장음표시 사용
271쪽
si IN LIB. III ARIST DE ANIMA. it
IAh re inatio igitur. 'egredi us ad declarandum primum prmcipium motus in bomitii bu,. .. . . aitque esse rati Quem deliberantem, quae solis animalibus iudicio, intellig ntiariae iiii 5, , is in uertit clura consultare quidnam fugiendum amandum e sit, opus est altio iis ordinis, qu
hoc est, iecundum accellam alid quod praecellent us est, diiudicari solet Unde planum eli, inquit rationem deliberantem e plurib. unum facere quarenus unum caeteris anteponit Namq e tribus, ques illi offerunt,alierum rei cri, alter ut mensura utitur, tertium approbat amplecti tuique . Atque haec causa est cur brutis non conueratat opinari. quia licet habeant phantasiam Leutu non non tamen uti possunt syllogismo per quem vovi alteri praeferendum concludant. Cuti mi incis autem inretatim Monet irarer dum deliberationem rat: onis ab inferiori appetitu opinari. vinci quanquam deliberationis vis se apte natura infiriorem appetitum regit, ac mouet sicuti&incce estimo tu superiores globi subiectas sibi sphaera circumvehunt, quae mouendi ratio maxime ordinata est, eum natura poscat, ut 1 Q fi ua altioribus pateant, eorumque vim mimpe rium sequantur.
A P. XII. NM . ei igitur omne quod vivit. animam se
habst, nutriendi vim haberea ortu, erea Dratia Acue usque ad interitum , corruptis ne missuam: necessera enim om ne quodect, ortum, arer
tronem, S tum decretionem habere qua quidem, vipatet , sine nutrietiamfrixuqueunt. Nerasse es igitur me thuiqua accrescum, at . crescunt, inesse Arentiam nutriendi At non in Ter omnibm viventibus necesse, ensum esses clanimneti eapassumiuium habere, quortim corpiscetis a b x, quaque nais Memmeri rmarum sunt
susceptina: neis ripotest visim hocseos animachum quicquam in rerumfit ratione a Avimat autem necesse cj ensum habere, sivita aettsi
stra natu nam uniuersa que natura conficiuntur,rrati uni alicuitu , aut sunrea, eorum,atia alicui Mea asiunt. Mi gitur coram, quod habet
sane Sion ad uum promisceretur, perueniret nem , quem quidem vis esse natura constat Stio namquepacto nutrietur' mobilibu enim Gesuutrimentum in eo lico, usi sunt orta, quo, utriri possunt se apte natura es Fieri
COPITIS DUODECIMI EXI VI NOTIO.
Comparat hoc capite inter se facultates animae, ut pateat quem ordinem inter se habeat, ciue: neeessaliae, quaeue utiles tantum sint Statuit igitur dia is conclusiores, qua ruptior ita se ha-Omve vi bet; omne uiuens quandiu vivit, vegetandi, seu nutriendi facultate pollet sensu vero sol ea uiuens nuti - mantes indigenr. Hanc quoad priorem partem suadet, quia necesse est quodlibet vinendi facul augescere. tum stare, postremo imminui, id est, quia oportet ut ad perfectionem acinitudinis rate esse assequendam moueatur,&ea obtenta aliquantulum consis at, ac tandem urgente senti in dete-
praeditum. iustuati Quod non nisi interuentu nutritio uis fit Quoad posteriorem vero partem, quia eo Sota anima pora non persecte composita, ut plantae,in quibuSte irae concretio nimis dominatur neci ueunt
teli Miffera habere tactum , qui omnium sensuum primus, ac reliquorum fundamentum est si quidem sen u. crus mediocritatem quandam erigit,& nonnullam euocationem a materia ut formassensib les recipiat. Ammalta Anima autem Decunda onclusio: Omnia animalia taetu gustu,qui tactus quidam est, praedit aiunt. Hanc probat , quia in natura nihil temere accidit sed omnia ad aliquem finems 'rata utendunt, qua rean: malia, quae loco mouentur, necessario progi ediendi racultatem ob inuem p. I. re sciem obtinebunt, utique ad salutaria consectanda Scceclinanda nollia atqui hoc praestate non possunt,
272쪽
u iustu praedita essent imbent igitur hos duos sensus Quod quis obiiciar, obiecti eonchylia q*τs '' ii . . , tum egere facultate loeomotici quia alimen um Diluti
Fieri autem nequit, ut corporum quicqvim bati, atque ortum, animam quidem habeat, diser nentemssi mentem sensu autem vacet. Cur enim non habebit aut enim anime aut corpori id ipsum melicuerst. At neutri videatur melius esse illanam i ob hae non intelli 'st magis illud autem noobi immet persisset. Nuta igitur, uti dixi mi et exl. 1. nou immobile corpres habet animam absquesensu.
Atqui sit enum habet, necesse Hipsum vel implex corpies, vel mi tam esse. Sediri non potesi, ut si si lax no enim tactum habebit. At huncsen sum, ne se necesse eus, quod quidem ex hisce per Tert cr.
I tuum euaue e potes cita latim animai creueco te sit animatum corpue' omne tangibilest, tangibile autemsi id quod e Usensibiti a SN n cesse redi animali corpi habeat sentiendi tangendos debeat ipsum animal conteruari Carari namque en a per alia saaedam externasen
autem,nisi insum habeat, non ole it atra quidefugere, alia autem capere Suaas ita sit. sse iis ora tot et , uti stim animal eon eruet tir aeti apropter egusim . quasi iacim, siquidam ei renim a
limentis suem alimentu corpiues P, qtied taciti percipitur antidautem color Sodor nonnu exl. 6 .rrtant, nec accreti inem decretionemve facilini.
