장음표시 사용
191쪽
s IN III LIB. ARIST DE ANIMA. , t
r -, re a ni carer, atque ita discernece sensibiliri non posset, qui id, quod iudicium fert unum esse opotais, set, cui totum, de quo iudicat, notum sit vocat autem Arit o eles ex sententia Philoponi viii l. - ,riba Instrumentum sensum, e muriem sequia ad hunc in recessa positum sensus omne a cisa larant. non aliter quam in ea centrum. Alii volunt probare Aristotelem sensum comitii ueriis, i iti neu tactum , qui forsitan ab cui esse vidcretur, quod tactus sit fundamentum sentarum est s isti Mee quo um,&per totum corpus dis datur, cunctisque Insit animantibus. Iuxta quam in teipte re uehis , hi tionem sic erit prasea ratio intelligenda Sisentus communis tactus ellet, cum tactus tari . . iactu gendore percipiat, non possemus dem no&albo Iudicium ferre:nisi ea tangendo, quodia suci eis constat si quidem haec ab que tactu dignoscuntur. Quibus Nec expositio plac arrit dicent verba illa Patet eat neu ultimum is strumentum non ess,,uc debet intellegi Patet catile moueest strumentum tactus non effetiginum sensus cometu ais, ae, quod eouem recidit, sensum communem non es Te tactum. in Fieri igitur J Quod praeclictum iudici amicine Terceatur a pluribus sensibus ecernis, versi gratia, quod de albo dulci non iudicet aspectus&gustus et suadet ex eo, quia id perinde ei et ac si haec a da obus Iominibus petrei perentur, ab uno album, ab altero dulce; attamen de iis haudquaquam recte iudicare,obscntri cum oporteat arbitrum utriusque patiis causam coagnoscere: alioqui de te ignota se nientiam tulerit. Diei illiinr. JSi, num est, inquit, quod dicit aliud ab alio differre, id ipsum cognoscere vatiumque ne eest e est, alioqui non ea distinguere r. Id vero quod diei unum disset te ab alio, sic&intelligit, lasentit, qu: a castimat, ita&intellectu iudieat; si quidem intelle us sensum consequitur
in Athine patet. J Locus est subobscurus, quemadmodum, inquit, qui dicit hoc esse bonum hillud malum: simul dicit,&tempore eodem quia cum dicit unum, alterum quoque dicit, Sic us, communis,ut dicit seu iudicat, ita cognoscites dicit autem simul disti rentiam Ibi de duleis: ergo simulac eodem tempore vitumque percipit cum iud cathoc non esse illud. Cum 'qU ' autem uno eodemque momento hoc fieri pronuntiamus, non ex accidenti, sed per se intelligi- ά; .nis mus daminiaci ari Vc Pl-tonem Dionysium Siciliam ad uauigasse nune die i illud, - nunc&ad dico, de ad nauigationem referri potest et ita ut sit sensus me nune dicere id, quod O. P aecidit: vel dicere id, si rod nunc est: ae primum quidem muc, per accidens sacit quodammodo rem nunc essi polletius autem per se Communis igitur sensus de disserentia duorum ob tectoram sensibilium non modo dicit nunc inpe ori significationeri quia in eodem instanti virumque percipit sed etiam in posteriori et quia percipiuntur,&simul existunt sensibilia con
traria. sinere eo stas pila eri .es1 mediiva Mi ah, sess
numero indivisibili est. An idia imis se , ibi cs aidem enim potentia quidem esipia contraria, oed in uvidi indivisibile. i. em esse non pot-NI se aiiendo diuisibi si est. Alfieri nequit, ut simulsit album nigrum Sudare neque Normas ipsorum uisensis ac intellictio se talia tutpatiantur suscipient. At enim perinde hcc se et in
habet, atque id quod quid lam punctum appellant, quod Turdera tumet num essumsio sitio pac a
seu num est quod di cernit,ac NI quove ro eii divisibile. hoc non unum I bis enim eiusdem signisimum et M. Movera i , sit, ut due rum: hoc duci di cernit, aitet esse arata, isse paratum Suo vero unum es hoc inamsi m , Ssimul. Sed principio quidem, quo dicimis animal ensis iuum essest hoc modo determinatum.
