장음표시 사용
201쪽
,8 IN III. LIB. ARIST DE ANIMA. su
natumst hactenud: Diu enim quidem ipsa I. V cursit, et scelua iam ictasunt,enplicanim M. Cum autem misti' phantas te, sensus eogmationem signo quodam ostendit, hoe est, a
nominis Elymologia: phantalia enim , visu, qui inter omnes sentius externos principem oeum obtinet, quodam molio nomen sumit, qua V rius da Limine accipit, ne quo visono fit. Lumen enim faee q. dicitur, uti de phantati a lib. Tettis , emisset, id st, a lumine hi statu dicitur. Unde, rima huiusce nominis parte, phaci taliae cui sensu sim litudo ostenditur. Asecunda vero indicati ait quod sit permanens, quidem merit, quandoquidem cel Tante exteratiorum sensivum functio die, ipsi permanet. Quod in causa est canimantia peream multa ope rentur; dei tuta quidem, quia intellectu cale is homines vero , quia interdum in eis intellectus. adimi aegritudinibui, Niemribationibus, aut morbo corpori haud somno, aliave eiusnodia,
TRibus potissimum rationibu ad inter
tuendam Philosophi adducti sunt QRidam ex celebri ventriculis, ubi sentiendi Acinas Ex umeria collocatas eis inquiunt , eos. ventriculos evitae. . plures esse an atomic obseruationi bascon-bri non F M. mpetres, quatuorve Sed hoc argume-etui erere, tum aliis parum, Feax videtur, idq; non fine di iri nati me magna probalitate. Primum, quia cuni sensus
rumson, in qualitates, qua non occupa ut locum, at rem inte, que adeo nec domicilia, quibus excipiantur. murum re iii runt, incertum et num eici siriodi celliflet ad eum usum, an ad alium potius de tinarata.
natura sint v : delicet ad perficiendos spiritus animales, ut vesa iusti I. cap. s. ce Realdus Columbus in lib. docelebro &ocrui cap. I eris', ii infundi bulum , aut peliri dicitur,. illabi inaeque: I glandulatas, d uec in Palatum pedeteritim instillent se foras detur Eentur Galenus quoque libro octauo deis a partium docet priores duo cere ira sinus, inspirationis, expirationisque ccrebri, vaporum effa ionis eius datos eme. Praeterea e- miluo his recremento tum Maria, atque ins 1-pet ad animales spiritus conficie udos, qui in ad ad posteriorem sidui transmeantes Libi: absoluantur. Praeterea quod non resideant in terni sensus in praedictis gentriculis ex eo stabiliri potest quia sensus commum diciture Te in priora parte cerebri s ubi tamen non in uenitur unus aliquis sinus . in quo ille te deat, sed duo, alter ad laevam, alter ad dea te randi qui deinde in certium media cerebri parte consistentem propriis ductibus eo die M. runt Quod si quis dicat sensum commynem in utraque illa a cauitate sedem habere, id ex era confutatur; quia cum haec facultas sit quasi
centrum ellternarum , ut suprae Aristotele, aliisq; auctoribus docuimus, consentaneum
est,' more centri uuam , non vero geminam,
sedem occupeta Quod si quis cum nonnul-Iis auerat priores alios cerebri et nus nonduis os, sed reveravniam esset inoita sit quod ad hue tu illo communis tensus non sit te pin
xistimant vel etiam ad cerebri rectementa D situs, ea Latio conuin si e quia, ut salius Io eo citato ostendit ictui ab XLernorum len- suum organis in celebrum ascende cites,icra quos rerum sensibilium imagines leueh
sicerane sentiendi facultates cellam , DThrace macuanda, t quibusdam videtur quod probabile facit e citae renient a concre-tiovis copia, quae in iis visitur. Confirmatque hoe Fernelius in libi de partium humani
corporis dei riptione capi, aiens iuuet maea n ea, quae antas ventriculi, congc uti lucus en-fim per quosdam riuulo; in eum ceraeota l. -
202쪽
percepere, mulacra undique transmittunt Aqnotum numero est Galenus, plure tacere, quia videmus aedi nonnuu quam ae sis internos quoad unam operationem, coriri uoad lia quod certe no aliud od tu o
diuersa cerebri parte vigent. sic enim, dissolueo in una parte organi temperamento, idem
suo numero pro sumitur quae vero par em
I am non item Accidere autem interdum praedicto modo talem laesione ex eo ostendui;
quia nonnunquam morbo correptis vasa ap- arent, quae nou sunt, labefactata videlicet i- inatione; cum Loqui recte iudicent, sconuerso: sunt etiam qui memorandi vim pervius amiserunt periti te apprehcnuone .
iudicio, auorum omnium e X empla Leteri Galenus variis in locis, ac primum libro des m-tet et malum siletentiis ea. narrat Theophiliam quendam medicum, cum alio iii ad in Cttnoeat probe respondetet imaginatu furiisse tibicines quosdam in angulo omus assidue cauere , qui interim exclamabat ut foras elicet e tur Ex quo molli g tur imaginandi vim hetlluet natam in eo fuisse, dum taudire se tibicines, videre putaret; iudicium vero inco-ium , tum quia apposite interrogabat, mrespondebat; tum quia tibicines, ut elicerentur iubebaei qui si ad issent nocet ei possent No- nulli vero contrariam nonnunquam patiun
stilentia qui neq; se ipsos, neque alios agn*
erunt, itemque nonnullos refeti, qui lenio in easdem inciderunt affectiones ac se etiam quosdam vidisse, qui litetarum , &amam mmnino obliti fuerant, imori suorum omInum; qEIdus tamen alii iacet ni sensus incol
At enim haec quoque ratio ad in re notum G. c. sensuum di tentias , distincta eorum, lihi viis.