Quare necisse est ipsum rusum tactum quendam
et ui rgit angibliti ac nutritiua ess,e m. Hi igitur seni necessari sunt animali ora pressi- euum inen posse visitani mala bisue ac u. At aeteri sensti boni sunt aratra uirano iam generi, non culti tam malium sine vilo discrimina sed cuidam vegradienti, necesse est, ni nam si Oos ruari debeat nonsolam tangεndo, sedem in metiam sentiret sumspcrte . v a quidem erit, si Text.per externum sentire medium, si hocpacto, ut a sensibili quinem medium, ab hoc aratem ipsum a-riatur , ac moueatur. Nam ut in mollia locum m commodato feri se . . eum peramus a sititur diri n. i. nam . metiens pe tecterendum 'edendose facit, ut illudpellat id, quod receps Oct illud sp
Fieri autem nequit siceret aliquis gradientias intellectri civi assecta sint posse peream Fieri ne- iucundum ac molestum diiudicate atque adeo non indigere senta. Respondet fieri non posse, quit vix ullum corpus meMtem Mabeat, S sentiendi facultate nou polleat, quia alioqui talis animae .corpios L corporis eat men-
273쪽
e --qu Gm M. Iterum suadet laetam&gustum omnibus inesse animaritibus nonii, uditum, aspi urn, olfactum: qui animali non dantur ob necessitatem L-
t Iirmum competunt. Quae oropressi
Undeeorum obiecta prius mediunt extetnom miti m et omni Dus animantie,us nam eius sit necesi simi , ubi in hoc obrepo
P. XIII. animis usi sim, Uncum , quam aut
siquemn , alit aereum. Nam Iulis Maliud abs s
tactas rei petest bovis enim animata omni tetendo ensum mirum efficit, Sper med ara tactu in tangendo sensibilia Ma,emisisti . Here, hoc omine nuncupatur Athra se ia uum infrumem tactu senti tramenper adiudmediumsntium: at me iactet persi Tum sis sentire videtur Sutius incintur, ut nutam talium eomentorum cortis strumam At vero mi erraum esse potest tact-n veluti mediocritas est omnium tangitatare et Urumentum ipsim noue modo terra die em
274쪽
CAPITI DECI MI TERTII EXPLANA Tro.
Epetit illustiatq; hoc capite duplice in conclusionem .Piima est, nullum animal esse corpuasiimpler,aut uno elemento constanc sed ea Qmnium permistione concretum. Hanc pro ema omnibus animai uibus comperit sensitiuum ractus. qaod simplici elemento constate
non poteli, cum mediocritatem temperationem exigat, quae in compostis damarat visi tui. Vnde ea, quae certistri materia nimis abundan , seu su carent,etsi vegetentur. sicuti plantat,&his vicinia, coenataue, ut capilli&ossa.
Hae eum rasint. Pecunda concluso est; Animal tactu destructo statim interire Hanes nadet quia nihil magis animantibus necessarium est, quam laiusmodi sensus, cum reIi qui dati eie
et inta natura, ut melius, commodius possint vivere, siue adornatum&meliore notam Araque ex praedicta tactus necessitate fit , rexuperantia obiecti tangibilis per se cortum patani mi ouateuus dissoluit temperiem tactas; exuperantia vero reliquorum sensibilium non nisi ex accidenti; cum videlicet tactiles qualitares pariter inuehit . quarti mercessus non olum eius meditensa um instrumenta, sed ipsum quoque organuvi penitus labefactat.
m ttacidisset uit , expendenda a nobis hoc loco sunt. Atquem prunas quaesti enim propositam de eo tantum appetita excit mus, qui cognitic ne insequitur. Constat enim praeter appetitum sentitiuum d intellectivum, alium quo in dati tam animaris, quam in animatis rebus communem , quem naturalem poeant, qui inihil est alii id , namine linam i, uua,numquodque D Ulla praeeun et te noctati , fertur in id , quod sibi conueniens
qua de re legem Dionysi . captae Diu in no-m: n. D. Thomam in quaestioniblis de Uetita
te, quaest. et s. arti c. i I. at quaest. S. a L. I. M. T. E. Dii es' .art. t. Quod igitur appet tus et
iam hac li initatione lamptes noti ree e dic petitatur Inhelitio uni intellecti eum lice rationibus videtur ostenci Potentiae di-intiquunt ueti et octie Cranat qui hi di o appetitus in idem obiecturn feruntur, non sun te, Ligo potentiae diueis . Proba cur minor quia v- terque est inelinat o insutim bouum , eoque adepto similiter delectatio iteria capit Secsndo, si ut apprehensiouem sequit ut appetitio; a appetritionem mo io ad locum sed Laeui tas loco mouens non est diaersa inita, quera tioue carenti&quae ratione praedita sunt go nec facultas appetens. Tertio, Vis co noscens nec appetrius sedi sitiuus est, nec intellectivus: Ulainen est appetitus: ergo diuisio illa Monesti 'rfecta Probatur minor, qua per turbationes , et passones animae sunt propriae spetitus, tamen hae ad cognoscetem vim speetant nam ae titudo, teste Ciceron Tusculanarum quaestionum, de fiditur Opinio recens mali praesentis in a o demittico ut rabio animo reeium effeta detur Laetitia opinio recens boni praesentis in quo offerri rectum censerat Metus opinio impendentis mali Denique unaquaeque caeterarurn a sectionum dicit ut opinio , siue existimatio, qUae, ut planum est. non nisi ad potentiam cogo tricem spe stat Adde quod auctore D. Augustino libria de Trinit. cap. ita serpens, at primis parentibus pec ea turn suasit adumbra. bat, significabatur appetitum feci sitiuum; at persuadere ad vim cognoscentem petii nec Quarto admiratio&tisus sunt a Deliones alicuius appetitusti sed non intellecti ui , aut sensitivi. ergo alterius Quare ex una patre videntur plates distinguendi appetitus, ex alia
Asserendum tarde est cum Aristotele hoc , ac
in libro, carite II. texi I . Hibro primo ita se M ignorum moralium , capite decim, septimore communi scolaum: losophorum . duplicem in nobis dari appetitum; num intellecticium , qui kidelicet intellectus notitiam sequi ruc, dicit utque voluntas. alterum sensitiuum , quem praeit intercisensus cognitio. Probatur autem haec assertio Primum quod ad appetitum intellectivum, quia constat appeti a nobis res pili cales de communes , in quas organi corporei faculiate seri non pota sumus; cum haec ea tantum prosequiitur, quae
phantasia obiicit phantasia vero nec spiritalia , nee uniuersalia obiecta pracipit. Quare neces Lario danda in nobis erit aliqua vis appetens, quae ductu intel Iectricis coenitionis Inoueatur, haec autem est voluntas Deinde oeptae tet hanc alius si appetit,as, nempe senti-I et tu Us.
