장음표시 사용
91쪽
is IN M. LIB. ARIST DE ANIMA. ijs
alimenti. dc ita pertinet ad generationem. Sepo nit enim ua ura et o quod reduetat e nutritiones patiem quandam alimenti ex tertia decoctione , qua in Quadam pacte corporis ad id destierit seminariam, ac generativam vim accipit.
quod nutiratur, tam enim ei id substantia. di et Trihils ipsum generat, id conseruat P Briare tale
quidem anam principium, vi est alta vitaecoa- . . tria lenimirum ratione qua offam habet. Alimen inmotuem adoperandu pra- parara videtur Cubrepter alim ars prsua tura
Us non otes. At vero cum hoc ius Ficia iriasitu
hari necessario S concDrranti id inquam quod c tritur quo nutritur,ta quodnDirit idquidem
quo di irate ipsa an maprima Idalit m quod nutritur corpis est, quod ipsasin anima bet, at id quo nutritur ipsum es alimentum. uectim Trat. sit par uniuersas a Fue res appetrara, sin Q huius animest generatiotatu, quale est id, quoa ipsam
habet, erit anima rima profecto principium ete avditate quali est id quod hane famammam Labet. 1 Id autem e . nutrit anima , duplex es quere. admodum diid, ee o gubernatorgreber V Matim IS a Scovu , ardyssiiudmetiet, atq=mouetur,aliud ano Metuanti . s Necesse est aute, omnensi mine um natur est talis qua digeripsssu A: .gestonsistis citra healir. apros te omne animal habet cularem Suidigi nisi AZimentum ipsum, uniue Uatae dixi mi tu,
pasea verode ipsis exactis perscrutabimur .
Potentia 'Drare tale quidem. Tradit potentiae nutritiuae definitionem quam diei nut iiiva proeliantili in fine, qui est generatio. Ita vero se habet defiartio Poteria nutrit rea es tua vi tae , 'etiavi in quantu vivens e conservat. Et quia dixerat alimentam ad nutritionem praeparari, atq; adeo, En , in nutritionis principium esse; explicis quatiatione Teget atra Tanima, at se metue ala metucu i diuet sua o t. tam prine: pq rationem sortia neu raetenim anima est plintaps causa efficiens nuti ilion: , alii et e mi uens,sa tum vero est id, quo tanquam materia,&insis umento quodam fit nutritiosi veto, quod uitia conseruat tur, est corpus animatum.
I, i quecumsi par c. Definiet vegetatrie em animam non in uniuersum, sed eam, quae inest vive Diei secto, id st; quod potest ex semine proe ignere sibi simile. Anima, inquit, vegetati ix est principium generandi tale, qualet pla haber; intellige principium primum , seu praecipua niti nam
minus praecipuum, Zep xima in , elirpia faecultas gcuerationis administra. rvdatitem quo nutrit. J D madmodum, inquit, guo ernato duo habe L, quo ritan interuen unauem regit nimirum mi iuum, gubernaculum: ExqCibus manus mouetura guterna ore,
mo et glabem ac lum i iam vero gubernaculum iambio imo uri aliud quidpiam quod sic velut instrun eoium. Ita anima duo vendicariq ulbus a nutritionis manus utitur; viciei ieet calorem Scca re es alimentum Ex quibus ealor assumitur; S quasi mouetur ab ipsi anima , mouet sue a tera Rirmento mentum , ipsum, in alimentum non iam vitet tua mouet qu dpiam quod sit intermedium murreutonis moueridum aliud Haec videtur germana huius loci explicatio in quo enarrando Graeci exposim timam totes tuti sunt et se tu mi Latinis dissiden ' Quo rem distidium qui legere volet, consula Phil mi Rexr ponum, Simplicium, Averro erD, Diuum Thomam, A Xandrum, Se Themistium. . , Nec se est Ostendit calor mea tenus dici id, quo vivens nutritur quatenus concoctio ei- loris opas est. Unde colligit omni viventi necelsarium eae calorem, em omne vivens nutriatur,. et umis ' Momvis nutritio ea lore egeat. Confudit se minus exquisite atq; uniuersiliter tantum de heste alarcs t. -bus in praesenti di eruisse, acturus videlicet de eisdem a latex1istius. Nam de alim nt. animalium, de incremento, decremetoq; corporum, de natara seminis, deq; aliis eiusmodi in libris de animalibus copiose disputat: praeterquam quod de nutritione, ac ceterione in libris de ortu, dc interitu accurate egit v bi nos quoci eandem remex instituto P tractauimus.
92쪽
quam in alimento vitius nutriens speia a r. Ite virtus nutriens datur absq; gignente, ut inris, quorum aetas est ruta iam est in nonnullio, qui vel naturae defecta vel ob alias caulasgigne, dicarent saeuitate, qui tamen perpetuo nutriuntur; sed quae ita sunt affecta, ut num inueniatur sine alio, realiter differunt Vergo,&. . Deinde potest eadem opinio ita confit ma I ris mando alicui potentiae conuenit aliquari Argum .
operatio, Gilaealce Ti non conuenit ea potentiae distingu a. urre aliter et sed potae ne argene- tanti competit aliqua operatio, quae non cri- petit nutrienti erg Probatur mi uor, quia potentiae generati competit tamatio membro
rum,qiuae estprit ei a dispositio;&pri paratio
ad introducendam fortarum viventis: mram chaec operatio non conuenit ficultati nutrienti quandoquidem si alicubi abscindat ut brach: una non Nitituitura seciali te Lucriente,
ratricu anima interse ream. ter differant.
