerint. Neq; enim deerat illis Eua- gelicis patribus per omnes Christi ecclesias fama praeclara,tot linguis laudantibus comparata: imo vero tata aderat,ut maior hominibus ab hominibus honor &stori, deferri non debeat. Hanc in eccles a gloria per iter si voluntate Simon perditus cocupiuit, quando ab Actora. Us pecunia voluit caecus emere, quod illi diuina gratia eademque gratuita meruerunt. Huius allidus gloriae futile intelligitur, quem te volentem sequi dominus in Evangelio reuocat dicens,Vulpes folleas habent,& VO a LM.f. Iucres coeli diuersoris: filius autem hominis non habet ubi caput suum reclinet. Videbat enim elim dolo. 1 se simulatione tenebrosum, & ventosa elatione iactatum,no habere fidei locum, ubi se inclinantem doctorem humilitatis exciperet: quia in discipulatu Christi non illius gratiam, sed suam gloriam requirebat. Hoc amore gloriae corrupti erant, quos Paulus Apostolus notat, quod per iniudiam ct contentionem non caste phili a. Christum an nunciarent: quibus tamen praedicantibus gaudet Apostolus sciens fieri polli vidum illi sectantile humanae gloria cupiditatem, tamen his auditis fideles nascerentur:non ex eorum inuida clipiditate, tua se volebant vel aequari,vel anteponi Apostolicae gloriae: sed per Euangelium, quod etiam si non caste,tainen annunciabat, ut de malo illorum deus operaretur bonum. Sicut fieri potest ut homo ad concubitum non ingredia- Insta.c. 23. tur voluntate generandi, sed luxuriandi libidine rapia tum S: tamen nascatur homo,bonu dei opiis defix n-ditate seminum, non de turpitudine victorii. Sicut ergo sancti Apostoli auditoribus admirantibus doctrina Oζει tua .condelectabantur,no auiditate consequedae laudis, senti l . sed charitate seminata veritati, ita sancti Patriarchae 11. c. coniugibus excipientibus semen suum, miscebantur n5 νitis.
183쪽
G concupisedita percipienda voluptatis:sed prouidentia
propagandae succinionis ac per hoe nee illos ambitio sos multitudo populorum,nec illos libidinosos multi tuta Leiebat uxoriim. Sed quia de viris loquar,quibus
excellentissimum testimonium diuina voce perhibetur,cum ipsas foeminas satis eluceat nihil aliud in con-G M.;o. cubitu appetiit e. tuam filios: quippe ubi se minime pa-Cene. s. rere viderunt, famulas suas dederunt vito suo, ut illasca. XIIX. matres facerent carne ipsa fierent voluntate. Nam
ct illud, quod mendaciis ma criminatione Faustus ob iecit, habui se inter se velut quatuor scorta certamen, quae nam eum ad concubitum raperet, ubi hoc legerit De io, nisi forte in corde suo ta quam in libro nefariarum fallaciarum,ubi vere ipse scotiabatur sed cum se 1.cirin. ii. pente illo, de quo Apostolus timebat ecclesiae, qua virginem eastam cupiebat uni viro exhibere Christo , ne stetit Euam deceperat astutia sua, se S illorum metes a Christi eastitate auertendo corrumpetet. ita enim hule
serpenti amici sunt isti ut eum praestitisse potius, quam nocuisse contendant. ipse planE Fausti persitast pectoriit adulterato, salsitatis semina infundens,ut has male conceptas caluntas ore immundiis mo pareret,& st, io at daciis ino etiam memoriae commendaret. Nulla enim ancillarum virum lacob ab altera rapuit nulla de illius concubitu eum altera litigauit: ideo niagis ordo erat, quia libido non erat: ct tanto firmius seritabantur coniugalis potestatis iura,quanto castius vitabatur carnalis
cupiditatis iniuria. Quod enim & ab uxore coducitur: ibi vera nostra manifestatur assertio:ibi pro se aduersus maledicta Manichaeorum ipsa veritas elaniat. Quid e
nim opus grat,vi eum altera conduceret, nisi quia ordo alterius erat, vi ad eam maritus intrareta Neque enim
ad aliam Unquam accessisset, nisi eum conduxisset. Sed utiq; iustis ad eam vieibus accedebat, de qua tot filios
procreaverat,& cui obedierat,ut etiam de an eilla procrearet, S de qua postea no conduce te procreauit. Sed tune Rachel noctem habebat in Ordine vi maneret ei; viro: ttinc penes eam potestas illa erat, de qua per Ap stolum vox certe noui testameti non tacuit, licens, Si-1. 7. militer & vir non habet potestate sui corporis sed mulier. Ideo iam eum sorore pacta erat, i facta debitrix, t eam ita legaret ad debitorem suum. Nam hoc nominei idem id appellat Apostolus, Uxori, inquit, vir debitum red dat. Cui ergo vir debitor erat. iam acceperat a sorore, quoa elegerat volutate, ut ei daret quod habebat in pocaput L testate. Hie vero ille quem Faustus tanquam impu-dieum Hausis vel potius extinctis oeulis criminatur, si
concupiscentia non iusticiae se iis esset, nonne per totum diem in voluptatem illius noctis aestuaret, quaerat cum pulchriore cubiturus: quam certe amplius di
ligebat, S pro qua bis septenariu annorum labore gra tuitum penderat Cum ergo iam die peracto in eius iret amplexus, quado inde auerteretur,s talis esset, qualem Mastellaei nihil intelligentes opinantur: nonne placito contempto mulierum, intraret totius ad speciosami citis . suam,qua illi noctem ipsam non statim coniugis mo
re,ve metiam ordinis iure debebat uteretur s potius ipse potestate maritali quia A uxor non habet potestatem corporis sui,sed vir,& pro eo tune seruitutis illaruvieissitudo faciebat: eoiugali ergo potestate multo vineibilius uteretur, si forinae des derio vineeretur: sed eo meliores faeminae inuenirentur, si illae pro filiis eoincipiendis ipse autem pro concubitus sui voluptate certa tet .lta vir temperantissimus,ut plane vir quia ta virialiteri minis v tebatur,ut delectationi earnali no subii
ceretur, sed dominaretur, magis quid deberet, quam Kquid ei deberetur attedit: nec ad propria voluptate sua potestate abuti voluit, sed illius debui redditor quam
exactor esse maluit. Vnge consequens erat,ut ei redde
rei qua pro se id accipere illa,cui debebatur elegit quo
earum placito pactoq; comperto,cum repete atque inopinate a pulcherrima coniuge reuocaretur, & ad minus decoram vocaretur, non ira excanduit,no tristicia
nubilatus est, no enerviter blandus,ut sibi potius rata 1 tuta es noctem redderet, inter ambas sategit. Sed maritus tu stus & prouidus pater,cum illas prolis curam gerere videret, ct ipse nihil aliud de concubitu quaereret,earum voluntati obtemperandum iudicauit,suae sbi singilla tim filios optabant, ibi nihil minui,cui amba pariebat.