275쪽
s, IN III LIB ARIST DE ANIMA. no
suo. qui in sola singularia sensibilia tendat, Secundo differunt, quia actiones vo unia
sca detur; quia videmus brutas animantes salutati aco sectari,&deci nare noxia, quae functiones haud dubie ab appetitu manant. ine severo uobis do modo superiorem illum, sed etiam hune infestorem appetitu , planum est. tum quia naturam sensitivam commune habem tuscum belluis; proindeque si illis, etiam nobis haec facultas competet; tum quia, ut Arist. ea. Io argumentabat ut, expetimur In nobis simul unius eius emque rei appetitionem hiema et uni suspendere nisi id sit summum bo tis sunt simplicitet libetae, appetitus aut essen.
sit mi non nisi ad uni brata, ladam, imper fecta libertate, commi unicata aliunde, vi. delicet ob coniunc io tecum voluntne; qualib itatem proinde appetitus inferior in solo homine sortituere non in brutis animatu but quaeuon sponte, sed naturae impetu . ac reces state operantur. Itaque T. praeses tiar clie o.
integrum voluntati est nolle aut velle, vel 1l hfagana; cum verbi grata appetitus aliquod
bonum delectabile appetit,voluntas autem id ipsum repudiat , tam surgentem alia ex patieetius appetita onem cohibet; qui actus cum ab eadem potentia elici nequeant, euidens est virgumentum duplicem insidete uobis appetitum, a quo illi mane M. Quod aut e praedicti appetitus natura specieq; distinguantur. facile ex dictis colligi ponum clare visum quod rea ad se rapit, vivo Hi luntas appetitionis&amoris actum neutiquae . inhibete queat at brutorum at petrius, quan ti,
diu ei phantasia rem ut iucundam ha . Retten Meaciam odiicit, ne cellatio In eam tercurii ditaque tis bruta, ut D. Damasse nas ab . t. Fidei orthod. cap. inquit, potius agunt ut, quam agunt. Adverte tamen quosdam elle actus voluntatis, quos Theologi vocant primo primos qui tetri, tun/quia vend: c.ant Obie . ad Iuris . N. m. tame ut Donnisi praeeunte cognitione exer volutas fertur in bonum, tam uniuersale, qua fingat res tam materiae onere L Um, quam materiae expers infelior autem appetitus in singulare ac materiale bonu dataxat. Item quia voluntas est vis immaterialis appetitus vero sensitiuus iacultas corporea Quac vero huiu modi sart in eandem specifica naturam conuenire ne I eunt Nec obstat quod Atist loco
proxime citato,i ex .s scripsit, has potentias es Te numquid, numero aut edistingui. Nihil inlis inanim substantia insidesta appetitus si enim aliudiis verbis indicare voluit
ceantur: quia tarn en non liberum , sed subiutum , ac necessatium rationis iudicium sciaquuntur, liberi non sunt, neque in nostra potestate eit eos susperidere,qaod sim iliter dic dum est de iis, quos pueri lamen e I. Acca teri, quibus rationis usus impeditus est ad nilni strant Sed hos aliquid obliti et libertati; nonnulli putant, qua de re alibi. Tertio, Voluntas est potenetia imit a terra- Dilutio quam
ea unae commune n geneticam uectatio
nem sortir ; nec tamen unam esse alteram, sed duas te ipsa numerari
SVnt autem tmerbos duos appetitus varia
discrimina Nam primum voluntas tarionisdustum sequitur, appetitassensitiuus imaginationem, siue phantasiam. Sed obiiciet adquis hoc modo: Interdum voliantas conriara. tionis con filium iucunda sequitur, alutaria declinat, maxime vero cum metus, cupidita g. caeteraeque perturbationes, quasi venti tem Fpestates ommouent:tunc enim piceis absco-dita nimbis nec radios fundit ratio, nec vela gubernat; igitur non recte diximus, voluntatem sequ: ductum rationis. Respondendum, etsi voluntas non semper sese ad virtutis normam compona ,&T ct rationis consilium ampletatatur, temper tamen sequi racioriem,
id est, id, quod ipsi intellectus proponit; si quidem, ut Diuus Augustinui b. t. de Trinitate, capite I. air, nihil volia iam, quin cognt tam , siti uas est facula a corporea inhaeren in materia; quo fit ut voluntas reflectatu supra uosaia us, quia vult se velle: appetitus vero sensiti. uus non iter quemadmodum.&alibi de intellectuli internis sensibus diccbamus: si rami. ini UN.
