장음표시 사용
181쪽
DE DOLORIS, SEU TRISTITIAE PERTURBATIONE.
OVI D tu nunc anxius, & de sede data mussitans doles m
dolor st Tunc oportuit doluisse cum sedes vacuae, neque amori, aut cupiditati, aut voluptati, aut odio datae, sortasse frustra non fuisses . quis enim te mihi unquam , aut usquam familiarior quis intimior, quis bene merentior tu diu noctuqucommentantem, in thorum ,& somnum adigebas . tu mihi stomachum sentinabas , haec tua sunt in me merita. Cur tempori ni adsuisti quo locus ex iure merito prie beretur at tu humanis pec toribus insidere assuetus contentionem despiciens occasionem aucuparis doloris etiam.non incutiendi . Cape quod datur , atque
illud a me scito si posthac dolorem ullum dolebo, te ex hoc etia Irordine delebo.
Cis ronis duplex definitio reprehensa in multis . bentiarum dolo)Leo Abbatis Gerasimi eleganter defriptus . eius dolor , sic
obitus . Equorum dolor, seius . bessarum aliarum . Qui dolor . Medici excusati accusiati . Maliger reiectus . Vira doloris finitio. Sanctus Thomas elucidatus . dolor dupi x . ea positus cum Valentia , animantia non trinari proprie s tribrantur multa per metaphoram . proprie nonnisi homo .
Electationi dolor aduersatur . Hunc ex miseria na sdixere veteres . Igitur falso dixit Cicero, quod tria letiam sensere Dolorem esse motum perum in corpore , si sensibus alienum . Nam hunc asperum motum, qumiseria anteire potest, quae dolorem , seu motu nipsum faciat ' melius alibi. Dolor, inquit, est aegrit.
t ρ N. emeians. Si tamen nomine aegritudinis uteretur, in eum senium sn malιir, qui communis est, non male diceret. Significaret enim doloret
esse perturbationem animae ; sed loquitur secundum morem Stocorum, qui aegritudinem in sola voluntate hominis ponunt copinione mali praesentis prouenientem , iuxta quae multum hae , de fi-
182쪽
DE DOLORIS, SEU TRISTITIAE PERTURB. 1 9
definitio peccat.'primum quia dolorem in solo homine ponunt:
deinde , quia dolorem omnem malum, & morbum animi iaciunt; 2praeterea quia dolere hominem de solis praesentibus malis palant ;cum & de piae teritis per memoriam ,&de suturis per cogitatio nem possit dolorem sentire . Demum cum dolorem elle definiunt aegritudinem cruciantem , non illum ab Omni alia aegritudine dis tingunt, nam timor est aegritudo etiam crucians. Et bestias dolore percelli, docuimus alijs in libris ; in prae sentia leo Gerasimi idem doceat, sanctissimi viri, atque Eremi accolae . Is propter Iordanis fluenta ambulabat , et leo claudicans ex praeacuto ligno , alte vestigio pedis inhaerente'.voccurrit, demit socollo , & gemitu dolorem attestans, misericordiam attentans. Haesit Primo aspectu vir, sed tumentem cum aduertisset pedem , facile sensit quid leo vellet .animosior ad medelam, nouus chy-rurgus acccdit. sedit in saxo, pedem leoninum laeua apprehensu investigat , vicus, palpat , contrectat , digito huc illuc pererrans digitus illi specillum , & volsella , S: scalpellus erat. Ergo interun es leoninos haerentem, atque alte infixum stirpem , ut vidit, ad blandiens primum leoni, de manu collum demulcens; tum apprehensium tenaciter telum repente extrahit. nihil veritus, quid in eo periculo bellua audere poste t. extractum telum sequitur pus, tum sanies, demum sanguis . quid interim leo credo enim, crudelia expectatis . alia omnia; & ille quidem doloris magnitudine premi, sed leo fuit, & vicit dolorem; collo in sinum Gerasimi in
