장음표시 사용
71쪽
'Ngenim ur um quidem accre cunt deorsum autem non accrescunt id ad Urramet similiter disse-
separarassipatos . rater aurem rui se mortalibus
abissa nequeunt etarari. Quia quidem in Esuper piciturpiantu, nuta aenim pro D nisi, patit, alia rater hanc anima poteretia atoue Umcium me I. Vitiere Uuti ob hupriccisi illai: entubue com per tr. Anima arietera e obsensum primo. Nam granua nocelentur motu, nec mutant o Textetim,snsum autem habent, non olim viisere As-cim D, sed etiam animal annucuparememud Alberi vero ex en se , ta a Irim eun a animalibus inest. Atqui et tu eratinum a tacetu'm MDUm Ct, se a coetu tactu separari sensibis3 potest amatitet a pararem sinima vetera rauam dicimu esse, euiti di plauta participes suo Anim alia, rorare cunctata ipsam vim haheresentiindi tactia id n
anima para,es par virum hecta T. Is parari ermi bolum, an etfamiaco i Atque Maliouid e u rotta-Smisit a planta videntur vivere. Quia vita multi exter daeitur uitam
renti m sese post iv c., s . Nam re a num re ni stat init;
Tt a Diaere re hoste gradu inter se distingui Io, antra enim primus in alita reptimar. In qui
ias nodi ordo est, ut priore, absque y steri libus Pollinteisse, rion conca. in v et a Cur nutriendi vis uter caeder Sanimae facultates,& u
tritoria faculta vitam primos ruat, dum fluxum mat DT, quom calor dira Tt, contin o repec di tque instaurar. Pr terea tacta, noxia declinat alutaria prosequetur, quo neglecto discri-
ecuniam mine,vitia S. Idam Crata ruereD . . . . .
- Nun: Ret dictissisimae definitioneris concludit. Nam cum animatum ab inanima iam redi sto ratione vitae; animaiylamavi
72쪽
. uemur, intellielmus Deinde duplice, oponit quaestionem.Unam,Milio quatu et Rein-r T; -; HG. .evitum vegetatiuusit potentia insita animae ad vitae munus obeundum Varid fiuitione,an loce, Si subiecto distinguantur.Timaeus enim iracundiam in corde, appretium In vate,sensum inccrebro colloc vi . .
o. cune Iepartes ut patet, in uni equibusdam nonnu D Sunt , qui bis una tantum ines ita tur, atque idipsum disserentio mimantiu aeir, quam ami m ob causam uas, postea perserotabim e. Ead m,circa n ferisne videm Merquadam enim clune quesima quos, qMadam detum untaxat habere videntur, tactum ivguam, ipsum, qua quidem omuliam maxime necessariis Suoniam
Atmre ob invictis euntem clinis videret D luit posteriorem quastionem, ut ex ea prioris exist sic eu sauciis cor ut mi Volaci ci enim Noo est drmcile viderem inbum Iamri olentia loco subiecto no a distingui: in alii dimcile,id est, constar tam n omnes rati
ne d finitioneq; inter sed et re Potro huius sententiae tres partes Iunt, quaru et poma si destir rib is 3c insecti ammantibus, de potentiis quae iis competunt, sermo sit manis stam habet verri arena. Eiecim partes diuuliae Aptanta retineri vim vegetatricem, altricem, non nisi qui nramae anima tanta: heius vites per o uti corpus diffunduntur. Iteinque laceria in duas partesdi tenvulsa,adlluc mouetur . sentitri motus vero , sensus imaginationem' appetitum sequuntur ram animaliunt igitur haec perlaetriae membra&artus expansa: alioqui si desiliitis sedibus continerentur,no cetiniis tantum sedibus remanere pol feni. si quando remanerent i. - De intellectu Haec est secunda pals sententiar, qua ostendit dissicile esse ae adhuc an intellectiva potentia certo organo definita sit, quia nondum satis explicauit an sit facultas es organtea videri tamen ait anima intellectio alterius esse rationis, atq; ordinis uim mortalita. texeaeteri formis rem sublunariu distis gui Ex quo sequitur vim intelligendin Ghaerere in eo 'Pole. oraeque ab eo seiungi, non ita veto caeteras potentia , cum organis addicta a Graeq; sint, per Roxaut exsuperioribus patet; etsi non defuerint, qui eas quoque separati posse a materi affrmarint. N est. Ara tione veros Tertiam sententiae partem videlicet omnes potentias ratione, se defini-Probat a tione distingui confiimat ex earum operati odibus : potentiae namque per actus suos distin mepoten-Euuntur. Quare viscnsus&appetitus diuersos actus edunt, utpote ad diuellatea dentes Obie sim ratio.