liter, SVeterioribus controuersissi Ieru mus eum
Aristotele de iis, qui ad animit te ut Iasan commane spectati nunc detis uegalis potentiis cum eodem disputab: nis, a uetuis Imis devectet atricibus, quae Orci neget ne ration Scaeret spliores sunt Vegetatricis Inim sauctione j jes rece fuit Aristoteles pro Tim capi e quaeiane id rest tueret, si esset eadem cum po-
nutritione, accretion et genetiat ouem, qua uprima pertinet ad con eruatione in druidua .al ter ad eius persee ione secundum mole corpo is: tiartia ad propagatione Neonta ruatione speciei Est vero quaestio, vitum taxianum eiuliatum operationum constitue dat sint tres ritent aerea licer distincte . nutrie S,auge QS, PT creans Pro pateasti: mativa haec hodie: ut argumenta P imum, quod potentia augens diurnguatur rea nutat ente. Cum viueo perue nit ad statum seu cons stetiti in , naue supet stes, atque in te' a virtus nae iens pereunte auge utri irquidem vi iens iandia vivi e nu-ttitur; Marrire postiarum nona maccrescit: ergo,irius nutales distii guttur rea itet ab au
o: re Dei alie, O seno tritionis est alimetum pse ut est substantia obiactu accretionis
rentia 'ignente , quae illud ptimo formavit. Accedit quod ali rix per totum corpus diffusa
est generanda ute certam de Ini mq; sed . u.
obtinet, videlicet ubi superfla malimenti seminarium vim accipi quae subiecto distinguuntur, realiter etiam hi serunt. Non videtur ergo Deeaudacta, facultatem genet ne distingui rhipaea potentia uatriendi Argum
q tantii s fi dex aula di uersitate obiecto ruinte flearguitur di ilicia iocelli sit pote eri a Igitur Deutra nutriens raus os disse uot call-eteraniers . Hanc sententiam secutus est Magnus Albet tus a. ratre Summae de re mine, mi de Motu nutritii; in arta s Caietanus hoc in lib. ad tex q. Iaud unus x aes Vi Apollinaris cultate nutriente. Hanc cople celi Dutan
hoc lit Io, ad texi . . s. Niph ad tex r. r. Vallessius' et Coailiouersi. medic c et o .dia alii Eam vero probat haec ratio, ut caeteras omittAITUS
par Suiriniae quaest. de egetabili art. 2. Egydius' et odi 3. quae Catetanus ad c .huius libri, Fertar leti sis bid q Iaud unus il est. Is Feroelius . . tuae . hysiologiae , c. . Scalii: potassere est. quod super opi S. Nam Die . . m ficultatis generant cesti imentum prout a Pt Urn
ut tu us uale it te iunca cocco sibi Iunile, re ultiplicares sed nulla necessitas cogit iam ultiplicare potentias ad actus augendi e nutriendi. ergo una tantum dabitur potentia, aquari adminis retur probat ut minor, qu acum at est ei qui actus sunt init et se necessa ioconian ii mordiisai ab suboidiuati, ab eadem facultate oriri queant, sicuti ab ea de lucis vi progi edita illumination ditiis, Gia calefatatiosi quia eiu nodi calefactio subor absis hi di natur, ac necessirio coniungitur il umiliationi Ou igitur ac us augendia nutriendi sint inter se subordinati, ac necessiario co: uncti ab inae ad et , facultate oriri poterant Aduerteri autem
93쪽
autem eum dicimus actu nutriendi necessario A eandem virlucem nutricem; sed manete ean eoniungi cum actu augendi in Saccipi nobis dem,na inius fortem ac validam augendi actum pro eo, quo vivens ad maiore quantitatem promouetur constat enim hunc nonne eelsario dari, quandiu vivens nutritur; sed sumi pro eo, quo ruens quantitatem c-quirit, siue maiorem, quam deperdit, siue aequalem siue minorem. Quo pacto accretio id
est a cauisitio nouae quantitat , perpetua Eutritionis comes est. Secunda conclusio Probabilius est potentiam generandi nodistingui te aliter potentia nutriendi Hanc conclusio item tuetur Du-Xandus in I. dist. 3. E. part. distri et . Uala sius i. r. Coutroueis c. Io.&alii, quibus uel Aristoteles proximo superiori capite, eo tir illIS veThiri Cum eadem via animae sit, nutrienda, generandi. struunt vero huius sententi Urosabilitatem haec argumenta: Ab eadem facultate oriri potest generatio totalis partialis;
Adsecundum respondemiiss quamuis actus s. raugendi, nutriendi se an tutio obieeta toto diuersa genere. non tamen ea di Uerstate sulfi di rere ad arguendam potentiam realiter distin cham, qua do actus sunt inter se stabia di Uali. aci hi,
Ad primam vero rationem earum, ita bal victui. L .cdebatur ostendi gere et adipotentiari clii id e re t taliter an atritiua dicimus 'Or ntia gene a rari realitertet uentu illius generater aliud quidli mi in heu, specie: facultate veto acgendi ha et fetia pro obiecto ali metum, sed prout accessu illius agis generatur ipsum mei vivens e lac tamen diis uersitate no eolligi distinctione ea lem inpotentia neq; id ab aduersariis orobati Ad i cu Salii dam dicendum .ubicumq; datii viri, nulTIES dari etiarn gignent m. cum sit una, ad n
sed nutritio eit generatio quaeda partialis ser c cultas; sedilon ubicumq; datur actus nutrientia,aqua hare oritur, potest di pol si e confestim dari actum geneiandi; tum quia maior perfectio requiruur an vivente ad hunc actum, quam ad illum, ut cum Aristotele in contextu docuimus: im quia fieri otest, ut
