장음표시 사용
91쪽
Resp. Tres Praecipue: i) Aliud est: primarium, aliud se
1 Aliud totale seu adaequatum, aliud partiale seu inadaequa-
3 Aliud materiale, aliud sormale.
Objectum primarium dicitur, circa quod agens principaliter versatus, ut Logicus circa usum rationis ; secundarium contra, cui obiter tantum, aut contingenter agens inhaeret, ut Logicus rerum terminis. ' Objectum a quarum dicitur res tota, circa quam agens occupatur, ut Philosopho sunt omnes simul disciplinae, Μedico omnes morbi; sed ina quatum, quod est pars tantum illius rei, circa quam agens versatur, ut Philosopho est mathematica, physica, logica, seorsi' arique caeteris disciplinis intellem, Medico unus vel aliqui tantumm0 hi, & sic porro. obiectum materiale vocatux materia simpliciter intellecta, circa quam agens occupatur. ut Philosoplio sunt res divinae &humanae, Physico' corpora natuhalia; &c. sed formale nominatur modus, 'quo ageris circa ma teriarn stata versatur, 'ut Philosopho est modus tractandi res divinax humanas, Physico methodus tractandi ςorpora naturalia. Ubi notandum plures disciplinas passim convenire in Objecto materiali. cum tamen disserant in ' formali,
92쪽
sormali, eaquepropter non immerito ab inviiscem discriminentur. Ex. gr. Philo phia convenit cum Theologia tu objecto materiali,quod versetur circa res divinas ct humanas, sed non convenit in formali, quoniam aliter circa illas versantur Philosophi, aliter Theologi , illi ex lumine naturae, ni veφ ex lumine gratiae seu revelationis , vestigando.
Corona regem, bis pluviam, c. in . i
rum notabiles ' ' . Resp. Duae praesertim e . : ' .
i) Aliud est naturale , , aliud arbμ
a) Aliud instrumentale , aliud
formale. Signum naturale dicitur, quod sua natura &Per Causas necessarias siva physicas aliquid significat, ut iris pluviam, languor corporis morbum, hirundines vesic&c. I Arbitrarium, quod nonnisi ex institutione hominum aliquid significat, . iit scepWum vel corona regeni, hedera suspensa vinum, & eiusmodi ; quibus addi debet signum ex institutione Dei peculiari, aliquid significans , quemadmodum Pascha transitum Angeli .per Agyptum, 'Sacra cinnar assionem Salvatoris, bistisma regenerationemi n Christo iris 'promimonem Dei ratione idia
93쪽
Signum imisumentale vocatur, quod solum, existentiam alicujus rei denotat, sicuti . hedera vinum venale , iris pluviam, hirundo: tempus Vernum, Sc. sed formale, quod praei ter existentiam rei simul formam indicat vel repraesentat, ut Νctura: ven hominem, aut
I 2. Quid est Circumstantiar Resp. Est adjunctum externumquO-- modocunque rem aliquam concomi
Circumstantiae rerum notabi tores nisena, locus, tempus, occasio, & ejusmodi plures, nunc rem aliquant antecedentes,. nunc comitante' nunc c8nsementes .