73쪽
isi IN II. LIB. ARIST DE ANIMA. ii
'ta diae tam 1 alaec mdcfinitionem, rationemque sortitur Deinde in illi verbi; At vero avibus 'riam. v c D. TEomas interpretatur, priorem lilai
dissi, ut riuor praedica tis nempe vegeratinum , sensiti Ium, loco motivam , intellectauum esse tum amisit quaest: onem aiens unum qi Iolque ex illi Squa,
mam, tum virtutem animae an mam, cum unum eorum a tum inest, atque a in plantis vegetati aum esse animam Cum vero plura insunt.1cae quod excellit, animam, e vi in honii ne intel-ctivum quod ita accipi ea duum est . c. vegetatium per se sumptum ex usu loquendi nocet animam, cui istantum gradus conuenit si iiii iterque reliqua tria praedicata. Re enim veta unam quod uehoriam potest sumi pro anima, vel pro potentia ut vegetatiuum pro facultate vegetatrice quae manat abiissentia animae plantalis, vel pro ipsa anima plantae. Graeci tamen interprettes volunt potius hic contineri confirmationem sententiae proposita de Potentiatum distinctione secundum rationem Nimitum cam viventia inter se a rant, quod alia plus es , alia pauciores animae facultate obtineant necessario fatea dum eas saltem ratione distingui.Atque haec Graecorum explicatio germanior videtur, illa prior aliquantulum e Tt Ocra -
deoniam autem id . quo vivim tu, quove .
mud quoddam enim cientiar quanam animam dicimus. Quippe cum utroque scire cicam se e- Eucanitatem , aliud partem corp)ru Itquam, vel totum decim tu corpis atque horum vir im Brampimis quamsanitas forma quadam di a cies eu o ratio se tanquam a Tira injicientis, scientia quidem etenti dantem autem Iani Aecto
enim 'ex Ilum in es , quod atri ur, atravedi*onitur in Esse id netur Uranima autem, id fimit
te quo diuim quosnsimis , ac intelligimus
primo i aprofecto rationem merit, forma,
ednon ut materies, atque ubiectum. Nam eum msubstantia tripliciter eatur, ut diximos mimdam encm es forma , qua ammateries, quaedam
id, quod ex utrisque componat .r, mari laetat-dem est. vlparet, potenti aforma aritem Hre se
igitur ut diximula subsantia dicatur tris tam , nimansitieidsit,quod ex Dirisque,ecrpore,inquans, di imR qnstat, corpis profecto non e actu ani ma , sed Deorporis alicuise est actin o Meirco recte admodum putant i , quibus anima neque ess sine corpore ea ueco maliquod se Videtur. Eteraim ipsa, corpua quissim non es , est autem eorpori abes d. Et inest ob hoc in corpore, atque in corpore tali. Duobtuti a mauontani aurem Instituit eX inuenta in hec capite definitione demo nitrare eam, 'cam tra. tiere diei diderat ea pilae superriti t. Sumit autem primo quern admodum duobus ti ire dicimur, nempe sei neue,altor entia tanquam forma,&anima tanquam su ieci : r m ut duobus dic mur sanati, videt te et sa-vifrma nitate ut forma, corpore, I aliqua parta corpo is, lubiccto. ita duobus nos diei vivere, alte toalteravi ut forma, altero ut materia, iuri a Forma inest. Non enii forma, seu actus in quolibet sutiecto materi el Ne potest, sed certo sideteria inato sicuti neque ensia quodlibet indiscriminatim agit, sed in id quod idoneum prunaque ei a cius m restionem recipiendam. PH: - Anima autem P c 3ata lim Im esse formi. ra, quo vivimus est forma sed anima vi u mus, et madisui go anima est formas diomesa 'et quia cum stibilantia triplex sit, forma, m. teria,&coiri positu, riope po ut iam stipe rius iam fuit; compositum aut est quod vivitia cortis sitae materia sit ens poten p.riorem tia, fieri no potist ut eo vita re dicamus, sed per an .mam. quaec stactus Exsupet ius dictis hune nostetidi uti modet in corigi poeteli dem bustrario qua Arist iram rem antinae definitionem per post et iorem. Stu edo stendi r. Id qxio prima vi uim iis, lentimus ile eo mouemiur, Intelligimus est actus prinius sub ,oi 2 rees stantialis corpori Siaruralic tentia, tam habeatis: sed anima est id, quo primo vivimus seedum, avi timus, loco Tiouemur, Nineteli gimus et go anima est actus primus subitantialis,&e. Mamisce os labeo rectes Exsuperioribu quasi okoititium delaci . recte sentire eos, quia sierunt animae sato pte nequeeffccorp. b, nec sine cor ore. Si niua est a carus perfectio corpori si corpus non est a te nos esse est sine corpo re, qu fia arma ieret ilia filii aratacolia rea eae tra corpus: atri uapreis turto mue rectae ma illi ai xu tu taliae u ita tabescia Orpo G b coli ven d L quoad citia uiui forinandi .
74쪽
modum vereres a deorsus ipsam a. commodabaut, nihils ror, determin es quodnam illud qua- Iesit corram, atque non recte vi patet. Quippe cum non videatur quesita in ullo discrimine quod- cunis suscipere Hor autem pacto , cum ratione Et iam,sane actu enim unitis uiresque in eo. quodeEpotentia, inpropria materia suam naturaserit usq;met. Antimam igiturpersectionem quandamuo a Uure ration m esse quodpotentia habet, et huiusmodi fit, ex hisce, qua diximus, innotescit.
Non in quo ui sine discrimine Eo. Pythagoraei fabulati sunt posse animam indiscrimi flatim subire quod uis corpus Plane, inquit multo secus res haber, cum videamus in singulis viventiuspeciebus diuelsa instrui, aptatiq; animabus corpora. Quod hin rebus anima carentibus perspicimus alon enim sorma, actus in quolibet subie et recipitur,sed in eo quod natura aptum fit. Tandem colligit recte definitam este anima actum, seu forma corporis potentia vitam habetis.