clinato , longum gemebat , ut perdolens , languebat Ut aeger, Un guibus intra thecas insertis , ne qua mucrone e Xexto, Ct Iam no filens adiutanti noceret, dentes non seriati erant, modo, sed intratoris ergastulum alligati, atque inclusi, ne aspectu suo terrorem Medico incuterent . Summa'. curatio selix , & medico, d a gloro. Conualuit leo , Benefactorem suum seritate , & libertato abiecta secutus est mansiues,& mancipium . Intromittitur in Eremi colarum collegium hospes nouus, singulo sive luti heros suos salutat, caudam blande molitans , & genua uniuscuiusque adlambens'. paulatim abeunte ex illorum animis pauore , ceperunt singulino uitium hospitem ,&tyronem amplecti, alloqui, docerρ. Quid plura quia in Illisce aedibus otioso immorari fas est nemini, negotium leoni decernitur suum. A sellum oleribus ex horto domum reportandis destinatum, ut ducat, reducat ,&intereundum , rodeundumque tueatur. perpetuus custos , inuarabilis comes , no--uus Agaso. praestitum id , & cum fideri leo ex pane paximatio, seu arreptilici portiuncula diaria contentus, ii eque enim quispiam eis in castris .duplicarius erat, Asellus suo Leone laetior operam suam nauabaeti sorte per iter alto sole securus pascebat Asellus, leone, ne Icio an obdormiscente, cum muliones clitellario mulo- ,et Z Σ rum
n stia dolent. s. Ce a mi leod scriptus.
183쪽
tum grege , & burdonibus praetereuntes, visam bestiolam capistro impune arreptam a sportant inauditi, inuisi . experrectus asellu leo expectandi pertaesum putans, pergit ad monasterium . soribus capite incussis , signum sui dat aduentus. Ianitor, ut solum videt, Asellicidam credit, admittit ,& in iudicium arcessit. damnatur talioriis . herbas pro Asello , de olera ut deferat. Ergo veterinus factu i clitellas ediscit, frenum patiens dossuarius comordet; onus vltro , citroque , vectans , ipse sui custos, α vector. Ita multor dies poenas luit. insons leo . sed innocentem Deus manifestauit redibant muliones, & cum m ulis, atque asello obuiam leoni casu nisti . Enim vero repentina duorum amicorum recosnitio mi rabilis fuit. Rudit ille prae gaudio , & excussis sarcinis saltus agit Hic laetabutidus rugit, de Asello suo applaudens inter rugitum . Sruditum, bestiae dum mutuo se amplexantur, consalutant, collat tantur ν fures relicto mulorum grege , fuga salutem sibi quaesie leo triumphans bestias omnes innocentiae suae testes in aedes coegit, &ostio adaperto introducit. Cognita a Gerasimo, & socijs innocentia leonis. Post dies, decubens ex morbo Gerasimus obit, iustis demortuo persolutis sollemni ritu terrae committitur omnium parenti. redit ex horto leo . Cui Ianitor ; frater mi leo, inquit, Abbas fuit; diem suum Obij t. Enim vero ad hasce voces ex horruit animal, α longo gemitu , atque singultu sensum dolori intimum expromens miserabiliter solo peruolutabatura. Et ostiarius, Ades dum, inquit, carit Iime leo , noli rum tuumve communem parentem , ubi sit, vide . simul ad sepulturam duxit sponte sequentem . En hic iacet Gerasimus. Quid faceret quo se serre rapto parente, ac domino suo leo
auo fletu manes, qua numina Toce vocaret
Mirum dictu; tam crebris ictibus caput suum saxo , quo se pes chrum obducebatur, illi sit, donec periret. Inunc,& bellias nega dolore tangi . Sed vero Homerus equos sentes narrat, Achillis domini sui ei fletu iacturam dolentes , & Pallantis funus prosequens apud Maronem
Pori tillator equus positis insignibus Aethon
D lacrimans , guttisque humecL:t Pandibus ora. .
