장음표시 사용
41쪽
qui nee bonus, nee malus sit, sed iudisserens ad honitatem, di malitiam moralem λα. Tres olim iam extitere sententiae, sed duae duntadiat cire in I seruntur hisce diebus. Dixi otimiam, &e. quoniam opinio quaedam vigebat , docens evrare non posse actus indifferentes iecundam spe Hem, bene τeto in individuo. Hate tribuitur Scoto, qui in a. sent. dis . r. q. unica s. ad sesurionem istius Wuaesita.
Bis ei rea medium, asseverat, nullum extare actum huma
num , qui secundom speciem , ides ex parte objὰcti si indissetens. Et deinceps eodem in a. sent. dis . i. quaest. uniis ea obtestatur, extare actus humanos in individuo indisse rentes . Ub idque quondam Scotiea in Ghorte qui agnovi Listactus indifferentes seeunddm speciem, desertoris Insidisamam, ae sorte etiam mulctam subiisset. De quo videri potest Vulpes Seotis a disp.ε s. art. s. ct io. super a. sent. Λt multis abhine annis impund eos admittunt , & ad communem sensum inte retantur Seotum. Isto Mastrius super a. sent. disp. s. q ε art. . n. 299. obteis statur , sententiam istam non posse sine contradictione defendi ; quia, inquit ipse, si actus in individuo nullam habethonitatem, vel malitiam, plaia neque in specie , quam eontraxit, elim omnis specificaratio reperiatur in indivi
Secunda annuit, extare actus humanos dc secundam speciem, & secundom individuum indissetentes . Hane pro .
pugnat Seotista, & alii ut Rubion, Basolius , Vasqueet ,risti aga, o v vied. Aversa, Caspensis , Morandus, quos propriis laeis refert, di sequitur Mastrius ubi supra . Et ploea citatur D. Bona v. in a. sent. dist. ε . ait. I. q 3. quem tamen aliter exponit Io: de S. Th. ubi supra n 3 o. Tertia denique sentit, posse quidem extate actus indisse. gentes secundam speciem, neutiquam vero in individuo , saltem per se loquendo inde eum D.Th. p. a. q. a 3.art. 8 I s. omnes tutantur Thom istae , ovibus adstipulant ut Duranis Richard. B. Λlh. M. Suarer, valentia , Saneher Λmicus, rea, Haequet. & novissimἡ Io: Bapt. du Hamel, in suo opere, cui titulus Philosoph a vetus , es nova tom. a. qui est de Philosophia morali tract. 3. q. I. Dixi satiem peνδε, quia per accidens loquendo non pauel docent, posse extate actus etiam in individuo indifferen tes, puta vel ex ignorantia invincibill, vel edi sententia pro-hahili. De quo post hunc ait.-Iuaeres in s. .
secandum spuiem, neat quam In Individuo , ριν se loquendo.
QUOM p, p. supponenda potius, quam ps
nit. ouandoquidena actua quidam sunt non mala, nec bona de se, versantur, squam probanda veissum , qui circa obiecta don mala, nec bona de se, vertantur, ut rheuma. ta abjicere : sestueam levare, barbam stitate, ludete sidi. bus , manus ad calorem concitandum fricare, ad Campum pergere, dic. ergo &c ... Objectio quaedam, quam hinc eruit nonnemo adversus momistas ad piobandum, inde sequi, extate actum indis. serentem in individuo; quia quod es in specie contrahitur ab lodi. duis, dissolvetur I. sequenti 3. sub n. O. ad a. ars.
quod est Patris VasqueZii. . Quo ad a. p. est D. Augustini, qui tib i. de precato
sum meritis , νemissione explicatὸ scribit, non posse voluntatem nostram in medio quodam ita consistere, ut nee bona, nee mala sit, quia, inquit, voluntas in omni actuatit bona est, aut mala. Quam authoritatem glossare nititur Maastius, cujus tamen glossem ma non est nis externum commentum. Eapi ptet vasqueZ contuens, S. Doctorem se nitide loqui succumbit, ac fatetur , Augustinum fuisse in nostra sententia, eique opponit D. Hieronymum , quem tamen nos exponemus , si A. sequenti. YH. Jo: 1 S. Th. ubi supra a n.ao. adusque as. Quo ad eandem a. p. probat non nemo, quia in suovis actu humano Homo vel operatur prudenter. Et se actus est moraliter bonus. Vel operatur impludenter. Et se est mo raliter malus. Veram ratiocinatio haec haud eonvineens videtur. Re .
sponderi sqnidem posset, quod in actu indifferenti Homo
operatur imprudenter, non quidem imprudenter adversali- νὰ, id est contra prudentiam sin quo stat malum morale
sed imprudenter duntaxat praecis ve, quatenus nec ex Prudentia , nec ex imprudentia opetatur, sed ex ipso intellectu, A voluntate nude inspectis. Vel secundum alios operat ut ex habitu quodam indifferentia . ponunt namque Adversarii habitum quendam indissetentiae specialem; ad actus indisserenies inclinantem ; quem tamen resutat Cajc t. super pratiatum D. Τ h. atticulum. Λliter itaque . Pr h. ratiocinio D. Th. p. a. q. a g. art .s. Homo qualibet in actione humana tenetur agere propter aliquem honesum finem . sed hoc ipso, quod tenetur agere propter aliquem honestum s n. m. actio vel est Mna, vel est mala m raliter , non uti A indisserens t ergo nulla extat actio humana indifferens in individuo. Maj. quam audacter negat Adversarius, quamque probari mini md posse dixit vasquis Prob. t um authotitatibus ineluctabilibus. Nam Λpost. I. Corinth. Io. Iste , inquit, manducaria, Me ε ιιιas , Hve aliud quid facitιs, omnia ιns Iopiam Dei faene . 1 um ratione. Siquidem Homo quotiescunque operatur ex deliberata ratione, tenetur operari, non tantum ut animal est, nihil discrepans a Blutis, bene vero ut Homo utens rati ne, & juxta inclinationem natutae rationalis, secundo mquam operatur, quemadmodum Attifex, saltem quando operatur ut talis debet operati secundilm regulas aliis , & eoipso, quod non juxta illas operatur, elicit actum defectuosum ; sed finis rationis, ct icclinationis rationalis est num honestum , cum utile , di delectabile sit finis etiam Bel vatum : ergo cte. Cons. Volui ias in actu deliberato vel attendit, quid tatio dictat, illud aue sequitur. Et se bene agit. Vel non se quitur, sed negligit attendere rationis dactamen. Et sic peris
Respondent Ad vel sarii, S praesertim Mastrius, ratio cinium hoe, si quid probat, probare, quod nec in specie in
dissetensatius extet. Praeterea respondent negando mai. Ad aut horitatem Apostoli dicunt. esse purum consitum . Ad rationem reis spondent, quod Homo tenetur Operari iuxta ratiorem negative, quatenus tenetur agere non contra rationem .
Contra primam . Quae duntaxat de eot silio p nuntur , nusquam in Scriptura imponuntur absolute modo imperati vo pet verbumsaeire ; sed loco citato dicitur absoluth saei te : ergo Sc. Prob. maj. Tum quia j facιse indigitat simplic ter imperium . Tuni quia non aliunde colligimus pro . ni in Scriptura aliquid de praecepto, nisi ex verbo imperativo hoe vel illud Delie, ut com dicitur, quod stipeν est dare eleemosnam , inde colligitur, eleemotynam esse in praece pio i di eum dixit Christus hoc facite νου meam commemo rationem praeceptum impoluit offerendi sacrificium. Comautem aliquid duntaxat consulitur, non ponitur verbum imia perativum, ut de Virginitate dixit Apostolus praecep tim Domina aon habeo, confitium autem do, dc Math. aq. qu potes eispere eapiar. Et iterum de paupertate, ae abd ea tione omnium Dominus in Evangelio dixit : fi mi, se ..ctus esse vade, o vende omnia, quae habes, e, da pisti. pejibus . ubi non absoluid praecipitur, sed sub conditiones vis perfectus esse.
Nee obeli, quod etiam ad Coloss. 4. Ams . feribat omnis συι detin que facιιιι In verbo, aas opere, omnia in nomι- ne Domin Iesu gratias agentes Deo, o Paινι; & tamen non es et praeceptum faciendi omna propter Chri si h men ; quia ad hoc, ut opus sit bonum mota liter bonitate molati ordinis naturalis, non requiritur fides de Christo , quae est supernaturalis relatio in finem, sed sumeti naturali honestas, .sdes vero de Christo requirit ut dum axat ad opus bonum moraliter bonitate supernaturali meritoria praemii
Non, inquam. Si quidem sui bene Io: IS. Τh. attendenda venit prudentia Apostoli, qui hoc in seeundo loecio posuit praeceptum sicut in primo posuit. Nec enim di xit omne quodcunque facitis, omnia in nomine Chν ua fisae te, sed suspendit lyncire quia suspendit a pra cepto, relinquens hoc conssio, α arbitrio, ut ea supernaturali Chiisti fide operemur. In primo autem to non suspendit , sed apposuit verbum fae te . ob idque retorquetur obiectio. Hi ne D. Ber. set. 3. de diverss : quicquid facimtis θι hemaν facere in glorIam Deι. Et S. Thom. in eo m-
42쪽
mento super Colossentist quidam dieana, qu/d fioe esea ostium , sed tu non est meram . Contra secundam. Obligatio de ordinando opere in s. nem honestum cadit supra ipsum operans, adeoque e n. cernit finem operantis, non operis, euiua inter3um salsest quid indifferens . operans autem respicit actum in in . di si duo, si eut & ipsum Operans, quod actione asscitur,& denominatur , est singulare. Actiones namque sunt singularium, imo suppositorum. Idei res dixi in titulorum quo ad modum, quia actus tametsi de se indifferens sit; non tam eo est indifferenti modo eliciendus. Contra tertiam. Et iam Belua manducando, hibendocte. operatur lae 4lim rationem negati v/; quoniam non operatur post ivd contra rationem : ergo eum Homo eli. ciendo actum humanum, hoe est deliberatis, &eum advertentia rationis, sectinatur a pecudum more, tenetur
quid plus sarere , proindeque postiud juxta rationis di.