192쪽
taedes imo&contrarii orum sensibilium, simule demquc instanti si in reni, patiter dul- mitum albuini nigrum dignoscit sequitur eum contrarii xmoti ni si inultame . quod is fidii non dio testicum couetraria nequeant dari simul in eodem rauic obiectionibi filiami .e lutis. istoteles In primia sensiim communem sibi ecto unum ess c, ratione plures, deoq; . .nm li, considetasione poti cophario more Iexum hanc solutionem mox tingi a / QR si hum subiecto bespectu diuersarum partium eontraritim tibias Ebat. quia lic*x o ijilioue eiusdem partis impossibile id est at sensus communi mul agitari queat, sedis eliminat. Quare si ea cognitiones sunt motus
m consistit quod quemadmrium. quo lineae ad cucum Ccn i/m ' ta 8tacitum sensuum finis habetur;
et et Non est autem absurdum relictam secundum suum esse intentrona Elm Adem
Heuuale simul esse. Qumul ecie coloris a sei&eandidi: eum vitumque simul intuetur. Itaque solutio in eo est quod
o v ESTIO I. A seo .iam duo sensus circa colorem versareu - tur Seeundo, quia omne coloratam petr incer TRVM ET TERNI SENSUS ad obiectum vitius, visio autem suo modo e functionequas perclaiant ei AE parataria contextu Tertio, quia a si ciuitio alicuius sentionis ab uno lentve ' in alium sensum eaderet;danda esset infi- ARTICYLv I. nita insensibus progreuao:oportet enim tan 'ira ne or mi a secundo cognosci tunctio-
Aetum TIRO aErmativa artequcsti odiis haec os Quarto: Oirmis cognitio fit praeeunte spe . 1 fetunt argumet tae Cum n us extetni in te, ted adsensum communem non detecunia otio sunt , nolunt lenullam edete functio tur species, qua externorusensuum iunctionem sed cuius est percipere lenonopeiari, e nes, seJquae eorum duntaxat obiecta repraeiusdem est cognoscere operari: ergo sensus sentent et non igitur eiusmodi sunctiones a externi percipier suas functione, Maior sensu communi , sed a proprio sensu digno probatur sequia aspectus diei tui sentire lene scuntur. Iobatur minor, quia cogn Iole bras, haud reus mendium di id vero non cibi et suum externorum non videtur habere vim liam causiam , nisi quia aspectus cognoscit se taliciendi adsensum communem aliam ima- non videre,&auditus non audire ginem, praeter eaHi, quam a re ob recta acce- i. Secundo: Sensus externi habent suas dele pii.Haec autem non est imago propriae operactationesta capit in voluptatem auditu, rionis, ut sat sconstat, sed istas tantum ob concestu multiae visu intuitu vitidium eo recti ergo, cru, lorum olfactus suffiment: s.fimilior Ierieti Quinto Intellectus percipit suos actust t. sensus a si is conuecientium qualitatum supra eos reflectitur: ergo Se sensus Probatur Hai scemodi vero delectationes onuolutio consecutio; quia haec reflexio non tanti esse
sensibus ex actione . qua ulibet eoium itim videtur,ut non potuerit, debueritq; externis proprium obiectam fertur: Sed delectatio ed etiam sensibus communicari;praesertim cum prouenit cisi ex re prius cognita;necesseelgo iis nihil magis pro rimum ac presens sit,quam Cae Dumquemque sensum propriam faueti, eorum propria operati et Accedit testimoniti ne qua delectatur,agnoiceim Platonis in Theaeteto, ubi ait sensum sentires erit . Eodemi enta applebe . timus eo quod sentit,&quod non sentit.lorem,verbi gratia cactum, quo in eum ten- , di m c mus, sed colore ira ueprehendi mucas ectui
ergo ipsius .aspectus actionem M. icitiei APPROBATIO NEGATIVAE P. s. s. pliciter probatur; Piimum, quia ut Aristote partis: Dilati argumentorumsi e 3 vou.
Iespr XI o capite opponebat , cum viso sit ris ruiniculi. - coloris sensio,fieri nequit, ut sine colore per C Itea explieationem propositae dissiculta-r m Dem
cinam: Quare si ea cognosceretur ab alto itisi varias sententias Philosophi abiere a A Nam
193쪽
m IN III. LIB. ARIST DE ANIMA. a.