Hanc leonis Gerasimi, quem pictores , in Hieronymum, Credex vicinia nominum lapsi transferunt, historiam miraculo iactanquis piam asseret, di equorum lacrimosos dolores fabulam appellabit Ego vero miraculose quaedam fieri non eo inficias , sed smilia naturaliter in bestijs contingere posse puto, simile narrade leone alio Agellius ; similia de canibus Aelianus de elephant alij. an omnia ad fabulas reijcientur Veruntamen quis audeadolorem in besti Is negare, cum gementes ex vulnere, ex verbereo
184쪽
DE DOLORIS, SEU TRISTITIAE PERTURB. 18 ire, ex fame, canes, leones, feles audiuerit fQuid autem est hic dolor P Medici aiunt esse distatutioner continui in corpore animato; si ad artem medicinae spectes, quae
aufert medicando dolorem . recte medici. nain restria, consolidataque carnium solutione abscedit dolor. Sin vero rem ipsam contemplemur . Falso definiunt ;& caussam pro essectu ponunt . Quis enim dicat, si dormiens vulneretur, indoluisse dormientem di tamen solutio , dum dormit, tacta est. Suam igitur Scaliger doloris definitionem profert . Dolorem dicens esse sensisAem rei in commodae cum tisione . At quis assentiatur intelligere me , aut sentire vulnerari, vel aliud quidpiam perpeti, idem esse atquOdolere Et sane ad dolendum sensias necessarius, sed is ad dolorem prarit. dolor nunquam est, si dolor inter perturbationes animae lentientis est enumerandus. Quamobrem doloris definitio ex Sancto Thoma , talis esto. Dolor en passio animae in appetitu sensitivo
ex malo comuneto ei, qui dolere dicitur . Itaque corporeus dolor non est corporis , aut in corpore, sed animae corpus habitantis, neque in ipsa anima proxime, atque intime. Sed in appetente iacultate ;quam inhaerere animae, atque ei inesse diximus, in prioribus libris . Id , quod corpori tactu incommodat, urit, secat, cruciat, vexat, ligat , vulnerat, laedit, B quocunque tandem modo assii c-tat , & miserum facit, caussa doloris est , & quidem remota , non dolor . tactio, incommodatio, ustio, sectio , cruciatio, vexatio, colligatio , vulnus, laesio, assi ictatio , & miseriar , caussae propinquiores sunt; non dolor . extra animam enim sunt. iste in anima ἀEx quibus intelligi rur omnem dolorem ex ijs , quae tactionibus contingunt oriri, sed oriri etiam alios ex alijs sentibus , si quid iulis incommodi, inamar ni, insitauis aduersique obtigerit. Dolor generali distributione duplicis generis est . Alterum
cossoris, seu corporalem vocant, animi, aut animalem alteram. Eo idem aliqui externum, & internum: naturalem, & innaturalem nominant. Diuisionem ex Sancto Thoma sumptam Ualentia sic explicat. Diuiditur dolor in eum, qui sequitur apprehensionem sensitivam talem, qualem possunt liabere bruta: & i eum, qui sequitur apprehensionem propriam potentiae cognoscItiuae, qui proinde est hominis proprius; & peculiariter nominatur tristitia, Quamobrem dolor perinde se habet ad tristitiam , ut delectatio ad gaudium. Omnis enim tristitia dolor dici potest, non contra . Quod si id animantibus, & brutis, datur aliquando a Poetis translatione vocabuli id factum puta. sic tristis Philome- la , tristes oves . quin & audacius, sed tamen feliciter faciunt clidicunt caelum triste, hiems tristis,& Aquarius annum contristans. Sed & varhs significatibus usurpatur hoc vocabulum apud latinos. Sed frequentissimus ille, cum triste aliquid dicitur,quia tristitiam
185쪽
homini infert. sic bella tristia , domus tristis, clades tristis. pro priis simus autem ille est cum dolor animi humani, aut hominis
explicatur. Vt coelum triste , vultus tristis , ora tristia .
Dolor arbor est, eius rami, ramusiculi , folia , mala vere mala uid misericordia, ei que conditiones . Accusatus Aristoteles . Diuina misericordia , sest humana qualis . Rursum in toteles examinatus. DV antiquorum misericordes conatus explicandi Aristotelis irriti . An improbi misericordi. digni. examinatur tertio Ari toteles . defenditur . quaestio sol uitur, uest locus ex Oetica Ari totelis allatus , Cicero dilucidatur . Inuidentia quid λ Ciceroni lux ex Valentia , ex Sancto Thoma . inuidus superari debet ab inuis . Puer plebs mulieres quomodo inuideant.