conuertere supra seipsunt potest: hi aut e ni in i r me videlicet altioris negotii est haec recipro
catio, quam via re materiali fieri queat. Q U TLO, UOsuntas, uti inimus, fert ut i m. in agillaria, quam incommunia: tam cra, quae materia vacant, quam quae in materi iam sunt demersa appetitus autem se 'li suu in singularia&materialia tantummcciori patet hoc extir, quae ante disseruimus ope tus nim sensitiuus cum ore ano corpore ori haere at, nequir ultra lingularitaten coneret on: m ue materiae sese attollere, fictati uestet gina
tio, quam praeeuntem sequeti UT.
QUI voluntas petie, ac naturali ordi se
nemo et appetitum sensitiuum , iuxta illud, Genes. . Subter te erit appetur a talus, hi dominaberis illius , quod trifalia praestat vo-lUnLIS; uno modo intercientu notitiae ei siti. Dilisua , impetat do videlicet iens it Itorno Armo et
ea apprehendat, qciae hunc i tumue astectum sic Um in appetii cocti mouere queastri verbigra et, tia ut de molle cogi. et Tio em ex e tan, rare dum, vel de re iucunc ad cupiditat m. Scrum c uado , ni ucsan Ioimm di Ite ipsi appetitur ut circa obiectum ei propositi eliciat, conta
276쪽
et tu se ut Tametsi appetitiis non semper
antati obtempetat sedetanterdum L nul
la hist illud D Pauli ad Romanos : Vidim
ini mentis . Cuius rei causam explicat Deth. I. p CSi. artricto austo celei Politicorum q*'A definitiones non est e pera pateticas, sed
pore abiuncta te ipsam loco mouet Quicquid vero de priori vittat sentiendum sit , quod iam al: b exposuimus . saltem liane pol et Io-iem constat diuellam esse specie ab ea , qua bellui conuenit, cum spiritale, materiale in specificam naturam conuenire nequeant. Ita ciuem tuor proposuio salia est. Ad tertium respodem usu illas perturbatio Adter: a.
sed ei ciues, qui nonnunquam renuuar. 3rtio, mouet voluntas, ut quidam volunt, appetitum perdes um quendam,sive redundan-
tram; cum scilicet xacrimonia actas volen
tatis redundat in appetit sensimo consimilis motio cita eandem rem ob coniunctionem, ordinem, quem hae duae potentiae; te se habent. Quin,'ro non se, tum voluntas appetitum
decretis Hippoetatis,&Platonis, nec a nobis Eri tur probari, nisi ita intelligantur, ut verbi causa, muro aenitudo, seu itistitia definia rur opinio reces Neam o-
n ali prcsentis , id est os et o animi otia ex ubmir . et mensionem iri eoi die. Sinxi
I. titia opinio recens boni prae sentis. Id est a V V . ni mi affectio nata ex cogo mone praetemtis
ortino tax cano, Da gutumiri siet de Civit Dei cap. Quod vero is ectat ad simili-
aptaei et, ni metrum,' ia in V 'i tris re oeccatum suasit, Laaptiis activis ordinatis, ea, quiuuntue realem n--em respicit, excitat eas quae circa paridicula, res fines versantur, vitam in naturalibus, qua inpoliticis redus videt re est a corpor accelestia, quae communem sublunatas mUndico- seruaronem procurant ei elit inferio Iacorpora quorum unum icto Hq. propra si cier, atq: in diuidui tutela,ac a luce quaeri; Sc Rex
pens Euae. Eu Adamo peccatum ualit, ita ap petitus sensitiuus rationem in Dorem, arro inferior superiorem ad voluptatis consentum pertrahit, quod tamen appetitus non Deltaddictis rationibus; id enim intellectr cis Eacultatis est sed quia vehemens illius Sectio interdum mentis arcem occupat; et rcitque intellectus a mi lectendum este iudicet, quod
bit Dynastas acci rata tum praefectos impetrota innae et, qui ruet an iis, quos sibi sub tectos habent, tegiminis curam impetet ant: ob: e tua rem volu tatis et bonum, iacti iis in commitate, siue in tota sua ampl. t dine, 'tae ibi ruero otentia tendit in altar uod is nuria particula es leonueni L. in i r. v. . uota licerit excitare at quias ctentias ad suos actus prae- te quam vites a salinae vegetantis, quacioitrodem non rato accidit,ut prout quis calficitur secundum appetitam, at de te praesenti iudicet, ut testant ut illa A tistotelis vel ba lib. g thicorum cap. . Ac vir quidem bono id bonum, quod, et bonu est, improbo. quod occurrit, videtur: ut corporibus probe affectis sa Iubria sunt ea, quae te vela sunt eiusmodi, quae autem in morbis sunt, alia Ex dictis patetaeon collini ex praedicta inter appetitiam, se pen.
imperio non subdant ut His adde potentiam L tem similitudine , appetitum esse vim eo gai- - motivam , cui aetumi es iniex et ceti cor tricem cum appetitus non suadet Vrmien-
Nuaepiat mi articuli argumenta diluamus
Adpsimum concessa maiori plosos tione, ne auda si miluor, ad ela, pio datione qui ad ..enuam sit. patet ex dictis Ad te cundum ad mictanda est maior ad minorem dicta dum in holmae duplicerni cle facultatem
ARTICULvS V. DISSOLVITUR PRIOR PARS
quarti argumenti, agiturque de admirario C.
