Ars cogitandi erotematica cum prealudio philisophiae in usum philosophiae tyronum inclytae Academia Basiliensis adornata

71쪽

48 ARS COGITANDI. CAPUT M. f

' η γ. I. Quidsit actio per se ciarum es, igitur mihi dicaaequomplex ea .

Tum. Actiones Spirituum & Corporum essentialiter ab invicem differunt; illae ab essentia causae vel substantiae unde producuntur, pier Μen- . tis nostrae imbecillitatem distingui nequeunt; hae utique clarius innotescunt. Alioqui apud , eteres actus nunc primus dicebatur, qui nihil esset nisi potentia agendi; nunc se udus, qui esset operatio ipsa actualis modo contingetis

a. Quaenam es actio Spirituumi,j i Resp. Una & simplicissima cogitatio. manam es proprinas Mionum siritualium: - Resp Qugd fiant ex 'libera volum

Μentes ut libere agant, sive ut nullum in se . alienum agendi impulsum percipiant, Sapien- tissimo suo Creatore acceperunt, quem actionis praeclarum characteremrin se animus h ininis satis superque experitur. ij ' EA

72쪽

Quomplex es Actio Spirituum Resp. Duplex : immanenS atque ,

Actio immanens dicitur, quae a mnis proficiscitur, in inque subsistit ao terminaturi transiens vero quae extra Μentem in res alias pyrriina gitur, ex . gr. in oculum lustrando, in linguam' loquendo, in manum scribendo, in pedes am- '

Ide, num corporearum P . i

uut, Resp. Quod fiant necessitate naturaeo

iihil PD7. st nam in Actione corporum qui qui ' libet disernenda sunt juxta ' '

ms. . . Veteres

8 Resp. Quatuor: agem, patiens, te 20. minus a quo, & terminus ad quem. .

an Exemplo sit Trucidatio Ciceronis r in hac suit Herennius ab Antonio missus patiens Cicero,' terminiss a quo vita Ciceronisi terminus ad quem mors ejusdem. In explosione Bomis tbardar agens est accensiis pulvis pyrius, tiens est Globulus explosus, terminus is quo Bombaris da, terminus ad quem meta, quam globulus seriendo attingit. - , '

73쪽

vis. I. st modo apud Logicos iscatur lectiva rerum considerario ' Resp. Relatio & res ipsael alse inviacem spectatae Relata.

Relatio alias definitur, quod sit rei unius adi aliam babitudo , si Σαiσκ, s. resectus : vel actus mentis rem unam orae alia conferens sive comparans. , Ea ipsa autem quae ad se invicem res 'runtur 'lata, graece τὸ ureos τε vocantur. utpote

A sotelem id ipsuin quod sunt alioarum ese Acuntur , 'el adio aliqu' modo ad alius

referuntur. . . . '

. Raelatorum'

74쪽

MOTEMATICA

Distinguuntur etiani nil lata seianaum dies, nomine tantum aut vehhis ad se invicem ipsa Essentia consistit in respectu ad aliud , uelararitas ct uxor, α υἷctui. Sci

postremo fauo, ob tiliarii res illae ad se invicem invisuntur: --enitam resuliohis ripocatur. Ex: gri in relati e legis id subditos, Texidicia inus res t- subditherei'-α potestas i

75쪽

consederisionis rerum

Resp. Quin*χ praesertim:

i) Cum res una ceu alterius totum vel pars concieitur. a Cum res una ceu titerius caesa vel essectum concipitur.

a) Res ima ceu alterius subjectum, ' Vel Praedicarum.

o Cum res una ceu altera pri vel post or concipitur.

nis essentiale di im me o o , Totum IJ unitiersale Logici vocant genus aliquod re ectu, hecierum, auti speciem respγ. indrviduorum : ex. gr. cinimal inspecturninum di brutorum, Hominem et pectu istin

76쪽

iduorum Petri, Pauri, dcc. hoc alias Totumicum appellatur. a) Totum formale nomμat omnem rem definitam re ectu partium Ξnientium, sive speciem respectu generis &serentiae, per quam definitur: ex. gr. Honii m respectu animalis & rationalitatis, quibus minis invicem junctis 1lle definitur. . . Hoc as Totum metaphysicum dicitur. 3 Totum ivtiale , rem aliquam respectu materiae α mae, ex quibus constituitur. Hoc alias To- π pe cum salutatur. 4) Totum integralenique vocant, aliquod corpus respectu su m partium: ex. Er. Λrborem respectu radi- ,, foliorum, norum, fruauum ccc. Vel numem aliquem respectu suarum partium, ut Ibo. spectu decem viginti dic. ridic alias Totumatbematisum appellaturi. t .