Tanquam diceret, Vobis inter vos ut vultis cedite atique eoncedite, quae nam vesti una fiat mater, ego quideontendam, quando sue hine sue inde nascenti, non erit alius pater Hane profecto modestiam, hanc concupiscentiae coercitionem,S in commixtione coporueoniugalium solum appetitum pusteritatis litinaanae, terat acutus Faustus, in illis literis S intelligeret S lauia Ldaret: nis eius ingenium detestabili secta deprauatum, ct quid reprehenderet quaereret, & una nuptialis comitetionis honestatem, qua mares S foeminae liberorum procreandorum causa copulantur, crimen maximum
deputaret. Nunc iam celeniis Patriarchae moribus, cariti rei utatbque crimine quod nefarius error obieeit,de ii bero ut possumus, mysteriorum secreta rimemur, pul semiisque fideli pietate, ut nobis aperiatur a domino, quid reris figurauerint quatuor istae uxores lacob, sua rum duae liberae,ct duae ancillae fuerunt. Videmus enim
Apostolum in libera & ancilla, quas habuit Abraham, GaI. duo testameta intelligere: sed ibi in una ct una Deilius apparet quod dicitur, hic autem dux sunt R duae. Dein de ibi anelliae filius exhaeredatur, hic vero ancillarum filii simul eum sitis liberaru terrarum promissonis accipiunt. Vnde hic proculdubio aliquid aliud significa
tur. Quanquam enim duas liberas xores Iacob ad nouum testamentum, quo in libertatem vocati sumus,existimem pertinere, non tamen frustra duae sunt:
nis sorte quia id, quod in scripturis aduerti S inueniri potest duae vitae nobis in Christi eorpore praedieantur: Muna temporalis, in qua laboramus: alia aeterna, in qua delectationem dei contemplabimur. Issam dominus passione illam resurrectione declarauit. Admonet nos ad hoe intelligendum illarum etiam nomina foemina rum Dicunt enim quod Lia interpretatur laborans Rachel autem, visum principium, sue verbum, ex quo videtur principium.Actio ergo humana mortalisq; vitae, in qua vitiimus ex fide multa laboriosa opera facientes. incerti quo exitu proueniant,ad utilitatem eorum qui bus consuere volumus ipsa est Lia prior uxor Iacob aerei hoe ct infirmis oculis fuisse commemoratur Cogi tationes enim mortalium timidae ct incertae prouiden- α - ,. tiae nostrae. Spes vero a ternae eontemplationis dei, h, hens eertam es delectabilem intelligentiam veritatis, ipsa est Rachel: unde etiam dicitur bona facie, ct puti Gene. 1 o. chra specie. Hane enim amat omnis pie studiosis, cs,. DILR propter haesertiit gratia dei, qua peccata nostra,etsfuerint seut phrenietis tanqua nix dealbabuntur: l aban Esaia. i. quippe interpretatur dealbatio, cui seruiuit lacob pro pter Rachel .Nes enim se quisui a conuertit sub gratia 1 emissionis precatoru servire iustiei nisi ut quiete vivat in verbo ex quo videtur principiti quod est deus: ergo propter Raenei, non propter Liam seruitur. Nam quis
184쪽
Α tandem amauerit in operibus iusticiae laborem actioni; atq; passionum Quis eam vitam propter seipsam opetiuerit, sietit nee Iacob Liam3 sed tamen sibi nocte stipaposta in in usum generadi amplexus ct fiscunditatem eius expertus est. Dominus enun eam, quia per seipsam diligi non poterat, primo ut ad Rachel pertienti etiar, tolerari neu, deinde propter filios commendauit. Ita vero uniisquis utilis dei tertius, sub dealbationis pee- eat orsi suoru gratia constitutus,quid aliud in sua coueri satione meditatus est, quid aliud eorde gestauit. quid aliud adamavit, nisi doctrinam sapientiae quam plerique se adepturos ct percepturos putant, statura ut se in septem praeceptis legis exercuerint, qua sunt de dileiactione proximi,ne cuiqua homini noceaturi id est Horrid ,.. nora patrem & matrem: non moechaberis: no Oeeides: non furaberis non falsum testimonium dices non con cupisces uxorem proximimon concupisces rem proxiami tui: quibus quatiam potuerit obseruatis,posteaquam homini pro concupita & sperata pulcherrima delecta tione doctrinae, per tentationes varias, quas per huius seculi noctes tolerantia laboris ad haserit,velut pro It aehel Lia inopinata coniuncta sit, ct hane sustinet,via ad illam perueniat, si perseueranter amat, aceeptis aliis soptem praeceptis: ac si dicatur ei, Serui alios septem - F nos pro Rachel, vi sis pauper spiritu: mitis lugens, su-tiens, smenues iusticiam,misericors,mundicors paci iuetis. Vellet enim homo,si fieri posset, sine ulla toleranatia laboris,quae in agendo patiendoq; amplectenda est. statim ad pulchrae atque perfectae sapietiae delicias per uenire. Sed hoc non potest in terra morientium. Hoeta enim videlite innificae quod dictum est ad lacrab,Noest moris in loco nostro ut minor nubat priusquamaior : quia non absurde maior a puellatur, quae tempore trior est. Prior est autem in recta hominis eruditione ibor operandi quae iusta sunt, quam voluptas intellia
. gendi quae vera sunt. Ad hoc valet quod scriptum est,
Concupisti sapientiam,sema madata, & dominus praebet illam tibi. Mandata utique ad iusticiam pertinentia: iusticiam autem,quae ex fide est, qua inter tentationum ineola vel satur, ut pie eredendo quod nondum intelligit, etiam intelligentiae meritum consequatur. Quantum enim valet quod modo eommemoraui esse C seriptum, Concupisti sapientiam,serua mandata.S domi .r minus prςbet illam tibi:tantum es illud valere arbitror. Nisi credideritis, non intelligetur vi iusticia ad fidem, ad sapientiam vero intelligentia pertinere monstre tue. Proinde in his qui stagrant ingenti amore perspi. cur veritatis, non est improbandum studium, sed ad ordinem reuocandum, vi a fide in eipiat. & bonis moribus nitatur peruenire quo tendit. ln eo quippe quod versatur, virtus est laboriosa: in eo vero quod appetit, lumincisa sapientia.Quid opus est, inquit, eredere, quod non mihi ostenditur mam testum, aliquod verbum prome, quo videam remim omnium principium id enim' est, in quod maxime ae primitus inardescit, s vel stii
diosus est animus rationalis.evi respondeatur,Pulchruest quidem quod deiideras. & amari dignissimum: sed prius nubit Lia, postea Rachel.Ardor ergo iste ad id
valeat,ut ordo non recusetur sed potius tolereturi sine
quo non potest ad id perueniri.quod tanto ardore diligitur. Cum autem peruentum fuerit. simul habebitur in hoe se lo.no solii in speciosa intelligetia .sed etiam laboriosa iusti a Quamlibet enim acutE0neerit eripsisFra s. cernatur a mortalibus incommutabile bonum, adhue corpus quod corrumpitur aggravat animam, S depri- Tomus status init terrena inhabitatio sensum multa eogitantem. Ad Dunum ergo tengendum, sed propter hoc multa ferenda sunt. itaque duae sunt uxores lacob liber ambae cap. IIIII. quippe sunt suae remissionis peceatorum, hoc est dealbationis, quod est 1 aban. Veruntamen una amatur,&altera toleratur: sed quae toleratur, ipsa prius & uberius Lecundatur: vi s non propter seipsam,certe propter filios diligatur. Labor enim iustori, maximum fluctvim habet in eis, quos regno dei generat, inter multas ten lationes ct tribulationes praedicando Euangelium: &eos propter quos sunt in laboribus abundantius, in pia ccisis imgis supra modum, in mortibus nequenter propter quos habet foris pugnas intus timores gaudium & co- 1. . . ronam suam vocant. Nascuntur autem eis facilius at- Nil . . oue copiosus ex illo sermone fido quo praedicant Chri Misa. Huna erucifixu, & quicquid humanitatis eius citius humana eogitatione percipitur. ct infirmos etiam Liae oculos no perturbat. Rachel autem clara aspectu,niente Meedit deo, ct videt in principio ve si domini apud rumi. deum.& vult parere ae non potest, quia generationem Wa-ss. eius quis enarrabit-Proinde vita, ita studio cotempla tionis competit, ut ea quae carni sunt inuisibilia no in. Esrmis oculis metis per ea quς facta sunt, intellecta con spiciat, ct sempiternam dei virtutem inestabiliter cer nat,vacare vult ab omni negocio, R ideo sterilis. Asse. ctando quippe ociu,quo studia contemplationis ignoscunt, non contemperatur infirmitati hominum,qui in