cacultas, quae diuertos actus, edicat, impediatur aliquando ne in aliquem unum eorum eXL re queat; esto alios interim exerceat Verbigrntia, ea de vis, ut in libris de Generatione cuil ruimus,&aetrabit alimentia, hiptum Ietinet, Euclionem nutriri Non est enim cur putemus quemadmodum eadem virtus magnetissetet a maiore esse ad hoc praestandu vim caloris in i allicit, demoraturques tamen nonnunquam ex morbo euenit,ut virtus illa attracto iii in vi uente priore in actum administret moestamen pol teriorem
Ad tertiam, quicquid sit de vetitare maioris S re proposition et s. ad minorem dicendum, negati ab aduersariis nouic In consoriarationem membrorum praestari etiam nutriente saeuia Namq; in rebus creatis,cum aliqua sent id gnate Id enim conspicuum est in arboribus in Asitan realiter in uno tertio inter se quoq; re ipsa des clivibus praecisi iam denuo pullulant, Eusta rum' sunt. Est igitur potetia nutriens augens Age magnitudinem ac debitam figurasn assequii natu Dtur, utique non alterius virtutis, quam nutrie te ras,tis ministerio& opera Idem quoq; vid te est trum in heminibus pinset tim infantibus , inqui b. non tam aliqua membra Llida re genetari co flumsueueruet; in adultis, in quibus id interdum accidit.Immo extremi dentes, quos sapieri go ab eadem poten tia, qailaotirin maxime eum vir a s similibus accita dentibus materiam disponat, utraq, formam vniat, i uir uacatq; in materia, altera in to-ram; altera in partem. Item per eundem calo-xem gignitur de nouo ignis, ionea aggeneratur, conuersa in ipsius substantiam mater a combustibili: ergo vivens per eandent faeel a tem poterit ex integro produci, post pro-gnὶ, qua nutrientis facultatis in vivente. Haes enus probatum a nobis Hai: neque fa
cultatem augente, neq; generan ea. I Ut i Cnte
realiter distingui Atesim egeo facile quiuis intelliget, si potentia generans, augens inter se con herantur, eas etiam inter se re ipsi non Et erreta quidem no:i differunt a nutrientenerans vLaeta dem qs facultas reali ter etsi non sit neganduret . inueniri inter illas formalem dil inctionem et ut constat ex diuel fis earum definitionibus, quae pro rimo capite ab Aristoteleas et gnatae sunt. Nunc pallium aduersariarum argumentis
respondeamus a d primum eorum . que Ilien- tia vocant Prouecta iam latet ortu tur, etfota elisituri dere contendebant vim augente Lari uitae ut
distingui negandum est cum vivetis ad statu
peruenit, extingui facultatem augente. Quicquid afferat Galenus in libro de ut tamento Licet enim non iam plus reponat, quam dilabatur; adhue remanet eadem virtus. minus tamen fit maciet robusta. quam antea Quemad- dum eadem potentia videndi in Socrate iu- uene perspicacius&acutius intuetur, quam in eodem iam sene. Itaque non est admittendum manturque I aq; delineatio membrorum et iam nutriet facultati conuenit; et si 'm nos usto taliseenetationis iocum dit que admo dum tunc Ic non partia tim,sed ex toto pio duis est ita plei dicta delineationem no partiarim, ut postea decuisu tatis facit, sed ex integro rei genitae confert. Neq; obest, quod an putatum brachii non est tuitur a vivente. non enim ad propterea accidic, quod virilitant: triens ata
male giguente re ipsa d: liinguatur, sed quia, nost stagumanere simpliciter, ac non rnavere uri recte ait Galenus Iuli de Semine, cap. I
94쪽
Cvirtus deline Ins, seu tinras natan bra non tam cienda eius membra, praesertim solida, aera, quae plus operae exigunt, cuiuimo aleit ra-
-- extitit in sermo et illa e e
inro coagmentanssa. Quod tuo Dis i. tae ortu de Interitu animaduersum iam suit. Ad ultimam, cScedendum est altricem v Ir-
curea, diis mei per omnia membra, euhaae ipsam facultatem, certa quadam parte corporas, ad quam deseri ut superfluum alime Bri. de quo sit pra diximus imbuete istius modi superfluum virtute seminaria ad exequemdam enerationem. Itaque faculta geri e- 1ans,qilaterius eadem est cum lance per totum corpus spargitar, etsi qu uenus praea icta vim imprimit, consistat induituita par e cor porti, quae ad id tum propter situm, tum proe pter aliarum qualitatum conculsum, accommodata est. Hic aduerte, quod iam Ioeo citato commonuimus, virtutem gignentem,quq in semine residet, diuersam ei Ierium te tum natura ab ea, quae in vivente inest se, quia est in subiectorealiter distincto. Natura,quia illa, qua in re viventi, est potentia vitalis, cum semen non actu , sed potestate duntaxat vivens sit. Quare cum in hac questione statuimus virtutem generantem non distingui realiter ab ale te, et illa tantum locuti fuimus, quae invitiente inest Nam eam, quae semini communicatur,tauquam vicaria eius, quae est in vivente ,er proxime dictis planum est, re ipsa differre a uiritiua. Hug nenis
DE terminati auram his primum de omnisu- Deommuniter, deinde de unoquoque dica Te r. Ismus. Fac itaque Uud, cum mouetur, atquepa: iur eiquid uti diximus. Nam assensu alteratio quadam esse via tur. Inquiunt autem quidam, a similisimile tali, quod quidem , quonampa Moeri potest, aut nonpotes , in uniuersalibu de actione ermonibus passionen ed im- Habet Tegi.
