Ars cogitandi erotematica cum prealudio philisophiae in usum philosophiae tyronum inclytae Academia Basiliensis adornata

81쪽

i ARS COGITANDI

Lx Reinotia alia est proximae vicina, plia re- a1Qu9r, alia remotissima. Lx. gr. ii jactu teli causa proxima est arcus telum vibrans, remoω λbrachium athletae, remotior cerebrum & nervi brachium moventes, remotissima Vero Me ἔathlem jaculantiS. . t

in. D. Quides Causa pro eos ' i. Resp. .ae primm rei existentiari

largitur. . Ut Deus mundum creans. 'uv. 16. Quid cons manse. ' 'Resp. Quae rem in suo statu perse. Verare facit. Ut Deus muniam conseri ri

' corrumpens' '

ν vesp. Quae rei essenti in destruit, ut

Morbus hominem occidens, . .

naides principalis' . Resp. εὰ primarid effectum pro-

' ducit. Ut Architectus domum confirmens,

Dux bellum gerens, M.' in . I9. QFid minus principalis'. Resp. Quae primariae sub dinatur Uttistrumenta arahitem, IVilites im era-

Causa minus principalis iterum est vel impetisens, VAmorumentatim illa rudus nunc

82쪽

EROTEM ATICAE

AM seu praegumena, ut eruditionis cupido Discipulo ς nunc extrinseca seu procatarifici, tit Praeceptor discipulum instigans; haec autem infrumentalis vel nobilior est, ut baiuli, ju-. Menta, architectu subordinata, vel ignobilior, ut serra, malleusi securis, eidem inse lentia.

urao. Cum ad Causin minin principat eliam pertineat causa sine qua πω, velim mihi hanc de iri P Resp. Est conditio secundaria ad es-fectum producendum requisita,

Sic bona vale do est causa sine qua non multarum' Hominis actionum, ambulationis, laboris peregrinationis,&c. Sic Tabula est cauta sine qua nod picturae cujusdam a sic pecunia causa similis respectu mercaturae, quae utpotesne illa exerceri vix potest, ut plura exempla

causa Alitaria p. Resp. Quae Ria essestum producit.

II: Homo loquens, canens, scribens,&c. i Haec alias Causa a quata Vocatur, cuin ad producendum effectum sussiciat sola. M in. 22. Quid Caus socia ' '

Resp. Qu. cum aliis ad essemam pro-

ducendum concurrit. Ut Imperator cum militibin suis hosem invadens, plures e qui

currum trahentes, sec.

83쪽

producit. Ut Sol rerram calefaciens, pua, ras animalia, concitans, Homo loquens,

scribens, cogitans.

G Quid particularis p. Resp. .ae unam effectus speciem

producit. Ut Alimenium corpus nutriens, ignis calefaciens, sec. ' . λ

cit. Ut Homo loquens, comedens, M. Haec alias Causa inte stens vocatur, cum sui effectus sit conscia. Qui suadet rogat vel jubet, ut aliquid fiat, ver qui non impedit ess ctum cum posset ac deberet, ille peculiariter

Causa moralis dicitur 3'. ex. gr. aliquis latronem pro caede cujusdam corrumpens ac stimulans, aut aliquem in vitae periculo constitutum praeteriens, quem salvare potuisset, aut ignem do- mui instruens,'& ejusmodi. Quibus exempli' declaratur Casam moralem influer in alias causas, nunc intelligentes, rogando, suadendo, jubendo ι nunc mere naturales sive corporeas, applicando, admovendo ; vel tu utra que, non impediendo cum posset. , . ,

Qu. 26. Quid necessaria ρResp. Quae ex necessitate naturae eLfectum producit. Ut ignis lignum comethurens, pluvia terram humectans, sec. Haec alias Causa phasica , naturalis CG - porea

84쪽

porea appellatur, quae scilicet a Deo secundum perpetuas & aequabiles leges ordinata, ex abso lui, necessitate effectum hunc illum edere conis '. cipitur. l i

27. . Quid es Caus per se ' Resp. Quae essectum sibi congruum

& solitum producit. Ut Homo generans hominem Psaxor pises capimi, Sc. Quid Caus per accidens ' ' . . Resp. Quae effectum sibi incongruum& insblitum producit. Ut Homo generans

moninum, sator tripodem aureum e Vahens, orc.

Resp. Est causa externa ad quam es sectus dirigitur. Finis sudiorum

eruditio, orarismis persuaso, sec. Λlias dicitur Causa , ravus gratia vel propter quam res es, sive quae sui amore incitat iacis ad agendum; -Λmor beatitudinis im pellit animum ad virtutem, amor veritatis ad philo2phiam, ain t lucri ad mercaturam, di sic porro. Haec impulsiva causalitas alias a Logicis motio metaphorica sive impropria via

85쪽

i Alius est alius obtem

di) Alius rinis cujus, asus citi. 3) Alius ultinius , alius subordia

to Alius primarius, alius. sectina

Mus adaequatias, alius iniam

o Alitis univerealis, iuus particita

Alius agentis, alius operis proa idus Finis inremm , eintentionis r

Resp. Qui tanquam futurum aliquod

in agente expetitur. Sic vita aeter a es finis Ridelium in hac terra. , , i 9 32. ωMFinis obtenim, ve

Resp. jam ab agente posmetur.