gana colligenda, multis non ab re parum menti habere videtur, aientibus posse in ea dein cerebri parte laedi temperamentum , ita ut laesio impediat v. g. officium apprehendendi, non tamen iudicandis reli di andi non aut Eapprehende udi, seu memorandi contra Gemadmodum in toto ventriculo resident facultates, quae circa alimentum negotiantur. id est, alliciendi, tetinendi, alterandi, de expellendi vires; nec tamen quacunqVeharum laesa. aut cuiuslibet officio impedito. vnt- uersae, ea tumue munia laeduntur 1 a mirum quia non quae uis temperamenta mutario, qu qu. cibi retentionem vitiat, ad ei uidem ei bia et tactionem impediendum sat est. Alitiai rur internorum sensuum differenta. 3 imas alituunt ex diuella cate munerum, opera m a tionum, quae ab iis administrantur, quod
delicet ea munia, &functiones tam variae sint, aedii miles, ut oecesi ario plures cultate disraota Grai ant. Atque hoc multiplicandi potentias stinguunt
funimentum a pletisque in scola Philoso inre cphorum proferno, certoq; habetur . etsi ex eo non omnes eundem numerum Interno tu seu nunc uero contrariam Ora Iura u d lito auctotus affectionem, qua iudicium aetrima uerum suum couuii inni,se usi et Iethet
iuris errat; cum tam in noni ridere appiehendantiquae non vident, ut ex cmplo alteto Galenus pstendit lib. de locis affectis coep. I. Nam Rotriae quidam insana mente eum incita biculo detineretur , electo I argens ad fenestram, per quam, ipse videt de pro ereuntes contueri poterat, accessita Indeque ex vitreis vali singula ostendens sciscitatus est imperarentu et ut proiiceret, qui ii dentes, plaudente que ut ea proiiceret e rogassent: ille omnia arripi eas deiecit. Qisod cum magnis accla mationibus, risuque exceptum fuit et subinde uum piactu quoq; quem apud se habebat, deturbari iuberent, inter togauit. quod cit illi ut faceret, uisissent, puerum quoque et fenet-ctra praecipitem dedit. In hoc ergo vis appret-hendens integra mansit quinet vase Sc puerum;&acclamantes rite apprchendebat. grotabat tamen indicatio facultas , quia dcvasa, de puerum deiicieridam Malaue aestimabar nec comminuenda vasa de interitui sue prum inferebat. am velo quibusdam memoriam aliquando fui illi oblaesam integra imaginatione a iudiei Thucydidis testimonio
confirmari deci enus lib. de da eretras sympto marem e Sil b. a. de causis sympto matuc p. vitiano, ubi refelleuasisse quos darnas res Nam Au coatiali. s. Naturalium parte . c. Algarellas in scoli bello de anima, tractatu
tae stra. Ioaude scandauensis et huius operis Sui sen-quu . quinq; faciunt internos sensus Qui li- tu quivis
cet Innumero conueniant . in eorum tamen que interis
ossi iis distribuendis atque ordinandis non nos constia patu diffident. Etenim A ga Zelle , SAth et iustuant e sensum communem, qui eaetetnorum se ulu rumque obiecta percipiat, Sed ignota ac primo loco munia. ponunt Secundo vim imaginatriceru, visensu communis idola conseruet, resq; tentatas
ineatum absentia recolat. Tertio aritim istiua, ut obiecta uo sensata, vi odium, arricitia percipiat. Quarto phanta sani, ut varie inter se species coni ringat, sensatas cum sensat s , ut rurn ex auio 3 md e, aureia montem et angit et notantatas cum seu satis, ut cum hoc calida, ac utile simul percipit no sensatas cumo senet satis, vicu agnus apprehedit mattetvt sibi chet. ra, amica. Quinto memoriam,vr conseruet ea, quae phantasia percipit. Aut rena ante phata sauitertio ioco statuit. Quarto imagina trice facultatem; atq; hac credit nihil per se cognoscere, sed dentaxat species ascia sucoma ni tradita apud se reponere.&co eruare. Ha
203쪽
dum eam. quam diximus rationem;videlicet ca seruari quod in libris P a tuorum natu tali se Liris; quod quintuplex illa munerum, functionum ex professo ostendi inusia fit inde, ut ultra orga Diu Lnum communis sensus, qui priori muneri ob a eundo destinatus est, ponendum sit aliud sic
ciori teperamenti,&alterius Levitatis quae posterius ossicium retinendi specle administret Haec autem est , quae peculiari nomi uephan: asa. atque imaginatri dicitur Secunda assertio. Praeter phantasiam dari 2 assis da est alia facultas sensitiva, quae res non len Dandamque varietas aequalem potentiatum numerum exposcere videatur Et Matuor Altera et opinio D. Thomae opusc. i. e. . D. H. Du mi pari. quaest. S at . . . Caietani ibidem, A meraratur uerroi hoc in lib. eom. Fur Niensi Sq. i.&nliorum arbitranti si quatuor elle internos sensus, nempes tasim communem . cuius uicia saepe exposuimus: imaginationem, siue phan. di
t iram, quae tessensatas inters ei unetrat, sic sata percisiat, easque tumi mei se , tum cum iactati quasi thrsaurus imaginum sensus communis cogitatiuam si brutas a trimatitia nuncupa fur quae res non se a sata spe et pii modo ante explicato eomponat memoriam, qua species non sensitas condat sere et Eri eriis recordetur. Horum philosophorum placitum similitet ianititur dist nctione operationum , ac maritum ad poenitas multiplicandas, nisi quod illa ad pauciores potentia Te- uocat, ut a nobis inferius declarabitur. Coa vor res Tertia sententia est Galeni, qui ex triplicitantum re illa specie plite nitidis , cuius suora in emini. eensemur muscites internas facultates posuit, Phantasiam , quam eum sensa commum confandit,
rationem,id est, vim iudicatricem, memoriam. Eundem numerum constituit D. Gregorius issenus libro . de viribus animae cap. s. Damascenus lib. et fidei orthodoxae cap. II. D. Nemesius de natura hominis cap. s. aliaque nonnulli
ARTICVLVS II CONSTITUIT V si TVRNOR U Ae
sensi iam numerus exeommuni Ph: Aharum sententia.