autem n locis dubita tonem, ambigetque nouiniuria quispiam, cur sensuum horum scabios, ct cur sine iis, qua sunt extra non es ciuulfensum,cum infit Signinam e ra, ceteraque elemem loquorum est, per sese m , vel e ea , qua ipsis accidum cratenim patet , sensitiuum non esse
a tu e olentia tantum GH apropter non sentum
quemadmodum combusibilata n initur ipsam perse sine eo, qri ad ipsum urere potes Ureret enim seipsum , O non indigeret piit qui ac uestignis. At varo quoniam sentire lifariam dicere corum Tert. epe sueuimo nam di id, quodpotentia videto au-
i, identidem quia iam operatur j duplici .r,-- se en Fresectoris tur quidam et potetia, et dam via ueto imiliter e, sumsentire, O quodes tentia, O quod est actit. Prim timetietur T Tem re oportet. nos inquam, quasi I eadem pati, mo- CAPITI RVINTI EA PLANATIO.r Eta mi napua autem hu JExpli gradum tacit adsensiti Uatri, quae L Iecando loco seri T re, utpote caeteris post vegetation m communior Ac primum de ipsa , more suo , generatim disputat , docens quo paeto sese habeat adsensibile incommua In hoc igitur capite duo potillimum docet instituit. Alterum est senii et eam potentiam esse pia uam Anteium quid sit id quod potentiam sentitutam adactum e citat sumit autem han
95쪽
mili,an a dissimilis dispiab Habet autem Iocus dulitationem J Vt propositam quae itionem diluuialteram subnectit, uod ut aduertit Theophilua, tacere con uit, cu posterioris controuersia: solutio aperit quo imodo aera denti rei pondendum est Ea vero vel bi gratia, cui sese asse ectus non videat. Plaeterea cur sensibilia. ut elamenta n uni si faeta extra alecus tuo 'tone percipiantur, cum vel ipsa, vel eorum qualitates in actu in sinet. S. Um non At enim Edsiserri quod promine pro potu rat,aienS qui a sensu Set x se potentia est .ndaci . itina ideo res e non posse in actu metu inpere, nisi em a Jmocium combustibile. quia est in potestate, ut comburatur,no ignescit ponte sua, seu opera, citatu aesti alterius, quod possit, rete. Itaq; non sat est habere sensorium in se qumtates clementoti, ab eo quod ut eas sensus percipiat, quantacunq; comuncte sint, sed oporcet senium, quare au est npotentis actu adtecipiendrum speciem, deduci in actum a sensibili eius modii pectem producent C. Hinc es Iam
dilui potest alieta dubitatio, cur sensus neque se, neq; suum sensitcrium dignos eat: videlicet quia non potest moueri a se,neqpa senticia D, sed ab alio ex eruo agente Quaderern progr i a plura. Aio. o otio etiam Priusquam de elatet quomodo ten Ius de potentia adactum prodeat, do-eet leniamin et dum esse inpotentia, alia in actu . In actu est, cum acta operatur; in potentia cunullam functionem exercet; merce era I cIFoles love liquet in dormiente, qui facultate vicie n. di pollet nec tamen actu videt Tum quia dixit id, quod sentit esse in acti, nequi. forte existimaret actum esse aliquam formam permanentem, alteria veration Is, id exponit, arens se passi: Oisaeem, motam operationemque appellare actum, uiam tu Seli actus quidami, licet imperfectus
id autem qnod sentit, mouetur, ac patitur .unde etiam liquet dandum cis aliquid ei ellum in actu constitutum, quo id, quod sentit pari ac moueri possit. Ad id vero, quod quaerunt, nutr
usus Emili an a dissimili moueri sibi: anes ondetur, mox radi ii milianimirum fiat rassi
uod tamen post passi nem manet simile patienti. Nam antequam sensibile sui speciem in olhanum sensus pio ducat, dissimile est; postquam vero eam produxit, simile videlicet propter L .irma' nem&similitudinem, qua in sensulam premi vade cst quod cog tam duitur, quasi eo gnarum cogno denti.
eos avsis A. reis, Mae: it m Pterea quo i cum voluerit c ntemplaret, potestudi Deum facere , ibi quid externum rte prohibeat, imperimentoque at Arpraeter ipsos, est ii qui iam contemplatur , se est actu propriique ciens hs A. iambo igituri primiporantiae eidim Te
sunt cientes, ut diximus. Verrem, utra in Tige alteratione cydisciplinam, tia quidem non vim quae etiam ex habitu contrario, is estis nee temtiratur. Aher halet quidem p tim ut Grammetit cana sedit igit operationti, Ut ex otio Dum mo-peration quem acuitate agat, a me rettir. Utque hi modia posen ei ditiem est, ut patet, ab antea
dicto grat vera nequa ipsum pati implex esse issetur , sed aliud est a contrario corrtiptis quedam, a liud et I aluis potius eluses,quod est potetitia ab ea, qtio est Bre,simileque perinde atque potentia sese habet. adactum. Fit enim contemptares, quod leui iam habet, quod quidem aurano nectat harari in ipsium eis vim munerementum Suae actumperfectiomm aut iv Eterarundo e Igenu . Curtire non rectasi abet, dicere ipsumsciens cum ita eraru
96쪽
t,s,AH ivuendum est de potentia a q- RUM, L ponit quot modis aliquid dieat ut esse, 'uvelootentia ut hinc doceat quidnam scolam * porcialia ad actu medii eat,&qua ratio oesi sit quod tam eo ait non Laisse hactendi, ist cx' min x. : explesse sed sinplicite, ob
et et seuem tam euelim tib re sit, exercere valet, uiui Fc xM-uto a quid sit tmotbus,aut aliarum retum curaet occupatao.
