De Romae veteris muris atque portis

41쪽

- 37 Castoris. Neque quemquam puto suturum sui se, quin ita statueret, nisi obstare visus esset locus impeditissimus Τ rebellii Pollionis in vita Saloni ni. I. Fuit deniquo hactenus

statua in pede montis Romulei, hoc Si ante Sacram viam, infra templum Faustinuo u ecla ud arcum Fabianum, quae haberet inscriptum etc. Quae verba ut explicari possint, neque ad emendationem confugiendum Sit δ*), primum omnium tenendum est, Pollionem non significare duo loca diversa, quibus statua diversis temporibus steterit: primum in pede montis nomulei ante Sacrani viam, deinde intra templum Faustinae ad arcum Fabianum; etsi enim salis importunum et superfluum videri potest participium ad ecfu, tamen multo minus credam, Omi Ssam esse particulam post vel dein o. Certum potius videtur, Vidisse quidem scriptorem stantem olim ante Sacram viam Salonini statuam, sed eo, quo scripsit, tempore cam interiisse; et postulant hoc verba quae haberet inscriptum. Deinde id certissimum est, non p0tuisse statuam intra templum, i. e. intemplo Faustinae positum esse, simul autem et ad fornicem Fabium; neque denique quemquam existimaturum spero, hunc

commemoratum PSSe, quo accuratius Silus templi definiretur;

quod quidem cui poterat esse ignotumr Dubium ergo non eSt, quin quidquid Pollio ni milium assert: in pede montis Romulei, ante Sacram viam, intra templum Faustitiae, ad arcum Fabianum , iis unus idemque locus indicetur. Quod fieri tum demum

potuit, si, quemadmodum narrani Pseudo-Asconius caeterique

scholiastae Ciceronis, fornix Fabius iuxta Regiam fuit eo ipso in loco, ubi in Sacram viam exibat illa via, quae a basilica Iulia praeter Casti ris et Vestam ad Regiam ducebat. Videntur igitur Pollionis verba ita esse explicanda: statua Salonini suit ad radices Palatii, ante Sacram viam quod dubito utrum sit in

capite viae, an ad viam), intra i. c. citra sive non ultra) latitudinem templi Faustinae, propter arcum Fabianum. Videntur autem verba intra templum Faustinue propterea adiecta, ne

32) Coniecerunt 1 v. ild. infra vel contra. v. Bunsen, Reschr. d. St. R. t. III. B. p. 55. Ipse, nec minus Anibros chius p. 88.), vulgatam scripturam putat posse servari: recto ; nisi tu explicaudis verbi ilia utri assentior.

42쪽

- 38 quis in aversa Drnicis parte statuam fuisse crederet. Neque vero mirum videri potest, cur ad describendum accuratius locum Ρollio templo in opposito sori latere silo usus sit, siquidem illa aetate in ea, ubi statua fuit, parte nullum videtur suisse, quod notum esset omnibus, aedificium. Quemadmodum igitur

Pseudo-Λsconius , antiquiores Scriptores secutus , sornicem Fabium ad Regiam suisse scribit, ita Pollio, quae suis temporibus

fuerit facies locorum, narrans, templum e regione Silum nominat.

Pol eram his esse contentus; neque enim ultra fornicem Fabium quorsum directa suerit Sacra Via ad nostram quaesti ,-nem quidquam attinet; ne tamen rem impersectam relinquam, paucissimis absolvam. Nam post detectum clivum Capitolinum quum et ipse, et omnia circum loca oculis cernenda paleant, de Sacra via, quin per ipsum Severi arcum duxerit, omnis eXemla est dubitatio; quamquam ne antea quidem secus existimatum oportuit, quoniam in Via triumphali, ut caeteros, hunc qu0que arcum fuisse neceSSe eSt. Quo ut perveniretur, dubium non est, quin a sori suibus propter Regiam perrexerit via ad templum Faustinae atque inde recto tramite ad arcum processerit. Scimus enim Sacram viam terminasse quartam Augusti regionem, cui inde nomen fuit; sorum vero Romanum octavae regionis suit, quae ipsa hoc nomine appellabatur. Quare ad laevam Sacrae viae suisse apparet. DE NOVΛ VIΛ.