sensatis vati coniungat: hultra hane ponen era ams,
da est alia, quae sit quasi thesaurus specierum estimara
quibus res eiusmodi repres ematur. PHic pars am, huiusce assertions inde ollenditur, quia cum me nosorum homines , s d etiam brutae an miates odii mam ieitia notiones Engant ut tuis, quae lupum, sibi inimi eum apprehendit: cg-stituere oportet aliqua potentiam senstiuam, que hoc munere desungatur,nem eam, que:
ita hominibus cogitatiua in bellu is aestimatiua dicitur. Eile vereo hane aibamasia distin D ctam argumento est, quod dignosceri risio cogitati
sentatas, eatq; praedicto mi viso coponere seu uam a
Dases altioris negotii, atq; adeo potetiae pauo uinto lo nobilioris, quam sit phantasia Posteriore partem eiusdem stertionis probat ratio illa, qua paulo ante ostendimus phantasia a sensa communi distingui; si quide ut phantasia sensus communis; ita memoria facultatis imagiis Dbatticis repositorium seu thesaurus habetur. Tertia assertio Praeter quatuor ptae .uctas facultates nihil opus est aliam quintam in P d acere. Haec probatur, quia eius molli fac ut d taxmrm me necessaria est ad obeundas operae- emu ta
ducitur. Namque ad res sensatas in te copu Geon Iandas sustici phantas , ad eliciendas vero An
non sensatas. easque tum intersi , tum cum
sensatis varie commiscendas, sat est cogitatios quid in re pretius abdita,&ambigua
ex comantinioribus ram veterum, quam Eora Sed obiiciat quis Phantasiani lii Ioperatur, Obii recentrum auctorum placitas statuendum sit. aliquot a Settionibus primo explicabimus; de iud aliam sententiam quae nobis vera limia g. seri lior videtur , statuemus. Sit prima at Tertio. Fratersen Praeter tensum communem, quem supra po- sum com ntndum est demonstrauimus , danda et alimetrae qua potentia distincta, quae Decie; ab eo sibi dandam demand itas conseruet. Probatur, Etenim di-
osse 'hmu uersa qualitatum temperies , atque adeo di- sed duntaxat species tibi conta edita retinet, tueturquerigit ut danda aliqua potentia, quaeret sentatas inter seiungat: deinde alia, quaeci: ea non sensatas versetur. Huic o lectioni negandum dis quod assumit . Non enim phan Dilmintasia in specie das retinendi tantummodo occupatur , sed ex iis etiam se alioues suas promit , cum sit potentia non solua passiua, sed activa, alioqui deterior foret sensu comtasiam. uersum organum , potentia exigitur adi muni. Unde&Arittoteles proximo capri ec o Phaetra tamagines rerum prompte recipiendas, iisque in praesentia obiecti utendam: diuersia, inqua, ab ea, quae requiritur ad easdem in posterum
Numigia ei conseruandas . Nam humida probe excitas adri piunt, sed non retinent. sicca, etsi aegre recipi-eeptionem ant, diu conseruant. Cum igitur constet spesserierum cies sentibus externis emi das, confest: in rem auuat;s cipi ab uno aliquo sensu,to quem defertantur 'eit rea ire cum item perspicuum liti erum perceptarum teisti nam simulacra ab antinatibus saltem perfectis diu cui tactum phantasiae, siue imagi traitie sta si ii, qculiaras e se imagirrationem. t eique notitia mi promus Itaque set senius communis externorum feti s. suam obiecta in eorum praeientia diguo icit,hcomparat; ita phantasia in eorum adsentia Quin hamplius etiam aliquid pia stat, ut progi ei su dicemus. At obiiciat rursum aliquis, cogitatiuam, Obiit M'.
quae circa tes insensatas Occis patia , tracitare etiam seu intas, qua doquidem interdum non
204쪽
'-adatim disponat, earumque, me
ARTICULUS III INDUCITUR ALIA E M
periori articulo quid de interno tram senis
iam numero ex co rmuni auctorum placito decernecdum fore L ,statuimus, Caeter usualia qua dam est opinion etsi non antiquitati. - vici libu dari videtur . certe, ritati magisaepto et de CT cariu P -g' consentanea quam piae ter alios nostra aeta
e ideo das idoneus Vade 3 β si nobile, Philosophos defenditio litas
s 'h tasi conseruereoniungat solas species sentatas, dei ad Otte-
T Oreotia non solum has , sed etiam nos
stataras triar,&inter secopule tum post temo utrasque sibi traditas memoria cou---- uit etiam e recentioribus Philosophis
Metaph. cap. xS. Eu .se . . . agesens duas tau tum esse potentias ensiti uas internas;sensum commum eminit iantaliam Quae sententia sic
tuendis a nobis est cur dicamus sensum communem fungi iis muneribus, quae illi superius attribuimus phantasiam vero reliquis o. mnibus, quae alii sensibus internis delegabasse ex eo conuincitur, quia nul-
Nam quod omma cogaratricis iacultatis mu munemnia ad phantasiam reduci possint f iam suprase, licet Sol tendimus. Quod autem memoriae ossiciu phantasi. quod unum restabat, ab eadem sustineri que ancat imo quod i Ila id re ipsa administret ea ratio probatu quia in primis ad retinendas tetui magines hi opus est organo omnino di-
iis alaetaminus conseruet rerum Imagines Veium hoc facilla d luitur. Nec enim existimandum est ha potentias petiit disti gula cui doriani, non potentiae sitasset Iio sed nimbrum ex dii et sit te temperar en ita quo a nae facultates in o gano exigunt;(,idelicet, ut v- nun humidius fiet alietum siccius unum mi-
ius, alterum magis r tineat inusta rerum si
mulacra tauquam ex et ollicitiit habete illas distincta sensoria, atq;' , si e re potentia; di et se a malum tam eu distinctioi pilo I ex diuersitate obiectorum sitieetidae se quia eogicatrix citca coget tabile,
Verum etiimuero etsi probabile stri quatuo teste internos leutas, v proxima a sertione dixi n. I S, Lonia inus tamen probabitavi Egetum tres solummodo effeta nempe sensum, ba ecta munem, phantasiam S mamoriam. Haec
ta . cogitatrici a seci , ebamus, commode recto ara possiacit ad T ediam illam potetiarn, quae phantasia nunc a pisiur. Eie imAE E squamae notas lasset a per iseria, eatque stare praestantioris nota munus lit, qt a minsolas res sensatas incumbereta non pro iride Lece Lariun videtur ad hae duo ministeria et hibenda plures asci se ei facultates cum una eadema; vis, ut in nostro p. Leti in evectia, alias magis, alias minus a bitas operationes administret. Nec omnino possit is his potent: irum, esto materiales fiet, tantam interponere vatietatem.
