장음표시 사용
71쪽
pho reseruauit9 dc intersi ens. Tunc veto quartu insit pravigesinu mannum agebat ac dei itis. quamuis eques esset adhuc, triumpi ata: t. Atque hunc reuerteiriem. Sylla prosectus obuiam primus Magni minine, vel certe anillitibus Magni nomeuacleptum magna voce contalutauit. Transalpunam: gellit hoc cum Gallis, qui Romanis Legionibus ueri uer luderent proficiscentibiis an Hispaniam . in qua re extat
etiam ulter Si tussiri aginent λ rini,peii upiliola, qua remi igni sic/t Senatui, sigilliti inqhie nunciat se viam inter Padum ac Rhodanii tui operuille virile commodius paterut iterqtiam unde Annibal ex Hispalata in Italiam deicendisset. Hispaniciale contra
Sertorian dc sumites perduelli . Talmetsi qua ratiotre hoc permetit bellum &quam sorte in innetidi hostem, dixi tinas si apra. iii Huni ex Ciuiteti bus . Obscurus locus, & in quo ipse Cicero ab inieris ex itandus esset ut sciatentiam ipse cxplicaret suam. Ehitare, uitssiliensi non. iliquid cetruria ι salteria aliquid verisimile proferre. Ergo per bellum mixtum ex civitatibus soria iste intelligit bellu sociale: iii hoc edim Liri j. Campaniae, Piceni, Hetruriae Vibes plurimae, aduersus Romanam Vibe in conspii aiunt. Tam ct sition idcirco sociale bellum est appellatum quod huius ii odi Urbes adiiciliis Populum Rom.conibciatae sint, sed quia cum relicta earum Populi R niana Citii late donati ellent, ac propterea Romana: Urbis sociae Urbes dicerentur, bellum a diaersiis Romanos susceperunt. Ideo autem sociale hoc bellum spectare potuit Cicero, quod Cia. Pompeius Sti abo in hoc bello Piceninimi lauaserit, atq; Alculi agria in serto ac st imma vasta uetit, urbEriaque it Iim tandem enerterit. i. rtasse enimii aic bello si ibΡ.itie intersuit noster Magnus, ita ut vere attii mari imissit bello quoquς sociali seu t x Ciuitatibus mixto illum fortunam Reipliblicae excreuisse. inan- 'quam ut vete satear, duo interim obstare videreritur. Primum est quia hoc bellum ante Civile expletum eis; ita ut nisi admodum puer no potuerit huic interesse bello.
Alteriim qilia alioquin alieno loco collocaret seu perturbato ordine memoraret i ciale bellum: cum tamen caetcraema meret habita temporis ratione. Ciuile enim,
Asticanum excepit; hoc , Transalpinum; Transalpinum Hispaniente: ac propterea titillum mixtum ex Ciuitatibus praeposteie post Hispaniense columemoratur, cum ante Cutile peractu insit. Satius igitur sit forsitan illud statuere; bellum intelligere quod a Pompeio gestum est in Gallia . cum enim multae Cisalpinaeae Transalpinae Urbes rebellassent a Populo Romano , ac propterea Metellus aegre horum a mis resistere posset, missus est a Sylla Pompei iis, qui irruptione in Galliam facta,
Populos illos edomuit. Deqirare audire licet Platarchum, qui sic scribit, Pompetas, I 6 approbante Metello, G perliteras ut veniret contendente, is ruptionem in Galliam fe te ubi cum ipse per se edidit ficta mirifica, tum bellicum Metelli vigorem ardoreuuiue a semo mare sentim excitauit inflammavit. Haec dc alia id genus Plutarchus de hoc bello, ita ut iure etiam subiiciatur ex bellicosiiliniis nationibus suisse, sui tenina ex Gallis Sc Geta . manis . Quod si obiicias hoc quoque bellum ante Hispaniense fuisse administratum, fateor, sed tamen post Cinnam deuictum de Carbonem. Ita ut cum Civile, Africansi, Transalpinum,H spaniense fuerint unius veluti partes belli quod ad tersiis perduelles gestum est nil mirum si post Hispaniense conaniemoratur: non enim quemadmodusociale, ita Gallicum hoc ante Culle commemorari poterat. Scio quosdam haec verba 'miatum ex Ciaitaribdis atque ex belluosissimis nationibus ad setiuile de navale bellum res ei ter quod tamen inepte ac repugnantibus verbis fieri nemo non videt. Scio denique Paulum Manutii inih coutrario ea verba ad H; spaniense reuocare, quasi vero Hiipaniense bellum mixtum ex Ciuitatibus atque ex bellicosissimis nationibus dicatur a M.Tullio: quod item frigide excogitatum putat m, cu Hispaniense solitarium commodius legatur&retenta non reiecta interpunctione . Ut omittam per idem tempus Gallos quidem S Germanos inter bellicosissimas nationes numeratos, Hispanos aut Lusitanos nullo modo Iam vero seruile bellum illud appellat quod sub ioa Spatia cho gestum est a Seruis. Cum enim multo antea seruili vel tumultu vel bello tentatus fuisset Populus Rom. acva ira fortuna dimicasisti , interdum etiam eiusmodi bellum coquietiisset, ad extremum tamen cum sub Spartacho instauratum est et a Seruis qui e Lentuli ludo Et gastulis abruptis arma sumpsissent, a M. Licinio Crasso caesi ac prcssigati, tandem cum in Siciliam profugere niterentur, a Pompeio ad inter-pecionem descii sutat. Itaque Pompeius Senatui scripsit a Crasso caesos ac fugatos,
72쪽
a se vero bellum consectum. Et ideo M.Tullius infra ait hoe bellum Pompeij aduentu sublatum ac sepultum esse. Nauale autem cum Piratis quos ab Herculis columnis ad Orientem usque profligauerat cecideratque paulo ante. At de hoc copi se idem Cicero paulo post. Haec vero bella pro temporum ordine commemorat. Et ideo minime mirum si quae vela gentibus vel a regionibus appellat, non distribuit sed miscet. nquam de iisdem bellis, ut ad eius quoque virtutem declarandam Pertinent, paulo post uberita noster Cicero ubi de Pompei j virtute.
