Artis veterinariae sive mvlomedicinae libri qvatvor

121쪽

ARTIS VETERIN. SIVE MULOM. 117

lum interdum molestae sunt, & in morbum transeunt aliquando; quae inter maxillas inferiores ius fauces nascuntur, & ad similitudinem pitularum majores, aliae vero minores ConneXae ex carne obdurescunt, & tumorem sine doloribus laciunt. Quae inter initia perunctae oleo, picula perfricari solent,

vehementiusque manibus corrumpi. & ita velut vanescendo sanari. Quod si excreverint amplius, dejecto animali, ita ut per m dium secentur scalpello subtiliter, cum radi cibus' eximuntur, ne aliqua vena tangatur Quo facto aceto & Oleo cum sale medicamentisque superius declaratis satianda sunt vulnera. Plerique urenda dixerunt. Sod si parva sint. prodest, cetorum majores erisecand

CAP. XXV. Dum caput pullorum calo- fecerit prima dentitio, inter gingivas atque maxillas tumor collectioque gener tur, quiue pullaria vocatur. Cujus passionis tanta tensura est, ut manducare vix possint. Sed cataplasmatibus studiosissimo maturanda sunt, deinde scalpello aperienda, post sale, & aceto , & ole o curanda. Plerique, etiam Cum serra exemtae fuerint glandulae, pr ister san-

122쪽

VEGETII LIB. II.

118guinis fluxum loca uri debere praecipiunt, post sale & oleo Octo diebus utuntur. nee non ex nitro & aqua calida diluunt. Si nitri inopia est, lotio calido aut lixivio utuntur. Deinde vinum & oleum, & farinam de ervo imponunt per triduum, consequenter de vino ac oleo, & farina hordeacea, & melle per- curant. Addentes, quaecunque plaga fuerit, aut strumae, vel parotidis, glandulae, qu e tolluntur Lycio medicamento, Vulnera per curari ita, ut de malis granatis siccis pulvis aspersas, celeriter afferat sanitatem. De fissuta maxillae, vel de conficiendo collyris fistulari. CAP. XXVI. f De conficiendo collyrio fistulari. J Si ex aliqua hujusmodi curatione jumentum sistulam in ore secerit, hac rati ne curabitur: papyrum injicies in fistulam, ut pars ejus in ore Oxtet, quam lino diligenter ligabis, ne possit elabi: pars vero foris

exeat, quae nihilominus constringenda est lino, ne cadat. triduo permaneat, quarta die papyrum eXimes, collyriumque ad longitudinem & cavaturam vulneris ad arctum fistulae subjicies & ne forte labatur, fasciabis locum, ita ut ad manducandum possit maxillas agitare: inrt o die solves. Si fistula ce-

123쪽

ARTIS VETERIN. SIVE MULOM. I 19

eiderit, diebus septem unguento traumatico eurabis. deinde collyrium ex melle & ervi polline decoctum subjicies ad plenitudinem foraminis diebus plurimis. Ad ultimum, ana- pleroticum ipsi vulneri medicamen imponis, donec omnis plaga , ducta cicatrice, solidetur. Fistulare autem collyrium hac ratione

conficies: anisi unciam I, serulae uncia , aeruginis aeris unciam I, battiturae calcetis unciam I, cimini seminis unciasn I, teres cum aceto acerrimo, & secundum qualitatem vulnerum, cum usus exegerit, collyria formabis. De exposlatone fistulae. CAP. XXVII. Fistulae nascuntur, quoties nervus, aut cartilago, aut os negligentia vel imperitia curantis, ex plagae alicujus tabido humore vitiatur. Tunc enim, qUae commeaverit, ad instar cuniculi, carnem indurat & incallat, & si fistula, quae nulla ratione sanari potest, nec aliquando coire, nec solidari, nisi penitus eximatur. Hujus adiversis auctoribus tradita est diversa curatio. Alii enim scalpello resecari & aperiri jubent,& syringotomio decarnari, medicamentisque acerrimis consumi, & sic postmodum vulnus ad cicatricem coire. Quod cum laboris as