O Ccasione ultimi argumenti eo tum qua vindetr ptimo articulo proposuimus , disseren ueniat a dum nobis hoc loco erit det admiratione Wmiratio. risu, etorum saei e n philosophorum scholis Lege Aram
fit mentio At quod ad primuim tria et cui I. Metrum Cadmiramur, occuri: tibi ectum aliquod Intia r D Oam
277쪽
petri ne uti l . vicia quas cel psim Lunae aspicit,
ta, uti S. qec tu, cdusam i vel cum aliquid sis
ei. . d. v x xi e Se i sciamus tamen pere uimi ad Zi diuinar, hi uti cognitio, Si eius in operando is t. t. modus, excedit cap. si nostri intellectius. Ter Mi acherio datur sma fixi quaedam mentis, id est, ab admi D, P tenda consideratio talis te cum is et atriis his stention canimi. Si autem petas inq onam menaee Tm proprie admiratio consistat. Respon-pe uor cmus videri conlittere in illa fixion mentis
rebatio coorioland sta spe usionem; licet praeter igno- e. si ii iis rationet superius cxplicaram, annexam inter mentum dum habeat inquisicionem latentis causata velaione, eon Coraditi nisi aucci cum antiae , quae ad rem
is, auri spe nec inde enim est quod philosophia ab
sisse . admi a longor umh buisse dicitur, nimiruis au Mi quia intuiti sunt homines effecta quo tu eau
tra, initia faece, dum eiusmodi causas in Hiisis Hi hoc onini ad ta
phiae initia a-xe, dum ius modi causas indagaruor.quod diati ad non est aliud, quam philosophatuve obiicies tamen non videri obiectum admirationis recte constitui aliquid nouum,&insolitum; quia in Christo Setuat ore noli: o fuit admiratio: isiquidem. vi consitate cap.T Mattha , miratus est Centurio vis fidem sextam n Christo nihil nouum, occultumue acci
Hui obiectioni occultendum, licet Chii sto secundu alios modos multiplicis scientiari
quam habeba non potuerit ei Dat quid no uum spotuisse tamen e Sese indum tentiam expers me utalem, qua id, quod ii ipsi alioqui erat notum, experImento comperiebari atque hoe pacto fuisse in eo admiratione. Iuno
se est, ob id potassimum Chri stus at umpsit, ut nobis mirandum est et igniticat et, quod et-aam ipse admuabat ut, ut annotauit D. Thomy.parr. quaestione Is ait. 8 er Diuo Auctus inor supersi es. Contra Manich os.
His ita eonstitutis respondendum est ad n
priorem partem arguet enit, cuius gratia haec disputavimus, adm rationem neque ad vo-Iuntatem neq; ad appeti iam sensit Luum pra-rinere, sed ad intellectumor ex dictis constat Nequeo incit quod D. Drma se lib. et Fideio
thodoxae cap. s. definiit admirationem ex ea ima narione venementi, metus vero affectio est appetitus et si in psit enim eo loco ad ni irationem paulo latius, sicuti A: istot Ethacca . . cum ait agri animum non esse admirabundcti vel dieito admirationem pro Lpterea C timorem , quia admirans rei no- insolitae magnitudine oppressius considerationem tamet. ac refugit, M. ThomsI. 2 SV a st Iar .a t. At dicet aliquis: qui fieri pollit, ut qui admiratur, considerationem fu,
tione orta est Respondet eodem Ioeo Th
admirabundum refuget ean presenti eo ec rationem tu die atticem, id est, non audere Iesit iudidiua de eo , cuius admiratione tenetur , quia sententiae se ae defecaum,&et tot emtam eis dii quirere tamen , unda eare ut pol te arean specta, iudicet, atque hoc modo admirationem principium esse philosopha u. di; ut paulo ante diximus
Quaeri etiam solet, cum adrnitatio eo ni uti Cti, ctam trabeata orantiam, qui fiat ut doce mus L Aristo t. Rhetor cap.ri admiratio delecta noni causa sic Huic quaestioni respondet D.