ut quibusdam placet. vel , quod nobis via et ut dicendum potius eum Fere elio ib. s. suae Phrsiologiae.&Theoph Ioad text. 62. in una eademque organapArte recipi denuo species
ad cogitandum' ad usum memoriare quia id organum tali praeditum est temperamento, ut recens illapsas rerum imagine S, quant mo- pus si ad confestim a s utendam mox imbiobat, ut eas quoque diu seruate queat praesertim si vel uno actu vehementi, veliteratare. iusdem rei apprehensione, alte fit miterq; infigantur. Licet enim antea iuxta communem pote dari sententiam diaeerimus, oportere dari sen ire talium e rium humidum ad recipiendas primo species raniemum aliud vero se eum ad seruandas quia nimis in ad mhumida facile recipiunt, non retinenti Di-poranti mi seca aegre recipiunt, re diu conseruant coisseti snobis tamen videtur poli edari temperamen commeritum ea mediocritate, ut de non di cile recte alipiat, Opiat, recepta diu retineat. Nam quod typi retine, in eadem organi parte inurantur,&maneant, non ad usum memoriae solum , sed etiam ad alia ossiet obeunda , probari ex eo potest, cuia alioqui eum volumus sensu interno disse currere Orca ea singularia, quae ante aliquot annos appete hendimus, oportet nos arbitratu nostro aliude id est e thetauro me inoriae sphcies cera.&euocare quod ad cnocum impro-B bαbile
205쪽
stentia aestim atticis facultatis, quam certere Vim tuis carere minime eonuenit Itaq nee
videt ut necessario reqiliri diuersitas sensorii ad memoriam, quo potissimum iudicio illius
abalus potentiis distinctio arguebatur, imo nec diuersa pars in eo det Organti. Quare noeit cur putemus memoriam ac, aliis potentiasu u,au matuta distine ui.
rum, ripli aest, ea rata o probat, quiata eadem secutias, ut iidem con edunt, e Ceiebus sensatis elicit non sensatas, easque inter se varie iungit,&componit. Item eadem cum reminiscendi actu in ea erce sepe a rebus sensatis ad insensatas, contra ab his ad illas discurrit: id aurem praestare saltem prompte&expedite non posset, nisi tam harum quam illarum spe etes , a quibus seu sionem eliceret, in se ipsa retineret. CA Uroteli Denique quod haec nostra opinio Peripa-OYrmatetico dogmatino repugetet, ex eo ostenditur, consona o quia Aristoteles cap. . s. huiusli C, poten-fenditur trassentativas inrernas accurne in Ueltieauit, non plures inuenit, constituatue quam duas stia videlicet sensum communem kphantasiam Nec obstat quod unum librorum, qui Parua Naturalia nuncupatur , de Memoriari reminiscentia in setipsit Noenim id propterea se
ctiones sibi peculiares de quibus supra.Manet ergo exsuperiori disputatione duas
tantummodo es internas sentie idi facultates, sensum con munem&phanta uam . qUae exo torum diuer a te non solam varia sorti
i r nomina, ut supra monuitis . sed etiam qua simultis ex potentia, non natura specie, sed operationem foecundata te dici potest
Quo pacto aiunt nonnulli interpretanduri Phratacesse Galeruem, vidclie et ex irinlita ceci ephte . o. '
plicem eiusdem facultatis operationem, quaerum res triplici morbo phrenes eos laedi queat, intelle rip xl. ixisse Quibus adstipulantur verba Cusdem Gatantia lani lib. 1. de Musculorum mi tu , ubi unam p ut eandemque potentiam statuit phaatasia et de
ARTIC I. v I DE SEDE INTERNORVM
sensuum-IN posterum de internis potentus sensit iure,
Iucaeum nam erum , quem paulo ante de
crevimus, philosophaiamur quanquam alibi reiecta eius rei in hunc locum diligentiori
per ut Itigatrone ex communi sententia plares eluid c mihi iactum memorandi collo ea in ea parte animae, id est in ea potentia, in uad-magina trisae phaettasia residet. In cliptionis
ergo cauta fuat, qui ag 'bat inibi de actu me morandi, secundum que haec potentia appel- Iationem memoriae sortitur, quem ad inodum phan as vocatur, quod in ea res appareit; non quovis trido, sed ita ut sensilibus digre sis eorum notio maneat, sicuti explicauit Ericti proximo superiori capi e te at. 61.