Livius, quum domum Tarquinii Prisci ad templum Iovis

Statoris suisse narrat, eandem coniungit cum ea Via, cuiuS, ut clarius appareat silus locorum inter arcum Titi et sorum Palatio subiacentium, non potest omitti descriptio. Sermo est illic de nece Tarquinii, quam Tanaquil celare populum studuerit, pergitque Livius in hunc modum I, 47.: ex superiore parte aedium per sonestras in Novam piam rersas habitabat enim

rex ad Iovis Statoris populum Tanaquil adloquitur. Quae

quamvis obiter dicta sunt, tamen in definienda Novae viae regione maximae sunt utilitatis, quod eius inde cognoscimus principium Sive caput. Nam Τarquinii domus quum fuerit pr0pe

43쪽

- 39 templum Io vis Statoris squod ipsum stabat e regione Summae Sacrae vino, simul autem habuerit senestras in Novam viam versas, hanc necesse est in iisdem locis a Sacra deflexisse. Videtur enim Sacra via non longe ab arcu Dii dexteriorem partem petiisse, tum vero recto itinere ad Regiam tetendisse, quo inter ipsam et montem. haud exiguum loci relinquebatur. Hinc tutelligitur, qui poluerit Λs coni us in his regionibus vici mentionem sacere, qui esset ad sinistram Sacrae viae. ad Cic. p. Scaur. 45. Demonstra e vobis memini me, hanc domum in ea parte Palatii esse, quae, cum ab Sacra via descend ris et per proximum vicum , qui est ab Sinistra parte , prodieris,

posita est. Vix est quod moneam, eum vicum non esse Novam viam, Sed angiportum, quo Sacra via cum Nova coniungeretur. Quemadmi dum autem Sacrae viae pars , quae proAima arcui SSet, Summa vocabatur, ita Novae quoque pars, pariter clivo

descendentis, summa Nova via dicebatur. Sol in. I, 24. Tarquinius Priscus ad II oniam portam Supra Summam Noram rium. Λb illo loco sub ipsa montis erupidine post delubrum Vestae descendebat, in infima parte fori altitudinem aequans. Quam fuisse viae regionem, argumento Sunt loci, quibus Λio Loquenti sive Loculio ara posita esse narratur eo in loco, ubi ante captam Lrbem coelestis vox audita credebatur. Cic. de divin. I, 45. Nam non multo ante Urbem cupiam exaudita vox est a luco Vestae, qui a Palatii radico in Norum rium

devexus eStetc. - ara enim Aio Loquenti, quum Sestiam v domus, exadversuS eum locum consecrata eSt. Il, 32. ex eo

Aio Loquonti aram in No a via consecratam. l. i v. V, 32. dom anno M. Caedictus de pt be nuntiarit tribunis, se in

Nova via , ubi nunc sacellum est, supra aedcm V lac vocem noctis silentio audisse clariorem humana, quae mmlStral/bus dici iuberet, Gallos adnentare. cf. 50. 52. arro ap. Ge ll. XVI, 17. sicut Aius d us appellatus araque ei Sia- tuta eSt, quae est in insma Nora Diu, quod eo in loco dι ινιι- tus vox edita erat. Denique Plutarch. Camill. 30. αυιὰς

44쪽

- 40 - ἐπεσε. Cf. c. 14. EX quibus locis inter se colla lis apparet, M. Caediciunt , quum illam vocem audire sibi videretur, in ea parte fuisse, qua Nova via a celsioribus locis ad sori altitudinem descenderat, atque eo in loco aram Λio Locutio dicatam esse: ea drersus eum locum. Exierat autem vox e loco altiore, a luco Vestae, ut Cicero, supra aedem Vestae, ut Livius tradit ; neque enim ara dicata est supra aedem, sed inde Vota au- dila; quare Plutarchus scribit: τον τοπον ἐν α τω Κεδικna V Pn 'χ1 προςεπεσε. 3 neque urgenda sunt Verba Varronis: quod eo in loco dirinitus pol edita erat. Vestae porro lucus supra

viam erat, qua ipsa ab aede deae dirimebatur; quod clare docent verba Ciceronis: a luco Vestae, qui a Palatii radice sint. declivia montis) in Novam piam devexus est; eX quibus qua ratione erui possit lucum inter viam et aedem suisse Λ m b r o s c h. p. 123.), equidem me nescire saleor. Propter aedem Vestae, qua ad ima descenderat insima Nova via), in ipso montis angulo sinistrorsum flectebatur, sorumque allingebat Romanum; qua de re Ovidius Fast.