Vinia est diuerse genera, o binorum, o hostium, non sum grara ab hae uno, sed etiam confecta, nullam rem esse declarans in usu militari positam, qua huius viri sientiam ingere possit.
Agnopere vereor ne huius loci initium sit mendosum idemque desilia periore extremo dixerim: nam & bellum post Muale siquis recte aestimes abundat: dc quae hic sequuntur verba varia Odiuersa, inconnexa ut ita dixerim dc languida videri possunt. cum enim peroret quam de militari Pompeii icientia tractabat partem , par erat ut&conclusioni ac perorationi accommodato dicendi genere uteretur. Sic supra, dum de sene te belli Troraret disputationem, uuare videte cinquit) num dubitam - om dc quae sequuntur. Denique commodius ad calcem huius progrediendum erat partis. Itaque,si audere liceret,expungerem yestum cest haec vox stuperioris particulae postrema di maiore interpunctione adhibita, legerem . nam varia & quae sequuntur. Sed vivisit, de sententia constare adhuc statis potest. Etenim enumerata bellorum varietate quibus fortuna Reipublicae Pompeium exercuit,colligit id quod instituerat, nimirum ex ijs constare satis bellicam scientiam in Pompeio fuisse maximam, atque adeo in usu militari nihil fuisse positum quod illius notitiam effugerit. Quin etiam cum ab initio illud proposuerit, in Pompeio rei militaris scientiam & suisse & esse
debuisse maximam, utrunque svi nimirum in circulum recurrat oratio, & quod proposuerat, undique demonstratum ostendat) colligit dum hanc partem concludit. Nam ea verba nullam rem esse qua barus viri scientiam μgere possit, eam vim habent ut Pompeio cognita essedc vero debuisse, demonstrent. Ait vero varia σ diuersa genera est bellorum ρο- intuens quod pertinet ad bella,ad eam enumerationem quam partim ex gentibus, partim ex regionibus, partim etiam ex nauali bello, deritiarat: Iro quod vero pertinet ad hostes, tacitam saltem spectare numerat jonem quae in expre sis illis belli generibus continetur. Fuerunt enim perduelles multi, Reges , exules , Proseripti, Liberi, serui,Piratae mixti denique generis hostes. Atque haec de milit ri scientia. rae tamen,quoniam cum Virtute coniuncta est, etiam atque etiam eli
cebit in disputatione quam de Pompei j virtute iam aggreditur sic persens.
Iam vero virtuti Cn. Pempeii quae poteII par oratio inueniri P quid est, que quisquam aut dignum illo, aut vobis novum, aut cuiquam inauditum passit erre pE virtute , quoniam eam secundo proposuerat loeo, secundo loco ii
agit atque in Pompeio summam eximismque esse ostenditi quemadmodum eximiam in eoae summam ostenderat esse scientiam mi- 'raulitatem. Denique tam scientia de qua diximus, quam virtus de qua dicturi sumus, ad militarem laudem pertinet. scientia enim ad Im peratoris mentem pertinet & cognitionem,uirtus ad actione &exer citationem. Vt propterea iure de Uirtute dicat Qui dixit destientia. Hic vero ante
73쪽
quam Pompeiana: virtutis laudationem percurramus, lubet pauca quaedam obseruarevx eam intelligenter p2rcurrere liceat. Primo igituriolud moneo, M. Tullium trocin loco Virtutis nomine non certam aliquam virtutem intelligere qud: videri posset propria Imperatoris, cuiusmodi est verbi causa militaris i Ortitudo, ted cumulum quendam intelligit militarium virtu- III tum quas deinde distribuet bipartito. Λlte tumuit basce virtutes non tam ex Phil ibpliorum praescripto quam ex militari existimatione derivare. Itaque videbimus inter virtutes reserre laborem,industriam, celeritatem,consilium, ingenium, quae lishab Academicis au r Peripateticis vix ac ne vix quidem inter virtutes numerentur. Idcc enim ut lunt ad victoriam consequendam aptistima ac propemodum necessaria, a militibus sacile inter imperatorias virtutes percenseantur, a Philosoph. s certE non facilς virtutes appellentur. Et ideo dicebam militari more virtutum dignari nomine. Atque hincesticitur id verost tertiumst ut quas Philosophi veras censent vi tutes, ut sunt temperantia, innocentia dc si quid huiusmod i , has interim Cicero irontana Imperatorias virtutes quam imperatoriae vii tutis comites appellet & administras. Ac iure. Tametsi enim temperantia verbi causa dc innoccntia ad exercitum re sendum&bellum commodς regendum plurimum conserre potest, labor tamen, consilium, celeritas, industria praecipuum ad victoriam mometitum habent. Denique illud etiam est obseruandum M. Tullium, ut militarem sequitur existimatione, di vero populari more ac modo loqui rur, multas virtutes vel praetermittere vel non proprio plane nomine exprimere, Certum est enim prudcntiam esse pernecessariam. cum sit omnium moderatrix virtutum dc actionum: iuilitia quoque virtutum est Regina: dc tamen nec prudentiae nec iustitiae mena init. Tan et si dum ingenium, in- 1duuriam& consilium laudabit in Pompeio, prudentiam tacite indicabit, consilium