장음표시 사용
41쪽
valetudinisve periculum facias. Veteres a tem, prudentioresque auctores absquo necessitate depleri animalia vetuerunt, ne eo
suetudo minuendi, si tempore aliquo facta
non fuerit, statim intra corpus morbum aevaletudinem generet. Rectius ergo est mi' noris aetatis animalibus & bene valentibus ex nulla parte corporis sanguinem detrahi absque palato: de quo assidue tam minor bus, quam maturis detrahendus est humor,
ut caput, oculi, cerebrumque releventur. Maturis vero animalibus non incommodum est pulsare venam, cum mittuntur in pascua.
Illa tamen in omnibus, qui deplendi sunt, conservanda est consuetudo, ut pridie, quam Yeva pulsetur, sustententur levioribus & pa cioribus cibis, ut per diastema composito compore sint, non turbato per indigestionem. In solo autem aequali statues jumentum, cerviacemque illius loro cinges, quo strictius super scapulas tangatur, ut vena possit ab aliquo
clarius intueri. Tunc spongia cum aqua venam ipsam lavabis & saepe deferges, ut RNtius emineat. Pollicem quoque sinistrae manus interius deprimes, ut non eludat, & tumidior atque inflatior vena reddatur. Consequenter juxta praeceptum artis, vel an
42쪽
malis ipsius positionem, sagittam dari calib1s
exiges cotibus bene acutatam. Observabis quoque, ne altius imprimas manum & gulam, atque gurgulionem rumpas & arteriam
praecidas. hoc enim vitae consuevit inferre periculum. Percussa vena, Denum vel farraginem ad edendum apponas animali, quatenus agitatione maxillarum melius erumpat sanguinis 4mpetus. Cum autem niger vel corruptus humor egeretur, vel coeperit manare purior , statim jumentum tolles a cibo,& imposita fibula venae plagam adstringes. In plaga vero pittacium imponas, ut dilige rius claudat, licet quidam utantur & creta. Deinde in tenebroso loco & calido statues lumentum & farraginem, si tempus est, veIDenum mollissimum dabis septem diebus ac
noctibus. aquam etiam osseres, ut, si voluerit, bibat. Sed triticea farrago hordeaceae praesertur; quae si defuerit, hordeaceam dabis. Memento etiam, quod ea melior sit, quae vicinior marinis fluctibus merit. Propter quod ventrem facilius solvit, humoremque deducit. Pulsata etiam quocunque loco Vena, Omnem sanguinem diligenter excipies,& aeeto oleoque permistum vel aliis medicaminibus, quae ratio deposcit, animalis ipsius
43쪽
ARTIS VETERI X. SIVG MULOM. 39
Corpus perunges, praecipueque illum locum, ex quo detractus est sanguis, & qui esse putatur in causa. Constat. enim natura si quadam ratione atque beneficio, ut quidam a junt, ipsum sanguinem, cum supersus is est languentibus membris, praestare medicinam, vitiumque siccare. Quam curationis sollertiam non Oportet omitti. Praeterea interpositis diebus post flebotomum, animalia producuntur ad solem, & sanguis detrahitur eis de palato. Despumantur autem tertio gradu a dentibus caninis. Quos oportet suspendi altius propter sanguinis fluxum, ita ut eo die mollictimis cibariis utantur & furfure. S quentibus autem diebus, non ex integro ho deum consequantur, sed a vilibus incipiant,& ad consuetudinem per singulorum dierum augmenta perveniant. Consequenter tepido die ducantur ad mare vel fluvium, diligentemque loti tergantur. Vino quoque & oleo in sole perungendi sunt diligenter & confricandi, ut corpora eorum calefacta aut repellanti aut perferant perfrictionis injuriam. Quibus persectis equi nobiles tum demum ad labores
cursusque itineris revo Centur. Castrata animalia non depleuda.
CAP. XXIII. Sciendum est praeterea,
44쪽
eastrata animalia nunquam oportere depleri. Causa haec est, quia jam partem virium curi-stibus amiserunt, & si dopleta fuerint, va-hementius onervantur. Hinc est, quod asinis non detrahendus est sanguis, quia naturaliter minus habe ni sanguinis, gracilioresquo sortiti sunt venas. Admissum facientes non ripiendos. CAP. XXIV. Admissarios etiam siquos si holomare non est opus: partem enim virium H sanguinis in coitu natura digerit. Si tamen ab admissura cessaverint, nisi annis omnia hiis herbarum tempore depleantur, incidunt in caecitatem, quia id, quod eoitu digerero oonsueverant, declinat in oculos.