s. Prob a. Qui vis actus ad bonum finem non ordinatus in saltem otiosus, sed de isto reddet Homo rationem iodie Iudieii . elim itide omni otioso verbo sit rationem redditurus Math. ra. ergo&e. Prob. min. ex definitione ver hi otiosi. Siquidem Gregor. r. morat. eap. rs. super dictum Math. loeum Veνlam , inquit, otiosum est , quod aut ν tunejustae metistatis, aut ratione piis stlutaris ea. ν e. Et homil. Ιε. in Evangeli Derbum , inquit , otiosumo, quod utu rate rectitudinis, Ece. earet. D. Hler. in cap. I a. Math. verbum, definit, Missum es , qu/d Mant Iitare Ioquent i, audientis Mettuν , omus, s s νιιι , des dotis loquimur. Hoeque idem Hier. super e. . ad Eph. verbum malum vocat. Et D. Ber. ser. a. de diversa teνε tim, seribit, arissiam est, quod caνra deo ro fine ga-nso. Ea propter idem mellifluus lib. 3. de triplici custo diastat ostim opus, quod boveso earet ne appetua. Respondet pars adversa , opus illud non ea rere omni fine, sed habete pro fine aliquod naturae levamen; nee esse penitos inutile . sed utile ad aliquod naturae eom. modum. SS. Patres loqui, dicit, de eo, quod neque ad naturae eonfert utilitatem. Et per finem honestum sumere finem licitum. Sed Contra I. cum serra. & Io S. Th. Actus isti vel eum moderamine sunt, vel sine. Si primum sunt boni, si seis
eundam sunt mali morali terr ergo nunquam indifferentes. Ant. quo ad a.p. latet neminem ἔ quem non lateat, qui lactus immoderatus est vitiosus , com immoderamen fit exeinus, & exremus si uitiosus, eeu non silens in medio, in quo stat virtus. Qui ad a. prob. Hujuscemodi actus se factis utiles snt, sunt boni etiam moraliter, ceu de eotis lior ergo nisi ab immoderaminis eircunstantia ultim tur, erunt brani moraliter. Prob. ant. Quando sunt neres.sarii; sunt de praerepto, & boni ut de praecep o i ergo quando sunt utiles, erunt bnni ut de consilio , sicut si bonum ut de praecepto est alere Parentes egenos, bonum ut de eonsilio est, eos alere non egenos. Sane tales actus, s We neeessarii, sive duntaxat utiles In Daturae subsidium sunt rectae rationi consor mes, & a recta ratione, ae prudentia dictantur, ut expendit S. Th. p x. q. I g. art q. ad 3. Sic etiam lud ricae actiones, &tisus, ae eorporis solatium, si moderatδ fiat, est ad honestum virtutis snem dirigibilis, ut nimirum postea natura me. I ius quae sul status sunt implere valeat, euram rei simi. liatis habete, labores perferre, orare, studere , concio. nati. Quandoquidem ad huiustem odi joeos, & alias animi re rationes datur Eutrapelia , quae universis a Phl. losophis, ae Theologis inter virtutes morales supputatur. De qua S. Th. q. fg art. Molestiam hane praevidit quidem, at se ab ea expedire minimh potuit Maurius tibi supra num. 3 3 a. dicens, se Imul de actibus, qui nee necessarii sunt, nee notabiliter utiles, sed tantisper utiles ad vitam tuendam, vel valeis tudinem conservandam , ut sunt mustam capere , cull-cem e sacie tollere, eanti uneulam canere ad taedium te. movendum, & smilia. De notabiliter utilibus duntaxat concedit , esse bonos moraliter , s modum non exce.
Se , inquam, expedire minime potuit. Etenim qui sunt
notabilitet utiles s modum non exe ant , sunt notabiliter honi t ergo pariter oui sunt tantisper utiles, erunt saltem tantisper boni moraliter, s modum non excedant. Conseq. sequitur a pari ant. suadetur. Ideo namque sunt Bri Uaizersa Ps I. Tom. IV. boni, quia sunt utiles, de eum moderamine: ergo eo mo. do, quo sunt utiles, ct cum moderamine , erunt boni, adeoque s notabilitet utiles eum moderamine et unt noia tabiliter boni.
Sanε quemadmodum primi notabiliter sub Eutrapelia
eadunt, ita et lecundi, liedi non noah; liter. Contra a. DBaslius quaest.ο. compendio explicatis q a 3.pmne veνbum, inquit, quod non eanducit ad propo viam in domina asstitatem vanum, oe ors tim est
Nee eum Mastrio respon3ere iuverit , Basillum loqui rigorosas, ad Monachos, qui eam arctioris vitae sui ,
tenentur ad persectionem tendere . Non, inquam. Siquidem etiam Monachis, quamquam vitae arctissimae, e eeduntur honestae recreationes. Et certe morales virtutes quas inter Eutrapella) etiam i imo magis, Monachia convenientes sunt. Et animadvertas hie eum Io: S. Th. ubi supra n. 3 . . velint. quod hoc non paveos sallit , quia nimirum p tant, ad hane moralem honestatem requiri semper actuaialem relationem in finem honesium in stogulis actionibus; Idcirco onerosam plus aequo nostiam ducunt opinionem . Suffieit namque generalis intentio illa, qua quis sibi eo .stituit secundi)m rationem vivete. Et hoe in sensu Io: S. Th eum D. Bona v. eoneedit, verba, quae frequentet inutilia videntur, esse utilia. . Prob. 3. Nullus in individuo eviat actus deliberatus ,&e. de quo non si Homo in die Iudicii redd. torus ratio- hem ; sed nullo de actu i odisserenti erit reddenda ratiolo Iudieii Eser ergo nullus actus indifferens in indi .iduo
extat. Mai. omni pollere certitudine videtur. inae namque in iudicium adducuntur, san/ vel ad praemium, vel ad poenam addueuntur . Ad praemium quidem s iusta de eis ratio, nimirum iustus finis assignetur . Λd poenam si iniusta assignetur ratio, idest non iustus, di honestus s-nis. De indisserentibus autem nee iusta. nee injusta. Idest
nee hana, nee mala reddi ratio potest. Maj. proh non tan rom ex tex. iam citato Math. II. Omne verbum , otiosum ad loeut fuerint mmines νeddent rar onem de eo in via
Itidie I. verum etiam ex Ecelesasses ultimo Cuncta, quae una adducet Deus in Iudicium pro amas errato , Aeb.num fide malum iliud M. Isaiae ult. Ego autem ope
ra eorum venio ut congregem etim omn/bus gentibas,
os tinguis. Et Corinth. s. omnes Eos man fes νι opistet ante tribunaI Clysi , ut refeνat uautitiisque proprιaeoυσνιs prouι gessi , fite bonum , fide malum . Respondent negando mai. Ad prob. dicunt, authoritates si s esse intelligendas de omnibus operibus bonis, vel ma. lis , ut allata indigitam Λpostoli verba. Sed Contra . Quemadmodum Λ solus dieit, omnes nos mansos νι oportet, &c. ita Ecclesiastes dicit macta quae si a ueer Deus , ct e. Sed ly omnes proculdubio intelligitur de ratione utent thus, , humano modo operan tibus, nimirum de omnibus adultis: ergo pariter ly evincta de cunctis debet intelligi operibus humano modo , idest deliberat d , ae advertenter iactis. Proh & explanatur mai. smul, & min. Extet aliquis, esim ad ratio Is usum perinvenit exerrens primos actus deliberatos advertenter, &antequam bonum, vel malum eliciat actum, moriens .
Talis est adultus, de utens ratione , re non habet nisi auus indifferente . igitur si isti non adducuntur a Deo in Iudicium, talis adultus non manifestabitur ante Chil. si tribunal . Hoe autem est contra illud Apost. omnes
Nee potest solvi, inquit Io: s.Th. nis sentent Iam ad .
mittendo S. Th. quod nimirum Homo in primo instanti tenetur converti ad Deum, Ac ita nisi convertatur peceat, tametsi actum indifferentem habeat. Quam sententiam si sequi adipantur adversatil, ni deis fendant , extare possieactum indifferentem, gratias agimus. Eam tamen respuunt ips, vel etiam Vasqueet supet q. 89. art. g. disp x q. eon eludit idem Io: 1S.Th. g. Adduci ratio alia eonsuevit ex eapite prodigalitatis , quia nimirum actus prodigalitatis vitios sunt . Qui autem actus nullum ad honestum elleit finem, tetit te m.
pus , di ut prodigus prolandit illud. Sed haec ad praeceden. tem reducitur, imo eadem eum illa est.
43쪽
Infensorum auumaeara . Deleantur. s. A Rg. r. contra p. p. variis arg. quae legi soluta pos. Lx sunt tum apud IO. as. Τh. p.r. q. II. dispo art. s. a num a s tum apud Salm. ubi supra, tum apud Guerinois hie. Nos enim omittimus, quia sententia illa exsoleta jam
a . Arg. a. contra a. &simul contra p. p. ex Vasqueet .
Dat ut actus indifferens secundam speciem, sed nequit dati speetes aliqua, cujus nullum si possibile incividuum 1 et .go debet re in individuo actus dari indisserens, vel nee in laeele . Mai. exeipitur, nemine inscias eunte eum D. Th. p. a. q. a r. art.9. Min. prob. Tum quia species est praedicabi lis de individuis . Tum quia vera nequit esse species, quae dari nequit in rerum natura ; sed dari nequit, nis in ali. quo ex individuis i ergo die Cons Quod convenit ratione speciei, nequit tolli per aliquid superveniens, nis specie destructa ; sed indisserenistia est vera moralitatis species , ut vel nos art. primo docui mus t ergo si aliqui dantur actus ex specie sua indisserentes, neque per individuationem destrui possunt, nisi specie tu h. lata . Supponitur autem per individuationem non adimi speia elem , seelis individualici non sciret individuatio talis 4κ-e i , Imd nequit vera esse species, quae pet individuationem eo vellitur, elim speetes contrahatur, non vero de si matur per individuationem.