Erit tam eo quis oget , Si tantopere nobis Inter uoius en suum arridet paucitas . cur nono metes ad unum te ducamus. Respondemus, Alensem quidem et part quae st To memb. Econcedere te vera o eue pIutes potentiae, etsi ob diuersitatem modi operandi plures di-
'r se 'eira arbitremur,obstat inprimis
et ob hae rationes, primum , quia diuerso
. modo immutatur sensus communis phantalia nam ille immediate a sensibus ex et ni Immutatur. haec non nisi med e , Interventu illius Item, ille praesentia duntaxat prehendit; bmeriam Iaseel antibus, remotissim te ipsi Ille tantum tentata, haec et amcolausa ad senosint, ad uilinistratq; alia astu Sermone L. Terrabili et capite x. Fernelius in
libro de Natural facult. cap. io. V. Tho.I. partis
Uri, sopus: s.capis evalibi. D. Nemesius in libro de Natura hominis I cap. 6. D. Damascenus lib., Fidei cap Itur
Se haec sententia ino placer, quia, libro r. code ortu&Interitu, professo ostendimus, ea inspirItus non sunt animati :at notentiae vita Ies.siratiam. ex quibus anima suas elicit functiones nounisi in corpore, quod ab ipsa anima in liratur, inesse debent. Reliquum est ergo, ut praedicti sensus iesideant in cerebro Uctum dubitari soleta Medicis , utrum in cerebrim uult an in eius membranulis, seu inuoluetis quae Metnmges vocantur, in sint. Fernelius in F me hebri medulla tangendi sensu careat, i an urana aurem, ea prCrtim quae crassior cerebri eraest, tactu valeat exquisitissimo hae omnia ransivit. vulnerata, apertaque ea tua, eonti: antit, us ecie rehensia fuisse inquit, di inmotborue uenti de charat ac siquidem in phreniti de delirio &lethargos laesi cerebri medulla nullus ulvitumque doloriam git: at sive Iminima o casio, aut humo Vs , aut etiam vapotis acrioris minen inges infertur et rauis dolor excruciat, Gil nus tamen , cuius sententiam ahis,t batur, lib. . de Placatis, sensus internos constituis,
206쪽
tbti medulla ut in praecipua A Notauit et Fernelius in lib. de Func :onibus aebilium rerum im ines in botiar Menm tam rem tinendam coete endamque Ni Fra rvili, includit Primum a medulla chrebi tensu tactus non omnino caret, licet o tuse ac tenuiter sentiar Deinde, quia Lempe ramentum , quod tactum Propter mollitudinem queam minus iuuat, potest respectum- tertiorum sensuum maiorem habere commo
humoribus,cap. Is . aiens, cum Scultas quoad uam operatione natura , vel aliq ascit illo
incommodo minus firma est. eam irruentibus causis nodi iis, minus obsistere, pi omptiusque turbari quoad illam , contra, quae firma est ac valida, minus aut nihil det timcnti suscipere. Atque ita eum valida est potentia verbi gratia . quoad actum apprehendendi. non auteiudicandi.laedi iudicium integra apprehensio.de. Aod si vehemens causa motbi ingruat, cui potentia quoad omines functiones perae que succumbat . tarnesiacturam integram o mnium operationum peIfectum g delitium consequi. Amati Sed est adhue eontrouersara in quanam Isim, psius medullae parte, quave dasere trone hisen. isto sus repositi sint Ieruelius nulli bi situ loco veis c. eos disiungi patitur, excludenoam atque e--dis uertendam esse eontendit aduersariam opt- metum, ione eta, ut absurdam&futilem , etsi iuniorum prope omnium sit. Quae ex Arabum, in . Cuit, .ctione primum otia, nullis rati onibus si ab lita partiis ficta pueriliter partim e saritatem eret , ita demum iactationem habuit in Doulo. Et paulo inferius statistotelis de Peripateticorum rationibus illi non cedunt clum sit, quod careat sensu communi, audiant saltem uniue tam Graecorum Medi
Porro non omnes internae sentiendi facul Psantes a
tales cunctas insunt anirnantibu S, eis nul qua ratio
iacti . utio cotumfamittam, qui omnes ad unum iisdem
proci piis formati laes memoria non modo occipiti, sed toti cerebro remedia ad bib re iubent id rarum habentes s artem animae emb eli, quaecunque ea fit, hanc eandem re ordari,ic rerum impressiones conseruare Haec ille, ni non e cur tantopere deiiciat
Contrariam opinionem , quae plura intem: siensibus olgana assignat; cum eam grauissici DP,ilolophi, D Tnomasi a gnus Alber US, aliique non pauci meantur Nos ergo quasi
media inlisientes via, ut Dra plurcs nec pa ciores sensa intranos specie distino os, quam duos aer mug ita non plura pauciorave illis,qnaret duo strumenta deputamus. Sensum ergo communem statui miri in aurei tori parte cerebri,ad quam, te quaedam foramio a patent,se quae ex intectis naulia, rettim sim laetae ommeant, qxii etiam ce libri locus paul loli timidior est, atque ita ad recipietndum ex Epeditior Phantasiam vero in toto reliquo cerebro eo locamus ubi com p , sitio illa de quantate diximus , hu: portent et maxini et donea videlicet ex sicco hum: do attemperata eristit. Sed iam at et ui urgeat videri et mortam in occipitio tautum ii . quia ibi perculsos re rum cepi obliuiori quo acgpmento nox ad sententiam coi talia clam alibi vii suimus.