enim a prudentia proficiscitur: eodemque modo dum innocentiam celebrat in Po-peio, tui titiam complectitur. Quibus possitis&constitutis, iam facilius intelliget elisecebit atque adeo inomen ib pede percurrere Pompeianae virtutis laudationem. Principio igitur, Uirtuti . Pompeii qua poten inquu9par oratio iuuenarie dc recte: nam res magnas & eximias oratione aequare dissicillimum est, praesertim si ornandae sint accclebrandae. Denique res longe praestantes pro dignitate explicari, multo miniis celebrari, haud sane possunt a Mortalibus. Vt enim hominis oculus solis lucem attente intueri nequit, ita animus humanus excellentis virtutis decus spectare ac pro dignitate explicare haud valet. Itaque iurE Plato cum Mundi huius Authotem dispurando inuenisset, opificem, subdebat, ac patrem Muni inuenire di iis, eloqui veris Iure igitur negat Cicero licere tam admitabili Cn. Pompeii virtuti parem orationem inuenire aut quicquam Pompeio dignit inafferre.denique,cum de Pompeii virtute ob Piraticum bellum iam praeclare coiisectum, quotidie multa&ad V hem desertentur,qtoto terrarum orbe praedicarentur, iur. addit nihil aut Audit
ribus hoc est Populi Rom. uribui nouum, aut cuiquam inauditum afferri posse.
T On enim ilia sunt seia virtutei imperato , quae vulgo existimantur: labor 1 in negocki. uerrimis in peris,lis seo stria in etendo, celeritas in conficiendo,coωbum in prouidendo: qua tanta sunt in hoc uno,quanta in omnibusreliquis Imperatoribus, quo aut vidimus, aut audiuimus, non fuerunt.
Vlgares videtur appellare has virtutes non quod eximiae non sint ac summo Imperatore dignissimae, Ied qu i a vi sunt Imperatori necessaliae& in usu positae vulgo etiam cognitae sunt, ita ut apud vulgus I 73 etiam sint in confestis. Et sane nemo non fateatur laborem ac tolera iri iam esse huic necessariam ut negocia militaria, quae grauia esse solent ac laboriosa, expediat : sorti idinem item, cum pericula ci cum steiri unusquc a dcmque R industriam & celaritatem & consilium : consit huiu
74쪽
consilium in deliberando ac prouidendo, industriam in agendo, celeritatem in conficiendo. Hic vero duin primo loco inter Pompeij virtutes recenset laborem, nouus mihi Hercules seu Romanus Alcides rursus obuersatur ante oculos. Nostis enim, Herculi, cum in bivio anceps stetisset, Voluptatem hinc; illinc Virtutem occurrisse: atqhie illam delici js, hanc laboribus, tentasse ad se illum pellicere: itaque illam floribus nitentem viam moni irasse atque iter apertum ac planum: hanc asperum callem ac laborioliani. Cum tamen Hercules, quippe gloriae cupidus laboris obierit viam unde immortalitatem nominis adeptus est. Sed redeo ad M. Tullium qui haec tanta esse ait in Pompeio, quanta ne in Imperatoribus quidem omnibus fuerint unquam. Vbi sine dubio amplificatione vel potius hyperbolexetitur de more: etsi en m praecla- Ie mu ita gesserat Pompeius eo tempore, praeserti in contra Piratas, cum Alexandro adhuc aut Scipione nisi forte navali bello ac laude9 aequari aegrE poterat . Alexam de renim nullam Urbem obsederat quam non expugnasset: nullum praelium com- mi ierat ex quo non victor redijsset. Scipio etiam de Africano loquor ingentes victorias terra marique retulerat, ac saepe de hostibus triumphauerat. Fateor igitur Pompeium deinde Scipioni dc Alexandro parem fuisse cum de tribus Mundi partis,h7st bus tri u naphailit: fortasse etiam, ubi ante Pharsalicum bellum diem clausisset suu m, istis anteponeretur. cum omnes Mundi oras victorijs peragrasset. Sed cum superstes fuerit, & cum Caesiae aleam rursus subiecit, veterem splendorem non nihil o scurauit. Quanqiram illudastirmauerim, Alexandrum fortuna inprimis, Pompeium consilio, excelluisse ita ut Alexandrum demirari magis quam imitari, Pompeium imitari etiam praestet. Sed vivi sit, tanta erat Pompei j fama quam tunc planis ex labore, induitria, sortitudine, celeritate, consilio collegerat, ut admiratione etiam completiisset omnium mentes. quidni igitur M.Tullius,qui non Historicum agebat 1ed oratorem, atque ad laudationem diuerterat in qua admiratio quoque excitatur,aadeat in tanta hominum de Pompeio vel opinione, vel admirationetrem hyperboli, ce etiam augere & amplificate
I Esis est Italia, quam ille ipse victor L. Sylia huius virtute se consilio confes
sus est Meratam. tectis est Sicilia,quaμ muuis undique cinctam periculis non terrore belli ,sed celeritate consilly explicauit. testis est Africa, quae magnis oppressa hosti nucopys, eorum ipsorum sangmne redundauit. tectis ect Gallia, per quam legionibus nostris in Hispaniam iter, Gasiorum iniernecione patefactum
s. lectis est Hispania, quae spiss- piares hostes ab hoc superatos prostr.it que conspexit. testis est iterum o saepius Italia, qua eum seruili bello tetro, ericu6ί-que premeretur, ab hoc auxilium absente expetiuit. III I quis locum hunc cum superiore conserat aestimetque diligenter intelliget hic vel desiderari aliquid. vel certe cum pergere dc buiq)t,
