장음표시 사용
91쪽
Atque hane eandem rςmopi' bit etiuuin' non tauch, Hic t ero animaduertere licet Vrbem ae ciuitatem aliquanao promistua seu Cristatem cum ut be confundit etsi alioquin Vrba proprid moenia dc aedificia, Ciuit s Ciuium multitu.
NEque enim exercitum is continere Imperaur, qui se 'sem n evrinu νηeεν currκή σου in iudicande, qui alm n se severos esse iudices avo. vult.
D quod tot tantonimquε malorum prigo erat oc capa, attingittandem,ut receptui canari sequς contra.ad Pompeij moderationem co-iaertar. Et quidem Principis exemplum Imperatoris domi ibris que plurimum valςre in omnem parIem npmo est qui nestiat. Atquet nihς illud, tritum anh, sed VerisImium, . Regis G exemplum torus eomponitur orbis Itaque idem Cicero Platonem sequutus, Quales sinquit9 in ' publica Principis Iuni ia- te, reliqui sole uteἔς cura. Qua de lausia pluriauteum videri debet quod in tertioide Legibus scriptum rei, altam iam turin si est nccare Principes quoius magnum hoc per se ijsum malum in quantum illud, qμὸd permusti etiam imitatores Principum existunt. o D - ---iaemia oripsi,sed i fusidunt in ciuisatem, eae is metis quis peμεκentes. Quae omnia in Imper*torem dc exercitum omnino conueniunt, Quinion eos omnes qui praesunt caeteris. Quid en enim inquit rursus Cicero ad Qui, tum scribens9 negoti continere eos quibusprasissi te in eontineas e Pergit.
Hu miramur ἔνης hominem tantum excestere caeteris et cuius Legiones se in Asiam seruenerunt, ut non morimanus tanti exercitus,sedneve gium quidem . cuiquam pacato nocuisse disMur.
onuertit se,ut dicere coeperam ad Pompeium; viquantam in caeteris illis I n peratoribus intemperantiae atque auaritiae detexerat labem. tantum moderationis de continentiae in Pompeio commonstraret decus. Ab eius vero Legionibus incipit, quae in Asiam sic perueni sent,ut ne minimum quidem cuiquam nocuissent. Hinc enim Prin-- t i l cipis & Imperatoris declaratur continentia. Iuct autem amrmat ii Pompeium mirum in modum excellere teris, cum de caeterorum legionibus nil in tale affirmari posset. Sed iam Pompeii continentiam de moderation , agnoscamus ex laybernis in quibus tam facilis hecatur, ac talem ac tantam in aliis labem o, struauit.
92쪽
Oii firmat Pompeianorum militum moderationem, quam literis&IPrmoti etestatam ostendit: quce duo sine dubio inomenti si in t maximi, cum hinc etiam publica fides ac testificatio oriatur. Scite vero sic celebrat mil. tum moderationem in hybernis, ut significet ne
cupienti quidem cuiquam aliquid minus conueniens permitti: pe mitti enim negat ut indicet id Pompeii vigilantia contingere, quiqii emad modu ira exemplo id quod com memorauit antea ) ita edioes ae perui de vi ac siimptu caueret ac prohiberet. Iamuc ro de hyberius sic concludit.
H Temii enim non Maritiς per gium maiores nostri in sociorum atque amicorum teriDs esse voverunt.
Vtea rem concludit sententia, quae non Pompeii istum sed vetetis
Reipublicae frugalitatem, cotinetitiain, moderationein .mil ιtare
que i4pientiam declarat . QVae vi inam hoc tempore a Ducibus &Pi incipibus colerentur. Et si enim non desunt qui hybernantibus militibus , cauent suorum Populorum incommodis, quod eos dii gant; plerique tamen iniurijs ac detrimentis suos obiiciunt Popu-IOs r ita v t eoru m milites ac Duces, quippe qui in alienis Vrbibus hybernant au i diis sitis regionibus,rapinas exerceant alacriter. Hic vero, quoniam de Pompeii, frugalitatene dicam & moderatione, an innocentia sed virtute saltem dicam; esii Cicero, jamque de eiusdem temperantia sibi dicendum statuet;illud dubito,quorsum hactenus Pompeium laudauerit, aut etiam quid laudauerit in Pompeio. Etenim dixerat Imperatorem innocentia,temperantia, fide. facilitatevngenio,humanitate praestare debere ratque hasce virtutes sibi in Pompeio agnoscendas Sc considetandas, ut c--
staret summas esse: ac propterea ex aliorum Imperatorum contentione seu comparatione id inuestigandum, quod comparatione melius agnosci possit: &tamen st tim auaritiam & cupiditatem seu ambitionem caeterorum detexit Imperatorum. Par igitur erat ut e contrario Pompeii liberalitatem haec enim opponitur auaritiae9α moderatam honorum cupiditatem haec enim opponere licet ambitioni) decla raret S commendaret; S: tamen cum proponeret virtutes illas, nil deliberalitate aut de moderata honoris cupiditate dixerat. orsum igitur huc traducere disputati nem 3 Sed fateamur id quod est. Innocentiam proposuit primo loco, qua fit ut nemini noceamus, sed cuique quod fuit m est tribuamus: id enim aepe testatur Cicero esse innocentiae proprium, ita ut άμμαν hac ipsa de causa illam appellet. Non male igitur auaritia illi opponitu r,qua alteri passim nocemus ac iustitiam violamus. Eate ruis igitur haec disseruit Cicero