m capri. item Plutarchus apud Philoponum lio clivius operas, ter II; purant, cognoscere externorum sensuum functa ones ad rationem Intelligentiam pertinere Michael Ephesius lib. s.& Philopontis loco citato, id a- Icribunt alteri potenti quam appellant 'cum id eli, attendentem Alex inde r. lib. Quaest natura Therristius hoc in lib. . cap. suae I araphet. Simplic tex Issa 'udius, alii Nnonnulli volunt quemlibet ibi una ex te inurepercipere se amo petationem. Quod gud Ius Icaderendit, ut dicat externos sensus percipere luas sensationes, non quidem per actu re- fleetu et ad ipsas terminatum, sed eodem actu, quo fe untur in obiectum,in directe tamen . I. sertis. Sit prima a stertio: Cognitio Cp rationum, Dignoti quas extrini sensus edunt, non est ad solam sensisnum vim intellectricem , nec ad illam potentiam, non stips quam animaduersoriam , seu attendentem rant ratare vocanta delet ganeta Hec auo ad pavorem parte Dct iei iri ex eo suadetur, quia percipere omnium e Trer.buenda est morum sensibilium differentias, de singulorum sensuum perceptionibus iudicare, non Ocedit facultatem animae sensitium cum alia praestantiora munia a brutas animantibus ad-mni strentur, ut coni at ex iis, quae et .PhJucar auscultationis libro ex licuimus, cum dein-s luctu ageremus. Qisare non est, cur id ad al- Potentiam lori mala imae gradum reiiciatur. Accedit te-anumades e stimonium Aristotelis capite superiori . bi DPriami palam docuit probauitq; sensum communeliam esse. arxcapere evdiiudicare actiones externorum Iensuum. Posterior pars ostenditur, quia facultas illa attendetis snperuacanea fictiliaq
est; cum quaelibet facultas, si nihil obsita absit- et per se ad operationem suam administrandam possit attendere; praeseret eumnahil sit
aliud sensum ad obiectum attendere, quam inobrectum tendere, uti superius disimus r. se iis . Secunda assertio : Externi se usus non per EExti no iunt suas operationes Haee est D. Thomae sensitivo i P r quaest. s. arra c. .&quae tr. XI. arti . s. v bipertis ali P in ervu D que sensus Externos, quisen
Dacopara erra 'a non apprehenduntti necel Larium iubes esse animali sensum communem, ut externo rum actiones percipiat. Est etiam Capreoli
I. huius libri, Iandunt quaest 3, Apollinaris quistis . MagniAlberii Auetrois&alio iumerino' Aristotelis non solum proximo supe tinori capitele dapertius in libro de Somuo agilia, cap. x. ubi ita scripsit Non enim visu
levi deIe videt, nec visu, aut gustu iudicat, iu- cilcare vepores id stare dulce ab albo, neq;α-ors Immeq, simul vlto eue sed particula qua-
- Deinde, quod nullus sensus cognoscat
rest a suras, rationes per reflexionem probatar, insensu quia stri s modi reflexio, seu reditio supra se
teste Proclo, communa alio tum auctorum a primum recta pergit , deinde viri ira et reulum absoluat, in seipsam recurrit, quod non conceditur potentiae materiali, quae secudum Organ te priamentum determ ruata est adlosam rectam operationem, uti Diuus Thomas, dissuti in libro . Sententiarum, dist. II. quaeli. I. arti c. . in staturione teitu Deinde Diret quod neque eo modo, quo quidam volunt,nim rium per eandem dircctam actionem po L. Iuum fisit sensus functionem suam percipere , ex eo nos, ostenditur, quia nulla potentia ex ruitit ex petra limites sui obiecti operatio autem sensus non est obiectum ipsius sensus ut obieetum visus visio, sed color Atlde, uod nulla intellectio crEata est pii ino, directo velut intellectio, ut docet Sanctus Thomas I. part . qua st. sp arith . Quare mulio minus viso externa suimet visio erit. Argia cura autem quae opVositum suade .
hant, non concludunt. Nam primo facile respondebit, qui dixerit alpectum non dito priam
lent Ire tenebras, nec alios sensus livorum oblectorum priuationes simpliciter dignoscere, sed admodum improprie, quasi peractionem negatiuam, quatenus eae cum propriisae velis sensuurn obiectis , formisque sensibilibus aliquam habent cognationem, dum con notant subiectum , in si, illae sunt Itaque eatenus dieitur visus percipere tenebras, quatenus apertis oculis nihil videt, non Utem quod cognos eat se non videre. Quod de catteras tensious pari naodo pronuntiandum est.
Ad secundum, dicito sensuum desectatio . , ne consequa ex perceptione renuenientium
obiectorum: sed ad eas non revi. trico niti
nem eiusmodi perceptionis in eoden sensiti quia ut delectatio non pertinet proprii nisi ad appetitum , ita ad phantasiam spectabit percipere rem, e qua voluptas sed sitiua oritur, eamque appetatui osterre.
Ad tertium , neganda est maior proposi. s. ario, si contendat eodem sensu externo perci pia nobis: colorem, de visionem:concedetu-.da vero, si velit praestari id aliqua alia faculta te id est, tensa communi. Nec enim absurdumen vertati aspectum circa colorem, tanquam carca propra uin&adaequatum obiectum. c. O- Ioris appetiatione etiam lucem comprehen- mus simulque aliam ahiorem facultatem, ad sit, sensum commun-m, circa eundem oc- ct Para, tanquam circa partiale suum obiectu, ac sub alia propria ei notione, de qua in progret u sermo eria Quo patet responsio ad pri-rriam rationem , qua maior confirmabatur.