vertim etiam innocentM, des atque alia artes eximiae id quod alicubi, etsi non ijs verbis, subijcit tandem) piaeptopete subiecisse, Tenis est Italia& quae sequuntur. sententia cnim tum demum esset peria a cum dixisset, Non enim illa sunt sola virtutes Imperatoria qua vulgo exi limantur ; labor is negociis, Draitudo in periculis, indushia in agendo, celeritas in conficiendo coinlitim
in prouidendo quae tanta tin hoc o, tuanta in omnibus reliquis, Impcratoribus, quor aut Vssimus aut audiuireus, non nerunt9 verum etiam multa sunt artes αι mia earum ad n Iracemitesque virtutum. id enim, sententiam potius in memoriam retiocans quam filum orationis haerentiamque verborum sequens , post longam satis orationcm, stibiecit . Itaque ubi in verbis coharrenter placitisset insillare, non e vestigio dicendum fuisset, sisen Italia atque iis pergendum unde orationis abrumpitur sitim; sed rergendum, o quidcin quod ad s. oris pertinet virtutes, resis est Italia cum ijs omnibus
75쪽
quae copiosissimh disserit de priore hoc virtutum genere: tum liis expeditis, quibus i. tisin bompeio describitur primum illud virtuti magenns,pergedum prat sidqi ioci
post tres adhuc pagin.issacit ubi, uti irdicarec peram ; alterum virtutii ni profert gemis P Iam υπὸ ut de altero illo vis tutum genere dicam quanta innocentia, quanta in ribtis omnibus temperantia, quanta fide, quanta facilitate, quanto iugenio, quanta humanitate fiserit Pompeius considetemus. Atque haec dixisse volui non ut Ciceronis indust iram reprelaei erciti. quasi in pertrasenda hac orationis parie dormitas te v:deatur, sed ut ne ipsi facile illia in hac in re ina itemur, veru in cChaerenter verba sententiatque nectamus, Denique liceat ill , dum gestir prinium illud virtutis genus in Pompeio prinaoquc qite tempore declarare, alterum genus, contempto non nihil O talionis illo, animo condere, ac tandem seorsim longi iis promere; nobis certe, ne id ignoratione I mi ius, quina prae festinatione egisse videamur, committendum non est: nobis clam credi posset id per ignorantiam contigisse, quod tamen de Cicerone iaci is cit sui picari, Sed ad loci interpretationem redeo. Vbi, quoniam facile animadiici terat Cicero se rem incredibilem protulisse eloquentiam explicat sitam ut eam cred. b lem siliciat . Ergo resumit ea bella D nania quae lii pra x erbis illis corii memorata erat. ciuile. 'saηum. Transalpinum, Hiisanit e, mixtum ex civitatibus. atque ex billicosissimis nationibus seriale nauale. ut si quo modo posuit, Inde sentciat iam die suam probabilitate respergat aliqua, Et quanquam ea bella conanae mora uir, id tamen secit ut nos
docerςt de eius militari scientia, quod nullum sero esςt belli genus in quo Reipublicae fortuna pompeium non exercuisset: hic vero cadem bella indicat ut eiusdem Pompeii militatem declaret sortitudinem, industriam, uno verbo viruitem . Ibi strictim & paucis verbis, hic, quasi rem tantδm pio dignitate haud complexus ei. set, copiosius, Et ideo monebam antea fore ut de litis bellis nob1s riit si is dicen dum sit . Ait igitur Testiren Italia quam ille ipse victor L. Sylla huius virtute o consilios sis seu liberatam; spectans ea quae gesterat Pompeius aduersus Carbonem iii Ci- inli bellor atque laic sane caute Italiam non Populum Rom. ait liberatam : nam ex tincto Carita,ne & Italia libetata, bellum in Sicilia. multo vero magis in Africa, maxime vero in Hispania, cli rcnovatumr atque hinc etiam, foedere a Sertorio cum Mithridate inito, Giaeciam quoque atque Asiam tentare coepit . Sed qui obsecro It via virtute Pompeii tali bello est liberata e Tunc plane, cum mira celeritate ac dexteritate E Picenombus consectis legionibus ad Syllam qui in Campania agebat contendit, Nam in itinere ipso tres Carbonis Duces, Charinnam. Coelium, Bruium . qri singuli exercitus singulos ducebant, profligauit. Audite Plutarchum qui pol mi illa.Breui spatio sit qui utres integrar legines conscra sit : commeatum , iumenta 'vehicula portandis impedimentis , omniaque necessaria eapedivit. Tum ad Syllam uer ten- dit, noli rap.rm, ni clatibula quirens : sed lentis itiselisius hostιs premens , cs qVamcui'die adibat Italuae par:em. eam retrahere tentans a carione . In eum tres una hostium duces, Charinna, Caelius, Brutus sunt ι chotti . non a fronte onnes 't que eadem ex starte: sed exerciti-btis tribus undique circli usi tanquam semii eb:ri uti eum . Nec expahit ideo , sed cunctis in unum contractis copus, tu uno in Bruti ex ei cui m impetum conuirtis: inoitesque in quibks ipse erat, ante signa collocauit. Pariter ab hostιbus infestus euectus en Gallicus equitatus. cuius primum valitilissimum occupauit cominus lancea ferire proiternere , Tum tirga dantes piditatum quoque conturb-Munt. Ita omnes in fugam efusi. Haec Plutarchus. qui item nairat qui unox L. Scipionem ac den:que Carbonem ipsum ad Arsiam amnem