ut ostenderet caeteros quidem Imperatores nocuisse multis Populis ac Ciuitatibus, Pompeium nullo modo. Ita ut tota disputatio hactenus Pompei j innocentiam declarauerit quod nemini nocuisset: id enim proposuerat primo loco. Quod si alios imperatores propter cupiditatem quoque perstringero videt u r, sane cupiditas hoc in loco non tam perstringitur ambitionis nomine quam auaritiae: propter cupiditatem enim Prouinciae Magistratibu diuiserant pecuniam; non tam honoris diuturnitatem optantes squanquam hanc eriam optare potuerui. quam Piouinciae cxpiundae longam opportunitatem. Atque hinc Cicero istorum nocentiam cutita dixerim colligit: Pompeii integritatem innocentiamque declarat . Ex irio etiam licet animaduertere cur Iustitiam interim reticeat, quae tamen alibi a M. Tullio omnium domina censetur ac Regiria virtutum. Etenim innocentiae nomiine ur stitiam quoque complectitur. Vt enim haec eo spectat ut nemini noceatur, ita linirCcens, quoniam nemini nocet, iustus censendus est. Sed adpensum
93쪽
sium exι avιs remigum aus ars inaudio uriam gubernandi, aut venιι ali' qui νoui , tam celeriter ,ο ν Irmas Myras Moulerunt e sed he res, quς cς teros resem rarissent, non retardarunt. Non auaritiamflb inctituto cursu ad praedam ati quam reuocauit . nsu libido ad.oluptatemh όonis enitas aideclararionem: non
nobilitas ursis ad cornitionem: non denique labor ipse ad quietem. postremos sna, tabulas, cgreiaqucomamenta grςcorum oppidorum, quς ecteri tollenda e arbitrantur: ea sibi iste ne uisenda quidem existimauis. Et sistit in Pompeii temperantia decIaranda de exornanda . docens
tum a praeda dc auaritia, tum a libidine Sc voltiptate, tima denique ab omni cupiditate, temperasse; ita ut ne locorum quidem a mamitas ad delectationem, ut fit; eum allicerritu i quietis amor in labore i pii, remorari, aut signoruria dctabularu nutu thaodique rerum pulchri--- - ludis vile di studio capere, potueri ac retardare. In quam sanὸ rem ingeniose profecto & eleganter ac percuntiatione pulcherrima se se insinuat. Ciam enim Bri indusio Bluens, in ultimas terras Piratas scilicet persequens9 mira celeri.
late peruenisset, qu perit de talis ac tantae celeritatis caula : continenterque non illum inquit ea maia vis remigum mi sis est tuae avi gubernandi, aut υenti aliqui noui, in υ rimas terras pertulerunt: sed ba res qua catcros remorari solent , non retardarunt. Atque hinc
bd eius tems erantiam celebrandam descendit , unde celeritas illa orta esset. vltimas isto terras Cilicoam vocat & Pamphiliam, vel quia tunc vltimae essent regiones Pinpulo Rom subiectae, uel potius qmplificandi causa. Recto vero indicat remigu vim, artem gubernandi ventos denique illa esse quae cose rurit ad celerem nauigationem. Quae tamen, quoniam in tam inaudita Pompeii celeritate, vix ac ne vix quidem fuit- Uent fatis . nisi tamen vis illa remigii m fu i met eximia , ars gubernandi inaudita, ventinoui ac supra omnem ponsuetudinem secundi, negat nequis scilicet huc configeret ut propositae percunctationi sitisfaceret iis Pompeii celeritatem illam esse tribuendam : ac simul docet Pompeii temperantiae ac virtuti acceptam esse referend5e atque id quia se nullo modo ab ijs retardari passus si quae ceteros remorari 1blent. At enim quae obsecro illa sunt quaecum remorari caetero soleant, Pompeium non retardarunt 3 Enumerat laxe gradatim fereri atque ita enumerat, ut de Pompeii temperantia longε ac late verba raciat. Ac primo qtiae per se vitiosa sunt ac turpia, auaritiam& libidinem enumerat r& ideu pergit', mn auaritia ab instituto cumsu. ad praedam aliquam reuocauit: non libido ad voluptatem. Et sane alios multos tum praedae cupid:tare& auaritia, tum libidine retardatos cum ex Historiarum monumentis pasti m co- stat tu na ex iis quae Annibali Q periore aetate, Metello & Lucullianis per idem tepus, acciderant, Ita ut cum haec vitia in Romanos exercitus irrepsissent, ivi h ad extremum illud clamet M.Tullitis, Distisile est dicta Quirites, quan o inod: o simus apud ext
γ a x nationes propter eorum,quos ad eas boe amio cum imperio misimus,iniurias ac libidines.quod
enim fanum putatιs in illis terris , nostris magistratibus rei osum, quam civitat m sanctam, quam d mum futis clausam ae munitum fuisse e urbes iam lccupletes, ac copiosa reqribuntur: quibus causa bi Dii proptir dirip Nidi cupiditatem inferatur . De qua item re copiose i in Epi st la illa nobili ad Diatrem. Denique ob avaritiam in primis Romanos milites apud cxteras gentes odium stibiisse maximum, cum ex Catilinaria Sallustii coniuratione