Qv AESTIO UNICA. RECTE NE TRIDIT SIT PO- sterior rem definitio, Stati per eam prior demonstretlir. ARTICVLVS I. RECTE TRADITAM ESSEI Rox: mo capite hunc in moduni AI stoteles anima definiit Alima est id, quo vivimus,
rum quod haec definitro ut tota ili Oi eo dilat. Primum , quia videtur conueniremto Opt. AH Deus fit principium vitae, motus, di ipsius esse, teste Diuo Paulo Actorun i . Quamo: inquit, non longe sit ab unoquoqae nostium: in ipso enim vivimus,&Inoue mi r sumus. Verri equi ante definitur animai co .mune. non minus quam in prior, definitione, est signifieaui Atistoteles textia decimo secundo:&tarneade finitio bliani in re rationalic O- petit, cum ei duo taxat quatuor illae particulae limul simplae accommodari queant. Rursum, quia alia cx parte non conuiuit ei definitio; cum auimus particeps rationis non fit id quo
intelligimus, sed quod intelligit si quidem est singulare per Esubsistens . cuius est per sv ag
re ratem vero quia anima a corpore abi auctavere est anima, tamen non est id, quo viatu
Non est tamen ob haec argumenta, improba da Aristotelica det Initio, si probe expi cetiar, Se in telligatur. Non placet autem sententia Epydii ex illimantis Aristotelem illis verbis non unam sed quadruplicem definitionem tradi dille pro numero animarum. Re enim vera praed:cta definitio una est, atqi ut uti, inuestigata, ed proposita ab Aristotele fuit; ut exsuperioris capitis decuritu collat. De Iade non reu iste Egydius, quatuor animas statuit. cum testantummodo nunte tetur, ut suo loco planum fiet. Porro autem definitio ita intelligenda est, ut anima dicatur id , quo uiuim iis, id est, principium vitii internum; quod Deo respectarctum vi uentrum inime competit. Licet enim Des mora Deus cunctis rebus intime illabatulco Serens ectprtu i- illis eis: non tamen intrinsecus eas constituit pirem in Ite quatuor illae particulae vivimus, sentimus, aemum UL&C- non sunt accipiendareoniunctim, sed pecta nostrR.
distributionem et non ita quidem, singulae asio gulis disiungantur, quas dicendum sita animam ei Te id Scio vivimus, aut sentimus, aut orase mlo Cimonemur, aut intelligimus,sed ita vidis conueniri unitio cum copulatione ad partes praeceden a immutes fiat, dicaturq; Amma est id,quo vivimus tessiatu aut etiam sentimus, aut etiam loco movemur, se id V pant, iam intelligimus. Quo patet non tecte vi humi Simplicium putas e hane definitione soli ani mae intellectiva accommodari posse. Item merito reprehegi Dionysium Sophistam, quod vita definierit ex motu nutritionis quasi alius vitae modus non sit. Atque ea his planata Iula quitur responsio ad duo priora argumenta, Ad caeteta dicimus, licet animatationalis in se spectata sit id, quod intelligit, collatamia Argumen men ad ipsum compositum id, quo intelligi ra dilaummus stemque eandem separatam esse id, quo tu vivimus, id est, suapte natura esse principium vitae, vel, quod eodem recidat, esse principium, quo vivere&sentire possumus.
ri et eaut, Carca alteram proposi qUctitionis partem non parum lateri retes dissident. Nanisi a.
75쪽
G taeei, Se eos seeutus Mag. Albertus, iique de
Latinis non pauci, arbitrantur secundam des nitionem tradi per priora secundum naturam,
ex eaque primam concludi tanqua pereausam demo stratione propter quid res sit. Cui sente Ut si uent in primis verba Aristot. initio capitis, ubi significavit velle se definitionem , quae causam rei eo trueat, inuestigare Deinde, quia congruebat, ut Philosophus ab effectis potius ad causam, quam a causa ad effecta definiendo procederet. D. Thomas aliique nonnulli con trariam sequuntur opinionem , aientes prima
definitione continete causam secunde.,&nanc per illam demonstratione propter quid, illam per hane dem ostiatione quod res sit, ostendi. Pro explicatione cottouersie: aduertendu est posterior em animiae de unitione duo liciter spectati posse uno modo quatenus traditur per principi operationu animae saltero quatenus traditur per jpsas animae operariones utrumq;enim continet. Deinde , animae operationes posse expendi velut sunt effectus animae et velut sunt eius finis. Cum enim, dum quodque sito talia suae operationis, ut docet Aristoteles libro secundo de Caelo, cap. 3 te T. I . nihil miruquod operationes anima dicantur eius finis, non quidem itan: ma spectetur praeesse quoad suam quidditatem , seu quoad praedicata ipsi essediti aliari sicut enim essentia Icile absolute sumpta non habet eausam efflatentem, ut alibi
diximus,lta nee finalem. Dicentur igitur operationes animae finis iubis; si anima sumaturno quoad suam Sentiam absolute, sed quatenus accipit esse existentiae si quidem ut producitat, ea usa messicientem&fitialem obtrae .