profligauit , atquς Italico bello per idem tempus ipse unus interim finem imposia rit; ita ut iure Sylla id de Pompeio confessiis sit , Subdit Testis en sicilia quam mul-
is undique cinctam periculis , non terrore belli fid celei state eensili explicauit . Id propter expiauit in Perpennam ςum exulibus multis interfectumque Carbonem, profert, adde propter Messanos quos eius Imperium detrestantes h patere coegit. ideo ero ac non terrore belli sed celeritate consilii explicauit, quod cum hostis ante omne in dimicationem fugam cspisset,'quae hina defuit Pompeio victoriae laus, haec illi acute ob consilium celeritanimque tribuitur. Ei hinc licet animadueriere cur Siciliae non meminerit antea. ibi enim enituit quid ei M. Virtus sed non tam bellica qtiam siuilis. de ob id ali non torore bessi. ubi quoniam ciustam dixciat Siciliam. cleganter subdidit,
76쪽
subdidit, explieavit. Addit Tenis en Africa, quae magnis oppressa bostium copiis, eorum i orsi ij, sanguine redundauit. Quod dicit tum propter Domitium dc exules multos , tum pro- ptet Hiarbam. Cum enim e Sicilia in Africani nauigasset Domitius cum cxulibus ni ultis, ac longE maiorem, ut ait Plutarchus, manum coegissiet quam inde Marius in Italiam traduxisset atque ex exule tyrannus factus esset, Pompeius eo item e Sicilia traijciens, tandem illum deuicit, vix ut ex viginti hominum millibus tria millia supe fuerint ex Domitii exercitu: in quo Domitius ipse pugnando cecidit,vel certe captus a Pompeio interfici tu mus est, ne reseruaretu i trium pho ciuis Romanus: Hiarba vero in triumphum adductus est. Pergit Testis est Gallia perquam Legionibus noIiris in Hispaniam item, Gallorum internecione latefactum est. Id vero eo pertinet, quod cum in Hispaniam proficisceretur, iter sibi in Alpibus inter Padi ac Rhodani Mntes aperuit nosine multorum Gallorum nece qui ei transitum prohiberent. Atque hoc sane iter commodius iudicatum est quam quod in iisdem alpibus patefecerat Annibal dum descenderet in Italiam. Sequitur Testis est Hispania, quae saepissmὸ plures boster ab hoe I perator pruiramue con it. Atque hic sane haud inficiari licet Pompeium clade albqua a Sertorio affectum ita ut nisi Metellus aliquando superuenisset,aegrE Sertorium sustinuisset. Denique illum interdum in angustias adduxit maximas. Sed tamen econtrario Pompeius eius Legatos una cum Herennio dc Perpenna fugauit, multo horum milite caeso. aliquando Sertorium quoque ipsum fugauit ac vicit, donec a Perpenna proditione interemptus est ille. Cicero igitur, ut Pompeio faueat,omissis quae miniis foeliciter gesserat . atque illa spectans quae Deliciter cecidissent, ait Hispaniam conspexi me saepilisa, hoc prostratos hostes: quod land eo tutius amrmare potuit, allo quod Pompeius victoria tandem potitus est. Ait vero plures hostes superatos, quod non Sertorium modo, verum etiam Perpennam deinde Occidit. Subiicit denique DBis es iterumψfepius Italia, qtue eum seram bello tetro perstulosoque premeretur, ab hoc auxilium absente expetivit. Atque hoc quidem seruile bellum a Pompeio persectum constat clim Crassus duodecim hostium millia cecidisset prius. Itaque, Verumtamen cinquit Plutarchus9 fortuna etiam hoc decus ex parte ad Pompeium trabente, quinque millia qua ex acie fugerant, in eum sunt delata. Quibus semel deletis occupauit ad Senatum scribere Crasum gladiatores acie fudisse , se vero bellum radicitus planὸ extirpasse. atque haec omnia de bello
intelligenda sunt, quod perfectum est aduersus Spartachum dc Mirmi lonem . etsi enim plotus & Appianus Crassis deuicti Spartaci sociorumque gloriam tribuunt, veruntamen Cicero tum hic tum in Verrinis hanc Pompeio cum Crassis communem iacit laudem; cani mirum de causa, quod reliquias illas id quod scribit Plutarchus Pompeius deleverit. Quanquam reuera Siculo freto magna reliquiarum illarum pars abita est dum in fuga traiicere in Siciliam niterentur. Atque hinc licet etiam comm E interpretari quod ait Italiam a Pompeio absente auxilium expetiuisse. Cum enim gladiatorio ac seruili bello ingruente Pompeius in Italiam rediret, quidni in eo periculo etiam absens expeteretur Sed cur dicat iterum & saepius expetisse ab hoc absente auxilium, di tamen hoc ad unum seruile bellum reuocet, obscurum . Manutius igitur illud iterum refert tum ad ciuile bellum tum ad seruilet sedis 1 qui tandem cum Ciceronis verbis haec sententia cohaereat. ipse viderit. Cert E ea verba iterum ae saepius quae Manutius dissimulat , seruilis belli gratia efferri chamat locus. Fateamur igitur id quod est; seruile bellum longE diuturnum ac varium fuisse.