Consideratio quaedam , quam ouo ad hoc habet Ioan . IS. Th. ei rea fecit istas videri potest apud eundem ubi supra
Resp. pri miter, quod arg. hoe quod plos aequo extollunt Adversarii, nimium probat, s quid probat. Quandoqui.
dem probat, omnem actum ex Objecto secundum speciem indigetentem debete semper manere indissetentem in indivi duo, nee posse aliundd honestari, aut vitiati, si semel ve. rum est, quod opponentes dicunt, quod indisserentia illa specifiea debeat semper in actu manere. Hoe autem dixerit nemo, compossit quis Protervus actum ex obiecto indisse. tentem ordinare ad malum finem e S saltem viri eximiae vir
rotis, ct probitatis cusant di indisserenues actus in Dei glo.
riam diligere. Praeterea eum serta p a. q I g. art. 8. Resp. posse concedimai. cum min. ac etiam conseq. loquendo de indifferentia euparte obiecti, &dici, quod extat actus in individuo indi 1-sereos quidem ex parte objecti, sed vel bonus, vel malus
ex fine, aut circunstantia. Quemadmodum enim seripi mus supra ait. a. eundem actum in individuo posse hilete duplieem moralitatis speciem, nimirum duplicem bonitatem, vel duplicem malitiam ; ita dici potest habete indis serentiam eum honitate vel malitia in ordine ad diversa . Nos autem respuimus actum, qui sit pure indisserens. Per quod habes. Λd Cons. Contra. Nequit idem actus esse bonus & malus simul, ut hie scripsimus art. a. ergo pariter nec bonus smul ,& in. dissetens, vel indisserena timui, fle malus. Conseq. est Gaiam, quia etiam indigerens moraliter, & malum moraliter
Resp. nego conseq. Ad prob. dist. opponuntur rigorose , nego: 1 ecus, concedo ant. dc nego conseq. Siquidem dispa-iatd potius se habent ἔ com non opponantur contrat id, seiae iis opponerentur scut hunum , dc malum, eum alias ex.
ploratum si, minus opponi ; nec privativd, semel luppos O, qudd indiserentia sit positiva moralitatis species , nee
a sortiori contradictorie, clim opposito contradictoria rigo rosa versetur inter ens, ct non ens, seu nihil. Nee de istis urget ratio, quae urgebat de bono, de malo, nimirum bovum ex iuregra causa , matim ea quocunque defeRu. Non , inquam, quia ad bonitatem , et non ad indisserentiam integra requiritur causa. Sand ibi vix minui, eundem numero actum non posse honum esse s mul, dc malum, non modi eam deprehenis dens ad versae opinionis probabilitatem . Numquid modo tutabor, nee Indissetentem simul, dc malum, aut bonum
esse posse λResp. denique e sermlos ad ea, quae eodem art a. seriis psimus dist. min. eujus nullum sit possibile indi viduum, quanis tum et ex intrinsecis, concedo , secus nego min. dc con-
seq. Quod igitur non extet aliquod indifferentiae individuum, provenit, non ex intrinsecta indillerentiae speciei, sed ab extrinseco, nimirum ea sne, et tennstantiis, Ece
praecepto omiua ordinandi ad snem honestum. Nee obest, quod in naturalibus non si de hoc invenibila exemplum speciei, quae etiam ab extrinseco impediatur ad aliquod ex individuis contrahi . Non, inquam. Etenim
in naturalibus ideo non editat, quia naturalia non pendent
ab extrinsecis praeceptis, bend vero moralia. Ad Cons. Resp. quod in individuo destruitur species imdissetentiae per speciem bonitatis, de malitiae In individuo advenientis ex sne vel circunstantiis. Nec tamen destrui tur per individuationem indigerentiae ut salso arguens su ponit) quod esset dest tui per individuationem suae speciei . sed per speciem , dc individuationem vel bonitatis, vel malitiae .
Solutio alieta aliorum, direntium , Indisserentiam ense moralitatis speciem incompletan . exigxniem eo Pleri vel eae sne , vel ex cireunctantiis . Aut esse ise empuid negativam videri potest apud Io: a S. Th. ubi supra a
a a. Arg. 3. Si foret peccatum exercete actus indisserentes, eos non oldinando in finem honestum, sequeretur etiam , quod eos omittere non ordinando talem Omissionemio snem honestum esset peccatum ; sed consequens falsitatem redolet : ergo & ant. Maj. videtur sapienti conflans , Tum quia saltem regulariter loquendo non datur omisso voluntaria absque omni actu postivo, per quem si saliena antecedenter volita. Tum quia omissio tametsi non stactus formalis, est tamen actus virtualis voluntatis, prooindeque s dari omissio posset nullum ad honestnm finem Ordinata, quae peccatum non esset, jam ec actus pos usus ad
nullum honesium finem ordinatus daretur , qui malus mini-- foret. Min. vero piob. Qui die non festivo tenuit a lis re sacrum nullatenus peccat, cum non teneatur, suos toneretur : ergo . idem die quando quis omittit consilii opera, vel lavare seducam, vel capitis purgamenta abji-
Resp. concessa maj. nego min. Ad prob nego ant. Ac ad annexam proh dist. non tenetur audire sacrum, eo edo, non tenetur ordinate ad snem honestum talem non auditionem sacri, subdistinguo non tenetur ex vi praecepti mandan t is audite sacrum, concedo , ex vi praecepti Charitatis , quo omnia tenemur in Deum ordinare, nego. Lege n. s. ae intellige, quando omissio est delibetata, ac cum ad
Contra r. Non est excogitabile vitium, ad quod hu.jusmodi pertineant actus , quando non sunt in finem hone.
Cons. Non est exeogitabilis virtus, a qua prodeant, quanis do sunt in suem honelium relati : ergo nec boni tum mora litet sunt. Secundo. Huiuscemodi actus Indisserentes in bonum s-nem non relati, si sorem mali, di peccata saltem venialia , latent materia suffieiens Sacramenti poenitentiae. Experi mento autem nitet, neminem quantumvis serupulosum de talibus se accusare . Nee ullus esset Consessatius talem adis mittens materiam ut sussicientem pro absolutione implenda. Unde Montesinos ingenue fatetur, quod etiam Tho. mistica admisia sententia, non statim admitti debet, hos& smiles actus esse sufficientem consessionis materiam , sed studens Consessarius aliam ad hoc debet exigere materiam; quia dissicile erit cognoscere, num haec opera ex puro muti eo indifferenti exereita interdum existant .
Resp. ad a. missis, brevitatis gratia, nonnullis responiasa, quae impugnat Mastrius ubi supra a n. 3ag. quod essee ab habito otiosi talis. Neque eum Mastilo obitelas, a Theologis moralibus nonamgstati habitum istum vitiosum speciali oppositum virtu ti. Ne, inquam. Ille namque habitus est habitus Negligentiae oppositus virtuti Solertiae, de qua dicemus infra agendo de partibus potentialibus prudentiae, dae vitiis eis obversantibus, latet quae socordia sve Negligentia locum
Resp. a. eum Drana, quod tales actus, quando fiunt absque honesto fine, et ieiuntur a vitio Opposito illi virtuti, per quam eliciuntur, quando sunt ptopter honestum
Nee diras cum Mastrio, nullam talem posse assignat
Non, inquam . Etenim tam quis in naturae levamen aliqua exercet opeia indisserentia, ut melior pollea orare , Deum
44쪽
Deum lanflare, &e. queat. ellela talem actum media vir tute Religionis. Com quis sie agit, ut melilis postea studere possit, elicit media virtute studi cistatis; quia tametsi non studeat, ordinat tamen ad studium . Praeterea dici posset , eliet media Charitate , quia uteonspeximus nutu. s. praecipimur, cuncta in Deum ordiis nare. Hi ne Resp. 3. eum aliis, tales actus peccaminosos esse eontractati a tem per modum omissionis.
Resp. . eum Nessina, eae a vitio prod alitatis. Vide
Ad cons iam per nuperrimὸ dicta eontra Mastrium pate. it, interdum esse a virtute Religionis. interdum , die. Sanda . nimium probaret. Siquidem probaret, non lom non esse Willosum, sed nee posse vitiari ; quia, ut objiciens ait, non est exeogitabilis vitiosus habitus, a quo
Praeterea cum aliis Resp. esse 1 virtute charitatis, qua praeeipimur, euncta in Deum ordinare. Λd a. Resp. eoncedendo, posse esse Consessionis materiam . Eatenus autem Consessarius non admittet , Tum
ruta est probabilis mel inter Thom istas sententia , quAdaltem per aeeidens . nimirum ex ignorantia in vinetialidari queat actus indifferens in individuo. Tum quia haudiam te est eognoscere , num snt eum advertentia iacta ,
dg an ex puro motivo indisserenti.
ra. Arg. 4. Eatenus per Thomistam dari nequit actus indifferens in individuo, quatenus praereptum extat Cha ritatis, quo euncta praecipimur in Deum, saltem Impli. Etὰ diligere; de quia e aetat illud Apost. amn a quaeeunque Deilli, die. Sed nihil inde insertur pro nostra sententia rergo &g. Prob. min. I. quo ad p. p. Tali praerepto si satis per caeteros principaliores actus diligendo Deum a. qu3 ad a. p. Illud est purum consilium t ergo Ece. Resp. nego min. Ad a. proia dicatur , seri satis per illos actus prci illis actibus, at non pro reliquis actibus . Ad x.
habes per dicta n. s. qualiter non sit purum eonsilium. Dices . Praeceptum reserendi ad Deum eunctos actus
ostros deliberatosesi praeceptum affirmativum I sed is vfl , ad differentiam negativi, non obligat semper , di ad semper: ergo non semper ad id tenebitur homo . Resp. primitet, min. ein veram de praeeeptis partien- latibus eoneementibus particulares materias , at Λbn de praerepto universali, sub quo partieularia Gmnia elim pn. stiva, tum negativa eontinentur, uti est Charitatis piae. teptum ἰ de illud Apost Praeterea respondent alii , in tali praecepto postivo aliud implieitd eontineti negativum, nimirum non si es in aliis qua μυιre ipsam, sed omnia referes in Deum. a 3. Arg. s. aut horitate plurium S S. PP. qui expleta ad-m Itiunt actus indifferentes, ut Hler. Ace. Cons. In Concilio Constantiens, sult haee eonfixa Ioan- , Hus propositio r divi a immediar a fiumanorum ope
eum est . quod sint Biνιa Ua, ver Θ ιισδε , sdes bona , ὸI mala. o nullis sunt aprea nisi Mentia . Quod etiam damnavit Sanctus Pius V. Et Gregor. XIII. eootta Michaelem Bajum prop. 34. ec 39. Resp. ad arg. loqui SS. PP. de actu indifferenti ex obie cto, idest secundum speetem. vid. etiam Guet Inois hie
Ad Cons. dist. ant. damnata soli proposito illa in sensu Ioannis Hus, de Michaelis Baii, eone o, ab suid, nego ant. dc conseq. Ioannes Hus , qui propter istam , de alias haereses , fuit eodem 1 Concilio igni afliud Iratus ,
asseverabat, Omnia opera iacta ab Homine iusto esse ho-na, & virtuosa; Omnia vero facta I peeeatore mala es.se , Ex vitiosa, ita quod Preeator nee bonitate ordinis naturae posset hona opera saeete . Nos autem esto noveri in mus , Peccatorem non posse elicere opera bona ordinis supernaturalis meritoria praemii supernaturalis I non tamen ignoramus , eum posse elirere opera hona bonitate ordinis naturalis. Praeterea de fidei dogma est, vel justos ipsos peccare venialiter. & Hominem mecatorem posse
elicere actus informes fidei, spei , & allatum virtutum demptis Charitatis operibus. Item in se labantur isti haeretici actiones indisserentes , etiam indifferentia ex parte subjecti, & non tantam ex parte actus; quia dogmatizabant, Iullum non esse indinferetilem ad bonum, vel malum faciendum, sed ita esse determinatum ad opus bonum faetendum, ut sacere massi Universa Psil. Tom. IV.