oecurrendum et me nou rccirco eo vir inere laesam duntaxat nari: arti quod inibi easse la resideret, quam dic sce loco. nec nat tra a
phariasia abiungi ostendimus et sed quia non
quesic aio potentiam qui ad vDam 3p-rratro aciem laedat con Unuo eandem quoad caeteras
cuni de illo priuatim a nobis sermo habere- o Dominstur, docu mus. Qigo vero ad phantasiamat conueniantinet,si spectetur secundum actus componem
di, diuidendi, discurrendi ei re singularia, quos illi concedendos esse proxima quaesti ne statue musci notum cst eam ita sumptam haudquaquam bellaisco uenite. Si item eon Phantasia
sideretur quoad actum memorandi, pro certo ora omnis.conisantia habetur, illa non omnibus brutis animali- com retere secum nec omnia loca cieatitur, ut bis quae saris marinis adhaerescant nec D mnia, qualo eo movemur, ad sedem, eri ea profecta sunt, redire consuescant: me oria vero cci eo pot: s linium data sit animi antibu .ut locum ablatitem antea sibi notum alta us rei inire niendae, aut fugie udae gratia petant. Si autem phantata expendatur quoad alios actus , qui eo competant, de quibus supra , ea in odi sunt elicere species non sensatas e sensatis .eas que inter se varie copulare dicenduin eum iactus admodum fraestantes eximiaeque notae sint, non videtinis a nobilioribus antiniantibus,et tueaceo ab iis omnibus . quae inemo istandi actus exercent. adminta rari.
verum contra superius dicta haec se ofie obitem ac
runt Aristoteles lib. I Metaph capta omnibus, anim intibus imas Inationem concedit, capite huius libri, te et .ssi. doceL sensum , ima ginationem appetitum Omnibu esse com- munia. Igitur ex intern: Ssentiendisa cultati bus non solu sensus communis uniuersis co- petit Secundo, etiam bruta delpicacissimae et naturae, ut lacertae, a P Iethendant inimicitia: quae do quidem viso homi de iugiunt migitur elicere species insensatas, ea sensati nou totis pcrfectioribus animant: bus conuet n. t Te tio, cum ascividat aua, tam lmicae admur M
207쪽
mecias suas reuertantur negarii potest a Coccurrunt. Primo. Minos est potentiam teilebete illas memo etiam xtamen non habent i cti supta suam actum, aut cognose et peoboi inctionem mediorum adfinem, quam commoti
maginationem, ut docuit Arist prox. cap. text.1 os .no erMomui a bruta, quae memoria pol
lent, imaginandi actum exercent. Ad primum botum, d cecidium imaginationem, si presseae proprie sumatur, prout de illa hoc loco egii nus eamque a phantasia perfecta minime separauimus, non omnibus brutis inmesse: si late, ut etiam lentam communem commprehendit, in cunctis reperiti ac iuxta poste B ioren hane notionem accipi ab Aristot locis in argumento citatis Ad secundum, bruta illa deletioris oditionis nequaquam elicet species insensata ex se ii satisti fugere tamen aduersariam ex instita et , qui in eis est modus quidam iudicii obscurioris, quam id , quod
belluaepe fectiores formare cosueuerunt. Ad tertium, rei teta Austorum controuersia, circa eius loci ex litationcm , de qua D Thomas,
te vidi uidere , sed illa usi seus aeotiu8
niunt, ut alibi ostendimus ergo neque hoe '.
Secundo. Iti qualibet propositione datut o L.
pula praedicat cum sta 3 iecit, quae est relatio . rationi C; sed insens neque relatiora ionis adar potes , neque ab eo percipi eum ad alio nem duntaxat, ad intellectum p. r. iue, non potest igitur in ensu dari propi sitio Ter. tio: Si sensitiva potestia discuri eret praeberet allensum propositioni a se coet sectae; atque ad
eo propositionem ipsam ira ex coni quenti suum proprium actum c Cenosceretri ei sen-lus non recipio cater lupra suum actum Pergo non discurrit. Quarto: Nulla facultas potest . discurrere, nisi cui nota suo communes illae
regulae& principia , quibus omnis discut sugio nitituri nempe dici de omni, Si diei denub
u i Egydius, Thienensis, Iandanus, Albertus, A C lo, sed haec effugiant sensas no iti. n. eu inter Ius anim
et uenoes , dicito Aristot negare apibus de for- micis imaginationem , seu phantasiam non quamlibet, sed eam, quae coniuncta est eum aptitudine ad capessendam aliquo modo di ciplinam, quae phantasia conuenit elephantis, equis, quibusdam aliis, quae docilia dicun
tur, quatenus voce hominis qua docentis an
suescunt ad faciendum aliquid i qu. tamen docilitas neque apibus, neque formicis conuenit, esto quandam veluti Reipub. formam Dserae t. minis conitent comminibus Nulla igitu si cultassensitiva potest se Tere. P istremo.accedit testimonium Alistot. hoc in lib. e. p. s. rex taxi ubi docet compositio dim huic isto nem. atque adeo Sc discuisum esse sanctio uesproprias intellectus.
jus diuidat, componam discurrat.
ARGUMENTA PARTIS Non quaerimus hoc loco de compositionemdiu ilione, qua propositiones confictu.tur ex terminis communibus, nec de discursu qui ex iis constat Planum est enim, alibi nobis dein onstratum, cognitionem uniuersalium retum non cadere in potentias orga- sno corporeo a taxas sed in solam vim intellenias, ctricem Tantum ergo in quaestionem, oe suci id mus, nam aliquis de internia se nubus propositionem ex terminis iugularibus formet, &eitca inpularia di se utrat. Di in ternis, in juam sentibus hominum, non belluatum. Nam hae operationes si sensious in sint, non eis per se competunt sed ex defium,&vicina rationis, aqua bruta longe absunt.