cum enim populus Rom. infinitam propemodum seruorum aleret multitudinem, ita ut dubitaretur maiorne esset liberorum anseruorum numerus f ideo enim sta tuas seruis, seruos liberis,numero pares aliquando fuisse legimus factium est ut cum ergastula abrumpere ac caeteros seruos undique soluere, cogere, armare coepissent, diuturnum fuerit seruile bellum , atque Italia grassatum sit tota . Et quamuis ante Pompeium duxerit initium , toto tamen Pompeiani Imperii tempore ante Piraticum tamen bellum vexavit Populum Romanum ; ita ut per idem tempus Manili j. Lentuli aliorumque Praetorum quorundam diripuerint castra quemadmodum e contrario a Perpenna primum tum ab Aquilio domiti sunt. Ita factum est ut, quoniam interim rario Marte pugnabatur, saer Eac saepius Pompeii virtus atque praesentia expetita sit, unde seruile hoc incendium peni-
77쪽
tiis extingiteretur. Et ideo ait M. Tullius testir es inrum sapius Baliar quia quod a P. iiii eloca petiit ei at acceperάrque auxilium in ciuili bello, iteruntdc saepius expetiuit dumi ciuili bello premeretur. Et ideo iure pergit.
ob bellum expectatione Pompei, at enuatum atque imminutum est aduentu sublatum ac sepultum. . dUia nimirum Pompeio in Hispania hellum administrante. in Italia bellunt pi Opter expectat;Ooem Pompeii attenuatu sid quod η H I sere acciderat in Mithridaico cum Pompeio non longe absente reis A pressana est ac retardatam atque imminutum est: id litod partim veritati quod scilicet sieriti illi & gladiatores Pompeij reditum tim renis partim Oratorio artificio &lificationi tribui debet:quem- ad modii nidum addit eius aduentu sublatum atque sepia itum, quod tunc reliqui js illis a Pompeio trucidatis,sit debellaruni alioquin M. Crasso huius victoriae princeps debetur laus.
TEhes vero iam omnes orae, atque omnes exterae gentes I ac nationes: denique maria omnia, tum uniuersa, sum in sing o oris . omnes Dur , atque
Aec sine dii bio propter Piraticum pronunciat bellum. Cum enim h et Piratae maria compleuissent, c Romanum Imperium, praecipue ve-i ro Italiam, diuexarent, Pompeio fugati ac si sunt. qua in re,quo. niam disii pra de ea diximus aliqua,&vero iamiam M. Tullius co-s st piosE explicabit factiam hoc totum non immoror Tantum dicam hic quoque ad hyperbolem coniugeret testes enim appellat tum
om nes oras ac regiones tum omnes exteras genteS ac nationes, clam tamen innu me
rae seth & Africae,& Europae,&Asiae regiones ac gentes Piratarum incursionibus haud essent obnoxiae: quin multae, praesertim Boreales, ne auditione ea quidem percepissent. Atque idem sine dubio dicendum est dum maria omnia portusquc omnes appellat ineque enim Atlanticum mare quo hic noster clerrarum orbis cingitur petiensit Piratas istost & vero alia in Septentrionem& in orientem se se fundunt maria, quae ab Piratarum incutasionibus longe erant seiugata . Denique ne orae quidem aut gentes aut maria Romani Imperii uniuersi iniurias istas persenierunt omnia; tantum abest ut iure maria uniuersa atque exterae gentes omnes veluti testes producantur .
Sed oratoriae amplificationi ac laudationi in primis id est
largiendum ut incredi, bilia etiam admi, rationis excitandae gratia cum credibilibus misceantur.