Ad ecundam vero dicendum est, modum it Visio intra Ium,quo visio colorata appellatur, nimis imum dicitur proprium esse, nec assicere ad reponendam eo nit
vitionem IIrier obiecta potetitia vasiuae. Adter ira respondendum,non dari eiusmodi infinitati
194쪽
nkam pro remonem, quia deueniendum ta Adem erit ad intellictum, qui suam operati omnem te flexu dignoscat. Ad quatium concessa maiori, negetur nu- noti quilibet enim sensus externus pelli ammo riam cognitionean speciem quanaam edita quaerem sensibilem. qua percipit, fer ceptione mi p. amisi uerem lubrataone cogni-c interno tens exhibet ac repraesentat. Ad quintum, dicimus intellectum ob suam praestantiam, absolutionem materia posse reflecti supra se: non tamen sensum, cuius naturae is cognoscendi modus adeo excellens non congruit, esto suam functionem sbtina e laetentem&copulatam habeat. Nec enim e-
asse ius modi praesentia ad re exam cognitionemesim sat e sed opotici ut te in ratione obiecti ac secundum eis cognoscibile, prisens fieri uetat. Quod vero ad Plaronem attinet, licet eius auctoritas in Academia magna sit: in Lycaeo tamen latifragabilis non est. Responderi tamepotest, cum dixit sensium sentit quod sentit,etihil aliud significare voluille quam sensum recipere in se tu opria operatione, tam privationem illius Mallime cum in Chalnei deneget sensus percipere se ipsos lia enim in eo Dialogo scripsit : Generatim sensas omnes Peccurrer considerareq; vitia sensus inueniri aliquis possit qui se ipsum carier olque seruus percipiat, nihil tamen eorsi sentiat, Eae lensus alii sentiunt, impossibiles hoc existimo QUAESTIO II.
-- T Uer tim sensum communem negarint,co potalamum argumento . quia nullum oc-
. s. eurri sensibile quod in alique e quinq exter
nis non ea dat. Horum tamen opinio reticen da omnino est, asserendumq; eum schola Peripatetica. Sc comi muni alioru Philosopho tum assensu docente Aristotele tum proximo capiet tum l.3. c. text. si . Scio libro de Morte vita, capiter. aliisq; in loci , dati sensum com munem: cuius ponendi necessitas ac ratio, kaeti modis deprehenditur. Primum, quia cum aura, quantam fieri potest , multitu-ihilum Uinem ad unitatem reuocare, conueniens eis e sensum ram, tormes usus extet nos in unum quo- ux . dammodo coniungeret, in quem ut lineae aclicum serentia in centrum.ita undiq; e siegu.lis aliorum sensuum orianis, sensibili urimagines connuerent, colorum ab oculis,lonoruab auribus, odorum a naribus saporum a lingua, tactilium qualitatua toto corpore. Qua centri similitudine usus est Auctor operis, de secretiori sapientia secundum Aegyptios, libro L. et S.&Arist. l. huius operis Io eo paulo
superius citato, dum sensum commune numquid me diuq inter externos seritus appellat. Secundo, idem efficacius suadetur ex eo, . . quia cognoscimus nos audire tangere olfacere, Uteraq; externorum sensuum munia
haec autem cognitio non pertinet ad aliquem e quinq; vulsati; sensibus, ut pro Tima quaestione ostensum fuit referenda est ergo ad aliam altiorem communioremque potentiam, ad quam primo eiusmodi sanctionum imagines deferantur: quae non est alia, quam sensus comanis. Nec satisfaciet, qui dixerit eam a. itatem esse ipsum intelle istum. Namq; eae etiam brutis necessaria est, ut mox ostende- mu', quibus pet inde a natura deneganda nox fuit. Deinde quia ut superius argumentabamur, haec sensio mim percepta non exuperat
sentientium facultatum vim. Tettio idem eae eo comprobatur quia via. Rat; eo ligitur ex iis, quae docuit Aristoteles hoc lib. o ad calcem capitis se eundi et scripsitq; D. Gregorius Nyisenusti. de Viribus animae,
i. Ac videt arati eruit se Plato,ut annotauri Marcilias ad initium Theaetet et dandus est alietur Lensus interior, qui nosolum haustas ea- ctorum sensibi iam imagine primo hauriat, di sensibilia ipsa percipiat, ut proxima ratio , ostendebat; led qui tanquam aestimator deat Sera M'. bitet diuersorum sensuum obiecta discernat, di diiudicet, cum quilibet sensas particula A thoim tim cire pio ptii duntaxat sensibilis disse ram
rentia, soccupetur; ut aspectu circa atrum 'er infert
candidum , similitetque reliquis et usus et hier m en u-
autem sensus estis, quem communem dici MN .ce
mus.Nam quod ad hanc actionem iudicandi met brevsensas ipsi externi per se haudquaquam suffi- ciant, inde patet, quia plute sensus perinde bilibus se habent ac multi homines. Quare ut hi de cog*oscam diuersis rebus, nisi easdem singuli cognoreanta sententiam ferre nequeunt ita neque sensus de alio tum sensilium differentiis, quas non attingunt; hut Themistius hoc loco, capra suae Paraphia si edisserit quemadmodum lice multi magistratibus libelli ines atqueexcepi Cres pragmata classi eant unus tame est, qui ius habet: ententiae ferendae ita&in corpore animalis tametsi multa in sit tumeta machinamentaque sint, in quae rerum simulacra recipitantur; una tamen vis arbitra esse debet, quae de omnibus sciscat, iudicet, pronunci et,
Fuisse vero animantibus, de quidem omnibus necessatiam hanc vim iudieatricem ex eo patet, quia nisi animal quid noxium quid salutare, quid minus magis conatalen S;
195쪽
quid fugiendum, amplecte adumve sit, discer a
Sed, aliud prae terea communi sensu munus delegatim ex videlicet impelliti sensibus aeternis viret: ad sanctiones suas obeundas per communicationem spirituum animal tu, quos ab se veluti fonte. ac primario sentiendi in strumento est an dit, ut constat ex iis quaedoeetatis . l. 1. de Par tib animal c. I o. in . de Morte xvita,e r. Unde eum obstruitur via ilia, qua praedicti spiritus egrediuntur, ut inisomno accidit , necesse es fetiali externos sensus, teste eo Arist l. desomn. vitica . . Platete quoties sensus comunis languescit, ac male h. bet, etiam extra ui sensus propriis ossiciis, vel omnino, vel ex parte destituuntur. ut videre est in iis , qui molli propinqui sunt, qui bus pii maiii illius sensorii te eries dissol uitur, extinguitur;&in paralyticis,atq,a- poplecticis, quibus praepediri sunt nervi, per quos spiritus alii males ad Iterua sensiteriai
ARTICVLVS ILSENSUM COMMUNEM in corde sed in cerebro res sere.