Nec solum, pto ducitur acti, sed ut potest produci' sic enim etsi non vendicet actueausam efficientem , vendi eat tamen eam in potentia habetque ad illam ordinem, simit: terq; ad causam finalem, quatruus potest ad ipsami suo est iente dirigi e Hispositis sit prima conclusio. Si posse Dor animae definitio consideretur auatenus traditur perii incipium operata onu ipsius animae, Dotest derrisistiati per priorem demonstratione propter qu: non autem prior perallam. Hae cita probatur; Saltem nostro intelligendi
modo prias est anima esse actum corporis, qua esse principium suaru operation sic illud est ratio huius: ergo definitio an im q. qua traditurpet principiam vegetandi, C potest demonstrari per eam,que traditur per actum eorporis demonstratione propter quid Antecedens ostenditur hunc in modum. Sicut habet esse adopetationem,ita principi uessendi adptia-eipium operandiri quandoquidem eam proportionem habet Sestus ad effectum, quameausa ad causam, sed esse est prius saltem natu--a operatione;ergo de principium etandi, qua
ri incipium operauit Atilui a vi mam esse ac d
corporis, este se principium esIenui sic enim
actuat, componit, eonstituit esse vero id, quo vivimus, seu vegetamur, est eue fontem, ptine pium operandi; ergo,&c P artet ea, quia
res habet tale esse, ideo est principium talis, Probat. petationis noe conuerso igitur quia anima est actus corporis, ideo est prinei pium vegetandi igitur hoc per illud, non illud perhoe tanquam pec aliquid prius ac veluti causa deis
sit secunda coetus Posterior definitio,vi
tradit ut per operationes animae tanqua pereius esse ista, potest demonstrari demonstratione propter quid per priorem, haec per illam
demo stratione quod res fit, non vice, eis a. e ritas huiusce coclusionis liquet ex eo, quia e secta possunt demonstrari per suam causam 'caula per sua effecta , variata secundum eum modum ratione demonstrandi prior autem definitio eoatia et causam operation Um an I- mae; siquidem traditiir per eius essentiant, quae est causa vitalium functionu eiusdem et posteriora uetia ditaur per effecta. Qupd vero effecta, quatenus efficta sunt , nequeant a priori suam causam demo strate lace clarius est. I ta huiusce coclusionis sensum veta est opinio D Thomae, quam supra resulimus, dummodo tamen non aduersetur conclusion tertie , qua mox subiicimuS Sit tercia concluso. Si posterior animae de- infinitio expendat ut, prout traditur per operationes animae , quatenus ani nae ipsius finit sunt , poterit per eam demonstrati prior demonstratione propret quid Haec conclusio in tes ligenda est de anima con siderata secundum eum modum quo diximus, posse rerum natura obtineret efficiente de finalem causam Pa tetq; ex eo, quia secunda definitio ita spectata traditur per causam prioti . Iuxta huiusce eon E elusiotiis sensum intelligi potest Aristoteles casu periori capite significavit velle se tradere de sinitionem, quae causam contrarat. Iam is id aliter exponat Caietanus . videlicet non de eausa finali, sed formali. arbitratus principium operandi respectu animae, este prius in genere causae formalis,quam actam corporis Sed hae interpretationem.quae suam quoq; habet pro
babilitatem , exclusit ea ratio . quasi imam conclutio uem stabili uimus. Ex dictis constat quid respondendum sit ad argumenta principio quaestionis adducta. Nam verba ex initio capitis secundi, de causa finali intelligi debent. Praeterea, cum Aristoteles in quae tenda utraque definitione ex notitia operationum animae ad ipsius animae eo gnitionem progressus fuerit fatis constat in ea re secatum fuisse ordinarium Physicae inuestigationis modum ab effectis ad causia si ad quem seruaue uua non oras fuit procederea defiat.