78쪽
Iris ut tutus effert axi tam fuit abditus, ut latereι ' quas naui fuit, qua non se aut mortis, aut θυι tis peraculo commItfeyet um auri me, aut ν serto praedonum mari nauigaretur pom pro harenititur id quod modo dixerat i sedoratorio adhuc more
ac modo. T.imet siqitae pio nunc . t, si de infero mann qne adiacen-libtis oris .ic fretis exponantur, ad veritatem accedant proxime. Sed ut visit, Pompeii viritas rurium in hoc bello usque adco ei. ituit, ut
nulla ei Ora tio par esse possi r: itaque satius est iros inereqtiam pauca
dicere. Illud tamen, ne sortasse iii miae in ei tiae an re' optatistima reprehendamur, cia rabo viqiiae Florus hac de re breuiter ille quidem, sed egregie scit
Dit, describam: rem enim omnem, etsi non miniis Oratoiem acutum tamen magis quam copios uni in quam Histolicum agere videat tur; ante oculos ponit egregie. Remigs tu r sic enarra t. vam Populus Itymanus per diuersa terrarum dimactus ost, cuices inuas raut m ilia Dblatisque commerciis, rapto foedere geueris tamani, sic maria bello . quas tempestate praecluserant. Audaciam perditis furiosisq/κ latronibus dabinu inquieta Mithridatis praelia Asia. Dum sub allevi belli tumultu, exterique regis inuidia impune grassantur, ac primum duce imo Isodoro conteηti proximo mari, Cretam inter atque C renas, Tyreum γ Ecbatam, m-que Malekm, quem a Jobjs reum ipsi vocavere, latrocinabantur. Missusque in eos Puuelius Servitas,qtiamuis leues oe fAgaces, em m7πaonas gram cs Martia cla turbaret, non incrureta victoria superat. Sed nee mari submouisse contentus, validissimas Urbes eorum O diutina praeda abundantes, Thasalim Olympon euertit, Isauroxque imam arcem Ciliciae, sede cons ius sebi magni laboris, Isam lai cognomenadamavit. 26n ideo tamen tot cladibus domiti. terra se continere potuerant : fit ut quadam Mimalia, quibus aquam terramque insolevssi gemina nat iram , sub ipso hostis recessu impatientes soli in aquas suas resiluerunt, o aliquanto latius quimprius. Sis faliae illa es dignus victoria Pompeim visus s. eis Mithridatica prouincia factas cessio. Ille dispersam toto mari pestem semeso in ste eruum Dolens extinguere, diuino quodam M paratu aggreser est. Quippe qutim classibus suis o socialibus Rhodiorum abkndaret, Mari tis
legatras atque praefectis υtraque Ponti O Oceanι ora complexus en . Gessius ratisco mari impimius, Plotius Siculo, Gratiatas Ligusicum sinum, Pompeius Gallicum obsidit, Torquatus Balearicum, Tiberius Idro Vaditanum fretum, quis primum maris nostri limen aperitur, Lenties, s bicum, Marcellinus Aegyptium, Pompei, iuuenes Adriaticum, Varro Terentius. cegeum . Ponticum σνauebilium, ruerelius Asatieνm, ωμο ipsas Propontιdisfauces, Torrius cato sic obdiris nauibus, quasi portum siseiuauit. Sic per omnis aquoris portus, simus. latebrar,recessus , promontoria freta, peninsulas. quicquid pirataram fuit, quadam indagine inclusum γυ- pressum est. Ipse Pompei μs in Originem fonsemque belli Ciliciamissus ist. Nec hostes detra.ctauere eertamen, non ex fiducia, sed quia oppres erant, ausi videbantur: sed nihil tamen amplius, qudm ut primum icta concurrereηt s abiectis natim telis rhisseque . plavsu undique pari, quedsupplicantibus signum fuit, vitam petiuerunt. 7, yn alia tam incruenta victoria et , uncti anu δε- mur,sed nee stelior in pocterum revista gera vlla est. Idque piospectom siligiιtari consilio ducis, qui maritimum genus a conspectu longὲ remouit maris. mediterraucis quasi tbligauit. Eodemque tempore Ois maris naribus recuperauit, oe terra homines suos reddidit. Q9idprtus mirere in bae lictoria e velocitatem e quod X L. die parta tn: an faelicitaten, ψ quod ne una quidem nauis amisia e Ir an perpetuitatem e quod amplius piratae non fueruui. Sic Florus. nam etsi a lia multa eaque pulcherrima dc admirabilia resurri possent, praesertini ex Plutar-clio in Pompeio, cogor tamen modum narrationi Imponere net Uingilis mane totatio. Qinin quam pauca quaedam ex multis referre lubet ex Plutarchoqiraeitcni Pira. ratum declarant i istum & amplitudinem, & vero cum re noli ra sutat colunc illima. Tiratarum inqu is poteutia primiam ex Cilicia erupit, originemque habuit audaci m ct octu tam. Mimor vesiis confidentiam bello Mith idatico coeperunt , vacuum cusso ibus mare se, simillexit illos ta incitauit rus non iam nauigantibas modo essent infetii, sed O insulas G πρ da
79쪽
prudentia praeeellere gabiit --s pro roriarm censebantur societati nomi a d bant, qπasiis restiadem adderet in omriam Adbae erant bis multis locis naηata, portus piratici, ta specula munita Pharique . classer mustaham non solum lecta militMm classiariorum o sociorum naualium iuuentute, gusmnatorum arte, nauium pernici ate σπlitate ad munus suum inti inar verum etiam supra e sum tenorem tumidiosius stimulabat factus . . rasis 'sidibus, purpureis cortinis,rems ιmarx iuris quasi Resepibus gestieban3 gloriabaoturque. Tibiacat, tus, compotationes peromula lut ra , principum in captiuitatem ysiptus, ν-- redemptiones eaptarum suggillatio erant δἰ animper . Erant nauigia pra atqria supγ nutu, capta ab illis oppida quadringenta. Haec de
alia id genus Plutarchus, Ex quo licinit etiam commode intelligere quae M. Tullius
quis unquam arbitraretur , a tabomnibus imperasoribυ iso anno, austemnibus arnis ab M a Imperatore, crasci posse ei Ettimenta &. pericula exaggerauit quae attulisset Piraticum bellum inunc. ut Pompςij virtutem extollat, ait hoc ipsum bellum deletum a Pompeio, Vbi tamen haud dubie ad hyperbolen recurrit de more, csi neget fieri potuisse ut ab omnibus Imseratoribus uno anno aut omnibus annis ab uno Imperatore confici posset. Ait vero bre tantrum is hi, ut eius indicet magnitudinem , Addit tam turpe, quia a praedonibus illatum fuerat. ac magno cum Populi Rom.dedecore. Itaque Plutarchus scribit
summum Populo Rom. dedecus attulisse P. raticum bellum, praesertim quod non solum maritimas Romanorum villas excinderent , vias agrosque incursarent, Pta tores etiam capientes, verum etiam captos Romanos Ciues contumeliis ac morte denique asticerent. God autem inquit omnium fiat contumeliosi um; ubiquis eaptus. ciuemvmanum se esse clamauit , ---u edidist,perculses β fingentes trepitare,fimorapem tere, σgeniusvis eius accidere, suntiasque veniam daret, recari, Isie abiem, bona fide σμnberes arbitrari ; tum ali' ealeras ei indurere , alii toga velare, ne ultra Risicet ignorarentur.