Ambis, iturassi rim id Tradit conuenientiam N diicrimen intereum , qui priorem . - umqui posteriorem habet potentia mini Dirum conueni int, quod uterque inpotentia elle diei tur; di Eetunt, iura qui est inpotentia remorasci eus, novi cruente ad contemplationem actum ques claudi, nisi prius alter et ut habitum scientiae recipiendo. Immo nisi paruum habitum dispo sitionemve deponat, si ali cruo errore scientiae imbutus sit. At vero is, qui potentiam proxima, sortitus iam suit, desquisensum vel sesentiam habet; non promouet ar ad actionem permutatimnem aptiuatione ad habitum vela falsa opinione ad vetam; sed actum duntaxat depromit,si ei vacet, necat: unde impegiatur erat Garo neque ipsum. J Quia hac' nu sensionem, contemplationem , passiones alteraistionisque appellauit . nequis multiplici horum vocabulorum usu decipiatur,at bittatus eum, ciri sentit re contemplatur, propr: e pari altera ive admone tu primis passionem a dialogam esse. uno modo tam ipto passione quae fit secundum qualitate ad interitum ducentes quae corruptiua vocatur; ut cum quidpiam calefit. aut exsiccatur altero, pro reception alicuius, quod in columitatem Sc persectionem affert, quaepe fcctiua nuncupatur,ut cum potentia actum aliquetri sibi maxime crus uenientem, verbi gratia, comemplationempcomit Id autem quod Atistoteles de passio oedixit pati modo intelligendam eis vult det alteratione. esse nimirum duplicem alteram corri pentem, Alte tam Re ficientem Atta que posteri ocem passionem. Deq; alteration m NA, lii scenomininus proprie appellari. quia neque pati, neque alterari proprie, ac valeato loquendisti , b tivor dicitur,nin 'tio da interitam disponitur, aut noxam aliquam patitur. Iateis, at cou risiit m latur. non limpliciter pati au alterari dic cadas est, cum, o emplatio accessio potius quae Fa tu sui ieam fit perfectionis.&promtulo ad melio tem statum; quod in aliter de illo, qui actum sentien is v. disddi editi pronunciandum est nil quis et proprium horum vocabuloTum significatum non atten- uptio dens, aliter ea usurpare velit nem rem is, is , Onus ,reret Ohu tas cui nec a scatorem , cum edificat Textar sis , - ina: coram H --- es Quod igitur tua cyum ducit, ex re quod est intelli, is, s e aris su rem gen tuentia atquestiens, ed non doctrinam h. -- ά -- ira, as Aa pectare oportet sedati nomentis aqvtim habe-- Da E . Ni nec sis, re L At quod qua est in stentia distat accipit--nia Abdiae: e a ri, lem es re cienriam ab eo quodpita usiens, atque ab --: . ., et 'ram sente, id avit non est dicendum patia calte- Ata, 's sirili te, i ri . cui rari. aut cos alterationue modo aleamur o-- I, ore et , HEM: Aa D. Eim, Da portet, ea mi Vansmutationem, qua adpriuati--,- A re si, ua es Missos trones edi ea, quae est ad habitu at
rusnecaris oram. ad proxume asseruit dificatoris senilitudine expl
97쪽
YD IN II. LIB. ARIST DE ANIMA. ,s,
enim aliundera labore alterat ira neque scienterioris,.s i. supraeditus esti dum sensicuem editi siquidem in ea mutatione, quae a vaeatione adeo u gub Laueratur queam O inuri ptione cuius non datur germana&natiua ratio alterati m autem monet eum qui iam scientiae habitumis Secutus est cum a potentia pro ima ad conten,plandi actum progreditur, no' recte dici post doceri, quandoquidem nihil tunc denuo addi
I cIt,led alio vocabulo id significandum. Ita hunc locum interpretatur Philoponus 1 quia quaeH. JDocuerat antea eum, qui habitu scientiae ad contemplandi actum mouet non pTOpr e pati, nec alterari de nouo comparat uterque enim perficitur&ornatur, neuter ad perniciem ducitur aut nocuis me tum ter .ub vero haec non interueniunt neque passo eli, neque alteratio. Nisi haec vocabula laxiori liguificat Eusurpenturoti iam superius animaduersuta fui L
mecum ita cJDe Halatiam quid sit id quod sensitiuum adactum ducit. Quod ut integi
ligatur aduertere oportet sensitiuurn inpotentia remota et se id,quod caret anima, atque adeo ae te tu . tamen haec recipere potest, ut semen Scnsitiuum, in poteritia proxima eis id, quod amma&sensu praeditum est Ait ergo Ar em adactum esse generans, seu producens animal, id enim timulataribuit genito potentias adiunctiones obeundas quemadmodum is, qui docet, conferi suo modo gabitur se lentiae in mentem discipuli. Est enim sensus limilis habitui scientiae quemadmodum aetus sentiendi ac ui