lum non posset. Pereatorem ver5 ita esse determinatum ad malum agendum , ut opus honum sacere nequaquam posset . Nostra autem sententia non inficiatur , Iustum eae potentem tum ad malum, tom ad bonum faciendum , sevi de peccatorem ad honum, dg malum. a . Collige ex dictis , uos nullatenus gravius reddere Dei Iugum . Siquidem sat est, ordinate opera in Deum implici id, quatenus honestum aliquem dirigantur in s nem; quoniam isse suapte natura in Deum ordinatur. Item non requiritur semper actualis ordinatio, sed sufficit habitua. iis, quae est virtualiter actualis, nimi tum generalis illa intentio, qua quis secundam rationem vivere constituit. Imo in quolibet iustorum etiam pro merito supernaturalis praemii sat est actus ille, quo pro omni tempore sutura sua e pera in Deum ordinam ; quia reo ex gratia elicita ordinantur suapte natura in Deum, quousque manet ingratia , eo quod gratia est formalis divinae naturae par tiei patio . Non se autem habitualis suis eit intentio ad
Sacramenta conficienda, quia non omnia opera ordinanis tui suapte natura ad Saeramenta eonficienda . De quo
tamen vide q. antecedenti nimirum A. art. I. g. 3. num. I
in s ne. Collige praeterea, quod hie semper sermo est duntaxat de operibus delibera id, de cum ad .ertentia sinis. De libro inserim propos Iones peν Restium dissem xatae &e. in quo ad supremum Ttibunal Innocentii X1 i. damnanda deserebat ut nostra haec eoncluso de se tendis omniis
bos actibus in Deum habet opella e ut titulus Artes Iι- δε ιι Ieae g. 51. artificio 3s ad Clem. X l. directa.
tur serta, Montesinos, de alii; eo quod autumant, dari non posse ignorantiam probabilem, silest in culpabilem , seu invincibilem illius obligationis Ordinanis di euncta in finem honestum; quoniam nemo potest in. eulpabiliter ignorare, se teneri, bend. re non male ope in rati . Qui autem opus ordinat in s nem honestum M operatur; qui vero non se ordinat, mald Operatur . Item Seoti opinionem dictitant, esse probabilem duntaxat spe eulative, at non practici: Ideli eo nemini licitum esse , eam in pravi sequi.
tantes pro se RivareE, Curielem, de Cornerum, ae eae exteris Ualentiam, Granadum, Sua ira, de alios. Cum quibus1ε. Et ipse probabiliter sentio assirmativ/. Quandoquidem s viri docti, ni sunt omnes, quos eontra hactesus dimi eavimus, de quidem saltem eum aliquo non levi mo tlvo, si non penitos in vineibilitet . hane ignorant obligationem; ecquis non annuat, eam posse in vineibilitet ignorati rudi a vito p Quamobrem Λrriaga de se ego, inquit, de me fateor, quousque hane quaestionem de sine auri. . , nu da rati obligatione unquam tu ta2ι , nec purati , me aliqu/d merers, ori demereνι istienda , b-
Et quamquam ignoret nemo, se teneri, nunquam ma.
id operari ; attamen potest ineus pabiliter quis ignorare , quia operari ob sinem indisserentem si mald operat . Nee respondete eum Medina juverit, admissa invi l. bili ignorantia talem actum esse malum, & peceatum .
de duntaxat excusari ratione talis ignorantiae.
Non, inquam. Nam sui ben/ Salm.ὶ hoe modo et lernatum, de pectatum duntaxat materialiter, at non foris maliter.
r. Quo ad Scoti sententiam, quicquid st num dun. taxat specul allud probabilis si, vel etiam practita ; nihil omlous a nonnullis fit miter eensetur probabilis etiam tacticis: ergo saltem in istis per aeeidens , idest rationauius sue verae, si ve salsae existimationis, poterit dati actus indifferens in individuo. Nee respondere eum Serra proderit , in Istis talom actum esse moralitet bonum , quia existimando , eam
45쪽
esse probabilem, putant, quod iuxta eam operati sit pindenis
Non, inquam, moderit Quandoquidem opinio probabius talam faeit actum, qualis ab ea ptoponitur: ergo cum in tali rasu proponat actum illum ut indisserentem, Et praeelia licitum, s se permissum , non ve id praeceptuni , aut prohi. hilum sive bonum, aut malum, Ece. iam actus ex ea procedens , erit praeci uindisserens. Vid. Salm ubi supra num 13. uia dicunt, nostrum hoe placitum esse D. Th. p a. quaest ε. art g. Ae ibi quaest. s. ait 3. ae subdunt 'ubi ubicunque Angelicus abnuit, posise dari actum indisserentem, loquitur de per se.
a ' Risormiter sumi actus externus potest. PtImh pro I actu aliquo ab ipsamet voluntate elieito , sed per
alium antecedentem eiusdem voluntatis actum imperato . Quo in sensu non infrequenter sumitur 1 D. Th. p. a. quaest. I. art. dc ibiq a .art. r. ad a. quatenos licet non sit exterior voluntati, est tamen exterior actui, per quem imperatur .
a. pro actu immanenti, sed tamen elicito per potentiam aliam a voluntate, ut puta ab intellectu, veli sensu. 3. pro
Exploratum extat, actum exteriorem primo modci, sin eo adsit malitia ex obiecto proprio, illam addere malitiae quae est ex sne, ει oritur ex actu interiori intentionis, ut si propter moechiam quis sutetur. Ille namque actus extetior est lotnialissime intrinseed fiat, de tela t/ad duas malitias di versae rationis. Dubium itaque emergit de actu exterioriseeundo, & tertio modo ; seut etiam primo modo, quando non habet speetalem ex objecto malitiam. In quo casu dicit Thomista, non novam malitiam, sed maiorem dian. taxat extensonem intrinseram priori malitiae assert, ut legere est apud Io de S. Th. p. a. q. g. disp. I. Rrt. ε . num. II.
Rctum vero externum secundo, de tertio modo nonnisi eandem malitiam purd extrinsect. De quo infra n. s.lgii ut lis intentatur de sola malitia illa, quae est in actu
Interiori, de possea derivatur per exeeutionem ad exteriorem actum e num videlicet ipsa malitiae executio jam vinlitae, quae est in actu interiori ex e praeci , quod ad exe cutionem dedueatur, novam addat malitiam super malitiam actus volutitatis, quo ipsam voluit, Ec determinavit
a. Hae non modica in controve sa sententiae annuenti plausum facit Set. ista cum Seoto in a. sent. dist. a quaest. . si quanιum ad a. Et citatur D. Bona v. Ripalda, Λ micus, de Granadus.
pars vero abnuens arridet Thomissae, eui adstipulantur Suarea, vasqueet, salas, O viedus, Caspensis, Aversa. Valentia , Acquetus, Norandus , Atria ga, de alii passsim. Quae opinio duntaxat concedit, actum exteriorem posse qirandam bonitatem, vel nequitiam addere Occasiona liter sustici ntem ad praemium accidentale , quatenus es oeca sci, quod magis intendat ut actus internus. Qua ex e cessione Massitus super a. sent. disp. 3 q. s. tum n. a 6 . tum art. .n .aει. motisum est nactus scribendi, Thomis amsuccubuisse ponderi rationum oppositae opinionis, Et cum Seotis is modo consenire. Sed erravit, ec turpiter Mastrius, Tore quia Thomista in hoc nusquam quicquam immutavit, ruod ceinere Masrius potuisset, si legisset S. Thom. in a.
dentati e dinatur per bon I Iem, ouae est ιρ ι octus ex r/νIMIs secundum se ; er ideo actas exterior a tintiaol qu d ad praenotimaces aetati, V. G Naνον , Inquan . rum ex revius paritur , UEorram de addesiariis lolei ex hoe es a reola debetur. Tum quia Scotissa eontendit aclum exteriorem addere malitiam, aut bonitatem essestia.
lem, ac diversae speciei, ut videre est in PP. Vulpes disp. 4. art. 3. ct 4. Fabro de poenitentia disp. a. Quod nee Maiarii ius inficiatur, imo n. 263. dicit, hoe gratis a Thomina negari. Tum denique quia, ut iam dictum est, Τεomissa
annuit, addere specialem nitatem, vel nequitiam . non tot maliter , sed duntaxat casionaliter, ut luculentius dilucidabitur num. I r. ad ε. arg.