ρω ad eum modam diu baminem illustrant ρο deriserant, postremis admotis medis in salo mittier destendere G abisse illasum iubebant. psi nollet, isne ipsi praecipitatum demergebant. Su dit tam vetus quia vltra viginti annos pro a tum fuerat cum interim Sediuilius aliisve subinde multi eum illis pugnassentiatque interdum id quod paulo ante Pompeium M. Antonio acciderio parum foeliciter. D pique ait amisia sum atque distersum, quia ab Herculeo freto ad liciam in omnes oras grassabantur Piratae illi. Neque
vero ait ab omnibus Imparatoribus uno anno , quasi vero integrum annum in eo consumpserit Pompeius, sed quia in apparatu prius, tum in re, gionibus lustrandis ac muniendis, d nique in bello ipso. sere annum insumpserat. Denique cur hic minutius resinet tempus haud fa-nὸ fuit: quin
80쪽
IN CIC. PRO LEGE MANIL. 31PARTICULA LXXVIII.
metu retictas, aut a praedembσ1 captar esse urbes sectoram e Edit ad accepta detrimenta prouinciarum,lvectigalium, sociorum,Insii latum Populi Rom. ciuium incommoda indicans uni misim . quae omnia clarillima sunt. Ei si ita populo Rom. commemorantur visa. cile inde quoque Pompeii virilitem agnoscere possunt omnes a quo tam multis ac magnis periculis ac detrimentis liberati essent d ane non poterat non causae seruire plurimum . illud tamen non est committendum , Piratas quadringenta Romanorum oppida praeter multas Insulas occupasse antequam Pompeius Imperator decerneretur. Ita ut iurEdicat M.Tullius multas.Vibes captas, multas etiam cum insulis esse relictas.
SE quid ego longinqua commemoro fuit bacqκ-dam, fuit proprium Populi Romani, unge a domo bellare , espropugnac o imperis scieram uertunas . non sea tecta deuendere.
Tiggerat adhuc altius dedecus quod in Populum Rom. redundata ex Piratarum iniuriis; vi hinc etiam atque etiam victoriis, Pompeii illustret gloriam. Itaque eo rem adducit ut ostendat Populum Rom. qui antea socios propugnaret ac propterea longius bellaret, hoc tem re non modo sociis opem attulisse nullam,vertim etiamne sibi quidem domi praesidio satis esse potuisse. Et ideo pergit
Sociis Hyris ego mare clausum per hoste anno dicam fuisse, eum exercitur nostri Brundusio nunquam nisi summa hyeme transemserint ρ quid ad nos cum
ab exteras narronibus venirent, captos querar cum Ggati Populi Rom. redempti
sint ρ mercatorιbus tutum mare non fuisse dicam , m duodecim securer io 8 donum potestatem peruenerint eommemorat isitur domesticam calamitatem ac dedecus Romanum. Et ideo narrat Legatos Populi Rom. redemptos esse, quibus verbis captos fuisse latis indicat) ac duodecim secures, quod est Praetorum insignia dc administros, in praedonum potestate peruenisse.
Haec vero oc id genus alia commemorat Plutarchus inter caeteros sic scribens Maiorem in modum manis insultantes etiam vias eorum ex-ee Pone facta infestabant, ct villas maritimis excindebant. Cor=ipuerunt aliquando etiam duos T aere res Sextilium Bel ium praetextatos, meustaque O lictorer cum illii ipsis adduxere. capta fit Autonii viri t=hm; bulis filia rus promisiens, ta grani pecηnia redempta. Haec& alia Plutarchus. Ut propterea cum tanta esset Piratarum audacia, tot ac tantis OLfensionibus Populum Rom. affecissent,superuacaneum sit soreorumdc mercatorum incommoda commemorare.