76쪽
a definitione eompte e et dente effecta catarat ad eam, quae solam causam eontineret. Quin vero vitumque ordinem, videlicet exquisitet do e rinae, qui est aeausis ad effecta; cec
primae inuestigationis phil ae, qui est ab ese
sectis ad caulas, artificiose coniunx t dum sim multi causis ad effecta, ab effectis adca ias processit, secundam aliam de aliam
a sunt potentia dicta, quibusdam nona Iasunt, e quibusdam unam tantum inesse videatur Atqui tentim auima diximita hau nutritiuum emsitiuum, petitiuum, eo metiuum, atqtae intera secti m. Erplantis quidem nutritiuum est L. taxatria liti a tem di id ipsum di sensitiuum: Suod
ensitiuum inis, S appetitiarum etiam ines b
nam appetitis,cupiditas es, Sira,ataue volupti . Animalia vero euncta unum ex sensibiti hab1nt, iacium,inquam, ipsum Atque cui sensus inest, ivoluptas etiam S doli inesti e perceptio iucundi, atque molisi. Mibis autem hae in um asti piditatem etiam abeut Has est enim appetitio e-- iusti cit volvt ue Alimen iit atere em . rat' sum habent. Tatius enim sensis es alimenti Nasccu humidis. dicat dis, atquectigi aguntur
Utuentia cuncta. Horum autem, vipatet, sensus es tam/-Cateris viro sensibili peraceid.ns nutriuntur. Nihil enim tondueit ad alimentum Bud, mi colo',aut odor Sapor autem unumquides eorum, quata Eupercipluntur. At verosam S,
ptuve cupidita es sicci quidem Scaud ames frigidi ver o, Dumidi situ Alsapor, horum quasi
tum inesse coe ima inari ete et eron n patet, Adde oso motivum etiam ines , aliuratiocina tuum
CAPITIS TERTII EXPLANATIO. Amreanis',saut malai et ruit hactenus A istoteles de animae natura in se spe stata nunc de
ei os saeuitatibus dis nutationem aggreditur ubi magistri fui Platonis docvtinam sequitur, qui in Phaedio admonet . in unaquaque res rit nocissentiam considerandam esse, tum quam vim ad agendum. patieta dum hisbeat, explic dum Porro in hoc capite generalem quandam po Quo nitentiatum anima comprehensionem tradit, speciatim de eisdem in progressu acturus Enume anima o rat e go animi; potet aetas, ad quas caeterae reuocalatur; scilicet vim nutriendi, sentiendi, loco mo rantia. uendi. ite I: gendi Exqvibus solas tam plautis couuenit, secunda, te ilia omnibus animant bus: quarta perfectis tantum: a uiuia . . li homini Appetendi. Nam appetitus a Probat potentiam appetendi sempe esse cum sentiendi faciuitate con sera L q; iunctam, duplicitatione. Priotita habet: In omni animante reperitur saltem sensus tactus, sub Mentia r. ratio. quo gustatus comprehendit ut gustatus enim taehus qui dam est ubi autem illetus ibi&dele nunquam chati, dolor insunt: se haec sunt actus appetitas; quia delectatio est boni dolor mali,bonum Haram vero Se malam ad appetatum pertinenta ergo ita quo uis animante potentia appetendi senium Fur. 2.2 tD. consequit ut Posterio thune in modum concluditur : In omnibus animalibus cernitur sensus Vbis Uus alimenti; nimirum tactas, sub quo gustar a Seontinetur. Namque viuentia omnia aluntur,sa imenta stentanturque rebus siccis Sebiamidis, calidis&frigidis, quae omnia tactu percipiuntutri ubi aves, ili'-cem sensus alimenti est, ibi iuue altariam ei sitis, quae appetitus quadam sunt semes quidem ei Osu
77쪽
i; IN II. LIB. ARIST DE ANIMA .,
i ceci, calidi, id est, cibit is frigidi,humidi, hoc est, potus. In omni igitur animali potentia , is qui appetendi cum sensu Diuicta est. Quae hoc loco de fame sitiqi dici possent, copiose a nobis exissi u sicarum ei et ni de Or: u&lateritu Aditer te aute cum Aristoteles ait,onrnib.alii inautib. coiIenire appetitu: dubiam esse num id etiam de appetitu irascibili intelligat. Themistius inquit sentire plurima animalia, quibus desit iracundia, quae solam habeant tenue cupiditatis vestigiu. Aliis placet irae&cupiditatis appetitum coniundum esse, quodsemper ira cupiditati adsit,tan- quam vindex fropugnatriae aduersus ea, quae obstant quo minus animal bonum, quod optat,
ali equatur; aut malum, quo fugit, declinet Consule D. Thomam part. l. quaest. SI ILL. L.
Facultate De ima greatione. Num maginandi vis in quo uis animali eX tertium sensum comicetur, nomi magman dum manifestum esse ait, quod intelligit de imaginattici sucultate persecta, quae rerum absentiudisauem rimagines retinet,&in aliqua certa ac definita animalis parte sedem obtiner . Namq; potentia I imperfecta magina fidi persecta. vel impersectatam tribus animant bus eommuni est. 3 cum, Eoiquid alitiae. Ambigere videtur ut tum ne supra homines sint Daemones intellectu uarii alca' tione praediti, ut scietates, Plato aiebant. Qigidere multa Plato in x in is de Republica, urci Phaedro eZEpimenide, aliisque in loci s. Constat certe supra humanam naturam esse angelicam, quae corporis expers est, intellectu pollet e P ictium igitur Diluit eam quaestionem quanici e superiotisti proposuerat, num videl(Non ussis r.ecena communis animae definitio sit; te Dondetq; dupici pronuncia tota similitud me quada nsissim v desumpta a figura Primum est emadmodum non dat artigura una communis te ipsa ungulisna, rea biguris abiuncta, sic neq; dari, nam ammam re ipsa ab Vmmbus separatam atque adeo proponi Cmra hiudquaquam o, evnam definitionem, quae animae adnig lis se patetic conueniat, ut non detur seiuncta, eommunis aliqua figurae definitio, quae figit e se se X tra singulari cohaerenti accommodetur, ut id earum assertores filio putabant. Ut cum pronunciatum est, Si ut generalis figura di finitio est alicuius naturae communis, quae tamen In pallicularibus inest, nec cisa uulsa est, ita t. communem animae definitionem sese habere.
RE P. quadam non habent.gPo fremum vero, quid Ai
nimum es, rationem habet, O mentem. Quibus enim mortalium mos ratio hi sunt continuois care
ra cuncta Atqui bis unumquodque illorum lucri hasce non omnibus inest O ratio. Sed quada in imagis natione vacant Iuctam hac elaviviant. De nutrictis vero contemptatiuo Iara io est. Quaecum ita snt, Metiorum cui es rationem, animae maximi M riam rationem esse C A P.