constat catis, inqtra multorum Imperatorii ni ac mili rum auaritiam insectatur, turn ex Mithridatis facto clam Aquilio Legato; cuiauium in os instandi voluit dum necalet tir . Addit nona cinitas ad dilectationem :n n nobιlilas Vrbis ad cognitionem: non dentique labor ipse ad quieti m . Quibus vel his trcs subitans r causas ΡOurpeianae temperantiae. uua i ilicet ii ia incitamenta repulerit quibus iciat datentui caeteri. Et quanquam
94쪽
haec ea sunt quae per se vitio carere possint i alieno tamen tempore culpa, praesertim
in Imperatore, nullo modo carent: siquiden disdiplinae militari ac vicioriae Obsunt plurimum. Itaque amoenitas ad delectationem, quae alioquin a M.Tullio proponiturti Ἀ- alibi qua corpus atque animum asssiduis laboribus&curis affectum reficiamus; Annibali in primis obfuit, qui noli nil niis Capuanis delicijs oc Vrbis illius an cenitate. ars qua m Seplasiae amore, captus & retardatus est. Alieno enim tempore loci illius d licijs k amoenitatem adamavit. Eodem consilio,vt Pompeijsblertiam acceseritatem magis ac magis ostendat,alfirmat neque nobiles Urbes vilendis iudio, neque in laboribus quieicendi amorem illum retardasse:alieno tempore intelligas. Nam ut opportuno loco lustrare Urbes quietemque captare laudabile est , Pompeius post Piratas deuictos ac Ciliciam pacatam. inuisiile per ocium varias Vrbes testis est Pluta ichus. Quapropter quemadmodum scribit eum in hac expeditione, cum properaret, Vrbe, praetergressum esse, ita post expeditionem de illo sic scribit . Pod bellum Piratuum allatum Pompeium negoci suum. m Urbuinu sere. Iam vero dum addit M.Tullius, signa ac tabulas ac caetera Oppidoru m ornamenta quae caeteri tollenda esse arbitrantur, Pompeium sibi ne uisenda quidem existimasse, duo sunt obseruanda . Vnum cst eadem laude ornasse in ratrem cum diceret, WHlarum est summo eῶ Imperio fuisse
in triennium sic ut nultam te signum, nalia pictura, nullum vas, nulla vestis, nullum mancipium, nulla forma cuiusquam, nulla conditio pectinia quibus rebus abundat ista Tio incia ala summa integritate continenti que deduxerit. Ex quo titute contrario utroque in loco
illos praeittingat qui ex Asm dc aliis Prouincijs illiusmodi ornamenta sustuhssent. Id quod Verri saepe obiicit, ac Lucullo etiam obiicere licuit Cerie tam peius hac de causas id quod paulo ante dicere coeperam) auaritiae Lucullum coram insimulare non dubitauit. Tametsi, quoniam dum hanc Cicero haberet Otationem, Lucullus nondam ad Urbem redierat, nec dum rapinae apparebant, haud crediderim Ciceronem interim in Luculli quod tamen opinantur aliqui9 rapinas spectasse: praesertim v ro quia cum Lucullum laudandum suscepisset, turpe suisset ex uno eodemque sonte uno eodemque tempore frigidam & calidam haurire. Alioqui a vere signa, tabulas, stes & cgtera huius odi ornamenta, praeter ingeniem auri & argenti vim radduxit Lucullus ex Asia. Alterum & videri illud ipsum quoquo modo Pompei, laudibus adiungi, quod de Scipione .etsi alio nomine. commemoratur: nimirum signa ct tabulas caeteraque huiusmodi ornamenta sibi ne visenda quidem putasse Idem enim sibi faciendum putauerat scipio, qui Celtiberorum Regi Sponsam, cujus forma vehementer celebrabatur, intactam restitui voluit, idemque de aliis seci tuta ut ne in conspectum quidem suum adduci passus sit; ne quid scilicet de Virginitatis inte- . 1 i. gritate delibasic salts' oculis videretur. QSanquam enim is temperatissimus sit qui quae viderit opes α ornamenta praeclara , fidemque dixerim de libidinis incit mentis) temperauerit,ac ne expetiuerit quidem,quin repudiauerit, cum obtinere illa posset haud dubi h tamen eximia illi debetur laus qui non modo crimen sed criminis periculum declinarit. Libidinis enim & auaritiae illecebras praestat declinare ac
deuitare. Interim vero libentius lego Unde illam tantum celeritatem, O tam Haedditima a I cursvninitum, quam inuentum ut nonnulli: nam praeterquam quod non propriEdicatur inuentus cursus,frigide etiam non modo durε dicatur inuenta celeritas si tamen ad hanc quoque inuentum sit reserendum inire cursum propriissimh dicatur Neque vero illud unde, valet ex quo loco, quasi dicat ex quo loco incredibilem illum cursum initum putatis' quod sine d abio praeter rem diceretur; sed vallat ex quare velqua aris , te& ratione, seu quibus praesititiis: nam unde non modo ad locum, vertim etiam ad res alias plurimas referri, sat s constat. Renm illum putabo, inquit Cicero : si halueiis unde tibi soluat; quod est quo tibi soluat: ta rursus, quasi diuinarem illo extinηο, fore nodisierem, neminem: ubi unde a quo valet. Sic. Verbos viae aliquis post tendi, idest quo. Sic igitur in praesenti, vitile, inquit; hoc est quibus praesidiis. lea qua arte, tam incredidi. lem cursum initam putatis e Et ideo pergit non eximiavis remigum m ars inaudita guberna .di. Vt mirusit aliquos tam facilE inham damnare,atque viruentum mordicus retioere.