Thomas L qu. E. art. S. hisce verb: s. Est admi racio desiderrum quod am sciendi et quod in homine contingit hoc quod videt effectum.&rgo ora causa, vel etiam ex hoe o,
causa talis inta excedit cognitionem, 2
facultatem psius, Video admiratio est usa detrectationis, in quantum habet adiunctam spem eonsequendi multionem eius . quod bilia ut de Iectabilia. sicut quae sunt rara, Momnes repraesentationes rerum etiam,quae mst non sunt delectabi ; gaudet en matri Inain collatione mus ad alterum, quia conferte unum altera est proprius , comatura Issa-ctus rationis ut Philosopbus dicit in sua pomtaca propcc rhoc criam liberara amaenis periculis magis est deli habile, quia est ad murabitet ut dicitura prim Rire tori borum e M O. Thortia tu id , admirationem consitu. D. V. tuiti desiderio se tenui . quod tamen suo tu i manus Probauimus; etsi tortallic non muli phthua referat, hoc di an illud dixeris Iuxta hanc Thomae sententiam dicendum erit, adrnira-ronem formaliter Vettinere ad appetitum in tellectivum , licetina: stigatio aulae illam concomitans spectet ad vim intelligendi
ARTICVLvS VI DILUTIO ALTERI S PARTIS
e usdem argumenti, dissutatis deris :VEniamus nunc ad alteram esu Mem am
gum eati partem, quae discutieno inobis sm sic, a laq; ad eum atti
Hulosophos non parum ereret et , de quaestv illud Cieeronis secundo de Orator P. Ouid c Cicit
quomodo existat, atque ita repente erumpat
odo simul latera, os, venas, via Itum, culos occupet, viderit emocritus. Neque enim ad hunc termonem hoc pertinet, Se si petiti urier,
ne stare me tamen id oni pudete , quod his ille Inl
278쪽
argiri iam quandam , concinnitat cm admis, seu personatis repraesentantur, set trae ea quaedam subito, ac concinno quodam cissu tacta , siquis elegauri glestu&quasi pranum et os incedens in lutum cadat. Vis itur autem sus hoc inodo. Osterenteo u
ARTICULUS I. STI PARTEM AFFIRMATIVAM
rvere, qui voluntatem,&intellecteticem po Consulas
sophorum commune placitum, aientium, species esse tanquam numeros, quia vid licet, ut uatem. duo numeri nitatibus pares ei nequeunt, sed quilibet caeter Ismaro , minorve est ita. gna oue sanguinis et seruescensis, revitatium
stratuum fit diffusio , ad quam muscutarum thoracis ac praesertam diaphragmatis motus sequitur Cest vero di aphragma membranula
Quaedam pallim cornea, partim Leruosa, praecordia a visceribus dis ungens, quam Aristoteles tertio de partibus ammatium c I succincturam vocat, eiusq; munus esse putat, impe- iovem tenduntur si nul mu bellarum potentiarum in te habet sed de ea, damnveniti species non possunt, quatum v na dignitate naturae alteri par si Nec nobis aduersatur D. Augusta ib. I de Trinit. cap. II. cum ait memoriam, intelligentiam xvolun talem vicem sibi aequales esse. Non enim id i
sculi qui lateribus buceae sunt, gestutq; iucoris fit, qui risu vocatur quo animi gaudium I rin Selaetitiae 1 primitur. Eritigit ut causae testis, Vsus prin palis quidem anima; in lirum elua- umen ria appetitus , dc vi tu motuin exetquen I, li ri . m sque est usio sangulos hspiritu , qui tantqua uamea imbi lones rises fietis gaudii seuitatura expi catio et forma ipsa oris, 'ficieinitur deductio. Ita vero hunc in modum risus deno naue utura, .Egidius, Gabriel Maior, Argen-n insolet Risus est concitatior quidam animi tinas in distinc . sva reo as apud Capte quam ex parte sub ecti omnes sortiuntur: quq haud dubie par est, eum oraues in eadem animae substantia, ut in subiecto haereant. Hi se go omissis. Henricus quod lib. I qu. I . Scotusti distinctia'. q. eiusque magistere ex an de Alensis, pari. qtiaest So membro petimo, kquarta partie quaest et membris ait A. Alia bellus Ma nus in diit in I quaest i . D. Bo exue iucunda motus ad Oceptum tus gaU- diu et explican em quo thoraci, de ori renu
a r Sunt autem quidam ad ii mi toc ues, alii Drei seueri. Nam cum obiectum ris rei res nouar ard . ii, quibus qui S libet nouum videtur,ur pueri, A plebs ex causi hac facile rident, ut cita senes, philosophi Dem quia obieetiam itus
est res iucunda, et laeta, ducuntur assidue in i sum ii. qui scis pie ingeni et Lilarit , sucificale, Esere si solent, qui piu imiani habent sanguinea: elicum dulcem, non b liosum, aut melancholicum.
auae se aegratia haec praesati sumes, dicendum est ri is,3 sum quoad gaudium in delectationem, eua ti, ouo illo significatur, pertinere ad vitum libet ap- petitum et quia gaudium proprie in voluntate, stentia delectatao, etiam inferiori asperitu e cruditu set D quoad ipsam vero otis elisae et diductionem, vivere in ea risus Mima iter consistit immedat eo x et an cultate motum eae eqc entc. sic UT ad eam, ut oximum illius effectum specta-
Pro volanlumini distini'. i. euaest ri Ocbamus ibidem quaeli. r. ad secundum princiale, aliiq; nonnulli arbitrantur voluntatem nobiliorem se intellecta. Qirae opin o neque paucis, neqUeleuibus innititur argu Vititis, , se nimirum. Ea solentia naturae dignitate alteri praestat, cuius habitus actus, ta obiecta nobiliora sunt; sed ita se habet voluntas , es igitur nobilior quam intellectus. Misior propositio conspicua est: a Sumptae membratim ostenditu Laesar pr psimum quoad habitus. quia ut D Augustin si 'mia libri . de linitate cap. i. At illo te libris i et Ethicorum cap. I. Inquiunt, sapientia est proe b. Nstantissimus omnium habituum , qui ad in nobilitare
