Ars cogitandi erotematica cum prealudio philisophiae in usum philosophiae tyronum inclytae Academia Basiliensis adornata

61쪽

Aripoleti est Numerus motos secundum, priaves posterius; aliis Mensurae 'durationis remi 'uu, 8. diot vox es Tempus ' .i: .. ,

Resp. Triplex Dp aeteritium, praeseris

di futurum. Praeterea temporis Variae occureunt mensita Iae, annus, menus, hebdomada, dies, hora, misinutae, &c: Quae autem Temporis partes mini ae concipiuntur, Momenta, graece τὸ

Resp. Est modus Substantiae , a quoti haec talis vel talis dicitur. ' . , . Resp. Duisex: alia spirioatim,

Resb. Facultas seu potentia agendi.

62쪽

et , --q. st rupis es ea ' 'Resp. Duplex: naturalis & acquisita.

potentia naturalis dicitur , quam sua naturali ritus possident, velut Anima hominis seculia em intestigendi, volendi &c. quae si arte &u incipias perfici, Disso itio, Asi jam eo per nerit, ut cum plena facilitate operari possit,nc Potentia acquisita, ves Habitus mentis voatur. s. st modo vocantur laalitates corporum ρ

,.sitates sensibiles. Ut si inst

i , frigus, lumen, color, sonus, sec. Illa corponitis attributa, quae per sensus Ireos menti nostrae manifestantur, apud Phocos uolitates DUbiles, apud Logicos patibiles Imri consueverunt , discriminatae quidetrito numero quinque sensuum nostrorum s r i risibiles, urIunc lumen, colores, magnitudos gura, dic a audiriles , ut sunt soni omnis: steris, 3 ut apores, dulcedo, ain Iaror, austeritas, δ α olfactiles, ve sunt o Ores, fragrantia, laetor,&c. s ramos, ut mitellor, frigus, humiditas, siccitas, durities, diolisties, dolor &c. ex quibus Aris esset quadrigauilam humissitatu, Siccitatu, Caliditatis de Frigiaitaris appellaverunt inprimas Corporum

63쪽

48 ARS CO GITANDI, CAPUT M. t

I. aisio persectarum es, 4 ' igitur mihi dicaae , quotvis ea . sit ' l.

' Resp. Duplex: Spirituum &Corpo

Actiones Spirituum & Corporum essentialia ter ab invicem differunt; illae; ab esse'tia cau- sae vel substantiae unde producuntur, pyr Μentis nostrae imbecillitatem distingui nequeunt hae utique clarius innotescunt. Alioqui apud Xeteres actius nunc primus dicebatur, qui nihil esset nisi potentia agendi; nunc secundus, qui esset operatio ipsa actualis modo contingens.

m. a. Quaenam es actio Spirituum i .

,j i Resp. Una & simplicissima cogitatio.

a. uuanam es proprietas 21 Iunam sirituistium 8 :

' Resp. Quod fiant ex libera 'olum

Μentes ut libere agant, sive ut nullum in se alienum agendi impulsum percipiant, η sapie tissim' sub Creatore acceperunt, quem actionis praeclarum characterem in se animus h ininis satis superque expetitur. . s) . m. 4.

64쪽

- 4. Quotvlex es Actio Spirituum ' , Respc Duplex : immanetis atque ,

qctio immanens dicitur, quae a mnis profigitur, id elique subsistit ac terminaturi tians s Vero quae extra Μentem in res alias porrμur, ςE gr. in oculum lustrando, in linguam tuendo, in manum scribendo, in pedes -

num corporearum'

Resp. Quod fiant necessitate naturae.

ST. uganam in Actione corporum qui libet discernenda δειnt juxta '

Veteres'

Rest . Quatuor: agens, patiens, te inus a quo, & terminus ad quem.

Exemplo sit Trucidatio Ciceronis r in hac πι fuit Herennius ab Antonio missus,pani sceT.o treminus a quo vita Ciceronis, imminus quem mora 'Huinem. In explosibne Bomis Hae agens est accensus pulvis' pnius; ite Globulus explosus, terminus is quo Bombaris i terminus ad quem meta, quam globulus so. ndo attingit. '

65쪽

ς6 ARS COGITAND f

RERUM CONSIDERATIONE

Resp. Relatio, & res ipsael acta invia

cem spect atae Relata. - . . . . 'latio alias definitur, quod sit rei unius adi aliam habitudo , s Σχισα, s. resectus i vel actui imentis rem unam cun alia conferens sive compa arans. , Ea ipsa autem quae ad se invicem res runtur 'lata, graece τὸ π -ος - vocantur. utpote laeva Aristotelem id ipsum quod sunt alio- rum esse driuntur , vel alio aliquo modo ad alius referuntur.