Sed his omissis, agedum, obsecro, quae de dimidii celeritate in hac una eademque oratione passim praedicauit Cicero, colligamus, & cur tam saeph ad eam redi risi silue illam tantopere exaggerauerit, doceamus. Et quidem Celeritatem in Pom- Pelia
95쪽
. peto iamdiu agnostere accesebrare ccepit. Etenim clina de bestiea illius scient Ia episset , lim quem uidem Vut ille aggrederetur , celeri rateni inter virtutes relinebat Pia-xnua . Panipeii cule; isateni in conficiendo extollensi hanc enim tantam in hoe via γe9ς astit m bat, quantanem omnibus quidem reliquis Imperatoribus suisset quos aut videre aut audire licuisset, sed & paulo post celeritatem consilii laudauit in Pompeio: qviasii vero ammi quoque celeritatena quandam agnosceret ac Ipectaret,piauer pe. 4. externam illan , quam in negociis conficiendis obseruauerat. Quanquam ad camquae in rebus gerendis,&conficieiadis cernitur, celeritatem in Pompeio celebranda poIl paulo reuiit cum clamaret, Hoc tantum billum,iam turpe, tam vitias, tam late disti'ιm pisi ga
Onnis ab uno Imperatere, confici posse sit huc etiam spectabat cum habiiceret, Proh d. tantare υuius bominis incredibilis ac diuina virtus, tam breui tempore lucem re reipublica potuit e in . bus commemoratis , Atque luc peiget a )qua c. lentate gesta senti qu*mquam videtis, tamen a me tu dicenda praetereunia non sunt. I la quidem de Pompeii celeri rate in piratico bello conficiendo copiose verba L cit: atque hunc vel tuti ara campum magna cuin Pompeji laude peragrauit. Quapromer qais m qira un suam out ob ndi negotii, aut consequendi quaesius nudio , tam breui rempore., tot loca adire, taη tar orsus conficere potiιit.equam celeriter . Pompeio duceselli imperus nauigauite Haec di alia pag. TImulta de Pompeii ccleritate. Sed i cinter praeclariana veluti elogium videri illud de bet quo a stirmati it Briindusiiocum soluisset, undeqti inqiragesimo die totam ad Impetium Populi Rom. Ciliciam adιunxisse, mari undique a praedonibus perpurgato Et hoc est quod Florus etiam acute seire S eleganter prodidit cum scriberet, stridprius ηιirere in bae uictoria ἰ uelocitatem ρ γῆ d XL. die paria erit an felicitatem' quod ne una pag. y quidem nauis amissa es: an perpetuitatem ' quod amplius paratae min fuerunt. Ut propterea illud non sine admiratiotae collegerit ad extremum, Ita tantum. bellum, tam diuturaum, pag. 2 . iam longe latequs dispersum, quo besto omnes gentes ac nationes premebantur, Cn.Pompeiur ea
nyma hyeme apparauit ,ine ire Vere suscepit, media altate conficit. Haec, inquam, sparsim in hac oratione de Pompeii celeritate noster Cicero. Et tamen cum aliquanio poste tu idem Pompeii celebraret temperanti in , ad eius celeritatem rediit. cuius origi
nena,catauin, utilitates referebat sic disserens, Usse illari tantum celertiatem, Omni credibilemctissum inrisum putat ire non enim illum eximia vis remigum aut ars illaudita quadam pag.M6. gubernandi, aut uenti aliqui novi, tam celeriter in ultimas terras pertulerunt; sed hae res, quae ca- tiros ren rari solint,von retardarunt. In auaritia ab instituto cursu aI praedam aliquam reuo cavit; nou.libido ad uolupiqum; non amoenitas ad delectationem; non nobilitas urbis ad cognitio-nt m non dem ire labor ipse alii Metem. ita ut multus hac in re viderisacile possit, cum iri una eadςmque oratione tam multa ac tam variis in locis de eadem re verba faciat: . .