Dolor ut in pectoris humani agro radices egit , arboris, B
quidem procerae instar excrescit . ea fibras altem cor im mittit laetitiae omnem ad se attrahentes humorem . Tum caudex in altum surrigitur,.quatuor in ramos veluti brachia distentus , misericordiam, inuidiam , angustiam , acediam . ramusculi ex his enascuntur alij , aemulatio , indignatio , zelus, poenitentia, impatientia . hi suis vestiuntur foliorum comis, fletuum gemituum , suspiriorum , planctuum, querelarum, stipplicationum, precum, votorum . Ab his sua pendent mala, vere mata, insomnia, vigiliae , stupores, hebetudines, horrores, formidines debilitates virium , cerebri refrigerationes , mentis turbationes obscurationes rationis, maniae, insaniae , sensuum languoressblitudinis, & tenebrarum amor, froquentiae odium , luctus, marores, aerumnae, lamentationes , sollicitudines, taedia vivendi desperatio, mors, inopia , & tamen expetita , atque expectata saepe etiam inclamata , & morae obiurgata. Iam misericordia idcloris filia . sic ab Aristotele describitur , est molestia quaedam in malo quod patitur quis eo indignus. Tres autem conditiones necessarias requirit, ut misericordia excitetur . Primam,ut malum illud habeat aut habere videatur, vim interius', aut grauis molestiae infererdae . alteram , ut huic malo sit expositus is, qui misereri debeat cxpectetque se, aut suorum quempiam aliquid esse huiusmoc passurum. Tertiam Vt id malum propinquum, & imminens es
Sunt quibus Aristotelis de misericordia doctrina minus arride
186쪽
DE DOLORIS, .sEU TRISTITIAE PERTURB. 183
eo argumento , quod deneganda omnino esset misericordia Deo, qui neque molestia turbari, neque malum ullum pertimescere , neque ei, aut cius tabernaculo is agellum mali appropinquar possit: qui tamen mala merito etiam suo patientium miseretur misericors, re miserator Dominus.
Sed Aristoteles de perturbationibus humanis agit,&praesertim in Rhetoricis, de ijs , scilicet quibus in audientium animo per oratoris eloquentiam excitatis, diuersum ibi eat iudicium de rebus agendis proferri. In Ethicis autem de perturbationibus ij idem tractat , quae in vitia corrumpi, aut perfici in virtutes possunt, quaeque moderatione, & cultu indigent. At in diuina voluntate nulla huiusmodi misericordia est, sed tantum rectissima , &cons tans volitio odio habens malum, & amans homini bonum, etiam et , quo is caret, aut indignus est. Quae misericordi ratio longe diuersi est a nostrate hac; qua de praesens suscipitur disputatio. Illa tota tranquilla , & sit auis est omni maeroris amaritie carens, nostra cum dolore , cum aegritudine , ac porturbatione permiscetur, siue in appetitu lensi rivo, siue in eo , qui rationalis est , ponatur. semper enim tristitia est ex malo alterius . Ad quam licet sequatur voluntas quaedam benefaciendi ei , qui malo opprimitur, tamen haec neque necessario semper consequitur, neque quando e citatur , ad rationem pertinet misericordiae , quae passionibus animae accenseatur. Sed vero non elt noua, neque insolens apud Theologos sententia virtutes diurnas saltem plerasque analogice conuenire , sed ratione differre a nostris .
Iam quamquam vindicatus in hac parte Aristoteles est, superat tamen inquirendum , an verum sit id, quod docuit, scilicet eum solum misericordia tangi, qui possit pati, aut ipse , aut suorum quispiam . Existimare quis posset Aristotclis mentem est e ;facilius quidem huiuscemodi homines misericordia solere assici :sed non solos quandoquidem , & apud Homerum Di 3 propter filiorum suorum iacturam lacrimari, eorumque misericordia commoueri inducuntur . Sic apud nostrum Alcides Pallantis morio, pietate concutitur . Audiit Atrides inuenem, magnumque sub imo Corde premit gemitum , lacrimassue eguit inanes .