Igitur pro parte negat, haec argumenta ARTICvLVS , II. PROPOSITA DII FI CVL-
Quoniam probabilius iudicauimes duos
tantum ei se internos sensus et ad huius lententiae normam propolitam controuersia
diiudicabimus. Sit prima conclusio Sensus c Ummu Dis nota componit, nec diuidit, aut discultat. Haec videtur fili nata consensu auiam ctor uiri omnium , exceptis iis . qui sensum' ' Mi communem cum reliquis sensibus natuta recca et, specie confundunt. Probatur auetem ex eo, mn Q quia si internus aliquissens , ad haere munia i proin ouetur , id tantum obtinet, ut iam supra dicebamus ex defluetu intellectus, ad quem dignitate proxime accedit,i cui immediate ministrat. At sensus coni munis neque dignitate primus est inter sensus , ut ex superioribus liquet, neque intellectu immediate e hibet ministe itum , ut suo loco ostendemus. Non est igitur cur dicamus praedictas opera.tiones communi sensui tribuendas si quiliatis autem obiiciat sensum communem non ilam obseruare functiones extet notum sen- suum eorumque obiecta, sed constituere in- tet illa discrimen eaque diiudicare, vita phrius docuit Aristoteles.Unde etiam a D. Gregorio libm. Moralium, cap. g. sensus communis iudex cerebri dieitur, illis verbis; Cum nus fit iudex sensus cerebra , vi intrinsecus praesidet, permeatus tamen proprios qui que
208쪽
uti communis Theologorum, philosopho .rum doctrina statuit; ita consentaneum et , ut cogitatiua ex intellectricis potentiae consol-tio aliquid rationis adipiscatur Praesertim cisupremum inferioris naturae soleat attingeret, infimum superioris ut D. Dionysius T. cap. de
Diuinis nominibus ait. Accedit test. monium Aristotelis lib. r. Metaph. cap. t.&lib. Poster cap. vlt ubi memoriae sensi tuae ratiocinationem coet cedit,&m libro de Memoria& reminiscentia, cap. t ubi agrirmat reminiscendia istum, que m sensitiuae memoriae attLiburi esse
veluti syllogismum quo unum ex alio disquiritur. Vnde D. Thom. qui memoriam a cogitatrice disiungit, non solum cogitatrici potentiae, sed etiam memoriae praedictum discuris sum attribuit, ut constat ex iis, quae ii adit loco citat optimae pia Letis.
Obiiciet tamen aliquis: Homo, prius namotura est sensitivus ,rigam rationalis tritae sentiendi, qua intelligendi vim prius natura con sequitur;atq; prius ocione phalasi ab animio oritur, ac perficitur quam intellectus: nons test ergo phantasia ex cons ostio, defluxu ra
tio vis quae t eoma. ure mometo nondum est.
eam quam dicimus, praetogatiuam sortiri sedi 'itatis.
Occurrendum, quemadmodum rationalis aui.
mus prius natura aecipite e , quam eorporivnia tu es, ita prius natura fluere ab eo poten- .circa singularia ad illius otiue t E T ctias, quae ipsi in bael Pr, nee dependent a corpo . X quam eas, quae ab eo uondi manat nisi post coniunctionem cum materia,in quam recipiuntur: si eq; non prius natura oriri phantasia,
quam intelligendi vim. Nec refcri quod illud animae quicquid sit, a quo partiatim sumitur
gradus sensit uita antecedat natura id , a quo sumitur gradus rationalis Alia namq; est
conditio illius, cum secundum seno pendeata corpore. alia facultatum sentientium , quae cum in organo infini corporeo necessirio, tocianduria imae cum corpore unionem prae- exigant atque adeo quoad actualem emanationem po iteriores natura sunt facultatibus spiritalibus,qua ruria ortus eam copulationem minime requiti t.
nue sensus giscernit. Quare cum hoc non vi Adeatur fieri absque compositione unius eum
altero, necessario satendum videtur, communem sensum propositiones formare. Respondendum rari iudicium trifariam sum I. Primia, pto ouauissimplici potetiae cognationet attin- bal gente obetectum sibi cUnueniens , esto ipsam
'rouuaenientiam nodiscernat; quo pacto dixit
sentite elle aliquo modo iudieare.&hocinii Bea iseri Is g. visu nos diiudicare tenebi Es&Iumen: de quo etiam iudicio loquitur D. Aug. lib. Musie. capia Ter relig1one, ca. tet. sis; eum ait sensibus esse naturalia quaedam
iudicia. quibus sensibilia iudicant. De quoi tem Richaidus in L .dist et . qu. t. circa 3. piluc. in tet pretatur illud ex cap. st.bb.Iob. Nonne
auris verba diiudicat Se cndo accipitur iudicium pro cognitione it m simplici, qua tamede obieeti conuenientia , incognatio atqueCdifer men interres aliquas dignoscitur Te tio pro iudicio enunciat tuo. Qui aspositis di cimus , et iudicium tertii genetis non sit in nobis absque propositioneri uetatum tamen pti: tio secundo modo sumptum absque illa dari Talia vero eue iudicia, quae adsensum
Secunda conclusio Phantas potest ex v- Asertita
e his troque termino singolari proposita ones coaut hi ac licere . .circa singularia ad illius obiectuni cur pet tinentia discurrere. Haec est D Thomae i mas a par quaest at tu . ad s.&in opus . de Poten-
Nnega tiis ammae , capit. o. ec in secunda lecundae r irca Au arta 3. Caietati ibidem, Gregorii in I. Usitaria distinciri. quaest. i. art i Capreoli in I. dist. s. quas . Ni 3 dist.36. quaest .vnica, arr. .adu.ptinc ri .dis h. I Crius ait 3 a silii in x. qu. I..cap. Gabrielis qu. i. Prologi, at . r. Alensis p. q. ST. m. l. Carcera Cetatis a. 3Trologi, a t. r. Son rio Metaph viis erratiensis hoc in Elib. q.v. Auer cois et huius operis, commati A
, h, iratu partis obtineat, sed ex defluxuriatiouis parti- cpe,tanquam ex eoder2 fonte dimanat . eique FProx me coni I. gitur, quoad se ostienslatuae parti; unde est quod intellectus ratio iuuersa istis,ccgitatiua ratio pari: cuiatis, intellectus passivus dici ousueuit ut etiam D. Tho m. q. Si artie. 3 primae patris, hi q. de Anima, aret. Is aut maduertita habeturque e X A isto t. lib. s.