In quibui passionibus ct ex quibui locis fanguin
CAP. XXV. Nunc, ne quid relinquatur ambiguum, in quibus passionibus, R ex qui
bus locis, sanguis emitti debeat, indicabimus. Morbidis & quibuscunque totum compus in causa est, sicut sebrientibus, unde, infra dicendum de matrice detrahendus est sanguis. cephalargicis autem, applosis, insanis, cardiacis, caducis, freneticis, bistrutitiis, sicardiciis, rabiosis quoquo modo praecipitur de auriculis sanguinem demere. V
45쪽
rumtamen melius est de temporibus, quao in .dextra & sinistra sunt parte, detrahatur, id est, sub cavatura temporum, tribus digiatis ab oculo interpositis, inserius vena perquiritur, & ex utraquo emittitur sanguis. Eis vero, quibus suffuso contingit oculorum, vel estetera vitia, quae oculis nocent, inferioris venae sub oculis positae, quae desce dunt sub angulis oculorum inferioribus, quatuor digitis inferius, quam oculi sunt, incia duntur. Quibus quidem fastidium inhaeret, vel arteriarum vel saucium fumor, Vel praegravatio capitis, de palato auferendus est sanguis. Quibus autem pulmo est in causa vel jeeur, vel eaetera, quae his vicina sunt membris, de pectore minuendus est, EX V nis, quae positae sunt in dextra ac sinistra, ubi brachiola conjunguntur, & flexura sit, cum armus plicatur. Quibus quidem armus est in causa , de brachiolis sanguis minuatur; quae venae positae sunt interius, ubi centuriae, id est, musculi brachiolares sunt, sex digitis superius quam genu, tribus vel duobus digitis inferius quam contursae. Ηλ2 venae sagitta percutiantur, sed caute modo-steque tangantur, propter debilitatem antimalis; via hae eommixtae sunt nervis. Qui
46쪽
tilia habuerit, vel quidvis simile in articulis contigerit, de subcirro sanguis subtrahi debet: quae venae positae sunt inserius quam articuli tribus digitis sub coronam . quae venae cum summa cautela tangendae sunt, quia articulorum conjunctae sunt nervis. Creci co vel si basim moverit, de coronis vectis tollitur sanguis. De his, quibus sanguis in ungulam tollitur. Alias. Qui tingulam cogunt, vel ejecerint , quomodo sangtiis tollatur.
CAP. XXVI. Quibus autem jumentis vel suffusionis vitio , vel per voluntatem eXCruciata ungula fuerit, vel quibus remorata basis longi temporis claudiginem secerit, ejusmodi curatione sanantur. Componis omnem ungulam quasi ad vivum, adlidssque virantum, hinc sumaginem illius alligatam lino vehementer stringes, totumque simul ungulae solum in circuitu scalpelletur & circum-
gyrabis, ut a corona ungula sublevetur ex parte, tunc circumcisorium inseres inter unguem S solum, & cum bene elimpidaveris, suffraginem solvis, & invenies de calcaneo venas suere, & cum Iussicienter essiuxerit
47쪽
cruor, sale perfricabis, postea aceto & oleo inunges. & linteolis munies diligenter. Spa clam calciare curabis, ut post egestionem humorum ungula reparetur. Hujusmodi autem curam nunquam nisi singulis pedibus adhibere debebis, ut in tanto dolore animal duret ac stet. Si autem in alio pede similis est causa, cum in illo, qui prius curatus est, s rmiter animal stare coepsrit, tunc eum elides,& ut dictum est, s mili observatione curabis. Si vero in his causis animal cremare Volueris , semissabis illud hoc modo. Compones ungulam ejus ad vivum, & contra venam addita sagitta pertundis, ut possit sanguis aconti Zare per solum, quod sagitta portu derit. Simili autem modo sale frictibis, oleoque &aceto, linteolisque munibis, duntaxat singulos pedes, ita ut portare se possit, hi plane qui semissantur non eliduntur. De erisso inicis, vulsis, colicis, si ophosis, o, qui morbo subrenali tenentur, tinde sanguis tollendus sit. CAP. XXVII. Epistomicis, vel qui mo bo subronali laeduntur, vulsis etiam, Colicis,Z quibus venter frequenter dolet, de cauda sanguis emittitur, licet melius putetur propter hujusmodi causas ortas de visceribus d