varii, pressi iriss bi desiderant subueniti sed quia S ip
sa prooeandi charitate inardescit. Vult enim doeere quod nouit, neque cum inuidia tabescente iter habere. videt sororem labore agedi atque patiendi filiis abun-gantem : ct dolet potius eurrere homines ad eam vir tutem qua eorum infirmitatibus necessitatibus eon
litur, quam ad illam, unde diuinum S incommuta bile aliquid discitur. Hic dolor figuratus videtur in eo quod scriptum est, Et Telauit Rachel sorore suam. Pro- -.3o. inde quia liquidus purusq; intellectus de illa substantia,
quae eorpus no est, ae per hoc ad carnis sensum no per tinet, verbis carne editis exprimi non potest:elegit doctrina sapietiae per quaslibet corporeas imagines a similitudines, utcunqcogitanda insinuare diuina,quam
ab ossicio talia docendi cessare: sicut elegit Rachel ex viro suo S ancilla suscipere liberos quam sine si iis omnino remanere. Bala quippe interpretari dieitur inue- sterata, hane habuit ancillam Rachel. De vetere quippe vita carnalibus sensibus dedita, corporeae concitantur imagines, etiam cum aliquid de spiritali ct in eo mutabili substantia diuinitatis auditur. Suscipit S c., in Lia de ancilla sua filios, amore abundὸ numerosioriss prolis accensa. lnvenimus autem Zelpham eius ancilialam interpretari os hians. Quapropter praedicationems dei Euangelica,quorum os hiat S cor no hiat,cum in seripturis aduerterimus, haec intelligitur ancilla Lia: seliptum est enim de quibusdam, populus hic labiis me V. im honorat,eor autem eorti longe est a me. Et talibus Apo I M., .stolus dicit.Qui praedicas non fit randum furaris,qui dieis non moechandum moecharis. Veruntame ut etiam
per hane conditionalem libera illa uxor Iacob labitans, filios haeredes regni suscipiat,ideo domin' dicit, gae dicunt, Leite: quae autem faciunt, facere nolite. Vnde in labore vinculorum vita Apostoli ea, Siue, in- sbi .r.quit, occasione , sue veritate Chi istus an nuncietur, &in hoe gaudeo, sed S gaudebo tanquam ct ancilla pariete de prole numerosiore latata. Est vero quidam Liae situ, ex beneficio Rachel editus, eum virum suum m iit se m
185쪽
cen ια secum debita nocte eubiturum .acceptis a filio Liae ma G dragoricis malis, O sorore cubitare permittit. De hoe autem pomi genere opinari quosda scio,quod accepta in eseam sterilibus suminis facunditatem paret ac perhoe putant omni modo institi Ie Rachel,vi hoe a filio sororis acciperet cupiditate pariendi: quod ego quos arbitrarer,s tune concepisset.Nune vero,cum post Liae duos alios ab illa nocte partus,dominus eam prole d nauetit, nihil est eur de mandragora tale aliquid suspicemur,quale in nulla scemina experti sumus.Dica ergo quid sentia dicent hinc forte meliora doctiores. Cum
enim haee mala ipse vidissem,s propter istum ipsum saerae lectionis locum id mihi obtigisse gratularer, rara enim res est, naturam eorum diligenter, quantum p tui perscrutatus suntnon aliqua a comum sensu rem tiore seientia,quae docet virtutes radicum S potestates herbarum: sed quantum mihi S euilibet homini renti ei cibat visus es olfactus S gustus .Proinde rem eOmperi pulchram & suave olentem, sapore autem inspido: &ideo cur eam mulier tantopere concupiuerit, ignorare me fateor, nisi sorte propter pomi raritatem, es odorisia iucunditatem. Cur vero ipsam rem gestam sancta seris tura tacere noluerit,quae non utiq; talia desaeria mu tereularo nobis pro magno instruare curaret, nisi aliquid in eis magnum quaerere commoneret, nihil amylius contieere valeo,quam quδdex illo communi sensu mihi suggeritur,ut illo mandragorico pomo figurali intelligam fama bonam: non ea quae consertur,cum laudant homine pauci iusti ais sapientes,sed illam popularem qua etia maior de clarior noticia comparatur: non ipsa per sese expetenda,sed intentioni bonoru,qua generi humano colui unt,pernecessaria. Vnde dicit A ta u.3. postolus, Oportet etia testimonium habere bonis ab ei,
qui foris sunt,qui licet patia sapiant, reddunt tame plerianque labori eorum, per quos sibi consulitur,ct splendorem laudis,& odore bonae opinionis. Nee ad istam gloriam popularem primi perueniunt eorum, qui sint in eces esia, nisi quicunque in actionum perieulis S labore versantur. Propterea Liae filius mala madragorica V 3φ' inuenit exiens in agrum id est,honeste ambulas ad eos . A qui soris sunt: doctrina vero illa sapientiae,quae a vulgi V d Eptii, i otii sim in contemplatione veritatis dulcii delectatione dessitur,hanc popularem gloria quantia lamcunque non assequeretur,nis per eos qui in mediis iurbis agendo ac suadendo topulis praesenti no vi prς- sint, sed vi prosint: quia dis isti actitoli ct negoriosi h
mines, per quos multitudinis administratur utilitas ct quoru aut horitas populis chara est,testimonium perhiabent etiam vita propter studium conquirenda & eonte pland c veritatis ocios quod a modo mala mandra
goriea per Liam perueniunt ad Rachel. Ad ipsam vero Liam per filium primogenitu: id est,per honore faetitiditatis eius, in qua est omnis fructus laboriosae, atq; in ter incerta tetationum periclitantis actionis qua pleri que bono ingenio praediti, studio u flagrantes: qilanuis idonei regendis populis esse possint, tame vitant pro
pter turbuletas occupationes, ct in doctrinae octu toto pectore tanqua in speeiosae Rachel fertitur amploum. Sed quia bonum est,ut etiam hae vita latius innot Ot' ' ciens popularem glor4am mereatum inii,stum est autem ut eam consequatur, si amatorem suum administra lis ecclesiasticis curis aptum es idoneum an octo detinet, nee gubernationi communis utilitatis impertit : pro
cis .io. pterea Lia sorori suae dicit, Parum est tibi quod virum meum accepisti, insuper S maudragorio filii mei .i,
accipere: rex unu virum fgnis eas eos omnes qui cum K sint agengi virtute habiles,& digni quibus regimen e Hesae committatur, ad dispensandum fidei iactamen tum illi uecens studio doctrinae atq: indagandae S co- templanda sapientia, se ab omnibus actionum molestiis remouere, atque in octo discendi ae docendi conadere volunt. ita ergo dictum est Parumne ce tibi quὀd accepisti viri in meum . insuper vi mandi agorica filii mei vis aecipe N ae s dieetesor. Parum induisd homines ad laborem rerum gerendartim neeellatios in octo detinet vita studiorum instipei & popularem gloriam requirit. Proinde ut eum ius e comparet, imperiit cintium Raehel . ii si solori suae illa nocte: ut se ilieet qui viriu- te laboriosa regimini populorum aeeommodati sunt, etiam si scientiae vacare delegerunt, suscipiat experientiam tentationum. rarumque sarcinatri pro utilitate eommuni: ne ipsa doctrina sapietiae, i vacare statum . runt, blasphemetur, neque adipiseatur ab imperitiori bus Iopulis existimationem bonam quod illa poma s-gnineant, & quod necessarium est ad exhortationem dicientium. sed plan/ ut hane curam suscipiant,vi eoguntur. at is S hoc sgniseatum est,qu3d cum veniret de agro lacob, occurrit ei Lia,eumque detinens ait Adme intrabis conduxi enim te pro madragoris filii mei: Ltanquam diceret, Doctrinae quam diligis. vis conferri