praesertim vero quod ab initio fatebatur huiuscemodi virtutem o4 tamen virtutis no .aar , naen non ei perperam tribuebat9 vulgo notam fuisse. Sed lateamur idqliod est. Si quae virtus est quae in summo Imperatore prae caeteris requiratur, haec in primis est celeritas. Id quod Vegetius hoc est vir rei militaris scientissitnus, iudicauit : qui cci ritatem in re bellica reliqtris virtutibus omnibus anteponeiadam esse literis prodidito Atque hac sane ad summam Imperatoris laudem peruenit Alexander. itaque cum zex eo quaereret tir qua tandem ratione tam breui tempore tam longhac late dominaiatum propagaset,ac totius fere terrarum Orbis Imperiti sibi comparasset, minis ανα - eis ... πιλωενος, respondit nihil inquam, cunctando ac differendo. ac praeclarer vciis enimie limatio in re bellica ad dissicultates maximas stuperandas valet plurimum. atquciliae in primis artς tot victorias adeptus est Caesar: qui sane Alexandrum cum in aliis multis tu ira in celeritate, & festinatione imitatus est. Iu ne igitur eiusmodi virtutem Cicero tantopere laudat in Pompeio atque iterum & tertio exaggerat, cum ea vel maxime opus essetio Mithridataeo bello, cui Pompeium unum p fici optabat ac suadebat. Neque vero vulgo notam hanc iudicauit virtutem,quasi vero vulgaris habenda esset .sia potius quia illius necessitas in re bellica atque utilitas omnibus perspecta esset nemo de illius praestantia dubitaret. Nam quod celeritatem virtutis nomine appellet praeter Philolbphorum morem, id sane vel Oratori ae dictioni largiendum est quae popularem sensium sermonemque sequitur, vel quia celeritas, qui pe quae a sortitudine atque prudentia oritur, ad virtutem pertinere videatur. Denique
96쪽
Denique virtutis nomen vulgo iis etiam corporis dotibus tribui isse: solet, quibus mortales excellunt: ita ut sutatoriae, innicae, aliisque huiusmodiartibus exercit,tionibusque tribuatur. Ita quidem nec temere noster Author celeritatem dignat virtutis nomine, nec multus videri debet in re tam necessaria, sirit accuratus, cum praesertim Pomesium celebraret, qui Alexandri celeritatem, dc virtutem imita retur, ac magm credonientum quasi no*us Alexander adeptus esset. Sed in
tum sed usitatum ivtenim eximium virum indi iremus, hunc de Gelo delapnim diacimus. Sie ad QJratrem, Graei siete inquit inentem intueb tur, ut vendam ex amnalium memoria, aut etiam ι caelo divinum homi essein Pr mei. dela vim patent. ubi
tamen id sibi de Graecis pollicetur Mod diuturnae seruituti assueti, tacite assentarentur. Ait veris in bis lani, intellige cilici in&Mami ita ut in his locis in prestmia valeat in illislocis.
um, videba/ην. assirmare non dubitarit omnes Pompeium intueri quasi non ex Vrbe missum,scit de Coelo delapsum sine dubio sic laudauit Pompeium ut Vrbi tacith detrahere visus sit. Sed ecce tibi quasi seipsum corrigens, ait, Nune denique eredete illos ecepisse Romanos hac quondam ibisse abstinentia, quod iam incredibile videretur. Vbi t men de more partim seruit veritati, quod Curio, Fabritius, Paulus Aemylius, scipio, Cato maior, aliique nonnulli summa continentiae laude celebra rentur; partim amplificationi seruit ac Pompeii laudi magis quam veritati r nam petais aetates singulas multos offendas apud Roman auaritiaeac libidini mancipatos. Α que hie etiam obseruandum est eas voces mine den re valere nunc tandem aliquam do; ut stilicet intellisamus seriusquam par erat id incoepisse credere, sedccepisset, men. Itaque a sue his vocibui utimur cum aliquia seri significamus quod si ciendum quoque fuisset antea.
ras a maiores seos tum, cum Me temperantia Magaeratas habeamusine mire Pquo Rom. qiam imperare aliis moisio.