Diana Camillae diem suum pariter obiturae. Iuno, Iuturna Tu ni . neque tamen, cum D ij sint pasturos se quidpiam pertimescui. Sed in dijs suis antiquitas insani jt, & contraria positit. At Philosopho propositum nullum tale est . quandoquidem non dicit selere hos procliuiores ad misericordiam videri, sed necesse esse , qui misereatur , ut posIit pati. additque I quamobren nee , omnino perditi miserentur , nihil enim amplius passuros se esie putant,
187쪽
Aristotelis doctrina explicari hoc modo potest. Tristitia est d,
malo , quod vel omnino proprium, vel aliqua ratione sit eius, qumolestiam , tristitiamque experitur. Cum crgo milericordia trittitia quaedam sit, necesse est malum illud, sit per quo miserati commouetur , aliqua ratione ad miserantem spςclet. igitur ille
semper, ac solus miseretur, qui aliqua ratione pati potest maluald, super quo miseretur, aut si mile . Sed neque in hoc animus usquequaque conquiescit . Quid en in obitat quominus contrister , aut miserescam ex eo solo; quod qui indigne patiatur , etiam si malum allud ad me, neque ad me operuenturum sit unquam sic miseruntur , qui olim palli, ut Regina Dido , quae sibi felix videbatur . ra' i. ' Non ignara mali miseris Accurrere disio . Et iecte de se ipso Nevius Poeta, quamquam ambitiose in salsepulchro insculpendum scripsit. Mortales, immortales fere ora fi
Non flent vero; quia dolere non pollunt , cum sint diuae . sed aiideo dolere non possunt ; quia pati non possunt Vt ut est. Diu apud Poetas. ut ostendi, misereri finguntur, de pati nihil posse perhibentur. Alia praeterea oritur ex dictis Aristotelis dubitatio. An si quid igne,& pro merito suo patiatur, misereri illius possumus Indignus enim videtur, qui damnum suo merito quaerit. Vlyiles pol
naufragium reuersus iterum ad Acolum , auxili j contra tempestates repetendi reiicitur , & tanquam iure , omnia perpessus, de Insula ita exploditur, vi a rege alioqui clementissimo misericordi auram consequatur nullam . Valeas ouus ex insula pessime viuentium . Neque enim mihi fas est excipere, neque dimittere Virum ιllum, qui Hys in usus eri beatis Abeas . quoniam certe dijs inuisus huc uenisti .
Ex hoc Aeoli facto credo Publius, exprom sit illud apud Gelliun
Improbe Neptunum accusa , qui iterum naufragium facit. Et Aristoteli suffragantur Sophocles , S: Euripides disertissi nuterque viri . ille . Misereri oportet iussorum hominum , non improborum Hic. Misericordia dum sunt non malefici ,sed probi homines, Mulos homines cogare dignum ea . Recte ergo apud Q Cartium homines nimium scelerati misericordiam consumpsisse perhibentur Haec pro Aristotelis dicto. Fateor aegrius , ac trigidius misericordia erga improbos, &s ottes excitatur ut Aristoteles in poecica docet. cuius verba hoc locpretium est operae recitare . Euoniam constititionem pulcherrimae
188쪽
DE DOLORIS, SEU TRISTITIAE PERTVRB. 18s
gaediae oportet esse non plicem , sed nexam ὐ eamque t. rrabilium, O mise- LUM Qu. rabibum imitationem . Primum quidem manifestum est neque squo, mira Q muciatos ai parere oportere ex prospera sortuna in aduersam; id enim non est traxitiis , neque miserabile ,sed sceleratum . Neque improbos, ex in ore nio Da pros ieram fortunam, , ιd enim maxime omnium . Tragydia alienum est, quia nihil habet eorum , que oportet ,'neque en/m gratum hominibus , neque miserabilia, neque terribila eri . Neque,rursus Lis malum ex prospera fortuna inraduersam cadereri, quod enim gratumeri hominibus , id quidem habet talis coninratio . Sed neque misericosed am hiab t . neque timoremi. Illa enim eri circa eum , qui ιndigne aduersa fortuna, viatur. . Hic vero circa similems. uare