bonam opinionem noli defugere Ciliciosum laborem. Hae in ecclesia geri quisquis aduerterit,eernit. Experiis mur in exemplis,quod intelligamus in libris. is latinvideat hoc geri toto orbe terrarum, venite omnes ex
operibus sectili, ct ire in oetu cognoscendae ct cotem plandae veritatis tanquam in amplexum Rachel:ct ex eipi ge transuerso ecclesiastica necessitate atq: ordinari in laborem tanquam Lia dieente ad me intrabis3 Quia bus easte mysterium dei dispesantibus, ut in nocte hii ius seculi filios generent sdei, laudatur a populis etiam illa vita cuius amore conuersi spem seculi reliquerunt, ct ex cuius professione ad n isericordiam regendae plebis assumpti sunt. Id enim agunt in omnibus laboribus suis ut illa pi Ofellio quo se conuerterant, quia tales roctores populis dedit, latius ct clarius glorificetur, tanquam lacob non recusante noctem Liae, ut Raches pimis suaveolentibus,& clare nitentibus potiatumqua aliquando R ipsa prastante misericordia dei, per se ip- rasam parit, vix tandem quidem quia perrarum est rutin principio erat verbum, & verbum erat apud deum, Io, ct deus erat verbum, & quicquid de hac re pie sapiem ter dicitur, sne phantasmate carnalis eositationis de salubriter vel ex parte capiatur. Hae de tribu, pa- cap. tribus, Abra iram,isaac, ct lacob quorum se deum appellari voluit deus,quem catholica ecclesia colit aduersus Fausti calumnias dicta sussecerint. De qtioriim trium hominum meritis atque pietate, di longe remota a tim licio carnalium altitudine pi ophetii,no est nune dic serendi locus tantum ab his criminibus,quibus eos maledica ct veritatis inimica lingua pulsauit , defendendi fuerant in hoc prasenti opere nostro,ne contra scriptura, sancta, ct salubres aliquid sibi dicere videretur,qui eas peruersa S aduersa mente legerent, dum petulantibus conuiciis insectantur eos, qui illic cum tanto h nore praedicantur. Caeteriam Lo h frater il est,con- eois sanguineus Abrahae,nequa' iam istis comparandus est. V
de quibus dominus dicit, Ego sum deus Abraham. Adeu, lsaac, ct deus Iacob: nec in eorum numero depitandus, quibus illa scriptura uss in finem perhibet ii meiae testi ovium:qua inter Sodomitas pie caste
186쪽
A versatus,hospitalitatis etiam meritis commendatus, ab illius terrae incendio liberatus sit, & eius posteris terra possessionis propter Abraham, qui patruus eius fuerat, dono dei data sit. Hie nobis merita in illis libri, lauta danda proponuntur,non ebrietas,nti ineestus sed eum hominis eiusdem de recte iactum de peceatum seripiti inlienimus liud insinuatur imitando, aliud praecauendum Portii ii peccatum Loth, eui perhibitum est ante quam peccaret iusticiet testimoniti,non modo, non de eo loYat diuinitatem dei vel scripturae illius veritatem, verum etia laudandam diligenda iras eo mendat: quod laquam speculi fidelis nitor, admotarum sibi periona rum no solum quae pulchra atque integra,veri metiam quae deformia viciosaq; sint, indieati quanto magis factum ludae quῖd cu sua nuru concubuit, nihil omninoesseri,unde authoritas sancta culpetum quae in illis libri,
fundata persistens, non tantum paucissimorum Manichaeorum calumniosas argutias, verumetiam petilium tot tantorumq; populorum horrendas inimieleia, di uino iure contemnit: quos penε iam totos a nefaria supersticione simulachrom, ad unius dei veri cultu Christiano imperio subiugauit, edomito orbe terrarum, non violentia belliei eeitaminis, sed inuicta potentia veri tatis. Vbi enim literarum illa tu laudatus est Iudas quid de illo boni seriptura illa testata est,nili Q in prophetia
Christi qui ex eius tribu praenunciabatur in earne veturus. benedictione patris sui prae eateris commendatus eminuit3 Caeterum ad id, quod eum Faunus fornici tum commemorauit,addimus nos aliud quod fratrem sutiloseph in Aegyptum vendidit nunquid euiusquam membra distorta deprauat lucem,quae cuncta demonia strat3 sie nee cuiuspiam malefacta malam scriptura naciunt,qua prodente, legentibus innotescunt. Consulta quippe aeterna lex illa,quae ordine naturalem eo seruari iubet, perturbari veta non nisi propagationis causa statuit hominis concubitum fierit de hoe non nisi sociali lud ara. terobstinatoreonnubio,quod non peruertat vinculum paeis: R ideo prostitutio ideminaraim,n5 ad substituen tam prolem,sed ad satiandam libidine propositar diuina atq; aeterna lege damnatur.Omne quippe dehon stat emptorem turpitudo venalis: ae per hoc Iudas de si grauius peccasset, ii uurum sciens cum ea concumbere voluisset. Stetit enim vir ct uxor, sicut dominus dies, i,. no iam duo sed una caro est,no aliter nurus est deputanc da quam fili tamen eum quantia in ipso erat,deformi ter cum meretrice cubasse non dubiti est At illa qui socerum fefellit non carnis eius concupiscentia,nec me retriciae mercedis cupiditate peccauit: sed ει ipso sanaguine prolem requirens, ex quo duobus iam fratribus nupta, tertio quo denegato habere non potuit, patri eoru socero suo , foetandum corpus fraude subiecit, pia nore mercedis accepto, quod non ad ornamentum, sed ad testimonium reseruauit. Melius quide sine filiis temiueret retiam sine iure matrimonii mater seret. Lo ge tamen alii intentione recrauit quod illiis sui, patre prouidit socero suum quam si eum tibi coeupisset adulaterum. Denique cum iussu est , hoduceretur ad morte, de virgat monile, atq; annulum Protuliiset, dicens ab eo se grauidatam, cuius pignora illa essent: ubi ea quae dederat ille cognouit, istam magis quam se iustiseata esse respondit quod ei filium suum maritia coniungere noluit et qua destitutione compulsa, illo modo potiusquam nullo modo posteritatem non aliunde quam ab eadem stirpe coquireret. in qua sentetia non eam iustificatam,sed eam magis quam se iustiscatam dices, nee Tomus sextu
iosam laudauit, sed in sui coparatione aeposuiti des. Dcerium se ille et habedae prolis, quo ducia illa,se socero supposuerat,minus culpans, quam libidinosi cocubi res
ardorem, quo ipse velut ad meretricem victus intraue iat seut quibus clam dicitur,lustifieastis Sodoma id est, rosavita nisi peeeastis ut vobis Sodoma ecparata ii sta videatur. Quanquam etiam si hac mulier no in peioris facti eoparatione minus culpata, sed omnino a socero lati data intelligatu quae tame consulta illa aeterna lege iusticiae, quae naturalem ordine perturbari vetat, no vii tali modo corporu, sed maxime ac primitus animorii,
uia in procreandis si iis ordinata societatem no custodiuit, merito eulpabilis inuenitur: quid miris, si peccatrix a peccatore laudatur Quod ita nobis Fatissus vel coarti