dixi n.a. de iterum dieam .. I r. ad 4. arg. De Λngelici mente dubitaverit nemo. Omnem namque de se dubitandi loeum ademit in a. sent. 4sst. o. q. I. art. 3. ubi actus, inqui . exteνιον nIMI ungia ad praemiam ἰlaurum enim meretur qui εabea perfectam voluntatem ,
Nee aliquem de se dubitandi loeum reliquit Aemar. qui Epistola D. quidprauius, inquit, quὸd Doluntas sulae licet internus contensus) pνo facta reputaraν , tibi factum
Quod de alii Pp. seeerunt, de quibus alios consule Scri
Nihilominos viam aliquam de eorum mente dubitandi adaperite eonantur Adversarii, dicendo eum Fabio, P P. ideo se suisse locutos, quia apud multos peccata interiora videmur esse parvi momenti, ae veluti peccata non esse, nisi
Ast Gnatus iste inanis penit sis deprehenditur. Ubil namque illi Patrum non erant dilecti ad personas rudes, quae non nouissent illud Christi Μath. s. omnis, qui 2 deνι
manerem ad cone 1sendum eam, jam maeclaras est
micida es. . Proba. a simili. Quemadmodum linea appetiti vase habet circa rem appetibilem in linea moria, ita linea intellectiva circa rem intelligibilem in linea intentionali; sed
per hoe, quod quis V. G. exter ud ote loquatur, quod inter nὰ mente loquitur, non aequitit novae vetitatis notionem rergo pariter nee per hoe, quod quis exterios exequatur surtum, quod intus voluntate intendit, non acquirit novam malitiam. s. Pro,a. Una, eademque est bonitas, vel malitia moralis, quae est intrinsect in actu interno, de extrinsect nactu extetno e ergo&c. Prob ant. Λctus editeri r nul lam habet in se intrinsece bonitatem, aut nequitiam , s inlumque denominatur extrinseeὰ bonus, uel malus a boni ta istie, vel malitia actus interioris ἱ ergo die. Prob. ant. Ad bonitatem moralem, vel malitiam requiritur saltem ut conditio libertas; sed actus exterior nullam in se intrinsect sormalem libertatem habet, solumque potest denominari ex ti inlata liber a libertate actus interioris voluntatis: ergo Ecc. Prob. min. Actus exterior neeesario sequitur edi eis eaei voluntate , propterea videmus externa membra obedire voluti.
tati ad nutum ; sed quod sequitur necessario, non sequitur liber ε : ergo dee. adeoque Ece. Qua ex te habes, quod non ideo dielmus, non asserre distinctam bonitatem, aut nequitiam, quia non gaudeat diis sincta libertate, ut plerique imaginantur . Non , inquam , quia estae lihertas non sit ratio formalis, non est nece is quod tot sot libertates, quot sunt honitates . aut malitiae r De perspicuum est in eodem actu interiori, qui es O unus, a tque idem, adeoque unica libertate, potest duplicem habere bonitatem, vel malitiam. Ratio itaque est, quia actus exterior nullatenus ea in iatrinsece liber, nee etiam eadem libertate, eum necessariosequatur. Eo vel maxim/, quod una, eademque libertas nequit duplic I, praeiertim interiorem unum, et ex te riorem alterum , ascere actum , de utrique smus Iohae
Respondent alii, esse liberum participati v/ voluntate. Sed Contra, Tum quia etiam dato, quod participaliud aliquam sortiatur libertatem ἱ eam tamen exercere minimo
46쪽
potest; qnia actus exterior ne eessario sequitur ad actum interiorem ess cacem voluntatis imperantis. Tum quia si
aliqualem libertatem parileipat, ista est imperfecta vald/, de impersectissima ulti levissimum lassiciens ad veniale peccatum. Qua ratione , ex inret Thom istas probabilis est opinio , quod sensus queat peceate venialiter levissim/ :
quia inseritis ex conjunctione ad superius potest aliquam ejus imperfectissimam participare actionem, V. G. li ex eoniunctione ad Intelligentiam possunt parti ei pa re hoe . quod est aliqua producere viventia imperfectis. sma. Calor in vivente ex conjunctione ad animam potest mitiei pate hoe, quod est carnes producere . Imptae sentiarum autem lis agitur de malitia gravi, & motta. li , cum Λdversarii exemplum adducant de hiasphemia exteriori, quae sola est obnoxia excomunicationii de Clericidio exteriori, de castas reservatis, die. Tum denique quia Λdψersarii idem dicunt de actibus externorum mem btorum in ovibus eum adsit cognitio nulla, etiam sensistiva, nec ulla potest esse libertas, etiam participati v ἡ , ae imperfectissima. omitto responsum aliorum , dicentium eum Pallavlcino, quod bonitas, & malitia licit quo ad laudem, dependeat a libertate . seclis tamen quo ad Imputabilitatem, hue praemium, &poenam.
Omitto, inquam, quia nihil potest esse ad eulpam imputabile. Dis libertim sit. Quomodo namque imputabitu esempronio moveri, sab altero impellatur. Adde, quod etiam laus est praemium quoddam , de ultuperium poe
Phaeterea doctrinam istam refellit Ipsemet Mastrius ubi
vel nequitiam super actum voluntatis , sequeretur, quod quovis modo impedito actu externo etiam per causam extrinsecam, ac violentam, posse nos metito aliquo pii
vari, aut malitia non imputati ; sed iniuriosum est , id
asseverari: ergo dic sequela maj. tam certa est , quam certum est, externum actum posse ev eausa extrinseea etiam
per vim praepediri, ut si volenti eleemosynam dare , surde manu rapiat ; s volenti se eonserte ad celebrandum . vel Sacrum audiendum, alter manus injiciat; vel f vo. lentem pergete ad adulterium , alter per vim detineat. Μ ira. Teia prob. non tantam ex illo Luetae ad Pasehasum fi invitam Iussisis DDI νι Diuinitas mihi dupIacabitur ad coνο nam. Qua in re S. m. dicit, quod geminam reportabit coronam , unam pro virginitate . & alteram pro iniuria, quam passa est. versim etiam quia sequeretur, bonum virtutis esse subjectum fortunae. , casul, a qui. bus exploratum est, esse immune ἔ qua immunitate haud
aliud bonum praeter virtutis bonum gaudet. Maserius ubi supra num. Egr. quamvis ibi in fine non
si ausus insetati. quod de Lucia dictum est; tamen non veretur, inscias ire quod meritum possit nobis invitis ex
ea usa extrinseca perdi Λd id autem, quo probavimus, nimirum γω sequeretur, virtutis bonum esse sortunae,& ea sui subjectum , nil respondet , imo nec ullam ejus
bonitatem de malitiam esse per se primo in acti. hus externis. & magis in istis, quam in internis , quia actus interni is externis speciscantur. Vertim nollo id soluitur negotio, dicendo , id verum esse de bonitate, de nequitia duntaxat objectiva, quate. rus actos eaterni se hahent ut obiecta , ad quae interni
ordinantur, at non de bonitate, re nequitia sol mali. Pro. pterea nee Scotista, nee alius contendit , essu magis in externis. Uid a Io: s. Th. ubi supta ara I num. 4 a. Hoc igitur omisso.
maia, inquit, voluntate h/I qu Iibet miser esse tuν, sed miser oν potestate . qua de eriam malae vesaniatis adis impletu ν. Quod rem nequeat intelligi de miseria poenae, quiades derans, dc non potens habere, quod des derat ,
pilis habet de Mena , jam debet intelligi de miseria
Resp. pluribus missa responsis , quae resutat Maurius
ubi supra a num .asa. Aug. esse intelligendum cerasiona liter , quatenus actus exterior est oecasio , quod magis intendatur interior. De quo magis insta ad 4. arg. Idem die ad plurium aliorum SS PP. authoritates.
Contra opponit Mastrius. Solutio ine litat Ioeum habere possit quibusdam in actibus internis, non tamen in
omnibus. Quandoquidem ea, quae ex metu sunt , tollunt ab actibus internis intensionem , ut projectio mercium, datio crumenae, ne occidat, de s miles actus externi ex metu eliciti volitiooem interdum remittunt. Imo actus externi ex ecincupiscentia eliciti. lieet dum actu sunt, volitionem intendant, quia tune maiori impetu, dc v luptate voluntas sertur in obiectum; tamen ex alia parte libertatem minuunt, Seonsequenter miseriam culpae.
Resp. S. ΛΜ loqui, non universa litet , sed quibusdam in actibus, de quibus ipsemet arauens annuit .
s. Arg. a. Niti actus externus I perialem addetet nequiistiam interno, sequeretur, actum externum non esse ne
cessario aperiendum in consessione ; sed hoe obversatur communi Ecclesae praxi: ergo die. Prob. sequela. Dunta xat peccata consteti tenemur, de actus, in quibus est malitia : ergo nisi &e. Resp. nego sequelam maj. Ad prob. dist. ant. nisi aliud obstet, concedo, secus, nego ant. eons . Obstat, quod ni quis e steretur actum externum. diceret tacitd men. daeium . Clim enim dum dicitur salui Bountatem effaeem Dνandi communiter non intelligatur actus existernus. significitur, duntaxat inaffectu, Ex non in esse. ou esse furatum. Si dieas, quod in Consessione mentiti ei tea aliquod in nuci non est malitia, imo malitia egentialis , non est Ierit hale pereatum, nee reddit consessionem invalidam, de sacrilegam . Resp. quod id continali etiam com quis mentitur etro
ea aliquid, quod tametsi non variat speciem essentialem, tamen notabiliter aggravat intra eandem speciem . Ita , inquam, non solam juxta sententiam probabilem, quM quisque teneatur confiteri circunstantias votabiliter aggra. uantes intra eandem speeiem; verum etiam in alia senistentia volente, quod teneatur confiteri duntaxat ei te
stantias variantes speetem. Nam de in hae secunda non est licitum ei rea hoe mentiri , imo & in hae sententiatic/t non teneatur paenitens sponte sua e steri ἔ tamens a Consessario interrogetur, tenet ut ei aperire. Mallo mineis igitur licebit positivd mentiti sive tacit/. s.e exisplesse . Circunstantiae autem aggravantes intra eandem speciem sunt, non solum quantitas rei, verom etiam notabilis major intentio, aut diuturnitas operis, ut ex Io: de s. Th. seripsimus at .s 3. ad 3. arg. in sne totius Qua meri g. Ut autem diximus , de melios insta ad 4. diem mus, actus externus est oerasci, quod magis notabilitet intensor fiat internus. Idei res mentiendo citra actum eraternum, mentiretur & eitea illam actus interni intensi nem, cujus externus est Oecasio. de quae nusquam potest ben8 exprimi, nisi exprimendum externum , sevi nec unquam potest ita esse grandis, quamquam, ut ita diram. maxima, sicuti evenit, quando externus intervenit actus, ut ad 4. dicetur arg. solutio alia legatur apud Io: de S. Th. p. a. q. I r. n.ε.
lo. Λrg. 3. Ea distinctam saltem numero sortiuntur ne ruitiam, vel bonitatem, quae subdistincto praecepto ea ere possunt; sed tales sunt actus exterior, de interiori ergo Ece. Dictum est satiem numera quia distinctio spe- et sea sumitur ab obiectis. Mai ut certa est habenda , qu niam praeceptum aliquam supponit, Bitatem, vel mali. tiam in obiecto, quod praecipit, vel prohibet. Min. vero innotescit ex deealogo, in quo uno praecepto prohibetu tactus interior , non eam asces rem pνox m. tm ; per alterum vero prohibetur actus exterior non furtam fm
Cons ex secto . Bonitas moralis est integritas omnium eorum, quae secundam rectam rationem operantis deben.
tur actui; & malitia est carentia alicujus eorum; sed alia est integritas actus externi, & alia interni: ergo die. Prob. min. Λctus externi sunt subordinati leat, de regulis morum, quibus consormari , vel difformati sicut interni possunt:
Res p. arg. nonnullis missis responsa, quae refellit Ma- illius
47쪽
o Quaestio Quartis De Speciebus Moralitatis.
oti tu ubi supra n. a r. primitos dist maj. qnae radere habent subdistincto praecepto eonstitutivo, idest praeeipiente aliquid, aut prohibente, concedo, pur/ explieativo, negomai. S distinctamin. nego eonseq. Illud namque praeceptum non concupisces rem proximi tu est pur/ explicati uum illiu alterius anteeedentis non δενιum facies ; sicut de illud non donetipsses moνem prax mi tua est purg explieativum alia
terius anteeedentis non mae es beνis ; propterea post illa .
ista sunt posita. ut videre est Deuteronomii s. Loquebatur enim tune Deus ad populum Hebraeum rudem, in quo plerique ea istimassent, prohiberi actum duntaxat externum . Hoe autem secit Deus et rea istas, & non eirea reliquas materias , quia in illas prae caeteris sertur Hominis deside.