78쪽
ma est. Secundum locum ob net sensitiva Tertium rationis particeps Atque ut pίiores figurae
in poste ioribus iniunt. verbi gratia. trigonum tetragono, tetragonum in pentagono, ca-nima veneta usi sentiente,sentiens in intelligente cora tinetur. Deinde pergit ostendere, qua ratione vitae gradus per diuersa viventium gener a distributi tanta&qui quibus conueniant. Post amum vero I Humanam speciem appellat postremum minimum postremum, quia procedendo ab impei sectis ad perfectiora obtinet ultimam hoc est perfecissimum gradui inter corpora luenria: Ninimum; quia secari in alias species non potest. Quibus erum mortalium. Quibus competit ratio id est intelligendi vis, eisdem conuem te sit ea telorum vitae gladus, dummodo sint in Oetallia. Hanc vero Imitationem cur adiecerit Aristote te n quaestione exponemus Deinde ait quaedam bruta viuere sola imaginatione, non quod eam tantummodo ottiant ut, cum sensu quoque, vegetandi facultate praedita sint, sed quia unum qiodque viuere dicitur, quod in ipso praestantissimum est loquitur hoc loco Aristoteles non de imagina iove impei secta,ctauae post sensus appete Eeeionem confestim evanescit, sed de ea quae malim hoc est, quae rerum typos serrat, cum memoria coniuncta est. vi hic aduratit D.Tho m. a eliu perse-
Neutienda hoc loco est rei te ne tyes aniculae connumerentur et nimirum veg tanu, sentiens, intelliges. Nam pro ea parte. Quoetar, sic quispia disputarit. U. qui et Santinas faciunt, intelligunt dii animatum Leocra,vclites species infimas. Non tria sene a. ura animus particeps rationis non me genus et nori
tres splacies, quia animae brutorum specie dif- tcntium ivte qai leonis helephantis stin guuntur speeie inter se, quemadmoda tru-tai sa, similiterque animae plantarum, vi pyri, cupressi, platan . Nello igitur modo acet-rendum est tres esse antinas Deinde, quae libet forma specifica tam brutorum an ii nantium . quam pli mi iram , acidit
formae sui generi gradu ni quendam sibi pra-prium reciprocem, 'Io commuDem generit notione limitet coerceat; ergo sicuti anima intellecti ira ob gradam. Ge addit, Edistinetum membrum e tiei in illa animarum pot-tione rica mei quae tam animarum , t amplantatum species diuersa membra efiici-nt. Ex altera veto parte, qaod pauciores animaenia merandae sint, ta ostenditur. Plantat satim etiam fram pollet Non igitur ab aliis se- Patria inuenitur: aroue ideo perperam in vulgata illa diuisione sentit tua Sintelle stiva diseiungitur Assumo tum trobatur, quia pla. Irae distinguunt utiles succos ab inutilibus . nam illos attrahunt, hos respuunt liquod peeu-bari modo in quibus lam manis, hie et, salutaria Irosequuntur, uoxia declinan N IV, eS i gratia, eueu me res ad terrae liginem tum rem, quo affluentius irrigari optant, perreptat. d PContra veto oleam , quo perfusi emotiuntuc omnino auersantur adeo ut eo suppositores Porum rum curvetui:Vitis a lauri vicinitate refugit, quod M'. haec sua caliditate illius incremento officiat, si militerque brassica et odit, quod terrae succumber hauriat Idem priuatim cool pieitur in Ib - - . .
CNIS cmae maris foeminae nomine designi IIII euamq; ut sta eunditatem asciscant, se mutuo complectuntur. Quare videtur aliquisssensus, saltem obscurus inesse plantiq. Adde etiam quod arbores virent, sistatis temporibus set orescunt, quae iuuentusqccida meatum est, eaedemque ariditate, ut senio dissoluuntur PQ, . A guem
stremota quae in aliqua serie ordinatim dispo D sexu adinua ut, canon cense ut ut efficere plura mem M vim segebra,vt vivens, animal, homo atque ita se ha pho M s. tanima vegetat tua ,sensitiva sintelle est eap. a. Sua, nam vegetatiua enuntiatur in recta serie de lib. ic. cap. sensitiva, haee de intellectiva. Igitur non rc xs .cte anima in hae e tria me ibi diuiditur.