buere potenuarinis dispositive, quarenus p1a pagat materiam, in quam Deus anima mi Draa- durum ui quod intellectum ad coni diripiatione mercatar est intelligibile. Est tamen inquit id est, imastens, ae praesens; quia sensio versatur circa istiusmodi fine ut alia es ditet usa eel errea vum ei talia, quae abstracta ut a loco de ab existentia in ita sunt in intellestu hei suam speciem ut ea, quoties libuetit,etiam absentibus lineu laribus inrelli per possit Suomo o
abire Pntem laudi, Hic aduerte, gene aes eatenus dici conferre proli potentia , cuatent, .si sis auum ,aqua ii Ulanant undecumis, qui hominem generat, non prodorat ani M. dem haec a Deo creatur, sed eius t Rufum cum materia unionem attineat, non ieeii
fert r. quo se illa habent externi sensus Appellat aute inficientiassens bilim istius interpretantur artes mechanicas, quaecum singillarium ariis acrem ecinctione verrentur, ne cellario talis earum opera io singularia sensio illa requirit , quemadmum dii malones similia singularia, in qua ferantur, exigant.cdum sensu
Nudi fanobis determinastim, cumsit is Te.- mons; ad quod in praenti dieituris a M. quidem, ut puer, quem militareto dicere tuet, aliud antem, hibe, qui inmutare miluari mavit Capetis euasit ad mili antium sensitiuum iam Lateras habere. Atque eum ipse sim . . evita nomine careat, determinarum auram si in e lidiuersa, et quopam in emasunt necesseectipso ait, ac alterari, tanquam propriuWAn iniim mra, o Ipsum auram sensitius m potentia tale e Fquale iam Us msensibile eo actu,sicut dixim CAP. m ne ira ambu JExponit aluo instituto superior duempe ut planum euaderet quo pacto sensitiuum dicatur,secundum duplicem potentiam. v viis
remotam, alteram proximam,ucuti puer est inpotentia remota ad militandum se ad tractanda arma deum autem ad perfectam venerit aetatem, erat inpotentia proxima. Et vero licet non sun
petant nobis vocabula ad has potentia distinguendas , sat est nosse essie illa sititer se diuelsa quemdmodum gavicci tioum impropriam significan-
98쪽
dam ei Mem, timui nimii cibus,tanquam p*ppxJli cum tamen propria non sint.
I sum autem Ipassio fit dissimili. oartim a simili pati, partim ij iii ethi post amo diem mero similis euadix v xiq*' xios 'ma i , , iis sensibile ipsi impri timis vi
A P. VI. et vera de unoquoque sensu deinceptasen Trat. 61. sibilibus cuiuique proficiscentes stamua Dpmet. Atque prim i asensibilia distinguenda
es videntur Sensidiit itaque trifariam dicitur; I Ubilium enim eius damprrse,is dam per ac Texi cs.cidens sentiumur. Et illorum rumis aliastine uniuscum ue propria senso talia communia etive M. Otqueproprium idsensibi e duo, quo aliosensus nil nonpamin, O circa quod error fieri nequit, ut color respectu ut , sonis auis Him , saporausis s. e Dum autem p regaei ferent dis balet quidem, iudicat tamen de illis,m caterarum lensuum quisque desu sensibiliis non decipitur. rei enim non errat esse colorem aut avidiem esse ure, seu quid sit id quod est infactum colare, vel ubi avi quidsit id, quod Petat, ve tibi Huiuscemodi igiliarsensibilia di- euntis uniuscuiusque propria sensem e Com Tert c .
gura in magnitudo , alia namquentissim sunt propria ex ,sed omnibm communia sunt, reet unetiras asum proprie se ibacta qua propriasum: Ondi subsam1avdirasim assen es apta,
'Tire age et et quique .l Traetat irrua de singulis sensit et eorumque obieetis, quae sucit sentiabiliri ad ipsos perdinenta a Cie prius de sensi bili generati iri accepto, quod trifariam dici in quit. Namque atri: destit libile pet se propitum, a luci sensi dile per se corri mune, aliud sensibile sensis Eapet aec dens Ad maiorem tamen peripi uitatem hune in modum diuidissensibile aliud est se sumptum te. aliud et aeci denet. Deinde senti bile per e, aliud proprium, aliud commune. Vneraliter Peraritimi liensi l proprium definit id, frod uno tantum sensu, ae sine errorepereip triplex euis tu . dea quod nullo extrino et isti potere percipi, praeterquam ab eo, cuius ob rectum dicitur; eii Lique sicie sensus hallucinatione quo p.icto eolor dicitur obiectum visus, sapor gustus, sonus audi us o foro factus sergus aliaeque id genusta stiles quali tates. Tarius autem J Nequis forte arribigatiIum laetus habeat sensibi e proprium, eo quod Sensibis ei te plures ut rei etates lire tum differentia versetur inempe circa calidum, figidam, sic prot iumcom humidum, durum n tolle,alia ille eiusmodi meam remouexambiguitatem. aiens non tam dissim: Iem varietatem reaiam quae a tactu p rcipiuntur, ne arbitremur omnes illas obtinere ration/mpto pti sensibilit cespectu ipsius tactus, cum tactus eas dignoscat, ut caeteri sensus propria sensibilia; neque in e si recipiendis aberret.