Nee inde sequitur, deralogi praecipia non posse amplieis
dici praecepta decalogi ', quia non forent ampli lis decem. Non, inquam. Nam sunt adhue decem, quia ultima ἡuo sunt praecepta, lie/t solom explicativa. Dati s quidem possunt praecepta pur/ explicativa . quemadmodum dari queunt, & a Iuristis terensentur leges eonstitutivae,& aliae pute explicati vae, dum doeent, leges e stitutivas, ides praeeiplentes. aut prohibentes aliquid, non exandi ad actus prateritos, sed duntaxat ad suturos, Mia vero leges deela rati vas aliarum praecipientium, vel prohibentium ere tendi etiam ad actus praeteritos. Bati. Bald. I alii in I. omnes popan ff. .is Itis OIυν de Canon ista in e titi. de eo r. Aeeolligitur exe. Gaudemus de divort. Agere. uti. de sponsa
Praeterea Resp. sum rere bonitatem objectivam, vel ne quitiam, ut distincto sub praerepto eadat. De qua didit hie
in exordio hujus g. 3. n. r. & non requiri bonitatem, aut nequitiam formalem, scut etiam elim prohibemur objecta ,
Neque obest, ouod actus externi non snt ipsa obiecta . Non, inquam. Nam esto non sint ipsa obiecta absolut/ .chm potios ad sua tendant obiecta ; sunt tamen obiecta eomparat lud ad actus internos, qui ad externos ordinantur, ae immediatis ab eis speciscantur. Quod velit nolit, docuit ipsemet instrius ubi supra n. asg. ut salvaret, bonitatem , ct malitiam non esse per septimo in actibus exterioribus. Demum i Dis in la praeepta esto debeant supponere Molistatem, de malitiam, non tamen semper distinctam. Palam namque est, quod una, eademque res prohibetor perieram naturalem, Divinam, & humanam, ut furtum. Ad Coos. Resp. posset, nego min. Ad prob. ut supra , habere eonformitatem , aut di imitatem obiectivam dun. taxat s loquendo de conformitate, aut difformitate inti in seca non vero formalem. Praeterea, nego eandem min. Ad prob. dico, quod sunt subordinati, sed non modo humano , ut ad bonitatem, Aemalitiam formalem requiritui ; idest non libero modo subor dinantur, eum non sint sordialiter liberi intrinsec/ , sed duntaxat extrinsec/, ut diximus, quemadmodum urina , vel pulsus dicitur extrinsecd sanus, ut signa. I. Arg. . Acthi ea terno eorrespondet speetale praemium, saltem aeeidentale, vel speetalis poena, ut ostendit D. Beris
nardus Epist. r. de martyrio, & de Virginitate; de idem
est de actibus externis Doctorum, quibus communiter cenissetur eorte spondere aureola . E eontra vero quibusdam existernis malis in foro Ecelesae insiguntur poenae censurarum , quae internis non debentur : ergo actus externi distinctam obtinent bonitatem, δc ne utilam . prob. e seq. Praeiam tum, di poena sve essentialis, sive aceidentalis. deben. tot bonitati, di malitiae r ergo distincta praemia, dedistinis ctae poenae distinctis bonitatibus , aut malitiis, adeoques dec. Si respondeas eum nonnullis negando assumptum, de ad ducendo , id, quod de S. Martino Ecelesa eanti: a Anima sanctissima quam erraud us persecutorti non absunt ,
palmam tamen in νυνιι non a m Ν. Contra exurgit Mastrius ubi supra n. xg8. Ultraquam- quod contradicit Betnaido nuperti md ellato; Eeclesia eum toto hoc celebrat ossicium de eommuni Consessorum, non veto martyrum. Λ litet igitur Resp. dis .mai. actui extetno tanquam meritorio , vel demeritorio formaliter eorrespondet speetale praemium , vel speetat is poena, nego, tanquam meritorio, vel demeritorio occasionaliter, concedo, ant. de nego eooseq. s Et sic
interpretandus Bet. venit, quemnum. 3. ostendimus stare
apertis pro nobisi quatenus nimirum est oeeasio , ut magis intendatur actus internus, ut festi eum D Th. fusius ilis lustrabitur.
Dices. Inde sequeretur,quM s per po Ibile vel impossibile
daret ut casus, quod actus interior mattylii latet ita intensus, ct perfectus aequaliter, ae per omnia, ae actus cum martyrio exteriori, talis actus interior sne mattyrio foret ita merit rius seut interior una eum exteriori; ted hoe obversatur Irurn. Epist. citata ret ubi pol quam dixit, quὸd volantas prafacta repuratur, tibi factum exeuwt nee stas , ne quia ex hoe dicto indueetetur ad eredendum, aequd mereri omistis no apud Deum, qui eis eaeiter vult martyrium, ae ille, qui reipsa martyrium patitur, subdit, eis mers um fides
tantum valeat ad jusseasionem fine mari Io , accumeor non tamen tantum vatit ad eumulum meris .
Resp. eone endo sequelam maj. denegando min. ae Interpretando Clare vallensem Ahiatem , quod loquatur de eo, quod regulariter, de communiter evenit ; non vero de possibili casu, de quo, quia non eonstat Melesae, num in aliquo suerit datus : Idetreo de nullo, qui in iacio martyrium non subterit, habet osseium tanquam de martyre. Hue saeit doctrina X. Th. ln additionibus ad 3 p. q96.art. s. ad 3. nimirum , quod ille, qui invitus detinetur, Dera. platur ad martyrium , non perdit essentiale martyrii praemium, sed perdit aureolam , quae est praemium aliquod accidentale eortespondens di ficultati, illi, quae est in ipsa exeeutione, & pugna martyrii quoniam alius exteriores, qui quandam habent vehementiam, specialemque dissicultatem, nati sunt augere meritum , vel demeritum. Et ite tum ibi q. xo. a ri . ubi docet, tunc augeri bonitatem, aut malitiam ex actu exteriori, quia augetur, seu variatur uois
Idem proportionaliter de poena dieas. Error autem Abaelardi, quem ibi sertur reeenseri a Meliali suo, volentis, solam voluntatem a Deo puniri, erat , quod neque ut demeritorio occasonaliter actui externo cot- responderet poena ulla ἔ si verum est , ouod talis fueris Abaelardi error ouod negat Io: a S. Th. ubi supra n. s . vi. dendus; eum Alpnon de Castro.
Ea eet re inseres, quare Melesia eone it v. G. Indulge n. tlas actibus est et his . Ac non internis. Ratio namque esse potest, Tum quia requirat majorem illam in internis inten sionem, euius occasio sunt interni. Tum quia actus exterolad publieum sunt exemplum aliorum, qui internos non peria
spletunt. Eatenus autem censuras puta exeo munieat lonem ,
blasphemiae extet os prolatae infligit ; quia Ecelesia iudieat
de exteriori. Idem die de rasuum reservatione.
ia. Aliud obis et arg. posset, nimirum quod probabili
Thomissarum in sententia potest sensus venialiter precare . Verum de hoe vide sub num. q. 13. Collige ea dictis, actus externos non posse bonos , aut malos dies, nisi extrinsecd denominativ/ tanquam Signa, ut dictum est sub n. ro. ad Cons. 3. arg. De quo lege Io:
r . Leviora quaedam alia arg. lege soluta apud alios Seri
potes , praesertim vero Io: de S. Th. Ra. q. a . an. 3. 1 n. 68 is. Demum ouaedam circa exteriores actus quo ad damnum per eos illatum, quando nuis teneatur ad restaura.
tionem, vide eundem Ioata de S. Thom. iblanum .ar.
48쪽
r X pendunt Salm. p. a. in proaemlo Tracta
tus ra. quia aecia fat/ eontuentibus litte.
ram Angeliel p. a. a quaest. 1 a. adusque 48.: Dn 1 tum commentatiis Card. Caietani , vix remanere potest eontroversae loeus eirea passiones, vel quod alieno indigeati labore. ob idque duas per eons derati res pauca pio summaria notione absolvam .
De nam ne, o Quid ditare Passionis, ejusque
i. 'D Amonis nomine hie venit , non rei proprietas , L quae ab essentia profluit , ae in ea recipitur ; &Gla recipere est quoddam pati ; lde tred passio nuneupa.tur; sed animi affectus veniunt, qui idcirco passiones v citantur , eo quod propter eos Hremo patitur excipitque vehementiorem impressionem quibusdam ab obiectis, ab
iis nimirum, quae naturales ametunt eomplexiones. a. Eius nomen ortum ducit quodam a graeeo voeabulo, quod latind idem perinde, ae poturbam a s at . Sed
. Pluribus missis definitionibus , de quibus uidere est Gondin hie , des nitur passio ex Damale. lib. a. oti . Fidei a D. Th. seres motus appelli ivae Distatis seu I- Iis ex Imra nasione hanι Beι mali. Cui addit s. Tn. eam
. Pasiones, sue perturbationes istas exploratum est, ad Animam pertingere , quamquam haud saei id intelligatur modus, quo eorporales istae passiones ad eam trans
Eas autem quatenus sunt 1 natura , ex naturali nempe eomplexione temperamenti, iuxta dieenda num. sequenti f. citra dubium est. nec laudi, nee vituperio esse obnoxias, quamquam non parsim infelicem effetant quom possident, meritumque eum utent cum eis eviluctanti, de tolluctando vinem i. Λst quatenus sonta eonsuetudine, quae aequiritur liberam per atinum tepetitionem, dubium nemini dixeris, eas redere in laudem , vel vituperlum.