Forto revertebar festis Vestalibus inuo, Qua Nora Romano nunc via iuncta foro St. Huc pede matronam nudo descendere vidi etc. In quibus ne offendas, animadvertendum est, non solum mediam partem ab aedificiis puram, quae inclusa esset templis basilicisque, sed quidquid ab his occuparetur loci, ad aream sori pertinuisse; neque dubium est illam plateam, quam silice Stratam inter trium columnarum aedificium et S. IIariae Lib. aedem videre est, cum Nova via coniunctam fuisse. Exinde credibile est, eam ima Palatii radentem usque ad portam Romanulam et vicina Velabro loca pertinuisse; quod suisse prope Ianum quadrifrontem et arcum Septimio Severo ab argentariis sori Boarii eXStructum, cognomine aedis S. Georgii in Velabro praeclare testatum est. Eo autem pervenisse Novam Viam, argumento Sunt, quae de sacris quibusdam ibi fieri solitis tradit Varro

L. L. VI, 3. p. 205 Sp. Hoc sacrificium Larentalia) sit in

kGlabro, qua in Noram viam exitur, ut aiunt quidam, ad

Sepulcrum Accae, ut quod ibi prope Iuciunt Diis Manibus

45쪽

quam fuit, non lorige a porta Itomunula. Cf. locum graviter corruptum V, 7. p. 49. et 34. p. I 64. Nomon iam sportam)ab Noma dictum, quae habet g radus in Noralia ad Volu-

piae sacellum. Ilic ne mireris NaValia, remotissima quae fuerunt; optimi enim et plerique libri habent no alia, unde recte Mulierus recepit Scaligeri coniecturam: in Nova via. Festi verba p. 174 II. mutila esse dolendum est. 1 n VLLI, ET CLIVO VICTORIAE. His dispulatis hactenus, superest ut de eo iugo accuratius inquiram, quod Veliae nomine appellabatur, simul autem et de clivo Victoriae, quem cum Velia error coniunXit, quamvis longo regionum iraelii ab ea distantem. Primum igitur ad Veliam quod allinet, probe tenendum est animo, eam in descriptiove Urbis Serviana adnumerari quidem quartae regioni, quae Palatii suit, neutiquam vero, nec magis quam Germalum, summae montis superliciei partem fuisse. Ita enim Varro L. L. 8. p. 59 Sp. Quartae rexionis Palatium, quod Palantes cum E andro venerunt, qui et Palatini. - huic Cermalum et Velias coniunxerunt. Quae qua poterant dici ratione coniuncta a Servio esse Palatio, si continens ipsius montis pars erat, nec potius locus seiunctus quidem a iugi Palatini complexu, sed radicibus cohaerens ac pr0pterea regioni additus 3 Quare verissime statuit Ni ebuli rius, quem Secutus est Bun-

senius ' ), Veliam dici id iugum, quod a Palatio subi areus

Titi) Esquilias versus procurrens forum Romanum et amphitheatri convallem dirimit, quae Senientia egregie Veterum scriptorum locis confirmatur. Duo poli SSimum Sunt, quorum causa saepius Veliae mentio sit: aedes Deorum Penatium et

domus Valerii Poplicolae. Illam tu Velia suisse testan-33 Niebutir, Rom. Gesch. I. p. 43l. Bunsen, B chr. d. St. R. III, A. p. 8 l. Apud antiquiores de urbe Roma scriptores, qui eiusmodi

quaestiones mira levitate praeterire sol ut, summam videas esse de Velia perturbationem. Nardinum , quum sori situm perperam constituisset, de Velia quoquc errare necesse orat; quem tamen sequi Nibb36 et Cusinae commodum visum est. At Ainbr0Schium etiam pariter errasse, dolen

dum est.

46쪽

- 42 lur arro L. L. I, 8. p. 59. x eliense sextio ps in x olla, opud aedem Icum Penatium. Id. ap. Non. XII, 5 l. p. 531Merc. p. 363 Geri. Tullum Hostilium in I eliis, ubi nunc est a dis Deum Ponatium. Liv. XLV, 16. Aedos D orum Penntium in Volia de coelo tacta erat. Soliv. 1, 22. Tullustiostilius in Velia, ubi postea Deum Penatium aedes facta

est. Quibus denique accedit omnium gravissima auctoritas Monumenti Λncyrani, quo testatur Augustus factam a se