97쪽
D quoque ad hyperbolem pertinet, nec iam orirati tribuitur quam
lona peti l vidi diu . Ereniari fieri quidem: potest ut Rom, Imperii Plendor apud gentes illas eluceret quanquam non omnibus --t.isse luatiis accideret Calux: quid enim. Cretensibus verbi gratia sita uis acciderit quibiis contigera rvt Itbςrtatem amisissent seli:dure, tum Maiores seruire 1 opulo Rom. maluerint,quam alijs imperare, id velo hyi erbolicuna est torii in . Denique concesserim aliquos inuentos, qui, ne seruueni darbaris, sese Romanis subiecerint: crediderim etiam aliquos ad Populi
Rona fidem coplagipui qui alioquin edinii alicui aut Vrbi imperarent id quod
Graecis accidit multis it se tutos praestarcnt ab hostibus test ut serit ire maluerint quam impcrεre, non sacile crediderim , Itaque iat si eos intelligat Cicero qui non biodo populi Rom. fidem, etsi alioquin ira Vrbe ac regione aliqua domina lentur; atque auxilium implorassent .vcleriam Cederatioc Vme donari essent, atque hos Populo Rona. Ieriai te maluisse dicat, non salis video cur id iure omnino a mimetur. Dum vero ait, tum histre errauia Mainruo habes M, intuens in Pompeium,nil mirum si de Pompeio ponade loquatur ac si Magiitratum gessistςt dum Piraticum bel-him adnunt irasset a m licet imperatoria si iesias per se inter Magistratus haud numeretur,nec Proumcia, undeci iam Magistratus esisti Pompeio obtigisset me mo antea cum Consulatum deponereti eo inde Gabinia lege plurimae illae Proui, ciae qua decretae issi memorentur, emconlatissim Prκtoris Domi ne , decretae dimintvt,ledmperatotis P mi lenimuPraetor aut Propraetor li Ud dubie inter Magistratus numerabathr veruntamen cum per se risimilaest Proconsulis σgnitatem eum Pompeii Imperio fuisse aliquo modo coniunctam, tu iri hoc ipsum Dionis ver. ha illa persuadent quae in trigesimi sexti libri fragmento posi Catus concionem imguntur, di sunt eiustiarida. D innesia Tmonsuli, minanteitinim Matos si aut coniecta re satis liceat Ploconsistera quoquck- I ptouinciae, ut parerat.& mos habebat, Procontulem, dictum esse . Certe cum in Hispaniam missus ςst Imperator, Proconsulis nomine .missus est. Adde quod in praesens Manilius Pto- vincias Pompeio decernebat pruritnas;ita ut si sorte Procontulis nomen illi deesset. aut horitas certe ac dignitas non deesset . Ex quo fit ut ero magistratus nomen Pompeii potestati attribuat authorinitςm saltem spectans . Quanquam illud etiam suspicetur qui sipram , M. Tullium hic non tam .' nimio, quasi proconsula Propraetor esset, quam de uvidi Rom. Magistraubus id qui s. cmiam ea temperantia eta consueuissent, quam nunc Pompeiii eis minc mUrato- . Iιs verius quam Proconsulis aut Propraetoris, exemplum persuadebat; cum hic timeram ratus -- φω tamen ut non
magnopexe improbo ,liri om tutissimμ--erim , quod Dionis locus, quantumuis lacerus , intelligi haud pus . st nisi fateamur Pompeium italiae proconsulem
ait iappellatum . quo etiam fieret ut ea Ciceronis verba n hac imperantia Magi I iratus habeamu , in illud tempus cadere possent ob rem peii Magistratum v l . .
98쪽
Iam vero ita faciles aditus ad eam priuatoram, ita liberὶ quoimonia de alio rum inivrys esse dicunι- ῶ in is qui dignitate principibus excellit, facilitarer x in mis esse videatur.
. m. . V de sicilitate hie dicat, cum fidem proposuisset prius, haud mirii:
praestat enim artificiu m interdu m dissimulare, praesertim in rebus nonecessarijs. itaque sat sit paulo post de fide etiam verba fecisse; nam utram prius laudes,refert nihil. Ergo M. Tullius requirebat in summo Imperatore facilitatem. Et tu re: hinc enim fit ut cum Princeps & Imperator suis Ciuibus aut militibus praesto sit, ac sui illis copiam faciat, .eosique patienter audiat, ct negocia expediat; eorum fidem ae beneuolentiam prinmereatu r. Et hac quidem vi rtu te celebratur C.Caesar: hac sibi comparauit conseruauitque militum voluntatem ac studium, quod etiam transmἱsit Augusto. Contra vero Lucullus, cum se dissiciIem praeberet militibus, offendit; ita ut ab iis contem. plus ac tandem derelictus sit. At enim qua plane in reposita est facilitas 3 Imper toris ac Principis facilitas in eo vel maxime posita est, ut racilem aditum praebeat suis Ciuibus aut militibus: nec sacilem iis ad se accessum atque aditum permittat solum, sed eos patienter attenteque audiat, atque illorum querimonias non aegre su stineat. Facile enim contingere potest ut ij a Principis administris, a potentibus , a diui tibus, ab hostibus, premantur t ac summatim liquid incommodi patiantur tunde Principis opem implorare cogantur . Pateat igitur iis aditus , dum eius fidem implorant, & aequitatem , iustitiam , patrocinium , auxiliumque requirunt : excipiantur horum querimoniae, ut iisdem consulere liceat. Atque hinc sibi iacilitatis laudem parauerit Princeps. Neque enim inde paratur hiatiismodi