Si pulctras optas si litudines nosse , quibus egregi/SS. PP. passiones istas, sive perturba lones exhibent, lege Dandinum Iesultam in sua Ethica Saera.
s. Quo ad eorum naturalem originem. dieendum veanit, quod ut sunt a natura prodeunt alleujus ex elemen. ti, vel Hementaris qualitatis praedominio, iuxta latinaret nos liba. de Gener. & Corrup. q. 3. art. unico si. n. .
tia. physq . in s ne illius quaest. quaestiuncula de Casu, Fortuna, Ex Fato num. r. in fine.
De Passionum Dimis ane. Ρ Assionum aliae sunt in parte eoneupiscibili, sue eon. eupitiva, ct allae in parte itastibili. Contra Motum firmiter tene, concupiscibilem, Ac Ita sei bilem esse duas potentias realiter distineris. Siquidem esto utraque idem respiciat obiectum, nimirum brinum, Ec malum, ita quod etiam concupiscibilis est ei rea eod. traria , appetendo bonum inquantum sbi placet , de so glendo malum, quatenus sbi displicet ; quemadmodum
uua potentia uisua album attingit, & nigrum . Et insuisper conspiciamus, quod eundem per naturalem appetitum natura gravis secedit a loco disconvenienti, puta iursum, de ad loeum tendit eonvenientem , nimirum deorsum aquae loea se habent ad rem gravem, ut bonum, Ec malum rEt idem intellectus eodem naturali defletio refugiat ignorantiam ut malum , de quaeritet sesentiam ut bonum
Esto inquam ita sit; Tamen sub diversa formali ratione eoncupiscibilis , de iraseihilis respiciunt bonum , & ma Ium. videlicet, ut expendit S. Th. p.2. q. 23. ari. . & 4. Iisseibilis respleti illud sub ratione ardui . ae proinde cum pugna, ct Gnatu quodam, ejusque o Meium est resistere noviis, Ac impedientibus eo neu pileibilem a consecutione boni convenientis secundam sensum . In Concupistibili extant sex passiones. Tres respectu .nt, quae se ordinatur, Amaν, Defidolum, Desectaria . Quandoquidem statimatque appetitui repraesentatur objectum ut ei hanum. approbat illud, idest amat, inde ori tur illud habendi desiderium , quo comparato in eo delecta. tur. Tres respectu mali, quae se ordinantur Od vim , F. sa , ω Tνυιρι . Siquidem statimatque appetitui proponitur obiectum aliquod ut ei disconveniens, idest malum, hoe reprobat, idest odio habet; ex quo oritur fuga ab illo et quod si fugere nequeat tristatur . In irascibili quinque sunt passiones. Duae respectu deis siderii, nimirum spes , de Deoeνat a. Duae respectu suis gae, quae sunt Τιmαν, & Aiadae a. Una respectu tristi tiae, quae est tra. Clim namque traseibilis sit veluti ministra ipsius eo opistibilis, statimatque appetitui reprae sentator objectum aliquod; s proponitur ut bonum, aris duum quidem, sed non impossibile, oritur spes . quae erigit . de inde audaei a. Si vero bonum proponitur ut imis possibile, oriret desperatio, quae deprimit, de inde timor, qui succumbit. Demum ira contrario caret, & in causam mali animum Ineendit, ae ad vindictam aeuit. Horum schema vide apud Iavellum . Leges. Th. p. a. q. aa. adusque 48. Et nonnullae apud Goudin hie .ssimileνD PIII. Tam. In
49쪽
Th' φ η'st inali totam , non schola
stim persolvere constitueram modo, eintum in gratiam, qui Theologiam mi. nimi addiscunt ἔ quoniam Theologicis ad controversas primae a. attinet. Nihilomin sit Amicorum acquiescens Cooslio. nonnulla tum de Beatitudine, tum , &praesertim de Actibus humanis, quae glandioribus involvuntur di se ultatibus disputavi . Moda virtutum negotio manum admovens proprio it dulgete animo decrevi quasdam per eonsiderationes.
De nomine, o suid dis te mνι uris, y Irtutis nomen, quod 1 viti nomine etymologicd di. V ctum asseritur, de utrumque ab hoc nomine Dis τι ris quas sortitudinem indigitans s litat alias specialis extet virtus. quae sortitudo antonomasticδ vricitatur multi scir. miter sumi ex loquendi usu consuevit. Interdum latissimdsumitur quacunque pro petiatii ne sive mediatd, sue immediate ad Operandum ordinata. Quo pacto robur, & sanitas, virtutis nomine inspoiri solent. Interdum minus uid iii, strumentaria pro perfectione Immediat operativa, quae in. st tumentum improprie compellatur, ut a. Phys conspexi. ruus. Sic ea lor in igne, qualitates, quibus Coeli in haec imssuum insitiora. & potentiae Animae virtutes dictitantur . Interdum presu quadam pro saeuitate, non constentia , sed nostris comparata actibus, actusque nostror pur sciente, Et hoc tertio modo apud nos impraesentiatum sonat. a. Quatuor eitcumferunt virtutis definitiones, ab Arist. variis is locis traditae, ultra aliam Aug. quam num. 4. ex pendemus. Prima illa est, quam habet lib t de Geloeant r. dicens, virtutem esse animum paleariae, idest tetitiae statum per sectissimum . Quae definitio solet attribui tum actui. Sen elui virtutis. ut dicitur Ioelia a. Fietis, er vineis Miserunt pirimes Iuas. Et eodem sensu miracula in factis litte ris dicuntur virtutes, quia sunt effectusspee alis. I extra, ordinariae iacultatis. Tum ipsis virtutum objeciis. Siqui dem objectum, ad quod maximus polentiae conatus assurogere queat, ahi m potentiae nuncupatur.
secunda est, quam habet 3. phys. cap. 3. talis t Ην. tas es Moesitio princti ad aprimum. Cuius desni. tionis sensus est, quod virtus est qualitas quaedam, ponem potentiam inesse perfecto ad elicientiam actus, qui eatenus dicitur esse quid optimum , quatenus est villimum potentiae complementum, quae non est, nis propter inura, s νe
Tertia, quam habet hic a. Ethie. cap s. talis es: Virius et habitas electivus, In mediocritate eon ens, prout sapiens , o prudens desominaveν a. Ob idque virtus in medioeons stit. v. G. liberalitas est prodigalitatem inter , ct avaritiam, media . Quarta, quam ibidem habet, talis est: Virrus es sabitus , qui faeir bonam habentem , ct opus otis red- δι bonum 3. Decasione harum definitionum duo eontroverti ponsent. Primum, num Virtus si habitus sol maliter, hoe est pro formali, di non tantom praesuppositi vi , ut sentit Sc ius, 'olens , quod pro sot mali sta si in relatio. e quadam. et sim de hoe nostros consule Theologos p. a. ubi de ego Deo dante dicam . Secundum, num si uera forma aecidentalis subiecto in is haerens, idist qualitas quaedam. Ubi abnuit At omissa, accidentia execrans universa. &ptae sit tim Io: ille saguens hie, qui proinde dicit, majorem illam facilitatem, quam quis experitur in operando media uirtute, ae consuetudine, ex eo duntaxat provenire, qui nimirum per eonsuetudinem emolliuntur nervi, & organa a Quod dixit, licet non hie, sed inart. antecedenti de pan
At quim toppe a veritate distet, convineitur, Tum quia virtutes sunt etiam spiritualibus in substantiis, nimi tum Anima sepa ala, ct in Angelis, in quibus tamen nori sunt organa, aut nervi. Tum quia modificatio ista, eam si quid recentet adveniens, quod pruis non habebatur, deinhet assignari, in quo eonfissat, nec unquam assgnabitur , nisi dicatur accidentalis sis ma quaedam 1 seut a stimati etiam debet, quomodo consuetudo, sive actuum ae petitio habeat sectere, & antare subjectu in ad actus iter dos. Tria ex his, quae obiicit Saguens reseram, & solvam . Primum si ea saguens proponitur. Cum uirtus perinde, ac vitium utrique pariter, intellectui seisieet, de voluntati , imputari debeat, non satis intelligitur, qualiter in utraque subiectari possit una, eademque entitas cujusdam habitus seu virtuos, seu vitios. Imo quia hujusmridi habitus inclinationem, promptitudinemque agendi simul importat in variis membris, dc partibus eorporeis, quae ad agendum intellectui, atque voluntati deserviunt, explicent Aristo. tetici, si libet, modum, quo tot subjecta smul assitate possi habitualis illa entilas, Secundo . Supprnamus , inquit ipse . eonsuetudinem moralem cons stete in eni itate aliqua accidentali, ad quidentitas inseruiet ρ Noti eet id ad determinandum intellectum. qui nun potest, nis per illustrat onem, aut suas ne in determirari , nec ad determ nandam voluntatem , uae non determ natur , nis per oblactationem . Λt eviens est, entitatem illam , de qua tantummodo nescitur , an sit spiritualis, vel materialis, nee posse illustrare, nec suadere, nec oblectare, cum sa item sciatur, eam Dcque Consili , neque ratiocinii ullius esse participem. Aut Ccrotii s Homo esset per eam determinabilis ad agends,esim haec haud dubii non si agens liberum, suo posse , nisi vim & necessHatem obtinere, ac necessi atem insui te humanis actibus. Tetiri , ac denique s qu d realeust, ct positivum in enti. tale illa habit uali. nec produci potest, nee destrui, nisi petcausam, euius acti . uas sit realis, di postiva. Nulla autem talis causa est assignabilis, Scitillo minus assignabilia est materia ulia . quae , pniat in illius compositonem. Sed , quod valde notandum psi, p r solam cessatio em actuum, quotum praevia rertitio consuetudinem effecerat, depe rit ipsa eadem consuer udo et non ergo destruitur ab ulla causa pos .iva ; atque ita non est entitas postiva seu forma accidentalis. Resis ad a. nego, quod utrique debeat imputari poten. ιiae. Quaodoquidem vel loquimur ιι ριο. Sicque toti imputatur composio, secundum tamen qu diversas per potentias opeia iur. vel loquimur ua. Et sessunt viriu-tes morales, vel vitia, lolias ribuuntur voluntati; s vero sunt virtutes intellectuales, vel alti habitus oppositi, ut error, opinio; dce. Soli adseribunt ut intellectui. Ad id , quod ibi subjicitur, dico, mirum non esse, quod Voluntas dum caeteras movet potentias, producat in eis quain litatem aliquam. Praeterea etiam dieimus, qυod ex De. quentatis act bus etiam in externis membris producuntur quidam attificios habitus, ut ars lambendi, legendi, i quendi , cte. Vide etiam infra g s de subjecto viri utum . Ad a. dieci, utique nonnullos habitus esse ad determinanis dum intelletium , di voluntatem, mactu tamen primo , sed proximo. Ad oppugnationem dico, id verum esse ob tecti v δ, ac per modum objecti, at non per modum in trinisseeὰ actuantis, per scientis, di determinantis ad plura illo
Ad id, quod ibi subditur, dico, quia posti τε loquendonee libeti nec neressarii sunt, sed sunt libet, negati vh, per non repugnantiam , ac indifferentiam . Praeterea , neispo suppostum. Supponit namque, quod necessitas con s de rei ut citra actum primum ἰ eom tamen duntaxat circa acium secundum necessitas eo sideretur . Hablistus autem , ut dixi , determinant duntaxat habituali.