-3 . Quotvlex est Totum integrale P Resp. Duple λ: similare seu homogerum, &dissimilare seu heterogeneum. id es Totum homogeneum' Resp. Corpus ex ejusdem naturae

artibus constans. Ut aqua , vinum,

acies, vitrum, sec. ' .. -

Ηomogeneum similis, & ωιυς. .mus, tanquam res ex ejusdem peneris partius constans, rat furit modo nominatae. yartes vjus Totius etiam similares, vel homogeI, ea V

77쪽

COGITAN m

Heterveneum dicitur ab ine ς, aluepus, dive sus, di genus, tanquam corpus ex partibu diversi generi constans, pt Animal ex diversis DUanis, oculis, auribus Ac., Planta ex radici- . bus,' soliis, flore, fructu, sic Horologium ex . Vebibus, rotulisi Sc.' Par es huju)' etiam' dioia milares yel Murge dealyocan an

in 7. .des Pars principalis' et, Resp. .ae ad conservatronem hos, tius insolute est necessaria. Ut 'r, ce' - rebrum, pulmones Vimalis. 8. Quid minus principalis' . ., Resp. Lbee ad conservationem sotius non abs0lute est necrabis. Ut es, braEhium, capilli, resectu Hominic - CAPUT

Resp. Est principium a quo res est. '

Res autem ex illo producta causatum es eu sectum dieituri. o. - E. I.

78쪽

st ruplices sunt Caus' rResp. 1 Duplices: internae & externae.

Internae dicuntur, quae causam insunt tan . quam pars aut forma; atitem, quae extra illud quomodocunque existunt, suoque tantum effectu influunt.

or i sum Cain internae

Resp. Principium internum, ex quo res ipti constat, Sic lapideλ ligna, lar

uas M. materia domus. h distinguunt 1in at Aria. generati nisi, , ex quΑ res, generuntur, , materiam μν positionis, 'ex qua illae revera con- tituuntur, . ex. gr. DVum dicunt esse Wbs e t iam generationis pulli suturi, sedi materiam com eositionis ejusdem, caput, tru0cR 'Pζ4ς . cc. Porro in materiam primam , quae oumjbus uebus corimunis, de secundar, qu ς his illis est

culiaris; sic. v. gr. Congeries elementorum fistrateriaprima omnium corPorum; ted aer,igdis,

qua, terra&c. sunt materia seeuvia, ρx quibus itae atque aliae species producuntur

Quid est Formis Resp. Ρrincipium internum per quodes siti sua es titia cψnstituitur. 'Sic

echanica compis stapidum, lignorum,oc. forma domus. ' Philosophi Tormam dividunt in D 4 qu

79쪽

quae stae causis necessariis a Deo o diratis, ut soris plantae , animalint statae &C di a si lem, quae hominum opera & arte ipsis introducitur, uti auro arg3nto sorma nummi,

Resp. Ρrincipium externum, 'a cujus tactioneies producitur. Sic causi aedi

cii es Architectus, hbrologii s is Psec. Axiomana δ' Musa' inciente in genere sunt multae ex. gi Pohiae causa ponitur effectus i Nimis fit sine causa: Natura nihil facit Histra: Quod sotest fieri per pauca, non debet fieri per '

r'Disserentiae Musarum

o Asia principalis alia minus ,

80쪽

s) Alia inlitaria,' alia socia. ) Ahaumvertais,asa particularis. - s) . Alia libera. alia necessaria. 9)-Λlia per se, alia per accidens.

9. es causa immanens y Resp. Quae producit essemam in se' ipsa. Ut Anima cogitando. 'R h-ΙO. Quid transiens' Resp. Quae, Producit essectum extrast. Ut Amma corpiri momendo.

' Qu. II. id es Caus prima' Resp. inae non dependet causa

priore. Sic Deus es causa. om tam re

Haec iterum distinguitur in absoluteirimam,qirulis est selus Deus, .& primam in suo. geuere, quemadmodum Λda nus est prima causa

omnium Hominum.

p.' Quae dependet a caiisa priore.

Sol xerram exieraciens,

Q I 3 . Quid es Causa praxima' Resp. Quae essectum producit Imm Ut ignis furnum calefaciens, Plus

via terram humectans sec. I q. Qid remoris ' '

Resp. Quae effectum producit medi