장음표시 사용
161쪽
tia frigus est prohibendum , velut aestivis
mensibus pura aura quaerenda. Per diem igitur sub umbra, per noctem sub divo boves stare convenit. Non enim pauciores si aestuaverint, quam si alserint, colligunt mor
bos. Praeterea unum ovum crudum cum
hemina salis, & sextarium vini per singula capita septimo diffundi percommodum est. Juvat etiam, si allium tunsum hircino misceas
sevo , herbam quoque verbenam additam de teras , rutam herbam, etiam pollinem inungas , & cum vino per os digeras. Cavendumi praecipue est, ne aut cursu nimio, aut longo itinere fatigentur, vel ullis gravioribus certe oneribus affligantur. Nimiam enim lassitudinem sequitur negritudo, & omne animal
est debile, si rumpitur. Aquam quidem istius generis animal non requirit nitidissimam, nee usque adeo laeserit, si sordidam biberit. Sed tamen bubulci diligentius est,
procurare, Ut mundam semper & Optimam bibant. Maxime autem studendum est, ut competentibus redundantibusque saturi semper habeantur & pingues. Omnis enim aegritudo exordium sumit ex macie. Exha stum animal celerius labor frangit, aestus ve-Σat, frigus penetrat. Non solum enim aestivis
162쪽
mensibus pascuum lassicit, ubi hondes diversi
generis addantur, & minuat varietas ipsas stidium. Hieme non tantum paleis, sed foeno quoque & hordeo, & saepius ervo saginandi sunt boves. Nullus autem uberiores ciborum repudiabit expensas, qui considerare voluerit, boum per inopiam pereuntium quam cariora sunt pretia. Adversum boum morbos non minor adhibenda est diligentia,
quam equorum. De morbis boum, serrimo de malleo. Rub. c. a. CAP. II. Nam equinum genuS morbus,
qui appellatur malleus, diverso genere passionum emigrans per plures contagione Co
sumit, boves quoque idem morbus interficit, sed a diversis diverso nomine vocatur, quem plerumque vulgus appellat. Hic morbus bovem si quando tentaverit, istis agnoscitur signis: erit pilo horridus & tristis stupentibus Oculis, cervice dejecta, salivis assidue per os fluentibus, incessus pigrior, spina rigidior,
fastidium maximum, pauca ruminatio. Cuis inter initia subvenire tentaveris, discrimen evadet: si per negligentiam adhibeatur tardior cura, vetustioris morbi non potest superari pernicies roborata. Inter exordia igitur taedianti bovi adversus omnes morbos
163쪽
potio ista succurrorit: tres semis uncias squillae minuta sim concisa S, praetcrea radices tenerae populi effossas & diligenter lotas contundes in pila, & tria ex iis pondera, addito sextario salis, in vini septem sextarios mittes , & per septem dies per os bobus singulos sextarios digeres. Quod si toto anno ad versus Omnes aegritudines desperatas boves
stagnare volueris, incipiente vore, id est ab idibus Februarii quindecim diebus continuis, hanc potionem dabis omnibus diebus, quae usque adeo salutaris est , ut approbatum sit
integro anno boves sic curatos nullius morbi contagione tentari. Talis etiam compositio & morbis resistit, & vires animalium firmat: solii caprinis, solii mirti silvestris, folii cypressi ana uncias tres diligentissime deteres, infundes in congium aquae, & una nocte sub divo manere patieris, & inde unoquoque bove tepefacto per triduum singulos sextarios dabis. quae potio ad stagnanda animalia quater in anno facienda est ultimis temporibus veris, aestatis, autumni, & hiemis. Morbos aegritudinesque depellit. tres uncias bacearum lauri, gentianae, aristolochiae longae, myrrhae, betonicae diligentissime detere, & misce cum mero, eX quo
164쪽
trinas heminas triduo jugiter jumento per os dabis. Spicae quoque allii tritae, cum vino quoque per nares infasae, purgant capita j
ruentorum. Ova cruda cum melle jumentorum faucibus inseruntur, atque ita fastidium ac nausea discutitur. Expedit tamen, salem pabulis misceri, marrubium quoque tritum inane cum oleo vinoque diffundere. Thuris pulverem cum mero sive per nares injec ris, sive per os dederis, prodest. Nec in nores medicinae bobus horum copia submunistrantur. Nam porros, ratam, apium, &herbam sabinae si quis large deterat & mi