MDEM DEUM PEN MIUM IN VELIΛ. Neque tamen in

hac quamvis frequenti commemoratii ne de parte, in qua suerit, coniecturam sacere liceret, nisi certiores nos saceret D i onysius Halicarnassensis, qui celeberrimo loco lib. I, 68. haec narrat: νεως ἐν 'Poblix δείκνυται της ἀγορας ου N UMκατ- τὴν inὶ Ααoινἀς φερουσαν ἐπίetolio ν οδον, ΓΠερ

ἐπιγρυφὴν εχουσαι, λβουσαν τους Iti νύet ας. quae in inscriptione est dissicultas, eam hic lie et omittere' ), dummodo Penatium Sit aedes, de qua loquitur Di0nysius. Neque suit ante Ambroschium quisquam, qui rem apertissimam negaret p. l I9 sqq.), qui tamen ipse nihil praeterea nactus Subsidii,

solam opinionis suae luendae spem in vitiosa scriptura nominis

'Taελαίαις posuit. Videntur sane libri MSS., quantum colligi potest e scriptura a Sylburgio , Ileishio et Λmbroschio p. 23l.) notata, nihil offerre varietatis praeterquam quod modo

'Vnελαίαις, modo va ἐλαίαις, aut denique t πελαιας Scriptum est. Ουελιαι olim iam emendavit Casaubonus in adnuit. ad Monum. Λncyranum. Sub Velia vertit Cui acius. Et restituendum esse Veliae nomen, etiamsi dubium foret, an aedem Penatium dicat Dionysius, lamen certissimum est vel propterea, quod inauditam rem singunt, qui proXime forum, qua regione

ai) Vid. Anthryse h. p. 23l sqq. Poteram et de meo adit re coniecturam: scriptum fuisse in monuino uto ΡΕΝΛTlDVS, quod Dionysius, quae est perpetua eius consuetudo, Graece verterit IIE ad sive priscum lite rami in ductum imitatus AENA I. Cf. Clauscu. ineus u. die Penaten. t. I l. p. 624. n. illo.

47쪽

nihil est loci, quod cognitum non habeamus, locum, vel regionem potius χωριον) Sub oli Vis numinatam fuisse opinantur. Quod autem dixi, ita scribi Op0rtere, etiamsi de templo dubitare quis velit, id non ita dictum puta, quasi dubium mihi videri possit id, qu0d certissimum esse ipsa res declarat. Dixerat

enim paullo ante, c. 67. Dionysius de arcano apud Lavinienses Deum cultu pergitque ita: τους δε θεους τουτους νωμαλι μὲν II νατας καλουσιν. Tum narrat, quid Timaeus deforma deorum ab incolis agri se didicisse assirmaverit; se vero, quod scire nefas Sit, neque Velle Scire, nec proditurum esse: ἐγω δὲ Oσα μὲν os ἀν ἄπασιν Ου θέμις, Ουτε Παρα Tων δ γωνTωνάκουειν, Ου δ' ἄν ἐπιγοατειν olo/ιαι δεῖν. - 'A δὲ αυτος

τε ἰδών ἐπίστα tota καὶ δίος ουδεν ἀποκωλυει ιιε περὶ αυ- των γράφειν τοιάδε ἐστι. νεως ἐν Ῥω/ιx δείκνυται τις ἀγορας Ου προσω κ. T. λ. Et est quisquam, qui post haec Dionysium ulla de re, nisi de aede Penatium, qualis Romae fuerit, loqui posse existimet, nee miretur illam uobilissimam

aedem silentio praeteriri, neque adeo ne verbo quidem ducerilectorem, quo in templo fuerint illa Deum Penatium simulacra Verius est nimirum illud, totam scriptoris orationem sive sorte, Sive conSulto egregie esse compositam ad suspendendos hominum animos, quid tandem de Romanorum Penatibus proditurus sit; cui exspectationi ut satis saceret, non potuit ex ignoto quolibet templo commemorare simulacra, Penatium nomine inscripta, Sed ipsam oportuit esse aedem Deum Petialium ubi essent αἱ εἰκονες των Tρωζικων θεων. quem autem aedis locum aperte Dionysius demonstrat, eum necesse est circa basilicam Constantini fuisse. Ubicumque enim Carinas fuisse statuamus,

sive partem iugi Esquilini occupaverant, sive inferiora sub montis radicibus loca, id certo Varrone magistro didicimus V, 8. p. 53 Sp.), confines eas fuisse Suburae; quare fieri noupol est, quin post templum Urbis et amphitheatrum septemtrionem versus fuerint. Eo igitur perveniri quidem poterat Sacra via; sed ducebat eodem et compendiaria Via ἐπίτομος οδος),

ea nimirum regione, ubi nunc est aedes SS. Cosmae et

Damiani, iuxta basilicam Constantini. Quare non ineptes in senius t. III. A. p. 85.) suspicatur, Super Stes etiamnum