Laius operis,ca . . teri .eto. Probari autem haec
opinio ex eo potest, quia tappetitus sensitiuus in homine, ob copulationem, quam cum voluntate habet, &quia ex cadem anima Iationali or: tu et nonnihil participat Isbricatis rtio.
ARTICULUS III. SOLUTIO ARGUMENTO-rumprimi articuli. NUnc ad argumeta initio proposita respo-Adi Modeamus. Ad primu dicimus, maius quodammodo esse reflecti supta suum actum, cognoscere proportionem mediorum ad finem, quam componere&diaidere , quia cognitio illa medio tum solum competit poteuciae humanarum accionum directi:ci, qualis
209쪽
ectati tellectus et reflexio etiam praeter liberta Atem requirit exemptionem a materia , quam non habent potentia organis affixae. Alii a. me inquiunt , ut phantasia humana propter coniunctionem intellectus componit&diuidit ita non esse absurdum eidem reflexionem aliquam supra suum actum concedere. Sed prior solutio communi sententiae magis congruit. Ad secundum dicito copulam praedicaticum subiecto, formaliter sumptam , esse tela-Btionem Eandam rationis, materialiter autem esse ipsos terminos, inter se iuuertos: ut a phantasia propositio formetem sat esse percipiabilla copulam materialiter , nec oportere, ut ab eadem concipiatur relatio illa; quemadmoda nec relationes, quae consequuntur actus quosdam voluntatis , existunt in eisdem actibus, sed in intelleistu concipiente. Quicquid velites eo tus in libro primo, distin s. quaest.unica, cuius opinio alibi confutanda erit Ad tertium respondemus , ut phantasia assensum praestet alicui propositioni , non opus esse ut ipsam propositionem suumque actum formali terre expresse cognoscat cum nee se intellectus, dum propositionibus a se formiis assicotitur,
necessatio intelligat suos illos actus Nimirum sat est potentiam ferri per iudicium in obieet sta se cognitum: esto in actus ipsos cognoscendi expresse non tendat Ad quartum negandum Ad est quod affumit . Non enim necesse estptin cinia illa cognosci a potentia , quae tantum dii currit exingularibus; sed ab intellectu, qui conficit ex terminis Diuerta ibus syllogis mos, ad quos regu lae lae, communia prin cipia spectat. Ad ultimum .dic Aristotelis en ad viii. tentiam eo loco tantum esse soli intellectui naum. per se conue nile compositionem, diui Isonem aediscutsum. Quod non obstar, quominus idem in gradu aliquo inferiori competat, etiam phant assi non per se, sed ob coniunctionem cum intellectu Ex qua etiam tolutione Phantasi colliges no esse cur phantasia homiliis distin homini, guatur specie ab equi phantasiare quia cum e non d iusmodi operationes non et se , ac per id sui a quod est proprium sensitiuae partisti sed ex ac-phanta cidenteu, alterius beneficio ei competa ut bruti. nequaquam inde naturae distinctio rite arguitur, tanimaduertit D. Thomas prima parte, quaest.28. acti cul. . in responsione ad c argu
A P. IV.DEa anima autem eaparte . qua cogno cit, at Tertiti
rabitu magnitudine, sed ratione considerandum ine preti, etiam differentiam habet quoque acto tandemst inteligere. Mistietur ipsum intel- reae t. ligerem, visentire, M itati quoddam erit ab ipso in igibili, aut aliquid aliudiale C ea euci
tete. Spotentia talem sed non illam esse es militudinemsubire eumsens. ut quemadmodumstabet adsensibiliasent sese habeat ad intelligi
bilia int E. Hus d quare necesse est ipsum, cum Teri .
uniuersa intelligat, nou mi um esse cut Anaxm ieem oras dixit visuparet, ais vincat,a est, ut eos noscat, is percipiat alieuum ames eum apparet iuxta prohibet atyssus t. aeuosit, ut mi vi ami
AR abes tertii libri principium hine fecere: Graeci vero Interpretes tellio ab hinc capite, quorum nos secuti fuimus sectionem. Pol quam igitur Arist de sensiti uis animae potentiis tam extrinis, quam internis differuit, nunc ad aliam de anima consideratione. qi a multo sublimioteu, ascendit. Ait vero agendum sibi de ea animae parie, quae eo gnoscit, S sapit, hoc est, de intelle,ctu de quod tuo proponit explicanda Alterum est , quo pacto a caeteris animae potentiis distinguatur.Alicrum quomodo fiat intellectio. De Uima autem eas arte. Philoponias per animae partem significari putat animam intellecti, Sitiat ruam, quae ei pars id est, decies quaedam animae. Simplicius, Themistius , mus Tho-Mnem amasse alitu quorum interpretatio germanior est, perpa item designari inquiunt animae a nima in te taliam, seu potentiam , quae citantellectus , per quem anima intelligit , sapit. De hoc D Arist.
210쪽
e m gdes, da sunt Philoponus dimplicius aluui AristU iberi duo illa dein iis et ' Puta ita vitti rapi te velit,quorum primum sit, antelem haece verbis suum hanci Melligit de imi lomissi in pletum discrepantia ,huius Ioel sententia est videtur, quonia, Vbet seriti tes sunt enim valde e nata luemadmodum senu est. Aut si ' his voeat quidpiam aliud tale est; ita intelligeret Nec enim aliquod horum passio
Cum in Tctus omnia intelligat, esse inpo adibilium imagines.&msqeto dammodo dommetri Namsi quid eorum esset, percipe morari non poli et ;quia vicum a te numquid est inpore ,
reotiae cognitionem, iam alibi in hoc opere fuit a DUbis desar tum,
im audissonumpos magnoisonos. pi non videt,ata, odoratu non olfacit, sivEhementes coloreI, a sodores At intelle alia viae inteiridi i intellecta,mn
oue in ora,finmitium enim non ea sim corpor M intellectis ab eodem est preabis.. Detitur. Ex eo quod intellectusne in i poten 1