A sol i Vod ad alteram quaestionis partem spe ibstim vis iactata v binam commutam ita, ac primariarnauit in sentiendi vis organum habeat, magnum est oris inter Philosophos dissidi uiri. Nam Atis et liproximo capite dixerit, sensum communem esse omnium sensuum externorum quasi ceu cram; in qua tamen parte corporis centrum id esset, non docuit. Verum alibi ipsum in corde, et in parte, quae cordi pio Vortione respondebat. constituit, ut libello de Iuventute se sene
Cuius opinionis fundamentum apud illum Lit . quod pro certo haberet cor non solum naturalium, vitalium, sed etiam animalium facultatuto originem esse. At enim id Medici acerrime oppugnaui, o- Medi timcerebrostenduntqilicet vita iam functionum, a retiatum principium in corde insit natural in tamen operation in languinis, atq; v nato fontem in hepates sensitivarum actionu albi trarii motus, me tuorum originem incere bro elle. Qi iam disti cultatem. qiria in ptimo de Oreui uteritu accurate pertractauimus, ubi Medicorum sententia partim rationibus, partim an atomicae artis expeti mentis satis confirmatum amplexi fuimus, non est quod
hoc loco actum aegamus Illud tamen iterum commovemus, si de principi seu Vediremo Coti, , to sermo sit id haud dubie eordias cri endum pium esse, cum tu eo vigeat natiui caloris ossicina,iu morti me odemque procreentur spiritus vitales , sine semita
quorum ope nec ullos motus edi, nec ulla internoram, externorumve sensuu functio obiri potest. De quo principioi Atis locis ante citatis ageret , non esset cura Medi eis aut a nobis in hae eo trouersia de teretur. At eum nou remotum tetd proximum sentiendi, ac
mouendi initi um in corde collocasse . xv ni principi menabro tanquam regi, totius corporis adrnii iis ratione, quasi monarchia simpliciter detulit qui loca illa inspexerit, ficiis ieiudicabit Consule Gala de Symplomatumeausis,c. 8.& .devsu pulsuum, Fetnelium I. s. Physiologiae, e. ii.Lege quoque, si placer Averro ema. 1 de Partibus animalium , . . l. r. Collec .c. II pro Arist contra Galanum dis
Est itaq; sensus eommunis non in eorde,sed Sebmia lueerebro , ubi etiar sedem habent reliqui ouili sensu interni ad quos ille, ut progressu ex pu hostii
nemus, rerum simulacra transmittit. Unde est, lare, quod vehementer laeso capite internoraesen suum munia turbenturi, cum aliqua in iis offensio accidit celebro remedia adhibeantur Sciendum tam ea esst,io animantibus que Dista secta vivunt,sensum communem non esse ali nim qua certa parte defluitum. Quod ex eo stat, sensia quia cum illa post sectionem adhue animali mi. motu cieantur, is motus sit ab appetitu perlah. virtute mortice sappetitus aure nihil, nisi pro- et pone te ac dicrgente phantasia, expeta: negari dem
non potes in pallib. diuisis relicta fuisse una cum appetitu phantasia impei secta, quae in e
sentires censean umadmodum Simpedocli: dixit, CAP. Ita
Cy mi autem duabus prisci differentiis max Tertiis
me di vim animam, motione inquam, loco acrem modata S intelligendo, di discernindo aesentiendo considerandum es siquid intersit tinter inte Uere ae sentire. Videtur nam tam inlisistrare, quam etiam sapere, veluti quoddam essesentire. Etenim ti viri' redium aliqua anima disecernit,ait cognoscit. Et vel re id essesapere
196쪽
CAp. III EXPLANATIO. 3 8ca PIUS TERTII EXPLANITIO.