In hac quaestione non eadem serit omnium Philosophorum sentetia,ut constat exiis. quae De hic Phscripsit auctor libro tum de planetis, quia Nilo tonuis- teliso omine circuiti feruntur, capitis rimo i matri Sabbro primo. Plutarchus cap. 15. libro quinto de Theodor Placitis, Clemens Alexanetrinus libra Prom. lib. s. e Croe Galenus litto de Natura fleuit. Nam Stoici randuplantas amnaratas essen et aiunt, quod cepissi Gr . . assed tale careant. Plato vero in Timaeo post Empe Plato FU doc lim Anaxagoram,viii dii tes sensu sit pera ui,d: tas e Ne ex stimauit aestingui tamen abru An TUO tra, quod hae sensum acutu veluti vigil ars rela et ire retem habeant illae vero obtusem,in alta si dor ni emientem Selas m quoque appetitum plan. mnes exis is per castoribus dede: P in agora' Vt i quesimarum tamen 1 vetita iei flexerunt. Stoici, quia non thager. Omnis vita cupiditate , aut simu si man iurana re
da est , sed mot ore ab internotat in eis id di feri
manante. Ouod haud dubie in plaritis cerni murum. Alii, quia si planta sentiendi vim hane-rcnt, punctae, aut percussiat doloris significatio F rei et et i uel da .eat sese coctia he ad , uti animan es
79쪽
solent quam uia impersectissimae ut spongiae S , proposita Ad primum dicimus, eum et . ,
trahuntur protinus fi quid humidi sun donuetur Ite, quia ubi es sen us ibi est vigilia somnus nihil vero horum plantis inest Tettio, quia ut disputat Arist. lib. s. cap. . te t. 6. nam tura plantarum admodum terres ris est, atque ita inepta ad sensum D. Augustin.in libro de Quantitate animae, alborei creap. 3 eam opinionem,qrq arboribus sensum
ei rustica quit, audienda nescio quae impietas rustic nana impie planet magisque ligne , ouam sint ipsa arbores, qui dius patroci trium praebet qua dolere Augusim vitem quando uua decerpi ur, credi L. Appellat autem impietarenti, propter dogma Manichaeorum , qui , ut ipse testatutio libro ad Quod
vult Deum, haeresias ita p1anti sensum a. bant , ut eisdem rationalem animam tribuerent. Unde ab arbore solium, fructumve excer-
es spectes infimas; sed tres animas distincti ' mex diuerso modo sese excitandi supra mate riam comparatam Ita ut an hac tripartii . . e triarietate contineantur duo genera nempe ani mavegetatrix sentiens,& na species,id est et anima rationis patriceps ui Adsecundum concedendum est animum vegetatricem Vsentientem dii rubui in tu
fuerunt. quia omne vegetatrices anima sortiunturia et 'tet se eundem modum ope iandi :&omi es si militer g ns ti eae eunde in inter se , propterea non diuidi animam in obaraarem rata quam illatri; quia in ea diuitione non multiplicantur m em La nisi spectata duo laxa tu, diu et sitate operatio diu in secundii praediciam,
citationem maiorem , IDO .emve su ra m
pete, homicidium putabant. Contra hunc er Ad te tium resporiclrn me O qidoti lant Srorem Ie eeunae C. AUE s inum lib. t. de in Irtl -esia rorem lege eund mm Augustinum lib. et de Motibus Mani hae orUm, cap. t T. Afferendum igitur cum Schola Peripatetica, .essituitur placitas nec carere anima, nec anima sentientemarietas prae litas et Te, si eque dari animam vegetantem, quae solis plantis. sentientem, crue culictis animalibus iratio ualem, quae homini tanti m co-uentat. Colligitur aute hic numerus ex diue1 modo operandi, quo antiva supra formam rerum non viventium eleuatur E enim Curiis ima rerum viventium eo tantum pit rat formis rerum non vivetium, quod bacuna de funictiones,&motus a principio ex ero , illarum ab interno oriantur datur ulterius Prodit leto perando utantur ob ec artim rerum fimulacris, seu speciebus , quae ksi interiales adlluc sint, aliquantillum a materia emergunt siquid mpurioris ac det faecatro ista rorae est simi V ed .coloris, vero gratia, quam ipse color aut iq; quod utantur retumi laeto ibu lao tam
an ut D sturcos rei ita arri. utiles attrahant neu proueniret ex liqua facultate finiit uari eo m nota ente quae in ei insit se lex viri tra tra hen Le& xpellente, quae ciet nota eri lc ni uni &cognitio et Haltriciat in aetam uiuentur, tinxi
te sensu autu titia: iuuent 2 s vero Nise. citi rest non nisi mri metaphoram er acco in mia datur, re quem ad n sum sexus.&n aritati.