124쪽

discriminis habeat plurimum, mimIs tamen

prodest. Alii vero cauterio omnem fistulam inurend m, vicinasque partes ejus punctis serventibus praerumpendδε esse duXerunt, quam tipus per ignem egi lusit te submota, astaliici mpdicamentis vulnerZ percurentur. Sed melius est fistulam, siqui superius declaratum est, papyri injecti0ne curare. quia nφque ne ma

tur Nam sv lpello vel causerio saepe sit causa deterior, periculum creant. Collyri sim veru 0innem cRllosiigiem fistulge de alto a radice ejus eximit. Quod si os fuerit ve3, tum, quod Qporte x radi pdipn3 vulnus, per ης dicamenti curam non potest impediri. Si yoro in list tabes aliqua vel nervus Rut carintilago remanserit, e4 eodem Collyrio pulvere rem sapies, di frequenter iiij ipies. Omni enim v ilnera elimpidat Riqve pers ΠRt

cAP. XXVIII., Interdum stii similitudianem synanches animalibus 'Rce8 caput interius intumescunt, deo ut bibere aut manducare non possint. Cujsi tutum & os& lingu qua palida fomentatur, & taurino folle perlinitur. Potio putem datur hujus modi *d cornu. olei veteris libras a, vini seMyrilim I ς0miniscosi Rquein qu0 Re C q

125쪽

Heas cum novem capitibus porrorum decoques, & diligentissime conteres, & in aqua Ipsa nitrum Alexandrinum tritum, quRutum lassicit, misces, & ex his omnibus potionem mane & ad vesperum heminas singulas dabis, ut tum0ris ipsius relaxetur & mitigetur asperitas. Mandueet autem herbam viridem, aut quod melius est, pascatur. Quae si desuerint, sarinam de hordeo lactes, cui nitrum pdmiscebis, Sc. so apponis. Poenum quomque mollissimum eliges ; quod nihilomin nitro & aqua consperges. Sanguinem n0R detrahas, nisi forte de palato dos punies. Cum

coeperit c0Πv lescere, nitrum tunsum & cribratum, pulveres de radicibus cucumeris asinini silvatici commisces, & vini sextariam, cochlearia pulveris ipsius junge, ut hujus

potionis vi resoluto ventre purgetur. Alii auctores tumorem capitis ac lingu e , vel faucium, etiamsi obduraverit, ita sestiuantes Propter periculum curare nituntur: lapides molares Plures igne succendunt, cum canderire coeperint, caput equi cooperiunt, & vas plenum latio sub ore naribus supponunt, per vices singul0s candentes lapides. in lotium immittunt, ut illo vap0r ad fumus, a

ti a

126쪽

Impleat. Nam & sustem transversum , ut apertum os habeat, debet accipere. Quod eum diutissime seceris, aquam marinam calefacito, vel certe salem in aqua dulci mi iacebis, fervendoque dissolves; addito aceto acerrimo, caput ejus & os, & gingivas diutissime confricabis. Postea fimum bubulinum curn acri aceto miscebis, & tepefacies, eX quo caput totum frontemque & labia perunges, tunc farinam hordeaceam eum aqua tepida suflicienter pro cibo dabis & potu. Si ex pletura sanguinis fauces tument. CAP. XXIX. Quod si ex sanguine tumor ille indignationis evenerit, ita intelliges, si venis tensis obturabitur halitus, & Oculi sanguinei apparebunt. cui de temporibus, si non tumebunt, aut certe de palato, si ibi indignatio non erit, sanguinem oportet auferri. Cretam Cimoliam duabus partibus, & tertiam

partem cretae nigrae, ex vino austero temperabis, & dum calet, illinis caput.

De into natis , i. e. tuberibris.

CAP. XXX. Sciendum est autem tubera

in corporibus frequenter excrescere, quae Graeci oncomata vocant. Horum Variae qualitates & diversa sunt nomina. Steatoma est tuber, quod in se adipem vel pinguedinem continet. Meliceris est tuber, in quo caro

127쪽

ARTIS VETERIN. SIVE MULOM. Iaa

m spissata, quomodo in verrucis, invenitur. Aneurysma est tuber, in quo sanguis conspiratus uberis venae similis invenitur. Atheroma est tuber, in quo farinosa congeries reperitur. Ganglion est tuber, quod fit ex duplicatione nervi, similis tubero cum dolore immobili. Horum omnium una est curatio. Jumentum colligatum deponitur, & contra locum causae sagitta aut scalpello in longum dextra ac sinistra pro mensura tumoris aperitur, ita ut media fasciola cutis, quae supra tuberum est, intacta permaneat. Post egestis vel eversis omnibus, quae tumorem moverant, medicamentis competentibus, ea, quae supra declarata sunt, producitur ad cica

tricem.

