장음표시 사용
51쪽
rata non fuerint, moriuntur. Oportet igitur prius passionis hujus signa causasque praedicere, & mox medicinas exponere. Febriens jumentum dejectum caput e terra allevare vix poterit, erit oculis apertis, labiis demi iasis, tristitia turpis & gravitas totius corporis insequitur, testiculi tumidiores laxius pendent, membra caloribus servent, venae Vehementi pulsa saliunt, anhelitusque creber &calidus, tussis assidua, incessus nutans, fastidium cibi, bibendi cupiditas, vigiliae juges. Causa autem hujus passionis ex magno labore& satigatione est, ii negligentia consequatur. Interdum aestu nimio, aut perstrictione vehementi, vel ex cruditate ciborum, aut sodoris subita in rigidatione , vel ex servore hordei novelli evenire consuevit. Curatio autem ista solennis est. Continuo sanguinem eis de facie, vel de temporibus, aut palato oportet emitti, ab omni esca prima die penitus abstineri, foeni optimi aut herbae viridis
subinde pusillum offerri oportebit, & quiescere etiam ab omnibus rebus, & etiam sequestratum temperato tempore, & inambulationibus levibus animal commoveri, calidis quoque locis coopertum stabulari. Cum coeperit melius esse, herbam minutatim conci-
52쪽
sam poyristo. quae si defuerit, hordeum miseeratum, ablatisque suis solliculis lusum, in modum ptisanae paulatim Osseratur, & frequenter exiguum.
De lassitudine , quae videtur febribus similis. CAP. XXX. Plerumque autem equi urutra vires ad cursum coacti, aut ponderibus praegravati, ac sudore defecti, similia febria citantibus signa demonstrant. Quos sic intelliges : Oculi subtachrymantes erunt, &tanquam subfusi sanguine, praeterea spiritum urebrius agitat, foenumque fastidit, & do posterioribus pedibus melius se sustentabit. aiam primos quasi subtritos tradius ponit. De febribus internis. CAP. XXXI. Quod si febris inferna fu rit , non facile animal dormiet, & quotidie deterius fiet, interdum furunculos in dormvel in lateribus habebit: scias eum a morbo, qui superius disputatus est malleus, detineri. cui lotium aliquot dierum tam hominum, quam arietum per nares infundes. Et sic potiones, que de isto morbo supra scriptae sunt, dabis. Si in Autumno febrierit. CAP. XXXII. Si autem autumni tempore inteperit labrire jus mus, statim de ce vise
53쪽
vice sanguinem detrahes, vel gradu tertio de palato; post herbae trixaginis sextarium, draganti, rosarum ana unciam 1 in pila lignea pistabis, cernesque subtiliter, ex aqua cum inulla & oleo potionabis, atque ita restitues
Sἰ aestate febriat.cΑy. XXXIII. Si autem aestate febrire coeperit, totum sudabit, sataget salientibus
venis, mincturam & naturam simul dimittere, ad terram transverse ambulabit. De co-Σa media quatuor digitis ab ano venam i quiris, & ex ea sanguinem detrahes. Si autem non inveneris, de cervice tollendus est. Cui hanc potionem pro tempore dabis: He brum portulatae plenam manum tundis, su eumque ejus cum dragante & thure, & su eo rosae campanae mulsa addita offeres, potionem non satis grandem , ne plus, quRm
oportet, instigides: quia cum quasi splene careat simul & defectione sanguinis calore prim
Si hieme febriat, cΑy. XXXIV. Hieme vero si febrierit, supra dictas speetes aridas eontundito, dii, genterque misceto, & per sinistram narem
54쪽
tem haec potio utilis traditur: Mannae thuris uncias a semis, Frisillyricae uncias λ piperis unciam X, baccarum 'auri, seminis aptiana unciam X, cum pata potionabis. Item post detractionem sanguinis de matrice aut
de palato sic potionabis febrientem: Hysopi