ipsa Manichaea peruersitas arbitratur aduersum, quasi nobis in illius seripturn veneratione digno prcconio vieta hominia, iuς illa comemorat necesse sit approb retquin potius necesse est,ut quanto illa resigiosus accis pimus, lato fidentius illa culpemus,quae per eius veritatem certius eulpanda didiei mus.lbi enim fornicatio &omnis illicitus cocubitus diuino iure damnatur: ae per risita hoc, talia quorunda ficta comemorat, de quibus eo D r. . loco sua taceat sententia,iudicanda nobis permitti no Elaudassa pras et ibit.Quis enim nostri; in ipso Euagesio no detestatur Herodis erudelitat uni de Christi nati uitate solicitus,tot infantes iiiiiit oecidi At hoe factum ibi no 'ituperat ursed tanto narratur. sed ne hoe Maiantehaei vesana impudentia falsum esse cotendant: quia ipsam etia Christi natiuitate, qua Herodes perturbatus est,negant ipsorum Iudaeoru immanitatem de caritate legant,quemadmodu illic tantu modo narretur,no vi luperetur,& tamen ab omnibus detinetur. Sed in cia eum quiunt,iste ludas,qui cu sua nutu coetibuit inter duod cim patriarchas copulatur. Quid enim de ille sudas qui dominu tradidit,nonne inter duodeeim Apostolos numeratus est,ct cu eis unus ex eis ad praedicandu Euam
geliti diabolus missus est Sed adhuc respondent de di- eunt Ille post tale facinus laqueo suo peremptus,& Apostoloris numero ex eptus est iste aute post hane turpitii dine inter fratres suos ab illo patre, cui ta magnum te-
stimonio deus perhibet, praecipue benedictus, de stipee 'omnes laudatus est. Quinimὀ nine expressus apparet, non ad ipsum sed ad Christi; qui ex eius tribu praenunciabatur in carne venturus, illa pertinere prophetiam: εd ideo magis flagititi eius diuina seriptura tacere non pdebuit, sicut non tacuit, vi in vobis pati is eius, quibus post illud dedecus ita laudatur, quia ipse non agnosci tur lius requiratur. Quanqua Faustus dente maledia eo hoe ipsum intelligatur mordete voluisse, quod Christus a nobis ex eius tribu ventia praedicatur: maxime quia in generationibus patrii eius,quas Matthatis si angelista comemorat, etiam Zara, quem Thamar ipsa ex , illo conceptu peperit,inuenitui. Nam si sti phin laeob, ' μnon Christi generationem vellet reprehendere, habebat magis primitiuu R uben, qui paternum thorti neniaria libidine uiolauit, qualem fornicationem Apostolus nee in gentibus dicit auditam uisod factu etia ipse pater lacob, eum eos benediceret, luper caput eius acci sando δe detestando no tacuit. Hoc ergo crime potius Faustus obitectet. ubi non error ex habitu meretricio, sed omnino voluntaria colaminatio paterni lectuli apparet: nii; & ipsam Thamar plus odiiset, uόd illo Geubitu nihil aliud quam parere euperet, quam si sola tibi
dine carnalis voluptatis arsisset: Se Christi progenitores culpado, incarnationi eius fide derogare voluisset
187쪽
G ignorans miser ver trinxim se veraclitimii saliratorem, non solum loquendo, sed etiam nascendo magistrum
extitisse. Fideles enim eius, venturi ex omnibus gentibus,etiam exemplo carnis ipsius discere debuerunt ps rentum suorum iniquitates tibi obesse non posse. Pro
. inde sponsus ille suis cog ens animatus,qui vocaturusati si ii. erat a a nuptias bonos S malos,etia nasci voluit de bo
nis S malist ut prophetiam paschae qua praeceptus est
manducari agnus acceptus ex ovibus es capris,t aquam L .gi,. Nillis de iniustis,ad se praefiguradum praeessisse firmaret : documenta quippe dei 5d hominis ubique conse uans, parentes S bonos S malos propter conuenientia humanitatis non sprevit: partum autem virginis pro p. m. pter miraculis diuinitatis elegit. lnaniter ei so Faustus in seipsum potius dente iaces lego saeuiens sanctam
seripturam, quam totus iam insidiis merito veneratur,
accusat: quae ut supra dixi t aquam speculi fidelis nitor, nullius accipit adulandam personam, sed & laudanda & vitupedanda hominum facta, vel ipsa iudicat vellegentibus iudieanda proponit: nee solum homines idisos vel vituperabiles vel laudabiles intimans: verum-H etiam quaedam in vituperabilibus laudanda, de in laudabilibus vituperanda no tacens. Neque enim ciuia via μ' - tupet abilis homo erat Salii, ideo non est laudabile factum eliis, auδd gustatum de anathemate tam diligenato scrutatus, tam seuere vindicare eo natus est, obedies
Wς 3 deo. iii hoe seri prohibuerati vel quod pythones de vetri loquos de regno suo deleuit. Aut quia laudabilis erat ' Dauid . ideo peccata eius, quae deus quo ue arguit per
V Peophela..el approbanda .el imitanda sunt. sicut nec . . in Pontio Pilato vituperandum est, quad aduersus ae U'' '' elisitiones ludaeoru innocentem dominum iudicauit.
ἡ Nee in Petro laudandu est, quod eundem domitisi ter uis .iὸ nςgauri vel unde ab ipso Satana, appellatus est, quod
non sapiendo quae dei sunt,eum voluit a passione, hoe est a nostra salute retioeare: pauloante ergo dictus est
beatus paulopost dimis est satanas. sed quid in illo obtinuerit, Apostolatus eius, ct martyrii corona testatur.
G. Do I. Sic itaque de regis Dauid legimus peccata, sed te simus etiam recte facta. in quo autem praeualuerit, de unde quid vicerit, satis in promptu est, non malevolae caecitati. sua in sanctos libros & viros Faustus irruebat, sed religiosae pi udelia,qua S authoritas diuina.S merita humana pollunt cerni atque discerni. Nam legantisti de v ideant, in David plura demia redarguisse quam faustum ted ibi est de poenitenti; sacris eium .ibi e trilla ineomparabilis mansuetudo, vi ite ad iminantili tim& atrocissimum inimicum: qui quoties illi est in maianus sortiis inas datus toties ab illo est de manibus pii L '' dimi isti, illaesus. Ibi memorabilis humilitas sob' ' ss,gello dei, de ceruiet regia dominico iugo ita subdita,
et ' ς' vi armatus es comitatus armatis, amara ex inimici Oreeonuicia patientissime sustineret: situmque comitem accensum iracundia,quod talia rex eius audiret in iam iam' in coriiciatoris caput dextera vltrice pergentem, modestissime refraenaret, regali sta inisoni diuini ti- motis pondus adiiciens, s dicens meritis suis hoe redditum sopbino iudicio, quo ille iniuriosis missus esset, ut in eum talia iacularetur opprobria. Ibrin gregem ii
bi eo in nisi initanta dilectio pastoralis, ut pro eis ipse
vellet mori quado populo numerato peccatum elationis eius ite punire placiait deo, ut eundem numersimi nueret morte muli Oro, cuius multitiadiae cor regis fuerat si perbia pertentatum : in quo occulto iudicio deus, Roma.f. apud quem non est iniquitas, quos nouerat indignos
hae vita subtraxit huic vitae:& in illo qui de homῖnum K
copia se extulerat, tumorem animi humani eiusdem coriae diminutione sanauit. ibi tam icligiosus dei timor, saeramento Christi in sancta unctione seruabat, vi cor eius pia solicitudine trepidauerat,quando Giguam particulam de veste ipsus Saulis latenter abscidit, ut habearet unde illi fidem faceret,quod nollet eum cum pollet oecidere. Ibi tum prudens in filios, ct tanta clementia,
ut eum in nocetem puerum, pro quo aegrotante multis
lachrymis S humilitatis sordibus sese abiiciens,domi
num haerat deprecatus mortuum non luxerit idem tu
uenem filium parricidali furore praecipitem, ut & p
ternum cubile stupris nefariis mactitati erat, ct corra patrem scelestum belltim gerebat, ct vellet consertiatum, ct fleret occisum: animae scilicet tantis criminibus in- , I Z.is. Dolitiae sempiternas praeuidens poenas, quibus euadendis, eum per poenitentiam corrigendum vivere cupi
bat humiliatum. Hae S alia multa laudanda de imitanda in illo sancto reperiuntur x iro,si non peruersus an Lmus eam scripturam, uae de illo loquitur,perscrutetur maxime si mente subdita, de pia, de plane sideli sequamur sentetiam dei qui eius nouerat occulta cordis, ubi Lin conspectu eius qui falli non potest,ita placuit,v t etiastiis suis imitandus ab illo proponeretur. Quid ea cara Anim aliud quam cordis eius prosinda cernebat spiri. tus dei,quando correptus per propheta dixit, peccaui:
continuo a: ad hoc unum v eabum audire meruit,quod
acceperit veniam Ad quam rem. ms ad sempiternam salutem3 Neque enim praeterna illa est in illo secundum dei comminatione flagelli paterni disciplina, i de conseisis in aeternum liberaretur, &afflictus temporaliter probaretur. Haud vero mediocre sdei robur fuit, aut partium mitis de obedientis animi indicium, cuaudiisset a propheta,quod tibi deus ignouisset. tamen quae
fuerat comminatus, consequenter euenissent,non sedicere pi ophetae deceptum eise medacio,nee murmur
re aduersus deum quasi falsam peccatorum eius indilla gentia pronuncia uerit. Intelligebat enim vir alte sanactus, ct non contra detin sed ad deum leuans animam suam, nisi dominus esset confitenti poenitenti propi- eius, quantum poenarum aeternarum eius essent digna peccata: pro quibus cum temporalibus emedationiblis verberaretur, t videbat ergat se & manere venia & tio hi negligi medicinam. Cur aut e Saul per Samuelem eo reptus eum diceret etia ipse, peccautino meruit audire
quod Dauid qu3d ei dominus ignouisset3 Num peis
nari, acceptio est apud deum 'blit. Sed in simili . oee, quam sensus humanos audiebat, dissimile pectius erat, quod diuinus oeulus discernebat. Quid talibus doce
mur exeplis,nisi regnum caloria intra nos esse.& de in timis nostris deum colere nos dcbere, vi ex abundat lacordia os loquatur: non aute ut populus eum labiis ho nor et,cor aure eoru longe sit ab eo. Nei, iudicare aliter audeamus de hominibus, uotum interiora vide iensi
pollumus, quam deus qui hoc potest,s falli aut coi pi non potest: cuius euidentissima sententia de David cum diuinae scripturet contineat ta sublimis authoritas, multu ridenda ι et potius dolenda es alit: sentien, humana temeritas 3 his quippe diuinis libris de antiqui, viris credendum est, qui ta longe futura dixeriint, quaepeaesentia nune videntur. Quid aliud in Evangelio α.rmur discrimis, cum Eade vox Petri auditur constenti, christum filium dei, quae etiam daemonioriam paria verba, sed longe impari corde emittentii mi proinde in simi : li voce fides Petri laudatur, daemonior una immundieia cohibea
188쪽
A eohibetur. A quo nisi ab illo, ut no aure humana, sed
diuina mente radices internas vocum illarii nosset inspicere,& sine ulla salinate discern et uuam multi Gnimes alii homines didunt Christum situm dei vivi, nec tamen petri meritis comparantur: non solum illi, qui dicturi sint in illo die Domine domine id auditu-
rob. s. ii , Diseedite a m sed etiam illi, alii segregabuntur ad c dexteram: in quibus plurimi nee vir qua Christum vel semel negauertit, nec eius pro nostra talute pas,ionem improbauerunt,nec gentes iudaizare coegerunt: S tamen Petro qui hςc tecit,se lenti in duodecim sedibu , ct no solum duodecim tribus, verum & angelos iudicanti impares apparebunt: ita etiam multi nullius appetentes uxorem,nullum maritum appetitae, usque ad πινι morte persequentes, tamen Dauidicum meritum,cum
iste illa feeittet apud deum habere non poti int. Tantuinterest quid euique in seir lirantum': displicear,ut penitus extireetur: & quid pro eo fructifero Se opulentum ingenti ieracitate consurgati quia x agricolς plus . plaeent agri,qui spinis etiam magnis .ia totis,cent B num proserunt, quam qui nullas unqua spinas liabit cap D X. runt, A vix ad tricenum peruenitit. Sie de Moviam 24,m . H. famulum dei fidelissimi, in tota domo eius minimum II ti legis sanctae, Se nradati sancti, histi & boni: cui Apost
r. lus attestatur, nam eius haec verba sunt quae comemoralii: ministratin etiam sacramentorum, non iam praestantium salutem,sed adhue promittentium salitatore, Quod & saluator ipse eonfirmat ascena, si ei ederetis Moysi crederetis es mihi de me enim ille scripsit. Vn- de suo loeo, quatum satis visum ea eotra impudentes. Manichaeorum calumas disseruimus. Hunc ergo Moy- .sem famulum dei viui,dei vesti dei summi fabri toris cali ct terrae ris de alieno,sed de nihilo no premente necessitate sedata uente bonitate: non per sui membri poenam sed per sui verbi potentiam:hunc, in lita Moy sem, humile in recusando tam magnum ministerium, subditum in suscipiendo fidelem in servado, strenuum in exequendo:in regendo populo vigilatem, in corrigendo vehementem,ἰn amando ardentem, in sustinea C dolatientem: tui pro eis quibus praefuit, deo se inter potuit considenti,opposuit irascenti. Hunc itaq; talemae tantum viro ablit a nobis,ut ex male lieo Fausti olepesimus,sed ex ore plenὰ veridici dei qui veraciter hominem quem fecerat, nouerat: qua loquide in etia pe cata hominum quae ipse noncit. R in digidentibus vi iudex agnose l. de in costentibus ut pater ignoscit. Ex ore Omnino eius Moysem seruii eius S amamus & ad miramur quantum roisumus imitamur, cum sinus longe illius meritis inferiores, etia nullo Aegyptio vel occiso vel expoliato, nullo bello gesto quoti, ille aliud futuri indole defensoris, alia imposito imperio dei fe- cap.IXX. Vt interim omittam, Q cu peroississet Aegyptium,quanquam illi deus no praeciperet,in persona tamen Prophetiea ad hoc diuinitus fieri periti ilum est, vi futuri, aliquid pras gnaret: unde nune non ago, sed omnino laquam nihil signisciuerint facta illa, diseu-tio: consultam illa aeterna lege reperio no debuisse lio. minem ab illo, qui nullam ordinatam potestatem g
rebat quanim in uti sum Se improbum occidi. Vertit tamen animae virtutis capaces ac sertiles, praemittunt
sue vicia,quibus horipsum indicet, cui virtuti sint podiis imum accommodatae, si fiterint praeceptis excultae. Sie enim S agricolae,quam terra viderint, luanuis in utiles, tamen ingentes herbas Irogignere frumentis aptam eise pronunciant,& ubi filicem aspexerint, licet
erad eanda seiant, validis vitibus habilem intelligunt: Dct quem montem oleastris sylvescere aspexerint, oleis esse utilem,cultura aecedete non dubitant: se ille animi motus,quo Moyses peregrinum fratrem a ciue improbo inii tria perpetientem, non obserarato ordine Dotestatis, inultum esse non pertulit: non virtutum fiuctibus inutilis erat, sed adhuc incultus, viciosa quidem, sed magnς fertilitatis ligna fundebat. ipse denique per angelum suu diuinis Moyse ira voeibus euocauit in irasi te Sina, per que liberaretur ex Aegypto populus istael: Exολι, eum s miraculo visionis in rubo fiammante & no a dente, verbis': dominicis ad frugem obedientiae praeparauit: qui etiam Saulum Ecclesiam persequentem de Oerelo vocavit prostrauit, exit, impleuit, ' tanqua per- , Leucit amputauit,inseruit oecundauit. Illa naque Paula ' alant
stilicia, cum lecudum aemulationem paternarum tra- .m .ditionum persequebatur Ecclesiam putans ossiciu deo cati tis e facere tanquam sylvestre erat vicium, sed magnae seraeitatis indicium. Hi ne erat etiam illud Priri cu eu, Mario. 1 c. pinato gladio, voles defendere dominum, aurem per se toris abseidit, quod factum dominus satis minaeis Eter eo laibuit, dicens Reconde gladiu: qui enim gladio usus fuerat gladio cadet. Ille aute utitur gladio qui nulla superioriae legitima potestate vel iubente vel con- es t D Leedete in sanguinem alleuius armatur. Nam viri: dm ditiis.