Tellectum pertinetae at charitas, quae est habi O tas voluntatis tum sapientiae, trini caeterIS Z-nimae ornamentis, ac donis excellit, ut testa tui non solum idern Doctor Is de Trinit cap. 33.sed etiam D Paulus prfniae ad Corinth. Is . ad Coloss ;. Item quia Diionysus P. cor estis Hierare hiae choros Angelorum di- eiciatis ordine componens in supremo loco statuit S raphinos, qui acharitate nome ha-hent, infra eos Cherubinos, quia scie uicia
Deluce, quod voluntaris actiones melioris
279쪽
AT e notae sint, ostendimus; quia perfectius est mo nosthisira uere, quam moueri; voluntas au em, ut supra ol Lendimus, docetq; D. Anselmus de conceptu Virginis cap. tanquam Regina mouet caeteras potentias mira banc , atq; illam partem pro arbitrio suo fleetii solaque de se pronunciat; te, olo, Sic iubeo Sat pro ratione voluntas Et vero neque ipsa ratio dominium voluntatis subterfugit, cum eius duc ua unare ad aliam cogitationem transferat Vnde D. Bernardus ins bio de libero arbitrio ratio--im . Primae 3
ARTICVLVS II. CONCLUDI TVR INTELLECTI Ii
voluntate nobi orem esse simule, acersa rie partu argumenta tor
LIcet ea opinio pro qua pes rimo alticulo
disseruimus, a cito dum it veritimilis nos tamen contrariam ut veriorem, ac perip teticae doctrinae magis consentaneam moleas
x cc firmi nem pedisse quam voluntatis appellat Secun mur cum D Thirma tum a iis o is ti m .p
do probatur idem assumptum, quia id, quod possidentem simpliciter bonum reddit, optabilius est eo, q, non redd: simpliciter bonum: at amore, qui es taetus voluntatis ddi urhomo simplicite bonus, non autem c Rnltione, quae est actus in t llechusa tenim D. August. it. de Civit. Dei, cap. 18. sapienter ait, Vir bonus non dicitur, qui scit id , quod bonum ell, sed qui diligit unde concludit mino. minibus, qui te ciea ignant, magis amar amo- . rem ipsum. s. Consi Rursus idem suadetur , quia in iis bonis. quorum unum in alio non continetur, id habetur praestantiu , cuius o positum peius est, ut docet regula illa Topi ea ex Aristote l. lib. . Et hic. cap. io Ea sunt meliora, quorum corrumpentia deteriora sunt oppositum vero amoris peius est, magi ite hirgiendum , quam oppositum cognitionis, vis tet in odio Dei, heiusdem ista oratione et quippe multo dete-
ureta PQ 'oc e mutum equi intellectui a Deo infunduntur, stabilius est Deum odisse,' a ignorare Quari ne impe lumen gloriae nobi ita te incit excelu
i Ua sit.81.are. t.& Caietano ibid in ramando in Mist. s. que . . Paliadano quaest. s. Hervaeo quod lib. S. qu si apte lo in I. st . quaest. r. dit. qi est .art. Abulensi ad cap. r. Mat thaei quas sis. Et ut simul nostram se utentiarn confirmemus, re aduersario tuae fellamus aragumenta, idem, quod, liri triamus probationis filum hune in modum Ea potenti a nobi lior censenda est, cujus habitus, actus obiecta excellectiora sum . ita se habe in teli,ctus cum voluntate con paretur tali ergo nobilior Probaturas Iun)ptio quoad habitus; quia si eos, qui vi naturae a. qui tunt Ur, expendamus nobiliores sunt habitu Sintellectitiis v. g. sapientia, prudelitia, quam iustitia caeterique habitus voluntatis si autem supernatorale spectemus qua inquam hieta ut tecie ait D.Thom non qua Tmus de anima quoad ea, quae supra ipsam sunt, excellenti trus mmnium I iii intellectui a Deo in funauntur, 3. et exto idemco: roboratur, quia actus amoris ani. mam Deo magis visit, qua Ticognitio; vade Diuus Dionysius septimo capita listis Hie Iarchiae, amiari, non cognitioni attribuit ei inunientem transforrnatrie em amantis in
Postremo, quod voluntatis oblectum per.
molitissi sectius fit, ea ratio probat, quia id, in quodv luntas fertur e seipsum bonum absolute sum pix mi&peis ratum. atque ultimus si ii obieIentilomum eorun , qui voluntati do:rantur, vul elicet haritatem. Nec obstat quod Sera phini ab amore appellationem habent. ne enim eam accepere a nobilissimo dono sup et naturatis quod in patria obt nent, sedi pro stantissim diliabitu operativo quem in vita habuerunt, id est, charitate. Sec ido, quia dici etiam potest inditum eis filii hoe nomen, non nobilissimo ipso cum litabitu . egi oro petiis effectibus, quos erga alios die centri est
ctum aut 'intellectus est conum quod i mi enim pyculiare Seraphino uni muni: s Lain
Dcca patur particulare, nempe verum. Deiade, qui si ob- ratio ad lectum intellectuse set nobilius, ob id fortes maria esset quia ut aduersaliae partis a Uct Ites conti unt,ubstractius est, at quod haec latio nul-lem habeat momentum , ex eo pIanum videtur, quia quantitas Mathematica abstractior est quam scibi a Ilia sensit,il cum haec cadat sub sensum illa sub solum intellectum;&tamen consitat substantiam senstulem mulseriore sic re, ut ptrillustiatione n admirabilemque do e siniam ad uiuini nominis amorem singulistiter in fiamment Iam vero' quod actiones intellectu, sublimiores sint, o- stenditur quis tametsi voluntat alias poten ai tias ipsamque vim intelle laticem quoad exercitium a tus moueat, ilia ex parte pise spe halus intellectus voluntati cedatri tamen intellectus aliam monendi modum altiorem
to est quantitate nobi Ii ordim. Item . quia vit e vendi eat cuius merito voluntates bi subiecta