. . Relatorum'

Εx. duobus h neutruiti sine altero exta sive sed uno posito , alteiuna eo ipso simul ponitu u quod fit Relatum p . . ge. ει- ter non ςsὶς Diu qui habeat Filium,. nemo Do habeat servum, non Rex nisi sine subditi , & sic' porro , quorum proin ideae s. in icem ponunt , aut mutuo tollunt, id est, tociprocantur. aE; M'

66쪽

Distinguuntur etiani it 8latis secuntam dici,ae nomine tantum aut vel bis ad se invicem

ehuntus, ut sensis &'Hibile, silentia de scibile, ejusmodi : &-'cundum esse , . quorum, Essentia consimis in respeati ad aliud , iteiritus S uxor, A victus, Sci

67쪽

ARS COGITANDI, CAPUT NONUM

PRIMO DE QUΛNTITATE. in. I. Quot mattributa apudAris reticos s eciatim notabantur t. Resp. Novem: Quicquid sit de hoc Attributorum numero

novenario, nos ex iis tantum tria considerabimus, st. .ntitatem, Qualitatem & ΛΕ rem, Caetera vel stipervacanea aestimantes, vel alio sum pertinentia.

ia vel tanta dicitur. ' Apud Aristotelicos Quantitas est accidens, quod per se partem babet extra partem ; apud alios , Mensura magnitudinis, multitudinis ct durationis. .

Vulgo 2Dntitas distinguitur in continuam te 4s partes conjunctae, cujus partes separatae sunt, illa rursus in unam, quae Permanet, ut Magnitudo, & alteram quae fluit,

68쪽

EROTEMATICAE

est , ac aliasi gulari nomine Numerus, Vel Multitudo vo-tur. Nos ut subdivisioni pareamus, studio evitatis &perspicuitat, una trimembis dis-2ione omnem Quantitatem homprehende

Magnitudo PKesp. Est quantitas, cujus parteS m-

est magnitudo tantum longa. ut uina, illiae, stadium. Super cies est magnitudonga S lata, ut planities campi. Corpus denite, en mestudo longa lata & prininta, ue mus, turris, arb'si &α. Termini Liaearum ni puncta, termini superficierum lineae, ac mi tu femuni Corporum superficies.

Alias, tur, qui dein est vel ab β , ut a. x . vesncretus, sive rebus certis applicatus, ut decas, :nturia, myrias Hominum,st

69쪽

Arisoteli est Numerus mditos secundum ypria ct poserius; aliis Mensura durationis 'iau. 8. . diomplex es Tempus'. ii .. γ' Resp. Triplex: praeteritum, praestnj

Res . sisti modus Substantiae , a quoci haec talis vel talis dicituri

. Resp. Duplex: alii, Spiritum ,

. Pacultas seu potentia Mendi.

70쪽

. Potentia naturalis eicitur , quam sua natura sititias possident, velut Anima hominis seculiatatem intelligendi , volendi &c. quae si arte &Uω incipias perfici, Dissositio, disi jam eo peria venerit, ut cum plena facilitate opesari possit, tunc Porentia acquisitas vel Habitus mentis voa

catur. i, --ς. Omodo vocantur u litates.

Resp. i. states sensibiles. Ut sitne

eator , friguου, lumen, color, sonus, sec. 1lla Corporum attributa, quae per sensus μ poseos menti hostrae manifestantur, apud Phyia 'sicos qualituus Jeobiles, apud Logicos patibiles vocari consueverunt , discriminatae quideri pro numelo quinque sensuum nostrorum s r in V biles, ut Iunc lumen, colores, magnitudo, figura, Sc a) iubiles, ut sunt soni omnis generis, g) Grudabiles, ut sapores, dulcedo, a uinator, austeritas, dic. olfactiles, ut sunt o- , ' dotes, fragrantia, laetor,&c. s Tibiles, ut sune se calor, stigus, humiditas, siccitas, durities, inoi . lities, dolor &c. ex quibus Arbis enci quadrigani. illam humi statis, Siccitatis, Caliditatis de Frigia i ' appellaverunt Corporan PUT