virtus aut tama quod facile excipiantur scurrae vel adu Iatores, vel mimi ac nebulones: hos enim excipere intemperantis est: negoςiosos contra, oppressos, calamitosos, prudentis dc comis. Hanc vero virtutem esse Principi pernecessariam inde
etiam constat quod Regnum aut Respublica sine hac virtute vix ac ne vix quidem administ rari possit. Fac enim Princeps se ita dissicilem pr beat, ut vel aditu ni ad se non permittat populis; vel si permittat, eorum querimonias grauate sustineat, aut negocia non expediat , profecto breui negociorum cumulus ac moles in immensumsere augebitur. ita fiet ut deinde, ne si velit quidem, expedire illa possit, vel praecipiti consilio ac iudicio, non sine magno sui suoiumque malo, expediat: ex quo etiam inuidiam subeat diapud Populos ostendat necesse est. Contra vero ubi sacilem se prae beat, ac ne8ociis occurrat, matute, & audire dc consulete & expedire licebit ac Populis Regnoque prospicere. Cupis negocia commode ac foeliciter expedire negociis alacriter occurras: nec te iis tanquam fluctibus obrui sinas e sed ultro cum illis congredere ut profligentur. Huc accedit quod et Plu tarchus acui E monet nul late magis indiget Princeps quam qui veritatem illi aperiat. Facilitate igitur huic ocri currat incommodo, aditum ad se ijs facillime concedens qui eius implorant fidem; excipiat, audiat, sciscitetur: sic veritatem percipiet, proti idebitque opportu ne El. hac de caua facilitatem suadet Cicero Fratri: eandemque in multis celebrat passim . Atque hanc facilitatem in Pompeio extollit hoc tempore. At enim quid tan, dem de ea commemorati Huca, sed grauissima & pernecessariar nimirum ita seci, Iesad eum fuisse aditus priuatorum catque hinc intelligitur quorsum facilitatem requirat in Imperatore) ac liberas de aliorum iniuriis querimonias,ut is qui dignitate principibus excellerer, facilit .ate par infimis esse videretur. Vbi Pompeii facilitatem eo peruenisse indicat vinulla excogitari posset maior . Neque vero est verendumne huiusmodi facilitas con:emptum patiat s hinc enim excusationem obtendunt aliquia aut minuat aut xitatem . Nam id verendum quidem est ijs quit I a mere
99쪽
mere id faciant, ociosis non negociosis accessum ad se concedentes: sed iis qui caeloris praesunt ac negoiij causa aditum praebent, nullonaodo. Quapropter liceat con- emptum ex facilitate iistinae requiat, omnem veluti scenam prosiliunt, ac temere ις l e immiscent omnibus; iis enim facilitas ad contemptum est lubrica & procliuis ;publicis hominibus qui aliorum oculis ac. linguae seruire debent, honorem augetae uignitatem . . Dum vero principes vocat eos quos opponit infimis, saris intelligit ut Primarios viros intcIligere seu piaecipuos: atque horum princeps dicitur Pompeius quod uiter hos virtute & authoritate excellerer, Qua etiam de catasa in Epistola quadam ad Atticu in Epicrates appellatur . quod scilicet in Republica teneret principatum, Sic in Oratione pro domo sua illum Ciuitatis longe Principem vocat: etsi in Senatu is Princeps dicebatur qui primus iententiam rogaretur. Qiod si ijs qui in caeteris mortalibus obtinent dominatum, praecipua quadam ratione tributum legimus principis nomen apud Latinos, serius id, perinde atque Imperatoris nomen, illis attributum nihil est quod dubitemus. Vt enim Imperatoris nomen ab eo qui ad Certum tempus exercitui regendo praeficeretur, ad eos est deuolutum qui Romanilia aperii dominatum occii passent vel obtinerent, sic Principis nomen, quod viro in. liqua re primario proprie tribueretur, ad caeterorum dominos, cuiusmodi sunt
Resta aut Dynastae praecipui, relatum ςst.