ceat vino, ternasque heminas praebeat ad potandum, aegrotantibus subvenit. Plurim que caulem vitis albae concisam atque se pillum & squillae partem in aqua macerant, ternasque heminas per triduum digerunt, quae potio ventrem purgat, vires quoquct confirmat. Ad interna autem curanda pra cipue amurca creditur salutaris, si tantunisdem aquae misceas, & animal bibere consuescat. Sed quia licet sitiat, potum fastidiat ignotum, primo cibi asperguntur, deinde aqua eXigua potio medicatur, ad uitiamum pro mensara miscetur, & usque ad saturitatem sitientibus datur. Quocunque a tem
165쪽
tem tempore, sed maxime aestate, si boves concitentur ad cursum, aut alvus eorum ad perniciem solvitur, aut sebriculae commoventur. Natura enim pigram, & labori potius quam velocitati Recommodum , vehementer laeditur, si ad opus cogatur insuetum. Periculosum quoque est, si ad praesepia sues aut gallinae pervenerint. Nam bos, cum gal- Iinae fimum inter pabula sumserit, statim nimio ventris dolore torquetur, innatusque moritur: cui hac ratione succurri convenit: Apii seminis uncias 3, cimini sextarium se-inis, & duas lib. mellis commisces, & tepiadum per os infundes, ac tam diu ambulare compellis , & consticas manibus plurimorum, donec ventrem potio moveat. Gilai quoque eum vino deterere , & per os dare creditur salutare remedium. Lixivium quoque ex arbore ulmi, vel cujuscunque gen ris signi cinerem, dummodo bene coctum, cum oleo miscebis, & liquidum ac tepidum diffundere per fauces, adversus stercus plurimum prodest. Si autem porcinum stercus bos devoraverit, statim pestilentiam conta gionis solius mallei sustinet morbi. Qui cum semel in gregem vel armentorum vel domitorum incesserit jumentorum, statim omnia Vegetius. L
166쪽
animalia, quae levem suspicionem habuerunt, de possessione tollenda sunt, & distribuenda illis locis, ubi nullum pecus pascitur, ut
nee sibi invicem, nec aliis noceant. Nam pascendo herbas inficiunt, bibendo sontes, stabulo praesepia: & quamvis sani boves, odore morbidorum amante depereunt. Usquo
eo etiam mortua cadavera ultra sines villae
projicienda sunt, & altissime obruenda sunt
subterris, ne sorte ipsorum corporum intemna fauorum contingantur & pereant. Uno quidem vocabulo pestilentia appellatur, sed habet plurimas species, quas enumerare non
licet svel pigetJ : facilius ipsa principia a dii. 1igontibus intelligi possint. Est itaque humiadus fhumorJ, quoties per Os & nares humoressivit bobus, & fastidium aegritudoque consequitur. Est siccus , quoties nullus humor apparet, sed animal quotidie macescit & fit deterius, nec juxta consuetudinem appetit cibos. Est articularis, quoties interdum do prioribus , interdum de posterioribus pedibus claudicant boves, cum habeant ungulas sanas. Est & subrenalis, quoties a posterioribus debilitas appareat, & quia lumbi dolere creduntur. Est sarciminosus, quoties per totum corpus bobus tubercula exeunt,
167쪽
aperiunt se, i& quasi sanantur, & iterum in a iis locis exeunt. Est & subterculaneus, quoties humor in diversis partibus corporis bobus erumpit & decurrit. Est elephantiosis, quoties velut scabies minutae cicatrices exeunt eXtra corium , & ad similit dinem lenticulae. Est unania, quae refectis bobus eripit sensum, ut nec audiant more solito, nec videant: eX qua passione celerrime in oriuntur, quamvis hilareS pinguesque videantur. Hi omnes morbi contagione sunt pleni, & si unum animal apprehenderint, celeriter ad omnia transeunit, & sic intemdum aut integris armentis, alat omnibus domitis afferunt interitus. Unde omni studio quae semel tentata fuerunt, segreganda sunt animalia, & ad ea loca mittenda, ubi nurulum animal pascatur, ne contagione sua omnibus periculum generet, & negligentia domini sicut solet a stultis) divinae imputeturo Tensae. Evincendi tamen sunt, & exquistis remediis expellendi quamvis acerbissimi morbi. Panacem supplactariis comparas. Ε-ryngion autem herba dicitur, quae in littore nascitur prope undam maris , florem habet quasi aureum vel galbineum, solia ejus sunt quasi folia cardui silvestris, inter arenas lit-