turorum I. e sonant . . tres se ex Inlom x , actu i. nimirum ita Ie adere num auiam ID CDC
aut miluorsa,qua videntur vi quidam an Iuiut,
V in et tiaratio ob quam nonnulli putarunt intellectum non distinguia sensu. 3.
ea fuit et vix visi natib seri mducebant tam sensum. acrum latae letata organo corpo eo sidere, eum corpora percipiant; atq;a eo intellia his A. st e sensam,cum ommi faciam cognoscetis,quae materiae inhaeret lieniustit. Obora batta Mn. r: scos redarguit, quod denotatia locuti fuerint, de errore autem nihil iactetur in eminerint, neque deceptionis,ltighorantiae causas explicarint; quaStradi, si tum oti-
oportebat. praehitim cum ignoraatia magis propria magis Duobis familiaris sit tum quini qui ph ea diutius versamur,tum, ut D. Thom. addit quia ex nobis erramus i scite autem non uinexio tuo. alletius ope, magilhcrio solemus misi quis veteres excusare velit alens eos nihil de errore Amore disseruisse, quod putarent omnia verae Te, nullamq; dari deceptionem Vel certe diquod ab eis nihilus iae catum fuerat quia putarunt cognitionem veram esse , cum simile animam tangeret, viseruerint. ignis particulam animae igneamitatorem,cum dissimi ita , tignis portionem aqueat eiusdem limae cum cognoscere per simile videatur continium ei, quod est cognoscere perdiisimile,
197쪽
m IN III. LIB. ARIST DE ANIMA. 38o
matum e se atque terribile, continuolt tu bis 'his Similitem cum epinamur quippiam esse
sting i. Datur Lmaginatis eaq; ab intellectu disincta
imagina tionem ab exista time.
tellectam eme e. Primum, quia sensis omnibus ite animaimbus cnullum est enim an maliquod tactβ non sit praemium. Deinde quia sensus circa propria sensibilia nouertat intelleia
retaveritate su tamen contra ilis assiciatur, decipitur.
Imaginatio namqs. Probat dari imaginationem .eamq; ab intellectu,&sensu disti petua cum licet, nec imaginatronis actus absq; praeuia sensus notitia erercea (quae es actus quidam intellectus comprehendens scientiam, prucientiam. opinionem his antee'devectio quaedam intellectus est pninum, quia viij, qui artificiosa memoria utuntur, loca, n agines pro arbDtratu suo fingunt ac disponunt, quibus rerum opportune recordentur, ita in nos canis maginamur enim salsa, quae non existunt, inamur vera, aeti quae pro veris accipimus Sec udo, quia optarodere mala, vel bona, animum perturbat metu es hilarita m
tactu imaginatio autem non item: sed ea perinde afficimur, ,eas hi sti et s.
auram Sex inia: ianvisi . J Probat existimationem differte ab imati natione cuia ad existImminuem quo nomine rationis actum intelligiti peti in eo acto, sileti si modo, ut comprehendite mimgitrari altero proprie e qua ratione ad ipsum Tat existi
198쪽
polim cum non claresentimus, uando etiam si,
solum mera Restat igitur,perfrutemur lupinio Fit enim opinio oe .ra dio a. . . erin uti rara, in ' rationem phantas x exponis, moneres, ioqui 'dephani si ilani acu proprio non translatir: Namque phantasiam interdum per translarionem vocamus intellacium, iuemlibet seu Pim, mea, quae nobis apparem Quoniam igitur pbantasia est pote ritia qua in nobire visum e phantasma essici dicimus,uideratur tortasse illa computanda
intersen a sexternos, quil astes nobis repraesentantur, vel inter virtutes intellectuales, liue habitas, quibus vera, vel alia pe1 cirructi . cuiusmodi se nr intellectus, opinio,, scientia. Sumtveto tute lectum, vir terpretato D Thom. non pro potent , sed pro cognitione eorum quae absque in uestis alior en rabas innotescunt, ut Prima priecipia. Scientram proceria cognitione eorum quae distarta assequimur. Opinionem proco Titione renim,de quibus certuque iudicium non habemus. Porro hos raritum cognoscendi modo affert hoc loco Arastoteles, quia hi potissimum celebres erant in schola Platonis, qui intellectum unitati,scientiam qualita-c, opinionem ternario, scii sum quuter ario attribueb At ipsam non ossesensum. Piobat phantasiam, seu imaginationem distinguia sensu. Cum vero sensus dunticuet acci piatur; nimbum inpotentia, cuisus,hm actu, ut visori ab utroque phis, vetaphantaliam di res cstendit. A seu sui potentia, quoniam hic insomniis non agit, phantas Aa aveto agit a sensu in actu quia hic in son ais non st sensti eos ira Dido en M. Piobat secundo imaginationem non esse sensum: quia sensus semper adesta sis unimantibus, quaterius recens nataetro scuta rutitur, at imaginatione, saltem exacta, non iras Lptogressu temporis. Terrio, quia omnibus animantibus sensus conuenit non omnibus amem Lmaginatio inretii:gepe scera Namqtae imp secta,&confatae unctis inest. Quarto,quia sensus Duqua errat circa protria sensibila iuruginatIosaepe fallitur. Q .fectis accerat percipimus non consuevimus dicere ita nobis videri,quod tamen dicimus, cum imaginamur.Postr no, quia illa, quotum imagines sensu hausimus,clausis oculis,&absentibus Asensi ilibus imaginam ut eum tamen sensus an Clam rem peta l. rL. I sieratUT Imagina kra qui nec virm Alsseait lixa'rnatio sem Ioueste scientiam,nec intellectum aut opinione Ae primum quod non sit intcllectus vel scientia, planum est, quia hae semper vera sunr. Quod ui ab autem no sit opimo ex eo suadetur quia licet opinio nunc vera sit.nunc falsa, tame opinione , --M qua quid iudicamus, sequitur tides,&persuaso. unas uim u. putat vetu elicies, quod pinatur. At fides imaginationem non sequitur, cum imagin1tio conueniat btutis, iugalbuttam ea fide neutiquam
199쪽
, g, IN II. LIB. ARIST BE ANIMA. g.