Iam quantum ransibo, qManto dicendi grauitate, se copia vatiat, in quo ιν-s ines quaedam dianitas imperatoria: vra, Miriui, hec im in loco δεμ
Unostas, 'orsum, dicat aliquis, consilium hic celebrat in Pompeio , Guod in- citer Virtutis comites & administias de quibus hic disputat, naud re- 'tulit Z Quin etiam consilium iam antea inter virtutes enumerauerat, quas iamdiu in Pompeio celebrauit; ita ut illud iterare superuacaneum Omnino sit . Huc accedit quod eloquentiam nusquam in Imperatore flagitauit, qn in ne verbum quidem de illa secit: cur igitur hanc quoque in Pompeio celebrat in praesentia 3 quas enim in Imperatore virtuteS scu Virtutis comites percensiuerat, nas: unas hic in Pompeio laudari compertum Cit . Denique innocentiam, temperantiam, fidem, facilitatem, ingenium, humanitatem requirebat in Imperatore: atque haec, Qualia sntiηPmpeiis coγsideremu, subiiciebat e vestigio: consilium igitur & eloquentiam temere atque alieno attingit loco . Et si enim non inficior naec duo in Imperatore valere plurimum, fateo que iure Ciceronem amrmasse hinc dignitatem quandam Imperatoriam elucere, Lquin profiteor hac de causa a Xenophonte Cyrum cloquentia quoque ornari, Alcibiadem etiam, Periclem C. Caesarem apud nostros, Pompeium ipsiam hac Imperat iriam dignitatem maiestatemque anxisse; cur tamen amrmem hic non alieno tempore atque adeo praepostere in Pompeio celebrari, non satis habeo. Ego vero fateor Tullium in priore virtutum ordine consilium retillisse ac de illo egisse: sed tamen ibi consilium in prouidendo tantum introduxit ι cum scilicet consilium in prouidendo, celeritatem in conficiendo, in Imperatore flagitaret ι ea nimirum spectans quae vulgo anti litibus requiruntur in Imperatore . Nunc, quoniam eas vir tutes sitae Imperatoris dotes percurrit atque aestimat, quae vulgo ac militibus miniis apertae sunt&cognitae. aut minus rei militari necestariae iudicantur, ac propterea ingenii quoque seu mentis de intelligentiae viri utcs dotesque in eo exigit quis immitis Imperator habendus sit atque persectus, ingenium commemorauit; ius nomine consilium sid quod in praesens declarat in uniuersim, simulque eloquentiam , plane intelligit: consilium inquam, hoc est eam quae in agendo dc exercitu
100쪽
citu aut Republica gubernanda rcquiritur sapientia, &vno verbo prudentiar vere enim ita ingenio residet ac mente: eloquentiam vero quae est eon siillh ac prudentiae administra: si quidem eloquentia nihil cst aliud quam copiose loquens sapientia, quae item in ingenio ac mente inprimis sita est: vere enim celeres quosdam ingenii imotus requirit eloquentia ut ea excogitemus quae ad fidem valent faciendam . Et si enim usu , exercitatione mirifice excolitur ac perficitur eloquentia, ingenio tamen quasi fundamento magnopere indiget; ita ut Natura quae nobis suppeditat ingenium, praecipuas obtineat partes in eloquentia: ubi enim Natura oratori non Matersit ted Nouerca, vix ac ne vix quidem usu & exercitatione ad mediocritatem perueniat, tantum abest ut perfectus euadat. -dsipat Iim illud usurpatur, Poetae nascuntur, Oratores fiunt; id eos :ctat ut intelligamus in Poeta multo maximam Naturae bonitatem ac veluti foeticitatem requirerer cum enim perfectus Poeta uniuersa itae indigeat rerum cognitione ut pro dignitate canat id quod in Epico ac Latino in primis Poeta cernitur in quo omnium doctrinarum alucent lumina) multis ac magnis Naturae seu ingenij praesidi jsἰndiget quibus se se attollere possit animo & quicqii id conatur ei ingere. Quod tamen non prohibet quominus eloquentia quo-- que Naturae praesidia & opes easque copiosas exigat ut quis perfectus euadat orator. Itaque licet conceptis verbis in posteriore illarum virtutum ordine consilii, seu prudentiae de eloquentiae, mentionem haud secerit, fecit tamen ingenij nomine, idque statim post facilitatis mentionem . Et idcirco iam, cum de facilitate egerit,& qualis quantaque in Pompeio facilitas sit, ostenderit,addit e vestigio , I r quintum conlisio, quantam dicendi grauitate est estpia valeat, in quo ipso inen quadam dignitas Impera- raria; vos Quirites hoc ipso in loco μμ cog His . Atque haec sane hoc ipso in loco , ex Rostris sicilicet, Populo Romano perspecta suisse ait, quia si consilium spectemus, saepe illius iudicium ac sententiam audierat cum Princeps in Republica haberetur iotque in eadem sententia dicenda eiu sidem eloquentia atque orationis copia cognita est . Neque vero hic Qtum Pompeii grauitas in dicendo dc copia celebratur a M. Tullio sed alibi saepta 'a fuerit inquit in Corneliana in externo die O. Tomnis gratiit iudicinis. Iudices; qua facultas, qua copia, non opinione tacita vestromm animorum , sed perstieua admiratione, declarari videbatur. Sed dc in Oratione post reditum ad Quirites mi-xum est quam egregie Pompeii commendet eloquentiam. Quanquam praetermittendum non est quod de illa scribit in epistola quadam ad Lentulum,
mone quotidiano tinquit) tum in pnatu palam Hevt eausam tuam, di neque eloquentia maiore quisquam , nec grauitate, nec Ludio, nec eo tentione agere potuerit. Quila etiam
Pompeii oratio Alicarnasi Dionysio . hoc est viro disertissimo, probat est vehementer. Imo vero omnino crediderim Pompeium graece 'optimE nouisse, ita ut ex Graecis quoque hau scrit eloquentiam. Nee fortasse abhorret a veritate graece etiam & eleganter scripsisse: quam enim ad ipsam Dionysium, hoc est graecum hominem, scripsit epistolam, hanc i, tinis exaratam , vix aedi rotest quandin. quidem eo Iempore Dionysius, qui
tamen Cam cpissolam tradat, ..Mondum lati ire didicerat,iladmulto post didicit; cum scilicet Rin
non. Romana I li stolia scribenda cogitare coepisset: quod contigit post Ciuileb Uliin , ac t . istic incidit in Ai gusti