Sic Visa aeterna es finis beatorum in coelo.

Respi in persona propter quam siquid expetitur. 1μη roim Misis cri

. Resp. Est res ipse qum expeti α

86쪽

stu. 3 uuid es Finis uisimus t Rest . Que non refertur ad finem' ulia

teriorem. . . .. 3 Qui noti refertur ad alium ulteriorem, hoc est in eodem rerum genere. Estque rursus vel absolute ultimus, cui caeteri omnes subordinan..tur, vel ultimus tantum in suo genere ex. griscopus Philosophiae absolute ultimus est Glori. Dei, propter quam omnia studia suscipiuntur, ultimus autem in suo gepere, cognitio Veri

Resp refertur ad finem ulterioa

xem Qui ad ulteriorem ordinatus, scilicet in ecia gem rerum genere , quemadmodum adminiia satatio medicamentorum apud aegrcitos est fini aliqui, Medicorum, sed directus ad ultersorems se sanitatem. Ita Losticoruri finis ultimus est fectus rationis usus, at finis subordinatus lectio librorum logicorum exercitium judicandi, disputandi, Caeterum Tinis se Miamissus a lias uno nomme mo signi catur, quod viil'go trifariam distinguunt, sci in tersona res esasiones, ex. gri Λdificium est finis ultimus arachitecti, ad quem. impetrandunt usurpat varia inedia, i personas, putabaiulbs ubros, dic et tasmaterial es ut sunt lapides, ligna, serrums- 3) actiones velene heireses ipsas 3 quae tria dicuntur totidem media seus fines bibordinarii

ipsius aedificis.

87쪽

Re . .em agens principaliter intendit. Sic Vesta nuprimarius es cor

pus regere.

' ritu es ornatin corporis. '. . 'stu. 39. Quid es Finis adaequa me

Respi Est totum illud bonum quod

expetitur. Ao. uuid cin adaequatus η '

Resp. Est pars illius boni, quod exp

Exemplo sit mercator aliquis, sibi proponens lucrandi centum. thaleros, si hos acquirat omnes, seu to o: si non omnes impetret,ina quam surpartiali tantum potitus esse dicitur. .81i universalis

Resp. Ad quem plures causae efficiem res contendunt. i'. Resp. -i ab aliquo agente tanquam p prius expetitur. Ex. gr. Eruditio est finIs Studiosorum unive salis, sed eruditio tu Logica, Physica, Ethica

88쪽

Quo 43. es Finis agent Resp. Est opus ipsum ab agente imtentum. Ut Dominisbarinirect in. 44. 'QUEFinis ope '.' Resp. Est usus operis agente producti. . Sic Mis aedificii es inhabitat

Resp. Substantia, cui aliquid praeter essentiam adjungitur. Ut Hominis istas,

doctrina, corpori forma. , t Cum alicu; substantiae quiddam inesse , adesse concipitu quod ejus naturam vel essem tiam nullo modo constituat', 'aut ingrediatur, tunc illa hujus respectu subjectum apud Logi , ἡβmin uti ' '

89쪽

εs ARS COGITANDI

Qu. 3. Quid es Subjectum inhis

Resp. Cui adjuncta inhaerent. Ut

Homini ductrina, corpori formositaF, sec. ljectum inhaesionis aliud est stirituale, q'Odalias agens, actiυ-, occupatum, vel subjectum in- 'formationis dicitur, quemadmodum est mens humana respectu philosophiae, cui se applica vel quam in se capit; aliud corporeum , hi vep sυum, ut est corpus tespectu coloris, ignis respectu servoris, & ejusmodi. Adjuncta respectit hujus subjecti relativo tennino inhaerentia V

Qu. 4. Quid Su erum adhaesionis f Resp. Cui adjuncta superficiet nus Ohaerent. Ut corpori se capiti pi-

lem, manibus chirothecae, Si adjuncta circumdent subjem supernciem 'totata, tunc id Subjectum circumjacentia, a,quomodocunque tantum adj eant, Iunc β jectum adjacentiae vocatur ; prioris eiempsum sutit vestimenta respectu hominis vestiti, po fierioris autem divitiae respectu divitis. Ad iuncta respectu hujus subjecti relativis 'minis adbarentia, adjacentia , vel circumjacentia

90쪽

Adjuncta, hujus subjecti relativo temtino

contenta Vocantur.

. 6. Quid apud Logicos vocatur Alunctum ZResp. Quicquid substantiae cuidam praeter essentiam adjungitur. Ut D

mositis, humilitas homini, color , durities corpori, sec. i.

. . :

otia. 7. Insinuasi Aluncta NIGiiω restondere subjectis, sed quae s nam sunt alia series eorum

, notabilest

Re . Τres objemam, signum &. circumstantia. . g. Quid i Objectum 8. Resp. Est res circa quam aliquod

gens Versatur. , Ut Logicus circa ' ri lionis usium, Physicus circa res natura, tu , cto . . 'Alias adiunctum occupans homiriatur, tam circa illud causa quaedam intelligens occupetur, velut Τheologus circa res divinas, Μedicus cIrca sahitatem & morbos, Jurisconsultus cim 'ca Justitiam, & sic porro. Causa agens & intelligens' respectu objecti ,. ad quod 'se applicat, a Logicis Guhetitum informationis vo

ura seu ny Corale