Vt quartum a gumentum diluas . sic a be o Asima vegetans interdum generri m, fitque ita in tota sua amplitudio sumitur, quo pacto corpi r ianimatum in 'mar Une, ut pars f rmalis , physica contro sitione constituit, atque hoc nomen ta: tib in uod , bcaprimum' getandi potetrii adimanet; sicque
rari talio es V p Oban domo pin: onem Platon ses,,do arii in Timae , ubi liam qua ud in antina diuis o misis diui nem W-- ,-imirum iri Tascibilem, concupi . scibilem,&rationalem. Qua a dem in redupliciter errauit Primum quia eo pacto anima
modo paulo ante explicato. Deinde , quia tres animas, in eodem homine realiter dis in et a cons ituat; quod procul a veritate abesse in L s. r.eau libro de Octu Interitu ostendimus. Quam diuisii .ii. uitu u desint, qui hoc Platonis dogma non det tibus animabus . sed de tribus eiusdem animae facultatibus interpretentur. . s. aret espondea Ru nunc ad argumenta inrtiot Ummodo vegetiativa est , i .abs est an id
plantarum in animam si sit tu i m er Oue animanu commune constat, quae idios o siti nuncupatur , quia ab ea primo sentienis
saeuitas naicitur , in animam ration lem. tum uisus sensitiva in commune distribuit ut in sentiri uam tantum pro ut, aut 'mine in
nat ulteriorem pr/dum quae est a ni traiestiarum s in in te I: Orteem. Quo patetati , c
quoddam ad vegetatiuam tantum, &ad 2-iet sitiuam&intellectivam sit, in illis sol maliter contineri e militerque sensitivam in coni- , Dummune in sensitiva tantum a testi intellectiva si
snam genus omne in suis speciebus formali-
terincluditur at vero it adirna sensitiva an tum , id est in anima bestia: non inelse sor-LE, mali et vegetatiuam talium , de ammam planin
80쪽
tum id est belluinam contineri formai et in intellectiva eum sint species in te si sedili Unc. q. Hine emo per spieua iam relinquitur argumenti solatio. Etenim diuisio animae sic inteligenda et t. vii ramum eius me inbium sit anima veteriatiua tantum secundum sensitiva tantum a Tertium intelleeti uari qua ratione non dii ponuntur ordinatim in recta sene v
nuru sub altero. Illud rarneadaertes, animam
Tertio, i euitas mortua tendit in ubi, sed ubi si obiecti non est aliquid extrinsecum rei, cum sit existentia mobilis in loco, ut libros Physic. statuimus Gergo collectio illa potentiarum non recte se habet. Hisce obie tionibus ita occurres: timae, dicendo, etiam vim gignendi versari circa ob tectum coniunctu qm a perficit semen quod in ipso vivente fit ex alimenti superfluo in
sei stiva tantum, in ambas m rationali, quat emas ensitiva tantum non lotum exercet ope: atione sibi pro pilas . id est, functionesse rivum sedet aeas, quas vege rati ira limitiis te querint lectiva operationes sentita eae,
genera quinqueri Ilientium qi atuor
parentea lim. Riori pacti eontroue istae respondemus ,
quinque esse priritas, generales potentia retram viventium nimirum vim vegetandi sentiendi, loco mouendi, a p. t ei da. i. Lelligendi Ratio huius i stinctionis isto Thoma sed .ce i. par c. qu S art colli tuter obiectis, cica quae uenti iam operatio insistit ne enim diectum et corpues coniunctum an ii ne vel est aliquid separarum incon unctum agit pol ut a vegetandi , quia occupaturina iniecit concoctione v muta Etione inseparatum vero ferantur caetera vi-re , vel ita ut eius imaginem inita si liabeant; qui si recipitur in organo corporeo perimet ad potentiam sentitiuam talioqui vero ad intellectivam et vel ita ut in ipsan'. tendant tan-hani in finem . aut tanqhetari in term nummo us Si priori modo . est appetitus, cuius est ferri in bonum atque adso in finem . sim se riori est vis loco motiua QBarc totiden sunt
genet te potcntiae te tam vi uentiam.
Sed obiiciat aliquis et is gignendi conii.
netur sub potentia vegetatri tam et versatur circa obiectum separatum videlicet circa singulare stinctum a generant , quod denuo proiecit Ura consei uandam speciem. I. gitur perperam diximus, potentiam vegeta-di. sub qua gignendi vis continetur, spectare obiectum coniunctum Deinde , ut se habet sensibile ad intelligibile , ita appetibile per appetitum Corporeum ad appetibile per imma et Ii aleret: appetitum atqui illa duo consti-
primit secundin, neganda est maior propositio. Non est enim utrobique parratio; quia terque appetitus, tam sensitivus, quam intel.
te et suus tendunt in obiectum sub ratione fi ni nec distinguuntur propriis differentiis ad obiectum, qua obiectum est, pertinentibus. sicuti sensus evintellectus uti diximus, Lege
Ferrati ensen hoc loco, qu st . . Tettiae respondendam est, saeuitatem motivam secundum opinionem illam , quam in Physicis amplexi fuimus, eatenus dici Serra inextrinsecum quatenus existentia in loco tu menda est inoldine ad spatium, cui respoder,&quod res permotum localem decuit Ic. dignera
ne rapiuemium. Vod ad secundam controuersia partem euatuor
spectat, rei pondemus quatuor esse gra viventitamdus te aloen et viventium. Quaedam enim genera ex vegetantur, quaedam sentiunt, alia loco mo quatuor uentur, alia intelligunt. In qua diuisione per tuendi ea, tu loco mouentur, de lignantur quae mo- rata eo t- tum progressi quis sobeunt. Non est opus v guntur. nam dari naturam, cum is motus primo conueniat. Non enim hic de vatis tantum generibus sermo est, sed de diuersis gradibus, siue ordinibu viuentium siue sint vera genera, ut non. Porro viventia ex diuersis vivendi modis distinguuntur: hi vero ex dihelsa vitae perfectione quae illis duntaxat quatuor modis distinguitur. Sed aduertendum haec genera distinctae Te inter se , tanquam superiora de inferiora. Quatenus priora, ab que iis, quae
posteriora sunt, se oram reperiunt ut non coistra Arbores enim vegetantur, Se non senti ut btuta mouentur, Se non intelligunt, tamen quaecunque intelligunt, mouentur quae cunisque mouentu sentiunt; quaecunq; se uti une,
vegetantur Praeterea, diuersi vivendi modi se ex diuersa vivendi persectione distinguiuitur, ut non quilibet perrectio suum genus constituere possit, eo ea taurum, quiui caeteris ita distincta est , ut non possit aliqua ratione ad caeteras te Iocari. Quo perlipecto, cessant dubias et in aduellam partem astetra queunr.