De lingua incisa.

CAP. XXXI. Si jumento lingua suerit incisa, statim cum fibulis consulto, dein vino lavato, post gallam tundito & pulverem

cernito, ex eo imponis, donec sanetur. cui dabis foenum mollissimum concisum, & pro hordeo farfures. Alii postquam fibulas acceperint, linguaque vino fuerit elota, mel imponendum esse duxerunt, ut plagam purget& curet. Ad ultimum ex malo granato pulverem injecerunt.

128쪽

VEGETII LIB. II

De gingivis S dentibus. CAr. XXXII. Si jumento loculamenta dentium, id est, gingivae vel dentes doluerint, his agnoscitur signis: hordeum solidum glutiet, macescit, salivarum plurimum essundis, gingivae intumescunt. Cretam Cimoliam cum

aceto acerrimo macerato, & calentem eX-trinsecus maxillis inducito, ne minus quinque diebus : gingivas autem interius eum pulvere corticis mali granati & molle tertia die diutis lime confricato, donec egesta sanie convalescat. Quod evenit, cum humor acrior ea capite in maxillarum defluxerit venaS. De osse fracto. CAP. XXXIII. Quod si animal juxta collum vel molares , vel alio oris loco os regerit, ut morsum claudere non possit, &apertis dentibus horreat propendentibus labri g, continuo calida lamentabis, & labrum& quae sunt disrupta componis, fasciola te nuissima ac to & oleo madefacta diligenter Unam partem, deinde alteram compingis ad locum, & similiter lasciato, ne iterum dissipetur : cui & corbem constrictam oportet imponi, ne depravet dentes & labia. Cum

sulveris ad curandum, manu, quae anis com

posuerisi contineto, furfurem & farinam bu

129쪽

dei mixta in cophino ad manducandum dabis, ita, ut quamdiu manducat, manus tua a loco, quem continet, non recedat. Cum jam manducare noluerit, Osserto ei aquam, ut bibat. Cum biberit, curato similiter, ut supra scriptum est. cui & succum ptisanae convenit dari, si minus fortasse manducaverit. Quem tali observatione per dies quadraginta cur tum restitues sanitati. De cartilagine narium si sanguis suat. CAP. XXX1V. dumento narium cartila

go si corrupta sit, & sanguis reprimi non possit, spongiam Asram & thuris masculi pollinem commixtum impone ad locum, qui laesus est, & si vulnus factum fuerit in cartilagine, hac ratione curato. Interdum antismal despumatum remisius semel de palato sanguis non potest reprimi, propter quam necessitatem, sicut supra scriptum est, in loco, in quo sagitta ruptum est palatum, spongiam imponis, caputque ejus sursum constringe, d aqua frigida renes cerebrumque testiculo uaperfundis. Quae res si tardius subvenit, alatiam nigram & thuris pollinem aequis ponderibus ex aceto acerrimo temperabis, totumque caput illinies, donec sanguis ipsa. eonstrictione Cividatur.

130쪽

xa6 VEGETII LIB. II.

De palato s vena se nou clauseris. CAD. XXXV. Mature periculum creat, eum incisa vena claudi non potest in palato, sed continuo sanguinis profluvium inhibetur, si aut candenti cauterio fuerit meatus ille combustus, & suspensum altius caput. Cum per nares sanguis defluit, nec potest aliter retineri, coriandrum viridem sufficienter tundes, succumque ejus expressum, substricto equo, naribus infundes, frigore naturali venas protinus claudit: chartam etiam & lanam combures, ipsumque pulverem per fistulam insumabis naribus.

De genere qualitate mucorum, qui per nares uni.

CAP. XXXVI. Mucorum etiam qualitates, qui per nares effluunt, convenit nocte, ex quibus genus passionis ostenditur, & causa cognita facilius curari potest. Mucus liminpidus cotidianus est, & nisi nimius fuerit, non debet esse suspectus. Crassus autem &candidus ti cerebro defluit, & admonet ad medelam capitis festinandum. Rubens, tenuis, frigidus, veteris perfrictionis prodit in juriam. Propter quod thermanticis potionibus calefieri animal oportet. Coeruleus, id est, fuscus, levis ab interioribus venit, qui