168쪽
torum largissime spargitur: has effodies, di
in umbra siccatas servabis. adversus mombum tam equorum quam boum plurimum
prosunt. Ex quibus potio componitur istae radicis panacis, itemque radicis herbae eryningit ternas uncins, seminis quoque laeni uncias 3 pariter deteres diligenter, ad disque farinae triticeae seXtarium, ita ut prius is mentum frangas & molas: quae Omnia de calida fervente conspergis , & cum melle vel sapa novenas offas singulis diebus digeres. Praeterea sanguinem marinae testudinis colinliges, & cum vino per os dabis. quam quiae Invenire dissicile est, vulgarium testudinum prodesse aestimant. quod utrum bene opina tur, usus viderit. nam auctores de terrestri testudine tractaverunt. Pulverem & cassia os stulae, necnon etiam thuris pro aequa pa
te admisces, ex eo unam semis unciam cum
sextario vini vpteris in die per nares bovis infundis. Quod medicamentum per triduum facies. Morbi quoque, quos superius nom navimus, amari sunt, & non nisi amaris p
tionibus stiperantur. Nam contraria contrariis potionibus curantur ratione medicinae.
Ideoque pulverem herbae absinthii & crudorum lupinorum, herbae quoque centaureae
169쪽
vel peucedani aequis ponderibus diligentermisces & in sextario vini veteris trina cochlearia singulis diebus, additis unciis 3 olei, Per Os dabis. Praesens quoque remedium eaeperimentaverunt: radiculam herbae consi- Iiginis quam alii pulmonariam vocant, alii tantundem radiculam) sinistra manu ante ortum solis collige quia sic majorem vim habere creditur) tunc ad acum vel acutum Cuprinum pars auriculae, quae lata est, quasi in circulo signatur, adprematque, ut rupi eate leviter sanguis exeat. Quod eum eX uir que parte feceris, medium orbiculum Perforas ad acum, & in eodem foramine inseres: quod ubi exierit, omnis pestilentia. Virus per ipsum defluit vulnus, donec illo solas locus, qui designatus est, putrescat &decidat, atque ita animal liberetur. Visci folia cum vino trita defunduntur in nares, atque ita singulis bobus, sive universis gregibus, cum morbum incurrerint, subvenitur. Summenta quoque plurimum juvant, sulphur, bitumen, allium, origanum, semen Corian dri, carbonibus insperge, & cooperta boum supra vas, in quo sussimenta incenderis, diutissime continebis, ut fumus os eorum capiat, Re nares impleat, atque ita ad cerebrum &
170쪽
inferna salutari remedio penetres. Sed di totum summentare percommodum est , ut ab eodem morbi pernicies expellatur, & ca tera pestilentiae contagio non coinquinet. Generalia igitur remedia adversus morbos gen rates contagiososque retulimus, nunc adversus valetudines,quae singulis animalibus accidunt, nec in alia transeunt, remedia subjungemus.
CAP. J II. cruditas plurimum nOCet, culus haec sunt signa: crebri ructus, cibi fasti diram , senilius ventris, intensiones nervorum, Oculi hebetes: propter quae nec bos ruminat, neque linguam detergit, ut solet. Prodest itaque, ut duos congios, ubi bibi possit, digerere per sauces. post quos statim bra scae triginta caules modicas decoques, &ex aceto dabis, suspensumque animal ab alio cibo penitus abistinebis. Alii cruditato Iab rantes, clausos in bovili detinent, nec cibos praebent. Praeterea lentisci & oleastri cacuminum pondera deterunt, & cum lib. melistis atque aquae congio miscent, quae una nocte sub divo mittunt, atque ita saucibus digerunt. Deinde interposita hora, macer
ta infusaque ervi 4 lib. objiciunt, ab alio quoque cibo vel potione prohibentur. Nam si