he ii quam locum ob et Nec enim belluae Persuasione quicquam faciunt etiam eat quae id umbiatam aliquam disciplinae rationem capessunt ui quidem persuasio ratiocinatione pessiet efit: at bruta ex sola memoria G1ssuetudine, via instincta, et aautem ratione ad opera sua molienda inclinantur. At vero erum opinionem quidemsequitur et i quis secumfleri nequeat, ut hisce quisquam non eridae. quotam habet opinianem besiarum autem, des quidem nulli . imaginatio vero compluribu mest. Fratereasdes omnem opinion3 seruitur persuasio mens rariversiasionem At imaginatio quidem quibusdam bellula inest, ratis autem nullis Iratveropatet nee opinionem e acu em , neeopinionem persensum, nec opinioetu,sen suu eonia victionem, Spe ea qua di sunt. Fiacetiare rationeris patet enim si imaginatiosi e rem . An s coniunctio, opinionem non cui queret. sed eiu esse, cuiu metiamsens si dico autem Lmaginati ne ij coniunctiosensus, opinionisue, coniunctionem esse opinionis albi Osensu iusdem, si non enim erit ex opinione quidem cni, sensu autem affici apparere igitur, opimuirem, quam senti non e aeci mi At a parent nonnun*tiam etiamfalsa.de quibuo muttura Tritopinionem habet. Sol enim pedalu quid apparet,ai persuasum est terra ipsum esse longe maiorem
n Fit igitur ut auisnam is opinionem, quam h bis Garam abi hiat,re modo eodem es habente, non oblitari nec de Dasus, aut si adhuc illam habeat, e demsit et sario falsasimul severa. At constat opinionem tum euaderesalsam, cum re mutatalatet. Neque igitur unum est florum imaginatio, neque ex hu en coniunctum.
Atodi olatet. Ex dictis infert contra Platonem in Philebo, Sophista phantasiain, seu imaginationem non esse quid comprehendens sensam,&opinionem si enim esset contio ge tetiduno e tribus modis. Nam vel esset opinio cum serisu, hoc est, essentialiter opinio,quam comi taretur sensus Uelesset opinio per sensum, hoc e se, essentialiter Opinio, quae ex sensu, tanquam ex eausa oriretur. Vel esset utriusque, nimirum, opinionis, sisensus complerio er aequo. Nullum. vero horum diei possem de confirmat, quia imaginatio distes ta sensu, d opinione per se, etcseparatim sumptis,utique etiam ab utroque simul dissidebit rei Patet enim simaginatio J Ostendit quo pacto sumi debent opinio si phantasia diaet da sit opinionem.&sensum complecti. Nam quia phantasia unius eiusdemque est , liquetos idionem adiunctam sensui, qui est pliantasia, non debere esse aliam quandam opinionem, sed quae versetur circa eandem rem, in quam sensus fertur, ut si dicamus phantasiam esse quid compositum ex opinione albi,& sensu eiusdem nec enim potest esse eonfiata ex opinione albi, sensa honi oportet igitur si phantasia ex opinione,&sensu consurgit, nihil aliud esse apparere quid secundum phantasiam, quam opinari aliquid, quod idem per se de non perae ei dens sentitur. At enim positionem hanc ex eo refellit, quia nonnunquam apparent quaedam salsa secundum pliatasiam a sensu ortam, de quibus veram habemus opinionem. Namq; imaginatio percipit v. c. Solem pedali magnitu clane,at secundum veram opinionem, quam quis Mathematico accepit, Sol
maiori quam terrae moles existimatur.