50쪽
tet, a deoque per modum actus prImi, licti proximissimi. Ad 3. Resp. quod vel loquimur de per se. Et se de struuntur per habitus oppositos, U. G humilitas per suis perbiam. temperantia per intemperantiam, dee. Vel lo. quimur de destructione per accidens , qua destruuntur perpatam diuturnam ab actibus regationem. Et ad istam non requiritur eausa aliqua postima, sed sussieit aliqua subjecti indispositio ; sicque destruuntur ex mentis imbecillitate , vel voluntatis debilitate , praeeipud per originale erimen
sauciatae. Nam elim talem propter imbeeis litatem nun. quam in intellectu, aut voluntate plend radictatur, ni per novoε actus intendantur, paulatim deficiunt.
bet S. Th. p. a. q 33. art. . de talis est 1 Uurus es bona aestias mentis, qua rectὸ Ῥιχιlar , qua .ulitis mauatituν, quam Deus In nobIs a nobis opeνatur. Quae des nitio licEt solis insus s vitetutibus eonvenire vi deatur ; tamen potest tamen de acquisitis optim/ aptari, si ultimas demas dictiones. Circa vero ly qtia maia nutus ut tuν, intellige tanquam actas prine pio . Quamobrem licte nonnemo de virtutibus superbiat, proindeque mal/ illis utatur ; tamen mal/ eis utitur tanquam objecto, nimirum de illis superbiendo, sient etiam nonnunquam de virtute malὰ sentiendo, vel etiam odio habendo.
De Virrarum Dihi se . s. 'DRimaria sui diuisione Virtus in Intellectualem , &I Motalem diuiditur . Intellectuales virtutes illas diei. M. quae, intellectum perses uni speculativum, vel etiam practicum, sed non in ordine ad mores. Norales eas diebmus , quae voluntatem a seiunt , vel etiam intellectum praestetim etiam in ordine ad mores, ut Prudentia, quae est recta ratio agibilium , non tantom relaldad res extra conis selentiam , puta in arte militari, in Regimine, in oecon mira, Ece. verem etiam relat/ad Conscientiam, de quo dammodo etiam ad voluntatem attinet, modo quo exponit
Intellectuales vlitutes dinumeravimus in Logi eae prodromis art. a.s. I. nimirum Habitum primorum Principiorum, Sapientiam . scientiam, Prudentiam, ec Ariem . Quae virtutes intellectuales enm habentem denominent bonum , non simplieiter, sed duntaxat secundom quid, dicuntur virtutes secundum quid , at non simpliciter. Similitet habitus plinei piorum duplex percensetur. Unus dieitur Intel. ligentia , de alter Synteresis. Primus attinali principia spe- eulativa, Secundus attingit principia piaclica, & mora. lia. Sapientia quoque duples extat. Una Divina, de supernaturalis, nimirum Theologia, altera humana ,& iuralis, videlicet Metaphys ea. Numerum autem scientiatum dedimus in Logicae Posterioristieis q. 3 . ait. I. s. q. η γ. ad . at g. assignando rationem sortalem sub quaeuiuilibet seienti . Illo te e setas. Item Ars duplex pereense. tur, liberalis una, mechanica altera . Utriusque subdivi. sonem dedimus in Logleae prodromis art. a. illo ecim pre ηhensam dissicto L ngua, rivus, Ratio, dcc. De quibus iaetilentios consule Gonet p. a. trach ε. disp. 3.
susis diei mus, quae in instanti Iustiseationis uni cum Gratiae infusone 1 Deo infunduntur. Aequis tae sunt, quae no
stris repetitis in earum materia actibus comparantur.
omnium praestantissimae, super quas veluti ostium super Cardinem, tel iquae reguntur, ae volvuntur, sunt qua tuor, Cardinales proinde virtutes nuncupatae , nimirum Prudentia, Iussitia, Temperantia, di Fortitudo. Et eon. 3ueverunt ammi lari quatuor Terrestris Paradis fluviis, vel quatuor notis mystici Curres Ereehielis, vel quatuor Et mentis. De quo reliquos consule Seriptores. Ad quatuor istas reliquae reducuntur morales virtutes vel ut adiunctae, vel ut alleul earum affines, vel ut earum speetes, si me partes subjectivae, vel ut earum partes
Hoc vetd animadτertas velim, quod Motalium virtu- tym quaedam dirigunt operationes , quaedam moderantur
imi affectiones, de perturbationes, seu passiones, de Sara mimersa Pli I. Tom. In quibus antegressa serips quaestianeula. Idestet nonnullae
sunt directrices operationum, nimi tum Ptudentia, Iustiistia, fle aliae virtutes, quae sunt Prudentiae , he Iustitiae paristes integrales. Notinustae moderatrices passionum, Temperantia nimirum, de Fortitudo, necnon atrae, virtutes Temperantiae, ec Fortitudini subiectae
cernit, nonnulla, Deo Dante, scribam in Tract. de Opin. Mor. Pro habilitate q a. l omissa definitione de ea ut es re gula morum ex Aug Es cunia o rerum appetendarum , o fugies νum. Quae definitio hauritur ex eodem D.
Aug. ii h a de lib. cap. 2 3. ut habet S. Th. a. a. q. 4 .art. 1.
inarg. sed eo ira. Et peream indigitatur, quod prudentia est illa, per quam Homo deprehendit, quid agendum , Iidque fugiendum st. Idcirco in Logieae prodromis art.2.
. t. fuit des nita recta νalaa agibilium.
Duas in species partitur Prudentia, nimirum in Mona sicam , quae est in ordine ad agibilia ei tea propriam personam ; ec in Gubernat licem , quae est relat8 ad agibistacitisca alios. Ista autem secunda in ties partitur speetes, videlicet inam nil eam , Politicam, di polomicam, idest miluarem. Prudentia ac nomica respicii bonum familiae , tum in libetis bene educandis s de quo lege prae taeterla Ia vel lum in sua ciconomica, eul nemo per in hoc tum servis MisDEutendo, tum pace in familia servanda , tum propriis timnis utenda. Prudentia palitica res eii bonum Civitatis ;vel Regni, ad pacem, de tranquillitatem habendam. Prudentia Potomica respicit bonum exercitus ad hostes oppu gnandos, ac de illis triumphandum. Praeterea Politica subdividi potest in Politiem smpliciter dictam , de tu Λrchitectonicam. Prima est , qua civis pro sua vitili parte collaborat Principi, seque disponit quain tenus est membrum Reipublieae in ordine ad bonum publicum : seu qua aliis rectὰ convivit relatὰ ad bonum publicum. Λrchitectonica est, qua oui praeest, regit multitudinem, possetciue subdividi in Monarchicam in qua unus est, qui cunctis imperato Aristocraticam ι qua supremum regiminis clavum tenent nobiles prima ira dc Democrati. eam, qua Populus seipsum tegit.
cunctis dicitur virtuti hus, seeundum quam qui equid vit tuosum est iustum vocitatur, de quicquid vitiosum extat . iustum dictitatur, ut cum dieitur IUι autem in pem ruum vivent . Noe vir Iasas, dee. Sed pro Iustitia spe ciali, quae est virtus quaedam specialis , quae dat unicuique quod de I ute ad ipsum attinet, de definitur sie: es cassans, o perpetua toduntas jtis suum easque ινιbuendi. Sie saTh. a. a. q. 38.art. . Qua ex definitione elueestit, quod Iustitiae odiectum est Ius alienum reparandum, e manui nendum , sive Ius illud sit naturale, sive sit positivum, nimirum humanum vel Divinum. Tres pereensentur Iustitiae species. Prima dicitur Iussi ita legalis, secunda Distributiva, ec tertia Commutativa. Com namque Iustitia sit virtus quaedam, quae est ad alte. rum, idest quae respieit alios, rectis eando operationes ι uae sunt ad alios, dc unicuique itibuatur quod suum est a dei reo tot sunt sustitiae species, quot sunt in aliqua Homi num communitate, dc societate modi ad alterum se habenis di, de alios respiciendi ; sed tres isti sunt : ergra Ecea Illu statut Min. Primus modus est partis ad totum ; 3e pro Ilio ponitur I ullitia legalis. Secundus est totius ad partes :dc propter nune Iustitia datur Distributiva . Tettius est partis ad partem , idest unius Hominis ad alium H, minem. Et pro isto iustitia ponitur eommutativa. Plae terea Iustitia distributiva dividitur in Remunerati τam , de
modestiam a modo nuncupavit Aug. in lib. de Beata vita disp. 3. est Virius volupta vim Carnis, quae gusta, tacta. que peres unιών, mori allva. ista quoque in tres partit ut species. Prima est Absti. nentia, sive Parcitas. Seeunda est Sobrietas. Tettia est Continentia. Abstinentia, sue Parcitas est Virtus quaedam , qua quis a cibo abstinet quantam decet, ae oportet. hahita ratione valetudinis. Idelata istius virtutis actus est Iejunium. Sobrlatas est virtus, qua quis ab immoderato potu se temperat. Castitas sive Cootinentia est Furas Castis natium voluptatum modeνatriae. Et est triplex, nimirum