tu quato mi aus alligata, tanto este euatior voluntris autem minus est alligata, cum eius actio DG poscat re euitam ad phantasma, ve aiatio iu-tellae Us. habet, eamq; finipliciter dignitate vincit. Moerisiti uete uim ordinando, regendo, im . . I ibi ita ,
ut si quid e Woluntas Regina. sed caeca in Hie tuali egens luce, ipse vero intellectus sitim-p-rator qui voluntati legei figit, atque refigi Adde quod volu .as in nulla rem ferri potest,
280쪽
. . . . iiii volit V quin re et ad existentiam, atque ab eoncrete eum nisi mota ab inreti Q ut Vestii, id iuui bonum ideo optetur, ut potuitatu i
t, sunt secundum Deum prima motores huin e mudi corporei ita intellec us inpar uomundo id est in homine, emptamus post Deum motor, a quo voluntas , mappetatus, virtusq; motiva, tandem membra corretis
disserit. Deinde suadetur propositum; quia a Bctustate i endi ex immanentibus omnium est mi, is intimus, voluntas enim dum operam tutatio dammo do fora se dat; quia rabit ut ad
rem amata mea intellectus intus manet, quia ita iit ad se rem cognatam 1 Utro vero praestantias est, ut annotauit D.Thomacho de veritate ait. II. numquodq, habere ius id,
unde perficitur, i ad illud quaerendum foras a tuic vagari Rursum, ille actus est nobilior, in quo se ius homile is fxlicitas colas stat via Erma Ari eo jure 'stoteles lib. t Ethic capra sed haec consistit in
i contems latione substantiarum separatarum. Net docet idem Aristotes lib. O. Ethicor cap. I legit ut actiones intellectus nobiliores sunt, quac voluntaris. Neque his ossicit quod D. Dionysius vim, nitivam, ad quam debet pertinete beatitudo, volu utati non intellectionitribuit. Loquietur enim ibi de unione effecti. a per quam mammte , de amato ei idem velle, nolle, nota autem deridione ais ib. Desua, comprehensiva, in qua consistit bea titudo nec item ossicit quod amot: non vero intellectione redditur homo simplicitet bonuAid enim tantu in probat actum amandi in genere moris praestantiorem esse , non autem in genere naturae,de quo nostra dis oratio et t. Ita cis dicima, actum a motri reddere hominem simpliciter bonum, quod rid mores attinet, cognitionem autem redderet altim e gliotem id est, perfectio te et in genetre enitis, atque his etiam congruenter dicimus, licet amoris oppositum . quod ad moralem ratione
spectat, deterius sit, quam oppositam cognita ori , rari en in genere cati m siue entis det
retia esse oppositum cognationis, quia aduersatur rei nobiliori qua est cognitio.
Ad extremiam, quCd obiectum intellectus is quisum obiecto voluntatis naturae digi. itate excellat, tu ad ob ex eo probatur, at licet bonum Serpeu datur secundum lationem cauta litatis prae Festantiu sit quam verum; li quidem praestantistima causalitas nais fundat ut in rei bonitate, licet item bonum xvetum quoad mutua in clusion imparia sint, propterea quod trumque materia iussumptum sub altero e utinetui quia ut bonum est quoddam, rum, ita veram est quoddam bonum , simpli- - iter tamentatio veri praestantior est, quia est quid diuinius . et abstractius. Etenim actu
autem aliter res habet intelligimus namque tem secundum suam quid ditatem, ipsumque verum pei secta cognitione penetram a S ei Inihil de illius concretione, existentia cogitemus. Quod autem aiunt ex maiori abstra E MActione non argui ampliorem rei nobilitatem, ex maiore ut in quantitate Mathematica,&in substantia abs ad j senu ili planum videtur; dicimus cum Caiet ne argua-
I. par. q. Scari. . caeteris paribus, nobiliora es turmater
se, quae magis sunt abstracta; non esse versiae nobilitam ter paria in re propositari quia quantitas est accidens substandi vero sensibilis. est substat a Cum item colligunt intellectum minus esse eleuatum, quia est alligatus phaetasmatiabas, non recte colligunt In primis enim haec
alligatio non omni conuenit intellectui, sed humano duntaxat nec eidem in omni l a tu, sed ut superi us expositimus Nostra vero disceptatio est de intellectu absolute sumpto. Prae De IndeIterea, Cum voluntas non nisi cognitum appe sem-tat, sicut intellictus, dum hoc corpore tene bisimhi, tur, eget phantasmat bus , ad intelligendum de regat 3- eisdem, etsi remote, indiget etiam voluntas te ectui Postremo , Dependentia nos ii intellectus h Amans, phantasmatibus non tollit maiorem illam, diximus, simplicitatem, abstractionem obiecti intellectus, qua potissimu eius nobilitas, prestantia aestimati debet. Quaere ratum amnet, obsectum intellectricis facultatis absolute nobilius esse; qaam obiechum volt utatis, ecquoniam supralota argumenta nomodo sententiam nos iam confirmarunt , sed oppositae patiis rationes diluerunt, ut facile perspiciet, qui attenderit, non est cur ad ea separatim respondeamus.
TRVM VOLUNTAS udisserat ab intellectu, RE
ndetur, Durandus in .dis in . s. quaest. . arbitratus
est voluntatem in intellectum non esse potentias re ipsa distinctas sed unam eandemque entitatem absolutam , quae tamen propter ordinem , cretationem ad diuersos actas, videlicet,adfunctiones intelligendi volendi, duarum potentiarum rationem soratiatur Hane opinionem hisce sere argumentis confirmare nititur.vittas cognitionis eos Argus per fieri ut daturae impetu, non libere in suum obiectum sed voluntas agit libere non estigit tia entia cognitionis expers atqui in