minus iusserat vi ferium distipuli eius ferrent, sed non iusserat ut feriret. in id ergo incongruu si Petrus post hoe peceatu facti is eis pastor Ecclesic ii t Moyses pollperetissum Aegyptium factus est rector illius sinagogi; Vter petram no detestibili immanitate, sed emendabili an uno state iusticiae regula excessit: vieiq; odio improbitatis alienae sed ille faterno, iste dominico, li. cci adhuc carnali,tamen amore peccauit. Resecandum hoe vicium vel eradicadum: sed tamen tam magnum cor, tanquam terra frugibus, ita ferendis vii tutibus ex
eo tendum. Quid ergo iam de expoliatis Aegyptiis Faustus obiicit.nesciens quid lo iliatur Quod fame do
Moyses, usqueadeo no peccauit, ut non faciendo pe caret Deus enim iusserat,qui viis nouit non solum se eundum facta ver uetiam 1eeund uti cor hominis,quid
unusquisque,vel per que perpeti debeat. Carnalis ita
adhue ille populus erat,& rerum terrenarum clipidita te oecupatus,Aegyptii vero sacrilegi S iniqui: nam ct auro illo, hoc est. dei creatura male vientes, ad creato i ii iniuriam suis idolis seruiebat: ct homines pciesrinos labore gratuito iniuste ac vehementer affixerant. Digni ergo erant S isti, quibus talia iuberentur, S illi. . qui talia paterenturies forte secundum suas voluntatesta cogitationes Hebraei magis permissi sunt facere ista, quam iussi: sed eis deus pei missionem sua per famulutilum Moysem innotestere voluit, quado innandauit vid iectet. Fieri autem potest, ut sint aliae causae oceustis,ianax,cur hoe illi populo diuinitus dictu st, sed diuitiis
imperiis cedendum obreperando, non resistendum est dii putando. Apostolus dixit, Quis enim cognouit sen- n. a iisum domini,aut quis eos liariti, eius sum Suie ergci ista Vst eausa qua dixi. siue aliqua quaelibet in secreta es ab
dita dispositione dei lateat, cur hoc per Moysem illi populo dixerit, ut ab Aegyptiis tibi comodada peteret
quae aufertet hoc tamen constitio, nee si istra nec inique dictu esse, nee lieuisse Moysein aliter quam deus dixerat facere,ut penes dominu esset consilium iuben di penes famulum autem obsequiu peragendi. sed G.D CL deus, inquit, vetus S bonus, nullo modo talia iusiisse ei edendiis est imὐ vero talia recte non iubet,nisi deiis
189쪽
G verus rectus & bonus, qui ct solus nouit quid euis iubendum sit,& solus neminem quicquam incongruum perpeti sinit. Caeteria ista imperita S falsa bonitas eor di, humani eontradicit & Christo, ne deo bono iubeate impii mali aliquid patiantur, cum dicturus est se No. s. li,. Colligite primum Eirania, de alligate fasciculo, adeoburendum. Qui tamen hocipsum importune facere volentes seruos prohibuit,dicens, Ne forte cum vultis colligere ri ania eradicetis simul & tritieum: ita solii, deus verus & bonus nouit,quid, quado,quil, per quos seri aliquid vel iii beat vel permittat. poterat etiam ista humana no bonitas, sed plan/ vanitas eidem domino
Nais a. c5tradicere,cima desiderio noxio daemones in poreo ire volentes,petentesq; permisit: praesertim quia Mania chaei no solum porcos, veru metiam minuta di abiecta animalia,hominum animas habere crediderunt. Qua vanitate improbata & abiecta, illud tame constat, do minum nostrum lesum Christum dei vitieum silium, ae per hoc deum verum & bonum, mortem pecorum alienorum pernicie qualiumcum animantium, & gra-H ue danum hominum, desiderio daemonum cocis, ille. Quis autem dementissimus dixe it. q, eos ab homini bus non potuisset excludere,etiam ii eorum noxiae v luntati nee porcoria exitium praestare voluiiset 3 Porro si spirittiti damnatorii, & igni aeterno ia destinatorum, quavis saeua ct iniqua cupiditas a creatore atque ordi natore omnium naturarum,occulto quidem,sea ubi siusto moderamine, in id quod inclinauerat, relaxata. quid absurdum est,s Aegyptii ab Hebrcis, homines
inique dominantes,ab hominibus liberis, quoru etiam mereedis pro eorum ta duris Siniustis labor bii, fustant debitores rebus terrenis, quibus etiam Atti saerile go in iniuriam erratoris utebantur,priuari meruerunt
uigod tamen si Mobses sua sponte iussisset, aut hoe Hebiai sua sponte seriisen profecto peccassent:qiiaquam illi non quide hoe faetendo, quod vel iusserat vel pe iniserat detis,sed tamen talia fortasse piedo peccauerunt. Quod autem hoc facere diuina dispentione perimitii sunt illius iudicio iusto bono u permisii sunt, qui nouit S poenis vel coercere improbos, vel erudire sub tectos S praecepta validiora dare sanior , ct quosdai medicinales gradus infirmioribus ordinate. Mouses vero nee cupiditatis arguedus est in illis rebus deside ratis, nee cotumaciae in diuinis imperiis quibuscunque
caput contemptis. Quaedactim facta, lex illa a terna quae L m. ordinem naturalem conseruari iubet perturbari vetat, ita medio quoda loco posuit hominib', ut in eis usu pandis merito reprehedatur audacia in exequendis autem obedientia iure laudetur. Tatum interest in ordiane naturali quid a quo agatur,ct sub quo quisque agat. h. i. Abraha si filium sponte immolaret, quid nis horribi ais S insanus deo autem iubete, quid nisi fidelis ' de uotus apparuit 3 Quod usqueadeo ipsa veritas clamat, ut eius voce deterritus Faustus, cu in ipsum Abraham quid diceret unguibus a dentibus quaerens, usq; ad ea
laniosum mendacium peruenire hoc tamen reprelie dere non auderet: nisi forte non ei venitet in mentem factum ita nobile,ut es non lectum, nee quaestum animo Oecurreret,ut denique tot linguis eatatum, tot licis pictu.& aures & o lo, ais imulantes feriret. Qii reopter si in oecidedo filio spontaneus motus exeo bilis deo aute iubente obseeundans famulatus,non so
lum ineulpabilis, veruet iam laudabilis inuenitur,quid Eoa iri. Moysena Fauste reprehendis, ψ expoliarat Aegyptios3 Si te irritat velut humana facientis improbitas, diuina
terreat iubetis authoritas An talia seri volentem etiam κipsum deum vituperare paratus es3lredi ergo retro Sa- Nato tanas neque enim sapis qua dei sunt, sed quae sunt hominum: atq; utina hoc sicut Petrus audire dignus fulcis es atq: id quod in deo sensu infrino reprehesis, postea praedicatses, Meadmodum ille glorioso praeconio postea gentibus an nunciabat,quod ei primo, cu dominus vellet seri,displieebat. Qua ob rem si iam tandem intelligit humana duricia, atq; in rebus rectis voluntas praua atq; peruersa,plurimum interesse, utrum aliquid humana eupiditate vel temeritate admittatur,an dei pareatur imperio: qui noui quid, lucido, quibus permat-tat aut iubeat, liliis cuis facere pati s coueniat. Nec cu/t bella per Moysena gesta miretur aut horrea quia & in LXXII illis a uina secutus imperis,non saeuiens, sed obediens it nee deus eu iubebat ista saeuiebat, sed digna gignis retribuebat, dignos ' terrebat. Quid enim eulpatur in ' Hud bello An quia moriuntur quandoque morituri,ut dominentur in pace victuri Hoc reprehendere timidoruest,non religiosorum nocendi cupiditas, viristodi eiu cuina delicis,imoacatus atq; implacabilis animus, feritas re 'bellandi .libido dominandi, ct si qua similia. haee sunt L
quae in bellis iure culpatur, qu plerunt ita culpantur, ut etiam iure puniantur. Adverbiis violentiam res sten- titim sue deo.siue aliquo legitimo imperio iubente, gerenda ipsa bella suseipiuntur a bonis, cum in eo rerum humanarum ordine inueniuntur,ubi eos vel iubere tale aliquid vel in talibus obedire iuste ordo ipse costrin- , git. Alioquin Ioannes, cum ad eum baptisandi milites venirent, licentes, Et nos quid faeiemus3 responderet eis, Arma abiicite, militiam istam deserite, neminem percutit vulnerate,prosternite nemine. Sed quia selebat eos cum haee militando facerent, non est e lio inicidas sed ministros legis, & non vlt es iniuriari, suarii. sed salutis publieae defensores,respondit eis, Neminem Geuiteritis nulli ea lumnia feceriti , suiseiat vobis stipendium vestrum. Sed quia Manichaei Ioanne aperte blasphemare cosueuerunt, ipsum domitati iesum Chri. stum audiant, hoe stipendium iubentein reddi Caesari, quod Ioane, dicit debere suis cere militi. Reddite, in- 'ra Aquit,Caesari quae Caesaris sunt,& deo quae dei sunt. Ad M
hoe enim tributa proatur, ut propter bella necessario militi stipendium praebeatur. Merito ct illius centuri anis dicentis Et ego homo sum sub potestate costitutus, L, habes sub me milites,& dico huic vade & .adii: ct illi veni,& renit:& seruo meo, ne hoc,& facit, fidem laudauit, no illius militiae desertionem imperauit. Sed de iustis quidem initi stiri: bellis nunc disputare longo est.