48쪽

- 44 - X parte templum rotundum, per quod nunc ad illam Sanctorum aedem intro itur, ipsam luisse aedem Penatium. Num quid praeterea fuit causae, cur negaretur, iis in locis suisse aedem Penatium 3 Sentio autem gravissimis opus esse argumentis, quo Dionysium ineptiarum incusemus. At nihil esse invenies, nisi quod repugnare Visa sunt, quac de domo Poplicolae non ab uno scriptore narrantur. Inter quos Cicero de re p. II, 3 l. aedes sinis, ait, detulit sub Velium postem quam, quod in excetitoro loco Veliue coepisset aedis ure, coipso, quo rex Tullus habitu erat, suspicionem mo isset etc. Tum Liv. II, 7. aedis abut in summu Volia. ibi ullo niquo munito loco arcem inexpug nobilem fre. - Detula confestim motoria omnis infra Velium sti, ubi nunc Vica poloe est ' β), domus in in simo cliso a disicula. Dionysius V, I9. O τι τὸ ν

καλουσι Ῥω/ιαiοι Ἐλέαν, ἐκλεξάμενος ' . Denique

αχρις ου τυπον ε&0κεν ὀ di μος αυτ se καὶ κατεσκευασεν οἰκίαν ἐκείνης δε τρι-τίραν, o που νυν Ιερον ἐστιν Ουiκας Πυκας η'. His locis quamquam aedis Penatium mentio litab) Potuisse Bun senium eo delabi erroris, ut, quod apud Livium est nomen Vicae potae, mutari voluerit in Vi c. palat. aedes Victoriae Palat. aed. Ieschr. d. XI. K. III. A. p. 33.), est sane qui dmireris. Quasi vero Vicae Potae nomen inter απαξ λεγο ιενα sit i uui dpraeter Ciceronem, de leg. I l. ll. et Se ne c. Λpoeolo c. p. 397llulik. habet et Plutarchus l. l. 36) Ut denique di eam, quod sentio: milii peque hic seribendum videtur OoεΠαν, et in loco prius laudato corrigendum D r 'Eλίαις aut 'Υπελίαις. quamquam enim rarissime factum puto, ut lilei a V a Graecis scriptoribus negligeretur , qui constanter lileris οὐ vel β eam reddunt, tamen hic satis video causae suis so, cur Dion usius scriberet' ελὴ vel 'Tπιλιαις. quum enim coniuncti in pronunciarentur vocabula :Sub velia, seri non potuit, quin mollissimus et tenuissimus esset si,uus literae V, nec inultum aliter s0uaret nomen, quam Subolia. Illuc factum puto, ut et in simplici nomine litera omissa sit. Caeterum nomanos tam Veliam quam V e lius dixisse, testis est Varro. 37) Ita restituit seu uiuam scripturam Coraus, quum unica ab Sur-

49쪽

nulla, lamen ad eam pertiuere visum est, quod Cicero dixerat Poplicolum aedificasse eo ipso loco, quo rex Tullus habitasset Varro autem et Solinus tradiderunt Tulli regiam fuisse ibi, ubi

postea lilii Penalium aedes. Praeterea scriptores Valerium narraut domum exstruxisse in loco excelsiore Veliae, Livius adeo in summa Velia, quare seri non posse, ut lemplum a Diui sio commemoratum Penatium fuerit, quippe quod non longe a soroabesse dicatur. Haberent haec sane aliquam Veritatis speciem, si Cicero ipse loco regiae ' ulli nominasset aedem Penatium tum enim hanc in excelsiore loco fuisse concedendum foret. Nunc autem hic quidem aedem non nominat, neque illi, Varro et Solinus, domum Poplicolae, ut iure quaeras, an eodem loco Cicero et Varro regiam Tulli suisse crediderint; an urgenda si ui verba: eo ipso in loco; unde denique uterque suam de regia Tulli notitiam petierit. Neque enim, quotiescunque Veteres