Vi enim j ostendit quo pacto possit, aut non post tei feta sensibus deceptio circa proprium sensibile Non fallitur,inquit visus dum colorem percipit, neque auditus dum tanum, aut ali sensus dum propria obiecta apprehendunt; sed applicando sensibile proprium subiecto cui nouinem ut si gustos praeipiat cibum dulcem quasi amarum propter biliosum humorem, quotmgua infecta est. Communia vir s. Describi leusidi. e commune docetis esse id quod non nos sed multis Sensibile an is percipi cmmune
99쪽
iis in LIB. I. ARIST DE ANIMA.
sensu mised ea tantum ratione sentiti diei iis Iu in 'Erum sed non petrae moue,
a m est, sed quatenus albus, sensum mouet.
lenta N hac eqstitne magna est opinionum vase ama 1 tietas dissident enim tum Graeci a Latinis, geniem, tam Graeci,ae Latini interscapsos. Atque in Paluntem primis land unus hoc lib. quae si is in Apol flsinaris quaest. IIuia plicem potentiam incuiuslibet sensus ossicina statuvor; voam patientem, et Iteram agentem illam ad peciem ree: piendam , hanc ad sensionem exercenda Decuntur ero ea potissimum ratione, quod vetaeademq; virtus simul pati,&agere ne erueat sacruod nec ei lio danda sit una virtus, que poset quodammodo ostin a sensibilia Me i,&alia quae possit omnia sacere Hae enim ratione Aristoteles huius operii lib. geminunt Constiriait intellectuma Iterum agentem, alterum parientem Accedit quod teste Aristotcleeodem loco, alijsq; Philosophis, cuilibet potentiae passus respondet alia activa, ex quo sequirer aliam esse aeultat cim, clia recipi L speclimr iam, qua illa uti cur. Hatic sententium nullatentit Probamu , quam reij citra. Thom ia r. Vae si ' a t. s. Non datur eum uaest y de spiritualibus creaturis artic Io. sensus ages Capreolus in et distinctd risia: at 2 alti c. s. ad contra argii menta Durandi contrari conci Cassieta-Ian numius hoc in lib. cap. I. Feria Censis quaest si &scriberuni communis Schola Philosopho ritu. Primum, etia tu quia adu et cur Aristoteli , quia nulli bi eius. ne si modi sensus agetntis meminit. Deinde quia Aiphm de se eundunt psam decem cxterni sensus nume- ensu agen randi essent, quinque passivi totid m istiui
nit, sui ad ipsum transmitte do similitudin m
Quod autem addebatur, euilibet Dotentiae passiuae respondere alia mactauam sermo sit de potentia inctiva, quae limo praeparat ad c gendum, eam satemur esse aliam dis meiani a
stiua ,sietati intellectiis agens illinctus csta patiente, potentia aestiua, quam habet ob 1ectum sensibile ad imprimendam sui similitudinem insensu, dia serit ipsa a sensu verum si loquamur de potentia, quae iecipit sphciem, ut illa otiae una cum specie aestum cognos endi, et eicet hanc negamus oportere tanquan duas potet emas inter sedi ngui
Al orii opinio ci sensim esse pol itiam
tantummodo, uiuam. Hi autem biparatra via incedunt quidam putant sensum nihil tpraestare aliud , quam recipere speciem a te Co cta, sicque tensonem non a sens sedate Lenti di si nici Ali arbitrantur sensionum fieri ta anima, Vtpecie sensu in calora, pla m et pro 'tentiam nullum ad id concursum acti-uumer hibereta sed tantummodo pauiuum
more mater ae pridiae , cuius est ranturn recupetierormas,&recipiendo pati Pritarem Ian
timum est Egidius Maestione. ima de eo. gnata ne angelotum Niphus in libello doe
sensu agente , venitus in summa de anima cap. IO. Tirenendus hoc loco com ista Cale eranus, citra aduersariae partis assertores,auperes nominat, non iis itu, sed ingenio. Proba tur veto haec pars ea ratio Ite, cuia bilesta liud sentire, 'nam, et p. rea Vrboue sub sen-
nua hoc in lib. cap. I. Ferra Densis ouaest l dira 3 Chi gnain ovo: recepta doctrina abhorret Tum veto quia res absque necessitate multiplicatsor est enim unus, idemq; sensus recipere species ab obiecto&eis uti 'ac prout rei imagine consignarus est,actionem sentiendi edete,eandemque insenu despectaro recipere. Agentem, eto intellectum ideo a patiente Aristoteles distinxit, quia, ut ibi enucleatius
m-. 'uvi xii gibales rerum imagines: quoetian picto, biectam sensile, quod a sensu seipsa disti Oguitur, sensumi a P L---cdts PC-
tur specie rei, dic turrem in sua ima pine periscipere. Videturque hoc docuiss Agno delesti . A capti. texsa cum ait activae opera conis Leolus esse extra;&lib. I.c. et text. I 38. Vbi Octiit unum , eundemque et Dactum sensi su
sensibilis. Cum igitura eius sensibili fit productio speei. i, nihil aliud erit sensio qua in specie productio Posterior modus defendendi sensur e sic
tantum potentiam passivam patronam habet magnum Alberrum in h. p. summa de homine, .ntractatu de sensibus animae Potestq; ex eo
comprobari, qm a sensio est una simpleaeq; et-ctio, quaepioinde oriri non potest a duobus agentibus immediatis re ipsa di inciis, cuiusmodi sunt potentia species. Cum igitur illa ab specie otiatur ideo enim species e
fingitur anat uia, ut peream anima senti. it Te
liqui me ut potentia non et ei attactum sentiendi, sed eum tantummodo recipiat. Hac tamen sententia, utc nque a suis au icioribus'.