neque misi rabile , nerue terribile apparet quod contingita, Adbquus , inter hostristeriectus . En lautem talis , qui neque virtute prestatu, sic tu titia , neque propter πιιιum , aut prauitatem mutaturim aduersum fortunam. Fia optir errorem aliquem eorum , i qui siunt in magna ex timatione , sest fortune prosperatara. Duo video in recitatis explicatu dissicilia , alterum id , de quo agimus-, misericordiam non excitari erga sceleratissimos in ad . μγ' uersam delapsbs Itbrtunam . Alterum nequel erga valde iustos, S . virtute praeditos cum in graues aerumnas deuener . . '. Quid hoc 3 an non Ciceronis illud est eorum misereri oportet, bis iuri, o fu 'opter fortunam, non 'pter crimen in misi, ijs sunt, & Oratores hviudiciJs, quonam alio capite magis ad misericordiam iudices impellunt, quam eo, quod ex innocentia rei petatur 'tant, . inquit Quintilianus , innocentes misericordi lauxilium. Existimo ta- t ' menex enodatione posterioris nodi lucem priori dissicultati siti, orituram . non negat Aristoteles , si quando iustillimus qui is, 'piam ab aliquo crudeliter patitur misericordiam ullo modo. posse suscitari:. Hoc enim experientia falsum esse comproba-imn ;.&lipse: in Rhetoricis asseruit . Sed in eo facto docet emi nere potius cruciantis scelus, & crudelitatem, quam patientis miserabilitatem ; atque adeo in eo , qui tragaediam a aditi, su- mimis σεVascitari potius indignationem aduersus males agentem , uuat misericordiam erga male patientem quod est contra consti-. mur. tutionem Tragaedrae , cuius est misericordiam praecipue Commoueret. qua ex caussa Philosophus cxigit ut malum illud , quod infertur , illatum intelligatur ex erroreia liquo , non vero ex malo Inserentis . consilio , aut ex scientia . nam si secus accidat auditor e miseIicordia auocabitur,ad detestationem , abominationemqueimali. Non contendit ergo Aristoteles misericordiam aduersus improbissimos dum patiuntur commoueri
nullam , sed non tantam, quantam si pateretur iustus, iniuite , rursus si iustissimus quis,&iustus mediocriter, ab aliquo male patiatu ur; contendit Aristoteles ,&iure puriorem exoritura esle mi- - A a seri- is
189쪽
sericordiam erga mediocriter iustum, quam erga iustissimum ;erga hunc enim misericordia cum indignatione magna comuncta est , erga illum sola , aut pcene sola miseratio conliargit. Hinc in Rhetoricis idem docet ad misericordiam in iudice concitandam oportere ostendi , eum qui ab oratore defenditur , virum es se maximis virtutibus ornatum . Nam oratoris propositum est, ut reus liberetur per concitationem affectionum , praesertim miseria cordiae, siue illa pura moueatur, siue cum maxima indignatione permista , quandoquidem utrolibet modo fiat, pro reo fiet . Potest autem accidere , ut aliquando iustissimus quis patiatur inon tamen per alicuius hominis crudelitatem , sed fortuito, ut saepe solet, aut ex naturae humanae imbecilla condit: one, ut si quam do ex graui diuturnoque morbo decubuerit, si fortunarum suarum naufragium secerit, si illum in familia , in liberis, in uxore s, uiolfortuna vexaverit. Hoc euentu , si patiens cum viro mediocriter iusto eadem patiente componetur, quis neget maiore nos milericordiae concitatione permotum iri .erga illum Z & haec est men: Aristotelis . de qua satis circa misericordiam . nunc de altero genere tristitiae, quae inuidia dicitur, aut inuidentia Ea sic ab aliquibus describitur . est tristitia ex proriperitate alterius quae nihil inuidenti nocet. Sumptum a Cicerone apud quem extat. In uidentiam me dicunt aegritudinem si ceptam propter alterius res secundas quae nihil noceant. Abi aliud quidpiam addunt I aiunt enim . Inuidia es tristitia de bono alterius aestimato , ut malo proprio . quod desum p
