Artis veterinariae sive mvlomedicinae libri qvatvor

151쪽

ARTIS VETERIN. SIVE MULOM. y r

maticum cum liniamento impone, & cumeorpus fecerit, corium mali granati & bitumen Judaicum ex aceto decoques & impones triduo, & cum solueris, iterum impone, donec obdurescat in cornu. Si extingiιlaverit jumentum, O si fissui nem

CAP. LVII. Si exungulaverit jumentum, rura difficilis, sed profutura, si non egebitndustria, papbetum candelarum purgatam, subtiliter carpis, intingis in ovi crudi albumento circa nudatum pedem in circuitum pones, panno & sasciolo superligabis, post diem tertium solvis, s mentabis sarina frumentacea, resina, aceto & melle pariter decoctis, interdum lomentum pro sarina mittis. Si vulnus non erit purum, vino tepido

vahi ς liniamerita cum melle impone: cum traumatico uteris. Cum autem duxerit cicatricem, corium fabae cum pelle cervina combures, ex melle temperabis, addito pulvere bituminis Iudaici & mali granati, cum aceto: alternis diebus medicamentum renovabis, donec cornu ungulam faciat. Ad ultimum sparteam veterem contundes, ex aceto in olla nova decoques, eX quo ungulam obdurescentem obvolves, & ad se

152쪽

nam revocas sanitatem. Si lassusiones pedes patiantur, sicus siccas cum sale pro aequa parte contunde & ungulis impone. De pedibris attritis sive mollibus. CAP. LVIII. Animalibus exiguae ungulae crescunt, vel attritae reparantur, si allii capita 7, rutae Manipulos 3, aluminis tunsi& cribrati uncias I, axungiae veteris pondera et, stercoriS asinini plenam manum commisceas ac decoques & utaris I Prudentius

consilium est pedu& tueri sanitatem, quam

passionem curare. corroborantur autem ungulae, si jumenta mundissime sine stercore

vel humore stabulentur, & roboreis pontibus consternantur. Articuli quoque vel sumagines post iter calido foveantur vino. Naturaliter autem molles ungulae solidantur, si hederae seminis duas partes & aluminis rotundi unam partem pariter contundas, &calaeatis pedibus per multos dies inducas.

Item subtritis pedibus prodest, picis liquidae

selibram, aceti heminam, salis libram, hederae foliis, quantum lassicit, pariter contundis , & laboranti quotidie pedes perunges. Mollissimae ungulae hoc uno medicamine , quo potentius nihil est, assolent indurari. laeertum vivum viridem in ollam novam mi

153쪽

ARTIS VETERI . SIVE MULO M. 749

tis, adjicies olei veteris libram 1, aluminis Judaici selibram, cerae libram. absinthii tuns libram, & decoques cum lacerto. Cum suerit resolutum, calentia universa colabis, abjectisque ossibus & purgamentis, liquatum

medicamen in ollam remittes, & cum ungues Indurare volueris, ungulam subradis, & factum unguentum in cannam viridem mittes, adhibitis carbonibus prope servens, per Cannam instillas ungulis: provisurus, 112 Coronam tangas aut ranulas, si his exceptis, in solo& in circuitu solidaturus ungulam confricabis. Meminoris autem ungulas excrescendo renovari, & ideo interpositis diebus vel singulis mensibus talis cura non deerit, per quam naturae emendatur infirmitas. De dorso consonando.

CAP. LIX. Animalium dorsa ut laboris plurimum sentiunt, ita diligentius sunt curanda. Exceptis enim his, qui deputati sunt Circo, reliquum mulorum, equorum, asΠΟ-rumque genus sub sellis aut saginis solo tergo praestat ossiclum. Unde laudabilior industria est, quae incolumitatem tuetur, quam quae cupit laesa curari. Nam diligentia defendit a vitio, si centones vel saga primum

sussicientia, deinde mollia imponantur, &

154쪽

lota, atque ad tempus diligenter excussa, ne aliquid sordidum aut asporitatis inhaereat, quod sub pondere in ulceret pellem. tunc

sagmarum vel sellarum melisura conveniens,& apta qualitas debet adhiberi. Si enim ista

minora fuerint vel majora, angustiora, vel ultra modum lata, vel quae non congruunt, graviter nocent. Hinc enim collisiones, suppurationes, apostemataque nascuntur, cum nimis locis inaequalibus premitur pondere, vel discentes fracturam mercurius aut spina deteritur. Ipsorum quoque pondere, etiamsi in stratis nulla sit culpa, enormitas nocet, i& i4 eo temperanda est mensura, ne inserat vulnus. De dorso curando jam laeso.

CAP. LX. Quod si dorsum sedentis injuria tumere jam coeperit, tu recenti statim

mallonem ceparum, id est, calamos siccos , unde fasces dependent, in aquam ferventissimam mittis, & aliquamdiu maeeratum, Cinlidum super tumorem impones, laseia constringes vel cordis cum superimpones, una quoque nocte manere patieris, absque suppuratione palpabitur tumor. Quod si clavum secerit , farinam hordeaceam cum foliis caulium contundis pariter & tepidam impones

155쪽

cinerem quoque cum oleo miscebis & indu- eis, quam diu clavus cadat: cum ceciderit, lipara utere cum minutissimis pannis, vel melcum linteolis: cum ulcus purgaverit, Lycio

Percurabis. Si submincidus nascitur in dorso animalis.