scriptores meminerunt locorum ipsa Vetustate obscurorum et fama potius quam certo teste notorum, accuratam exSpectaveris des uilionem : suit in Velia regia Tulli, fuit ibidem aedes Penatium, atque in iisdem locis aedificavit Valerius; neque

tamen in eadem haec omnia fuisse area necesse est. - PO-stremo quod in excelso munitoque loco aedificasse Poplicola dicitur, primum nemo non videt, concedendum esse nonnihil ornatui orationis, apud Livium praesertim, poetico dicendi genere usum. Deinde, quamquam Veliae faciem credibile est mullum esse mutatam, magnis ibi operibus a Neronis aetate ad Maxentium usque factis, tamen ne nunc quidem nulla est eius

altitudo. Nam quae silice strata est ad Tili arcum ita LMI pedibus allior est, quam sori planities, XL pedibus area basilicae Constantini iuxta aedem S S. Cosmae et Damiani, ubi

aedem Penatium suspicali sumus. - Hoc autem velim mihi

expediat, qui hic Veliam.suisse neget, qui Dionysio in mentem lenire pi tuerit, ut eam diceret λοφον υπερκεί/μνον τῆς αγορας υφλ λον ἐπιεικως κω ΠεριzOltoν, nec Simpliciter partem Palatii esse dixerit. Ut enim concedamus, quod conce

dissime legeretur Oυόκος IDπλικος, quem codd. ignorant. Idem iam viderat GPuterus ad Senecae l. l. n0t. 29.

50쪽

- 46 dendum non est, Varronem, priscae doctrinae studii dissimum, propter Argeorum descriptionem pertinaciter Veliam a reliqua Palatini iugi parte secrevisse, non tamen credi potest et Livium, et Dionysium, et Plutarchum eandem subtilioris doctrinae laudem adsectasse δ').Λtque utinam liceret hic finem sacere orationis in re sellendo errore occupatae, ut ad Da pervenirem, quae propiora

huius libelli instituto et adiunctiora sunt; sed cavendum est diligenter, ne aliquo perfugio qualicunque relicto aut inibi delitescat error, aut ego Sciens adversariorum rationes tacuisse

dicar. Enimvero quo demonstraretur, Veliam in Palatio fuisse. in subsidium vocatus est et Λs conius, qui ad Cic. in Pis. 22. ita scribit: nam V a lerio Maximo, ut Antias tradidit. inter alios honores domus quoque publice a discalaesi in Palatio , cuius exitus, quo magis insignis esset, in

publicum versus declinaretur, hoc est, extra privatum veris tur. Varronem autem tradere, M. Valerio, quia Saepius riserat, aedes in Palatio tributas, Iulius 'xinus dicit in libro priore de piris claris. P. Valerio Volusistis Publicolae aedium 1 mul cum sub Volia δ'),

ubi nunc aedis Victoriae est, populum ex DVe, quam ipse tulerat, concessisse tradunt etc. IIuic loco inconsideralius adhibito adiunctus est alter, in quo explicando pariter erratum est. erba sunt Festi p. 262 Mull. Romanam portam rustus appellat, ubi ei epistylio dosiuit aqua. qui locus ab antiquis appellari solitus est Stoluue Cinciae, quod in eo fit

38 Nimirum si audi fuit Ambrosellio, quod omnium minime sperassem, quod de P. Victoris, quem lingunt, auctoritate ne minimum quidem dubitavit. Is igitur aedem Penatium in decima ponit regione, recte sa-eturus. si de Servii Palatina regione scripsisset. - Iuvat hic specimen edere diligentiae Italorum. Canina, Indica: . topogr. p. 260. e Monumento Λncyrano haec niseri: Aedem Deum Penatium, Aedom Iuventutis sicl), Aedem Matris Magnae in Palatio feci. En tilii aedem Penatium in Palatio. Verum Augustus ita scripsit: Aedem Deum Penatium in Velia, aedem Iuventatis - in Palatios e c i. ubi opponuntur sibi Velia et Palatium. cf. de harus p. re Sp. 8. 39) Erravit Ambrosellius p. l20. quum Asconium dixisse ait. domum Valerii suisse in inflmo clivo Victoriae. Is scripsit, ut nos dedimus. Apud Livium est: in infimo clivo scit. Veliae. Clivum ictor ine solus nominat Festus, cui nihil erat commune cum domo uterii, quippe ab ca longissime distanti.