tum ex Sancto Thoma , de quo paulo post. Inuidentiae definitio declaranda est. Quis enim vero tristarqueat de bono alterius , nisi id malum esse sibi deputet ' Tristitia
enim omnis de malo est. Igitur cum alterius res secundae , vostrum esse damnum , aut malum existimantur, tunc tristitia m lino bis excitare dicentur . At tunc ea dolor est, non inuidia , aupotius inuidentia,dolere quippe dicimur, cum de malo no stro aut ut nostro contristamur. An ut sit inuidentia debeti bonum alterius non re vera esse , sed existimari esse nostrum malum es nequaquam . nam etiam tunc ea, quae consurgit tristitia, in nobis aut dolor erit, aut Timor, aut ira , inuidentia erit nunquam . Adhibenda igitur est illa declaratio , quam ex Sancto Thoma accepit Valentia . Tunc inuidentia oriri quando tristamur de bono alterius . quatenus per bonum alterius apprehendimus nos alaltero superari, superari inquam , non laedi, aut excruciari , assiigiue ab eo malo, quod est bonum alienum . Ex hoc capite emanans tristitia , inuidia est . quam solent etiam comitari ira, timoI
& dolor , ex alijs tamen, sed propinquis exorti fontibus riai. In hoc autem ex Sancti Thomae doctrina superare dicitur is, cuinuidetur, inquantum bonum illius est diminutivum gloriae, Ve
190쪽
DE DOLORIS, SEU TRISTITIAE PERTURB. 18
excellentiae eius, qui inuidet. & hoc modo de bono alterius tris latur inuidia . Et ιδεο praecipue de illis bonis homines inuident, in quibus i gloria , in quibus homines amant honorari, di in opinione se , ut Philosophus docet. Recte addit Sanctus Thomas , illud , praecipue ; nam inuident,& pueri ,& mulieres , & serui, & plebeculae, quae nulla honoris cupidine, sed sola utilitate trahuntur, & figulus figulo inuidet, non honoris , sed lucelli gratia . nisi etiam in his quaedam honoris scintilla eluceat, aut stilla congliscat, aut gutta concrescat, quam sibi diminui aegre serant a felicioribus, praesertim si similes sint, si cognati, si consanguinei, si aequales, si propinqui; nam cum inuidia quamdam habeat contentionis speciem , contentio autem nulla sit, nisi inter pares, sequitur inuidentiam frequentis sme inter hos nasci, cuius descriptionem si velis videre habes in Ouidio , in Gregorio Nissaeno . De alijs tristitiae ramis ,&fructibus ali; late tractant . ad quos facilis Lectori aditus.
Rerum iactura r desideria. qua reprimenda ut trictitia desit. quis beatus ex Seneca . Si lponis, Sι antis vox. opum s ui pi i mensura necessitas . Cupiditates dotem quaerunt,'miserum faciunt . Voluptas tristitiae caussa.Boetius illustratus, emendatus . Voluptas abiens quid . rei titia nox eri ex Tertulliano,. . 6'Tobia . lumen ta id. Sapientia tristitiae caussa . Salomon varre dec tiratus. Ignorantia dolorum expers. Inter Chri ii dolores praecipuus, Dentia eorum. Isiae lux.
Nato famosus apud Terentium parasitus sic de quodam qui
in miseria inciderat sermonem instituit. Conueni hodie adueniens quemdam mei loci hinc atque ordinis. Hominem haud impurum, itidem patria qui abligurierat bona Video sintum , squalidum, aegrum, pannis, annisque obsitum uid ι Iud ornati' inquam, quonia miser quod habui perdidi. he. uod redactus sum, omnes noti me, atque amici deserunt. Hae sunt praecipue tristandi causis, fortunarum iactura , & amicorum , notorumque desertio . in fiamma . res aduerta omnes , ut
ex ipsa tristitiae definidione constat. Desideria tristitiam pariunt, quia eo in homine innascuntur, qui quopiam caret, quod sibi ad quietem parandam necessarium putet . recte Epicurus apud Senecam . Si eui, inquit, sua non via Α a α de