CAP. LXI. Si pulmunculus natus suerit in dorso, dissicile est, eum medicamentorUm appositione siccari: sed si parvulus fuerit,

cautere, & praecipue cuprino aperiendus est, ut sanies, quam collegerat, egeratur: tunc curandus est, sicut moris est, usta curari. Sed commodius est pulmunculum decussatim serro secare & eximere, ita ut pellem ad modum praecidas, ne, cum cicatricem duxerit, inveniatur epidermis: oleum, acetum, & salem continuo addis in plagam, & ne nimius sanguis erumpat, stercus ipsius vulneri superponis & colligabis, die tertio solia caulium tunsa cum oleo & aceto imponuntur per dies quinque. Cum jam ducere cicatricem coeperit, Lycio curabitur. Si oulnus fecerit. CAP. LXII. Si vero secerit vulnus, indulgebis otium, ut diligentius curetur, &recepta sanitas confirmetur induciis, nec imponendus est labor, qui rescindat adhuc te-

156쪽

neras cicatrices. Sanatur autem ulcus si gaulas Syriacas combustas cum messe superimponas. Pulveres quoque corticum pini &sos calcis vivae aequo pondere miscebis, &vulneribus inspergis. Pitulas quoque e pressi tunsas & cribratas, & cortices quereus tritos & in pulverem redactos mittis. Praeterea ossa sepiarum & testas etiam ostrearum in pulverem rediges, & aerei quoque vasis fuliginem pariter miscebis, quae bene tunsa si frequenter asperseris, siccatum vulnus ducet celerius cicatricem. Ut pili reu cantur.

CAP. LXIII. Quod si pili tardius crescunt, vivam testudinem supra sarmenta combures, S cineres ejus in novum cacabum

mittes, additis unciis 3 aluminis crudi, m dullae cervinae quod sufficit, & vino infuso decoques, & diebus plurimis imponis. revocare pilos creditur. Pulvis de sabis combustis vel de lupinis crudis, vel de soliis fici combustis, sevo commixtus superponitur assidue. Quod si nulla praecedente causa decidunt pili, spicam nardi, & uvas passas pariter tundes & ex aceto decoques, calidumque medicamentum glabro corpori impones.

157쪽

De denigraudis pilis albis. CAP. LXIV. Si album pilum nigrescera eupias, atramenti sutoricii scrupulos I, rhο- dodaphnes succum scrupulos 4, sebi caprini quod sufficit, pariter temperabis & uteris. Ut pili nig= i albescant. CAP. LXV. Si e diverso albos pilos sa-Cere volueris, cucumeris silvestris radicum libram unam, nitri scrupulos Ia, in pulveres cogis, heminam mellis adjicies, quibus permixtis uteris.

158쪽

VEGETII RENATI

ARTIS VETERINARIAE

LIBER TERTIUS

P R OLO G V SVLO MEDICINAE me commentarios ordinante, civium atque amicorum frequens querela, Recepti operis continuationem suspendit, deflentium aegritudines, mortesque clamossumas boum, cum magnopere pete

rent publicandum, si quid pro salute tam

commodorum animalium scriptum reperire

tur in libris. Cedens itaque familiarium honestissimae voluntati, sex diversis auctoribus enucleata collegi, pedestrique sermone in libellum contuli. Cujus erit praecipua selicitas, si eum nec scholasticus fastidiat, & bubulcus intelligati Maesimo autem incitamento mihi fuit ip sorum boum utilitas & gratia, sine quibus nec terra excoli, nec humanum genus sustentari ullatenus poterunt. Cuncta igitur legumina sive frumenta bobus merito

159쪽

aratrisque debentur: vinearum ipsarum usus periret, nisi eorum adminiculis subvehendis carpenta sudarent. Quid de diversorum onerum comparatione referamus, dum inter mobilia & quidquid gravius est, absque vehiculis pene reddatur immobile I Reliqua quoque animalia, ipsaeque cohortales aves eX eorum capiunt labore substantiam. Unde enim equis hordeum, unde cibum canibus, unde porcis pabulum dominorum solertia ministraret, ni p4rarentur boum labore frumenta 7 Et ne longum laciam, bobus debent alimenta, quidquid ali potest. Apud alios genus mulorum, apud alios camelorum, apud paucos elephantorum licet exiguus usus est:

nulla potest natio esse sine bobus. Postremo ut ad providentissimorum virorum script redeamus, quorum firmatur auctoritas, justitiam jumentorum caciis violenta derelictis terris ad siderum romeasse consortem. Quid potest laudabilius reperiri, quam ut nomen aequisiimum, boum fugaretur interitu Τ quod dum homicidia fierent permanebat in terris. Duplicem igitur solicitudinem oportet impendi, ut sanitas incorrupta maneat, & aegritudo, quae ex casu vel negligentia sive labore contracta est, competentis medicinae curetur

ratione.

160쪽

isis VEGETII LIB. III.

Ut longaevi & sani sint boves, bubulcum

convenit providere vel dominum, quatenus frigoribus calidissimo cubili muniantur, &si fieri potest, semper soco vicini snt boves. Quodam enim beneficio naturali Huia modi animalibus semper ignis commodum est, s ve quod inutilis & pestifer humor e udat, sive conceptum ex pastu vel opero Diagus expellitur, sive in sammarum halitu interna curantur. Praesepium oportet extructum esse diligenter, ne quid pabuli inter psedes animalium pereat. Bovile autem loco facco statuondum est, assidueque mundandum est, ita, quod quotidie pabulum ad edendum inutile substernatur, ut boves siccius Sc mol-1ius cubent. Par quoque studium est, cum

boves revocantur ex Opsre, ut colla eorum

ex vino tepido perfundantur, & diutissimo perfricentur. Cum Vero de via vel pastu redeunt lutulenti, adhibita, priusquam deducantur ad bovile, aqua diluendi pedes, ne inhaerentes corpori sordes ulcera generent, vel ungulas saciant molliores, vel certe molestiam 'manducantibus, vel inquietudinem asserant dormituris. Sed hieme omni soler-