libram unam, abrotant uncias 6, lactis caprini s tarium, amili cyathum, olei optimi uncias 3, herbae urceolaris succi cyathum unum, misce cum caeteris, & per cornu faucibus infande, erit salutare remedium. Item alia potio. Lactis sextarium, olei cyathos a, croci scrupulum 1, mirrae scrup. 2, appii seminis cochlearium plenum, miscebis pariter &dabis ad cornu. Hieme farinam triticeam cum aqua tepida, aestate autem farinam hordeaceam cum aqua frigida dabis in potum. Si febrient, mensuram non des. iliorum autem loca cauterio inurenda sunt, & usta curanda. Item alia potio. Lactis caprini heminam, amili cyathum, ova ψ, olei cyathum, succum herbae urceolaris quotidie potum dabis usque ad sanitatem. Item unctio, qua perfricandi sunt febrientes. Rosae libram, olei veteris libram 1, aceti heminas 3, lactis caprini libram semis, portulatae seminis &nucis amarae ana unciaS 6, menthae vel ru-
55쪽
ARTIS VETERIN. SIVE MI LOM. fr
iae quantum expedit. s. teres & commisces,& tepefacto utere, ita ut diutissime constices contra pilum, & in loco tepido unctum animal coopertumque statueS. Item potio alia si hieme febrierit. Gentianae unciam unam, aristolochiae, hyssopi, absinthii, abrotant, singulorum unciam unam, caricarum uncias 6, seminis apii uncias tres, rutae laia Ciolum 1, Omnia in cacabo cum aqua decoques ad tertiam, & cum nigrescere videris, coctum est. Exinde vini heminam misceto sicut supra scriptum est, & per cornu saucibus infundito. Si ab indige stione febriat vel pletura.
CAP. XXXV. Si quod jumentum ab indigestione vel pletura labricitaverit, naribus spiritum ducet, & ilia frequenter agitabit, anhelitusque erit servens & aridus, spinam facilius sectet, nam qui ex perstrictione se-brit, rigidus est; quia calor membra dissolvit, frigus astringit. Ex pletura igitur febrienti copiosus sanguis emittitur de cervice, nares aceto perfricantur, ut sternutet saepius. Venter quoque febrientis si durior fuerit, peranum injecta manu, stercus extrahatur, a cibo abstineat, paucissimum potum per intervalla suscipiat, & unctum supra scripto D a
56쪽
medicamine, diuque Dicatum, loco stabit ca- Iido horis tribus aut quatuor coopertum, postea ad ambulandum producetur, nihilom
nus involutum. Si ex variuere oris aut faucium febriat.
CAP. XXXVI. Si quando ex vulnere aliquo vel suppuratione oris aut saucium nasciatur febris, de temporibus, nec non etiam de palato detrahendus est sanguis. De maxillis quoque sive de cervice, & ad postremum quia cunque locus febrienti doluerit, ex eodem
cum mensura sanguinem oportet auferri.
Quod si eibum penitus respuerit, farinam aquae mixtam ad cibi instar faucibus ejus infundes. Ossas quoque de passo facies justae magnitudinis, & septenas cum oleo diageres, ut possit habere substantiam. Ita denique sebrienti utilis est, ex quacunque Pa te detractio sanguinis fiat, si consideratis viaribus animalis mensura servetur. Nam ut emissus rationabiliter relevat, ita enormiter ablatus evirat vel turbat. De coactioiuibus , i. e. de nimia lassitudine.
cap. XXXVII. Coactio in animalibus passionis est nomen, ex qua aegritudinum diversa genera nascuntur, ideo sic appellata, quod ab injuria vel labore vel ex coaction:
57쪽
contingat. Quoties enim lassum animal satiagatione itineris, vel nimietate cursus, vel magnitudine ponderum, non studiose relavetur, vel aestate sitire, vel hieme algere compellitur, vel certe penuriam sustinet cibi, aut hordeo novo, aut laeno possimo laeditur;& per dies aliquot circa curam Hus nulla adhibetur industria; sic totius corporis compago , & interiorum viscerum dispositio perinjuriam oc fatigationem vitiatur.
aliae genera aegritudinum ex coactione nascantur.