48쪽
bere sanguinem folli. Quod si de canda tes ero volueris, sic facies: Erigo & resupina
caudam std lumbos, quatuor digitis ab ano, ubi pilos non habes, caede caudam cum t bula aliqua non ponderosa, quousque se V na demonstret, & in caudas media divisura quatuor digitis ab ano sagitta percuties v nam, ut acontiget sanguis, post decursionem fasciola colligabis. Cum autem de visceribus emittere volueris, sub inguibus de dextra Mnistrave in singulis femoribus eminentes v nas medias sagitta percuties, post decursionem sanguinis cretam impones, fsed cauto, propter vicinam misturam nervorum.J Si laccae in gambis fuerint, aut aliquis dolor coxae vel gambae, sanguis detrahatur gambis: sunt enim venae a visceribus descendentes pargambas interius, quas medias propter vicianam miXturam nervorum caute transverso st
botomo percuties, & post decursionem fasciola ligabis.
De ratione foci atque cauterii.
CAP. XXVIII. In animalium curis ac medicinis duplex remedium auctores esse vο-Iuerunt, minutionem sanguinis, per quam constricta laxantur, & ustionem cauterii, per
quod laxata firmantur. Sed eum sebotomi
49쪽
ratio evidenter videatur exposita, cauterii quoque, licet novissima cura sit, aperienda videtur utilitas. Nam adustio laxata constringit, inflata attenuat, humectata desiccat, coagulata solvit, carcinomata praecidit, v teres dolores emendat, alienatas corporis partes ex qualibet causa ad statum suum revocat , super naturam excrescentia, sublata &adusta crescere non patitur. Nam cum candente ferro ruperis cutem, Vitium omne CO
coquitur atque maturatur, & beneficio ignis dissolutum, por soramina, quae Iacta sunt, e suit cum humore. atque ita sanatur passio& tollitur dolor. Post quae cicatrieibus cciausis, constrictior & robustior redditur locus, ac prope insolubilis cutis. Sciendum vero cuprina cauteria plus essectus ad curandum habere quam serrea. Praeterea si in capite morbus est, inuritur cervix: si subrenalis est, lumbis ignis adhibetur. Interdum autem puncta infiguntur, interdum ad similitudinem lianeae candens deducitur ferrum, aliquando velut palmulas fiunt. In hoc enim laudatur inulo medici ingenium, si ita animal caut
rio curaverit ne deformet. Pro locis autem,
in quibus est passio, & pro pellis aestimati
ne cauteria vehementius imprimuntur aut lu-
50쪽
vius. Memoria autem retinendum est, quassaturas, emota vel extorta, aut ejecta de locis suis, uri penitus non debere. nam perpetua debilitas consequitur. sed melius est cum locis suis reposita fuerint, & ligaturis diligentius communita, atque ita naturae industriaeque beneficio corroborata, colasticis unctionibus & malagmis, postremum causticis eadem percurare ad spem perpetuae sanitatis. Quod specialiter admonendum est, ne mulo medici festinantes, dum soco curare cupiunt, animalia debilitent aut deforment, cum flebotomis, potionibus, unguentis, syriiagis medicaminibusque diversis ante sit temptanda curatio, & si nihil profecerint, ad extremum ignis adhibetur. De paysione o, curis febrium. CAP. XXIX. Qiuaecunque passiones plus jumentis periculi inferre consueverunt, & dissicilioribus obscurioribusque indigent curis, has primo amplectimur libro, ut & facilius reperiantur, quae in exordiis ipsius occurrent,& legentibus fastidium non possint adferre. t De curis quae prima sunt.J Febrientibus it que animalibus primum convenit subvenire. nam non amplius, quam triduo caloris vim sustinere posse creduntur. intra quod si cu-