100쪽
ctoribus detenuatur , nobis haudquaquam placet. Ea in refellit Scotus ins dis ioct. g. Quaest quarta articulo et Capreolus quaestione
m ma arti c. . FCtrariens lib.E contra gentes
capit sq.&hoe libro quaestion et Caietanus prima pati quae fit. arti c. t. tegorius anptimo dist. 3. quaest prima , Philoponus ad
texet i &alii Namqae ex ea iuxta priorem modum explicata sequitur contra doctrinam Aristotelis non Metaphys. cap. non te Tr. IV. visionem non esse acta cinem immanentem; cuncti Q immati tis recipi di beat in eo , a quo
oritur, stamen eorum iudicio sensio solo obiecto efficiatur Sequitur etiam functiones sensuum non est vitales, siquidem omnis vitalis actio ab intern optincipio dimanat Adis
de quod sepe recipimus speciem rei in oculo,
nec tamen rem videmus quod fieri nonio sit sceeeotio speciei esset vilio Postremo quis liae sententia palam Aristoteli aduerseis tu rex eo constat quia hoc iti libro capit. . texr. 6. docuit auimam esse causam effectricem alicrationis eius, quae secundum functiones sensaurri fit quod etiam tepetit in lib. de memoria, reminiscelia Et in libco delensu sectili coarguit Democritum asserentem vilaonem esse operaeso diem obiecti, quia tunc etiam speculum videret, cum in eo obiectum per speciem ab copio uctam eluceat Accedit auctoritas in Augustini lib. I t. de tinitat. ca. a. ubi docet ad operationem nosia cete imaginem rei impressam iumenta metem quae in adiici in partem adduxrmus Sicile explicabit qui ad ptimum deterit eom, qui rei imaginem ecipit, percipere rem in habita . tio a
actu sensionem vero C. leae tua rem I cI cQgu tiotie in Acis o telis menses ;aetiua sensus e ratcrni. id est, obiecturn quo speciem mitii insensam eis extia. Et este euncem actum sensus talen libitis id es , tam obiectumqtram sensum concurret ad e,d-m actum , ouia ad aciuta nitet di, que in potentia sensitiva e
ercet , o. currit etiam obiectram interuentu
speciei, quam in eo lem sensu produ1it Aher et i modus tu erriti et uim esse sita
xat potent ram patinua. averitate aberrat. Et-
nim si sensus tantummodo pallio concur exent ad actum sentieti di cum nobiliai strage Te qaam pati, ut docet D. Augustinus in ret. per Genetum adiit capit is, Aristoteles lib. s. huius operis cap. s. trat. Is sequetretur animae vege catricis facultu testa quae Smnium
confessione agunt: en ita uis nobiliores esse, quod admittendum non est ei quidem ut anima sentitia vegetatricena,ita illius facultates huius potentias dignitate vincunt. Deinde, quia si sensus nullum ex se actum eli iunt, frustra dantur a natura Nam ad sensionem recipiendam. sat erit organtim, id est materia sub ecta formae, si , certi figura ire ii quo congruentium c destionum apparatu TeI
A tio , quia sequeretur omnia haec enuntiata, Aspectus videt,auditus a uetit, olfactus odor tur, aliaque similia, falsa esse, quae tam et commmunis philosophantium schola pio veris vesurpat. Cosecutio probatur; quia harum propositionum sensus est aspectum elicere ac uinvidendi, auditum elicet actum audiendi; parique modo res habet in caeteris eiusmodi in quibus aestus vitales enuntiantur. Atque haec argumenta valent etiam ad impugnandum priorem illum modum , cuius ante meminimuS, quatenus arribo in eo conueniunt, quod
uterq; actionem sensibus adimit Iisde m etiaconfutata manet opinio quorundam , quo Stefert Theophilus hoc loco ad textum vet. aientium sensio des non ab anima, nec a pote-tia, ite caser terno obiecto fieri; dxi alicuius substantiae separatae. In quo errore fuit Auer-roes hoc in lib. comment. 8 lege Albertum Magnum tram 3. cap. 6. Contrariae veto op - nionis ratio momentum non habet. Dicenda est unam actionem posse oriri a duobus, quorum v numquodque est concausa seu causa partialis , taetri adrnodum idem pondua potast vehi aduobus ho minibus Species a te sipotentia in functione sentiri adminis sitanda, sunt duae cauta partiales.
EX superiorum sen rediter mi confutat ore Constis, o ondi ei te erit perspicere q aenam pro c. s. his positae quaestionis conclusio esse debeat D ce ij. I. uer dia potentia senstrua tripliciter spectari posse libis ph. videlicet, ut recipiti peciem ab obiecto, re tae metu.insormata actu sentiendi profert, ut eiusmodi
actum in se rec pit. Si igitur primo , vel terti Pobinia sen modo eonfideretur, haud dubie potentia passitisat i
sua et i, tu sic non operetur, sed patiatur si se isticii esse eundo modo, est potentia activa; quia sic ne Eratu . patitur, sed operatur. Pro qua re legem. Nemesium capti de natura hominis Atq; ex diois etiam liquet non est probandam sententiam interpretum G eoru , qui, constat ex P allopono, Simplicio aiunt dicendum noe se uolentia sensititiam pati, sed eius organii. Latinis potius a si eo timur, qui passionem non vitias Lorgano tantum, sed potet ae simul ac commv sensio Feci dat Etenim cum species,&operario se itu istis in non recipiatur in organo immediate, sed interuentu poteratae, In Seiandum non est tam sensorium quam potentram recipiendo pati. Hane sententiam approbat D. Thom I p. q. y arr. e. eiusque sectatores, ut Capreolas in s.
Erit tamen , qui adhue pri bare contendati me arruis uulgata cone senium p ctentiam activam dici mi a pro