CAP. XXXVIII. Ex qua coactione haec passionum genera nascuntur. EX perstrictiο- ne enim fiunt epistomici, podagrici, phthi ci. 'Ex aestu autem evenit gravedo, febris, insania, capitis dolor. Ex sudore oritur fumor in cruribus, suffusio in pedibus, febris, spasmus & tussis. Ex humore quoque, qui de naribus profluit, passio apertissima declaratur. A cerebro enim vel a capite venis
multa pituita crebra & spissa. A perstrictione erit humor tenuis, aquaticus & frigidus: ES qua re fiunt coriaginosi & epatici & phthiasci. A colibus & glandulis & artoriis humor erit candidus & viscosus, eA quo evenit fastidium & faucium praefocatio & synanche.
58쪽
A pulmone autem humor crassus, sanguino-Ientus & male odoratus emanat, colore pallido. Ex qua causa fiunt peripleumoniel, VO-micosi, Ortomici & phthisici. A morbo autem malleo venit humor multus & crassus,& pallidus. Ex qua re sit ortomicus, pro-suvius Atticus, & suspirium articulare. Ajecore humor erit lividus, yricus, viridis &tabidus, non valde crassus , neque olidus. Ex qua re fiunt sciatici, hydropici, febricosi. Ideo autem signa passionum causasque diuisimus, ne ingratus .error noceret, & facilius evidens doctrina curaret. Absyrtus hujusmodi de coactionibus prodidit medicinas: Si equus, inquit, coactus de via venerit, Oc 1i ejus intro abibunt vel versabuntur, spirae calidum frequenter atque suspiras, & auriculae hujus ac reliquum corpus extensum erit. Cujus talis est curatio: ut parum homdei accipiat, foenumque non multum. Potio autem hujusmodi praeparabitur, hysopi, ab- rotant ana unciam 1, sampsuci uncias 6, foe- nugraeci libram unam, lini seminis pondo duo: haec omnia trisa & cribrata in cacabo novo cum sex aquae sextariis infundis, addisque novem duplices ficus, quae cum ad partem dimidiam decocta fuerint, universa
59쪽
conteres atque liquabis, praeterea vini veteris optimi sextarios tres, mellis heminam,
piperis triti drachmam adjicies supra scriptis,
rursumque servere facies omnia, ex qua Calidam potionem plurimis diebus dabis, quae
mirifice juvare consuevit. Si de labore itineris lassii fio pedum forte provenerit, caVe, De languinem calido detrahas, sed requietum pausatumque flebotomabis, hujiusmodi beneficio potionis usurus: Turis masculi drachmas a, foliorum caprifici libram, grana piperis 25, fermenti uncias 3, croci drachmam: Omnia bene trita in tres partes divides, &e X pausatum jumentum triduo cum oleo potionabis & vino : si hiems fuerit, tepida os ablues, aestate frigida: si tardius, aut non recte ambulat, sulphurem & resinam calentem ungulis imponis, non semel tantum, sed aliquoties donec rectus incedat. Si vero ista non profueriat, semissabis eum, ut de ungulis
sagitta contastas competenter profluat sanguis, & vulnera traumatico curabis pharmaco. De laxis haec signa erunt: toto corpo
re gravabitur, & posteriora crura quasi inligata habebit. posca itaque & pulegio nares ejus & totam faciem fovebis, panem & merum dabis ut manducet, offeresque si lactu-
60쪽
cas vel gramen diligenter totum atque eo cisum, consequenter daturus hujusmodi potionem, Succum ptisanae, passum, ova, oleum rosarum, quae Omnia pariter mista per triduum dabis, ita ut hordeum primo deco licatum siccatumque manducet. Praemonendum Rutem est, ne jumento ex eoactionis injuria laboranti pulses venas e lenti. eontinuo enim nervorum contractio de debilitas consequitur. Oportet 3utem armos eorum& genua vino e lido & oleo tepido suffundere, istumque Corpus multorum manibus diutissimo confricare, di loco statuere tepido, mollia de siccato stervore vel de paleis strata praebore. Postortorem partem flebotomo la-Xis non opurtet contingi, ne penitus evirentur. Quod si venae in cruribus tument, &plenae sunt humore, de curquiε sangui8 RV
feratur. De riversis rassio urbκs Deutris
CAP. XXXIX. Νon minus multas de obseurao valetudines in internis animalium quam hominum e istero consueverunt. imo si verum quaerimus, prope pares atque OG smiles sumus. Nain nimalibus, qui ramtionales fumus, sola mente praestamus: sor- P0ri vero natura communis esti m ηime in