ct non neeessalium. Interest enim quibus causis, Gox quibusq: aut horibus homines gerenda bella suscipiat ordo tamen ille naturalis, mortalis paci accomociatus uidhoe posei visi Upiendi belli aut horita, atq; costium
penes principe st, exequendi autem iussi bellio miti sterium milites debeant paci saluti l comuni. Bella auate,quod serZlum deo authore suseipitur, recte sis pidubita retas non est: vel ad terrendam, vel ad obtereniadam,vel ad subiugandam moletalio superbiam: qua lone istud quidem quod humana cupiditate geritur non osolis ineorruptibili deo, sed nee sanctis esus obesse alia quid potest: quit,' potius ad exercenda patientia,& ad O. humiliadam animam, serendam s paternam disseipli nam etianiprodesse in enitur. Neque enim habet in eos quis alia ullam potestatem, nisi cui data sierit de- ωὰ super. No est enim potestas nisi a deo, sue iubente sue p. silente. Cum ergo vir iustus, s forte sub rege homineo
190쪽
Λ etiam Aerilego milite recte possit illo iubente bellare ciuicae paeis ordinem seruans' cui quod iubetur, vel noese cotta dei prsceptum eertu est vel utriam sit,certumno est:ita ut fortasse reum regem faciat iniquitas imperandi , innocentem autem militem ostendat ordo 1 et
utendit quato magis in administratione bes lora inno cetistime diuersatur qui deo iubente belligerat,que mare aliquid iubere non posse,nemo qui ei serui ignorat. Si autem propterea putant non potuisse deum bellum gerendum iubere, quia dominus postea lesus Chri
Ium, ted si quis te percusserit in maxillam tuam dote , ram, praebe illi A aliam 1: intelligant hane praepara tionem non esse in corpore. sed in eordet ibi est enim sanctum cubile virtutis, quae in illis quos antiquis iustis nostris patribus habitauit: sed eam rerum di ens et ionem ae distributionem temporum ordo poseebat, ut prius appareret etia ipsa bona terrena, quibus & hi mana regna ct ex hombus victoriae deputatur,propter quae maxime riuitas impior si dii se per mundum si 'pliore idolis S daemonibus solet, non nisi ad unius dei veri potestatem atque arbitrium pertinere. Vnde &B vetus teli amentum secretum regni coesorum tempore opportuno aperiendum promisionibus terrenis ope r varauit. ruit,& quodam modo umbrosus occupauit . ubi auteci. . venit plenitudo temporis, ut nouum testamentum re uelaretur,quod figuris veteris velabatur, euideli testis catione iam demonstrandum erat, esse aliam vitam,
pro qua debet lice vita contemni:& aliud regnum pro
quo oportet omniu terrenorum regnoro aduerstateis. sapietis,imet sustineri. proinde per quorum conssio- tes,passiones,& mortes hoc deo placuit attestari, maetγres appellantur,qui Latine testes interpretatur: quo rum numerus tantus enoruit, vi s eos Christu ,qui decreto Saulum vocavit,& ex lupo factum Ouem, in m -- gium luporum mist, congregatos vellet armare atque Minnio, adiuuare eugnantes, sicut Hebraeos patres adiuuit,quae gentes resisterent,quae regna no eederent Sed ut prae Hae issimum testimoniis veritati perhiberetur, qua iam doce sum erat, non propter teporalem in hae vitalia propter aeternam post hae vitam Delieitatem deo esse seruiendu ea quς vulgo innelieitas gicitur, pro illa se lieitate subeunda suetat & sereda. itaque in plenitudia GaIB. . ne teporum filius dei factus ex muliere, fictus sub lege,c ut eos qui sub lege erat,redimeret: factus ex semina Daa . . i. uid secundu carne, mittit discipulos velut oves in mea Nati iri. dium luporu,& monet ne timeant eos qui eorpus oecidunt nima autem no possunt occidere: promittit etiaipsius eorporis renouadam integritate vique ad capilli reparatione: Petri gladium reuocat in vaginam: aurem inimici praecisam reparat ad pristina formi daeit se legionibus angeloru imperare potuisse ad delendos ini inieoa,nis calix bibendus esset,quem paterna voluntas Aedisset. Bibit prccedens, propinat selientibus: virtutet patientiae suo releuat' praecepto, o eo firmat exeplo. proptes quod des illia suseitauit a mortuis, ct donauit vi 2 - et notnen quod est super omne nomen: ut in nomine Iesu omne genu flectatur,c estium,terrestrium, S ii sereorti Somnis lingua costeatur quia dominus Iesus in gloria est dei patris. Regnauerunt hie ergo Patriarchae&Prophetae, ut ita regna deum dare S auferre Ostenderetur. No hie regnauerunt Apostoli & martyres , ut regnum euelorum des deradum potius passer inure tur.Illi regi 'ibella gesserunt, ut tales quoque victorias ina'. appareret dei voluntate prςstar, isti non resistendo im
tersecti sunt, ut potiorem esse docerent victoriam plo Dsde veritatis oecidi: quaquam ct illie prophetet nou rant mori pro veritate, sicut ipse dominus dicit, A san Natris. guine Abel usue ad sanguinem Zachaliae. Et id posteaquam erepit impleri,quod sub figura salomois, ut Latine interpretatur paris e domino Christo, ipse est enim pax nostra, in Psalmo prophetatum est, Et ad
rabunt eum omnes reges terra, omnes gentes seruientilli: δd Christiani quoque imperatores plenam gerentes fidueiam pietatis in Christo,de inimicis sacrilegis, qui
spem suam in ceramentis idolorum, d monumq; p suerant,gloriossima victoria perceperunt: cum aperitissimis notis,imim. documetis, de quibus nonnulli iaseriptum memoris commendarunt, illos salleret vatia elata daemoniorum, hos firmarent praedicta sanctoris. Si aute hoe mirum istis vanis videtur, quod aliud cim tune deus praee it dispensatoribus veteris testamenti, o Tubi noui gratia velabatur, aliud praedicatorib' noui te
stamenti vhi veteris obscuritas reuelabatur: attendant
ipsum dominum Christum mutantem qua dixerat, Stillud dieente. Qilando misi vos, inquit inc sacculo ct Giri pera & calciamentis. nunquid aliquid defuit vobis3 At illi dixerunt,Nihil. Dieit ergo eis, Sed nunc qui habet Esae lum,tollat similiter Se peri S qui non habet vendat tunicam suam,ct eniat gladium. Isti ecite si ista di uersa in testametis ungulis inuenirent veteri & novo, etia hoc clamarent, duo sibi testamenta esse eontraria. 1id ergo nuc respodebunt, eum ide ipse dicit antea, Nisi vos sine sacculo ct pera & calciamentis, ct nihil vobis desiit nunc autem Qui habet sacculum tollat si militer & peram:& qui habet tunicam, vendat S emat gladiumclam ne intelligunt queadmodum nulla in eo 1eientia prccipientisa, sed ratione dispensantis pro te. t n.I. porum aluersitate, pracepta,vel consilia, vel permissa i sis, iis mutentur Nam si dicunt certi mγ sterii gratia hoc de ρ-μ α tolle do saecilio & pera,& emedo gladio locutu fuisse,
cur non admittunt certi mysterii gratia, eunde unum deum, tune Prophetas gerere bella iussisse, nune Apistolos prohibuistis Neque enim in eo,quod ex Euange lio comet norauimus, verba latum domini fuerunt: sed obtemperatium quoq; discipulorum facta se is sunt. Nam Se tune sine saeculo S pera ierunt. I nihil eis defuit: seut eius interrogatio S eorum resposio declara uit. Et nunc dixerunt ei,eu de gladio emendo iussisset,
Eeee sunt hie duo gladii. Et ille resp5dit Suiscit. Hine pS Petrus armatus inuetus est, cum aurem persecutoris
ab eidit ubi spotanea ei' coercetur audacia quia no utitissus fuerat serrum tollere, ita tuitus fuerat S ferire t tebat certe domini voluntas, cur arma portare prac pillet,quibus eos uti noluisset. Verunta me ad illum euratione praeeipere, ad istos aute sine reti actatione procepta facere pertinebat. Calumniosa ergo imperitia
Moγses reprehenditur quod bella gesserit, qui minus reprellegi debuit,si sua sponte gereret, quam si deo tu
bente no gereret: ipsum vero delim, φ talia luiserit, ait a gere reprehedere: vel deum iustuiti S bonum talia iii bere potuisse no creder hominis est, ut mitius loquar, cogitare non valentis diuinae prouidentia, per cuncta se inma atque ima tendenti, nec nouum elle quod oriatur, nee perire quod moritur sed in suo singula si que
ordine sue naturarum siue meritorum, vel cedere, vel Recedere,vel manere: hominum autem rectam voluntatem diuinae legi colungi, inordinatam vero elapiditatem diuinet legis ordine coerceri: ut nee bonus aliud quam praecipitur, velit: nec malus amplius quam pe