Quibis Fituum .u Ut hie locus intelligatur aduertit D. Thomase Aristotelen tribus modis amita modia con rei veram opinionem. Primo eum res mutatur. Nam si quis sedente Socrate opinetur eam sedere, rogata veram opinionem habet: si autem Socrates sedere desinat , heandem opinionem nihilominuum iiii epi idem retineat, vera opinio in falsam mutatur. Secundo, si rationis, qua opinandum inductus nioncm fuerit, obliuiseatur Nita opinionem deponat Tertio, si alia permotus patione oppositum eius Qui se quod ancea iudicabat. nune iudicet. His animaduersis ostendit Aristoteles si phantasia constet phantasia ea opinione vera,&sensu salso, futurum e duobus unum nimirum , ut vel aliquis nulla exsuperioribus causis interue eiente, opinionem amittat , quod fieri requit vel eadem opinio si mulvera infalsi existat. Nam cum opinio debeat consormari sensui , quandoquidem ex illo
200쪽
s le veta fiet salsa, cum in te ina nulla ex praedictis cauliis detur vel si vetitatem coni 'se mutetit, vetasatione sui, 2 talis r Op Cesensam, ex quo tesultat, quod tamen est impossibile.
sensu longe sessibile aestat. Si igitur nihil aliud praeter imarinaetionem habeat, ea qua dicta uni sits id ipsum, quo u diximus, ipsa et rei uarie mi an prosecta, qui sit sensu iam operante.
'ram quoniam fieretpotes, ut a iud moueatur Text. Is o. ab eo ipso, qua motum es, imaginatio vero motis qua jam csseveriatur, O non fieri esensu sed sentiem retis, Suorum etiam e se, quorum est sensus fit autem ut motus oriatur a sensu iam actu,
quem, idum necesse en ipsi sensu similem esse.
Imaginario morio h et prosecto, aue net e cxt ' i. sensu nimirum esse, netr competer non lexidenrib. potessii Ate multa per ipsam id ager .pative contingit, qlso i ipsam habet icti uper Sueram, em
falbam esse Atis id proptereas quo ensi qui e
propriorum est verus, aut raro amo .mi cipiet D itatem. At est ensu eiu etiam rei, creet propri sensibilia accidunt Chi iam tu tit Iesi falsa inani non eNDUM . si album dixerit, se se si altabum hoc, aut aliud esse. EG pretere communitimsens, quae quid moerin a ate propria ita accr-dunt, qua sunt per acciden sensibilia mico aurem meretem Em magnitudi Arem, Maevi paret, acciduet sensibilibred, circa qua maxime error, EC -ptiet 'risensu Bt .s Moste igitur hi ce, qui ta triplici et i sensu disserentiam ob id ipsum vi-midium haesebit. Atei Manu et idem crim operati ensu adest ect veris caeteri merosas et is esse
erum quemiam. Postea quum ostendit quid non sit phant si a nunc quid ea sit explicaturils, quaedam petius I tiaris unum ab alio motum pol Te alteri motionem inferre, ut in octauo phv ie Auscultati nisi bro pro b tum demonstra timet te feri Secundo, imaginarionem eis motum, quendam, coax Sem est cognitio, quae ab obiecto interuentu specie ab eo veto iactae fit Tertio. Imagationerniis ius tantum, quae te usu praedita sunt, dari. Se non edici ad que sensu; quandoquidem internam apprehelisionem antecedit sensuum operatio , quam necesse est similitudine, id est, proportione te pondere in lipotentie cum pote etia vlara suam
lmninam in ita . Exsuperio: ibas colligit imaginationem, id est actum imaginatricis acutiam e Temo tun a factum iu animanta: ecti. Tirm duasi mona on: conditiones subiicit Prima eli. anini aut motu ita aginationis varie at Sci,qaodad finem capreis explicat. Secunda est,i magmati Quem nunc vetam, nunc falsam esset Causam huius rei ait esse qui imaginam ut, qua sensibus percipimus et hi vero interdum fallantur. Nam eam eorum obiectum trifariam diuidatur; siqa deirri aut ei proprium, aut communem aut per accidens, circa hac omnia a lucinatio contingit, etsi minus trequenter Wica proprium, si eq reu ius autem circa sensibile pet accidens quia .icet aspectus non erret duin v. e. album apprehendit, errat tamen in applicatione, id est , dum stomodo accommodat albedinem subiecto in qno non existi: pe cipitque rem ut albam quae alma non est Circa senii bile etiam commune deceptio accidit, te ire a magnitudinem, iguram e motiam , de quibus supra.
Motus igiturni Errores. qui in triplici illa externorum sensibilium perceptione contingunt, ad imaginationem accommodat, aiens pari imodo posse illos in ea reperiri , nil quod i stam aginatio tam circa praeientia, quia cite absentia in quae longissime dista ut versari consuevi git DR uit. Tum concludit si ea, quae di a sunt, soli imaginationi competunt, imaginatio id, quod cictui est, vendicat, teliquum esse, ut imaginatio sit motus factus sensu actu operavit id est, iaceruentu specierum, quas se Isasdam res percipit ad eam truas ni ittit. Suidim Cum