'' pe1p. 8Εst: ea' 'rerum conditio rela- tio cum in aliquo tertio invicem cph. Venire percipiuntur. Ut Plato se Aria, solem, in eo, quod sint philosepbi, si O
luna, quo sent planetae' 'li: 'a P Si res una cum alia in eodem tertio con Rit, ut linea recta & curva sint longitu-
94쪽
dines, numeri & 6. quod sint pares,&c. haec convenientia vocatur ; si vero res plum cum pluribus in eadem habitudine conveniunt, tunc γηυenientia analogica vel analogia, letis proportio appellatur, qualis ex. gr. est inter aurigam & nauclerum, quia sicut auriga se habet ad currum , ita nauclerus ad navem; Vel inter numeros a. &,3. quia sicut se habet a. ad 8. sic etiam 3. ad Ia. vel inter os & radiis Cem, quoniam ut os se habet ad animal sic radix ad plantam. -
Qu. 2. voluplex est Convenientia ρ
Re . Duplex: essentialis & acciden
3. des Convenientia essem ii rialis ' iResp. Si res inVicem, conVeniunt essentia sua. in Petrin se Paulus in naquod sint homines. ε Haec uno nomine apud Logicos identitas rerum vocatur; quae dein est vel subordinata, cum res sive extrema convenientia sibi invicem in ordine categoriarum subordinata sunt, sive cum genus & species, vel haec & individua in aliquo tertio conveniunt, ex gr. AnimaI &Ηomo in eo quod sint corpora viventia, aut Homo iti' genere & Philosophus, in eo quod sint animalia ratione praeditar vel coordinata, cum res sibi convenientes sunt coordinatae, id 'est, in eodedi gradu vel genere praedicamento rum collocatae 3 ex. gr. Corpus & Spiritus con
95쪽
venientes in substantia , planta &i animal iacorpore vivente mas ct scemina in animali, di sic pono. Mentitu coordinata rursus est triplex: 1 Generica, clim plures species sive infimae sive subalternae, earumquq iΡ- dividua conveniunt in eodem genere, Vel pro- Simo, vel aen pio, b ex. gr. lupus & ovis in animali bruto, planta & lapis in corpore, homodi simia in animali, &c. Res autem, quae ita se habent, . dicuntur eisdem genere. a Specisca, Cum plura individua conveniunt in eadem specie, ut arbor di frutex in planta , aurum &arpentum in metallo, Petrus di Paulus in homine , &c. Res autem, quae ita se habent: diacuntur eadem Jecie. Numerica, cum aliqua res convenit cum seipsa , ita Socrates senex idem est essentia, qui fuerat juvenis, Paulus Λ-postolus idem , qui modo persecutor, corpuSidem. resurget, quod nunc est, &c. Res autem, quae ita se habent eadem numero Vocantur. .' - . q. stiridis Convenientia ac- . i' .:i ridentalis P , .
Resp. Si res invicem conveniunt accidentibus. Ut sol se sest, julchrum
dine, aqua se Nitrum peltaciditate,
Haec convenienti/ nunc est interna, cum res conveniunt attributis internis 3 nunc exte na, Cum res conveniunt attributis externis. Illa
iterum duplex. ab Similitudo , cum res quali- iste Conveniunt, ut nix & sanxia colore ; GF
96쪽
ualitaε, cum in quantitate congruunt, sicut libra auri cum libra argenti, numeri ter 4. &bis 6. quae posterior alias peculiariter paritas nominatur. Deinde convenientia externa prae sertim sex admittit modos: cI cum res co veniunt causa e tente , quemadmodum Creor
gica, Bucolica &AEneidos liber in authore suo Virgilio a Cum rει conveniunt sine, ut Μedi cus & Chirurgus in sanitate sy) essectu, ut sutor unus cum alio. i O subjem, ut virtus &vitium, fanitas & morbus. s objecto, ut duo libri logici, b) adjunctis aliis externis,
veluti aegritudo & amor conveniunt signo, pauiore Q. faciei, &c.' ' :
Quid es Diversitas' ' Resp. Est ea rerum conditio relatio
cidentalis. 'Quae diximus de convenientia superius, ea ex contrario de diversit te intelligi debent, cu- 'ius Q. eadem est divi sio, atque subdivisio. m. sentialis dicitur, cum res differunt est pnli1 sua, ut ignis &aqua, metallum di lapis . libido &brutum ; accidentalis Contra, cum' res differunt accidentibus, quemadmodum dives pauper facultatibus, rex & subditi potestate, Europaeus&Λstus colore, M. iterum est VA
97쪽
subordinata, vel coordinata ; haec vel generica, vel sterisca, vel numerica. Accidentalis iterum est nc internarum externas illa modo in qualitate, & vocatur dissimilitudo, modo 1n quanti tale, di vocatur inaequalitis, si fuerit in nia- mero, impari s. Diversitas accidentalis rursus est sextuplex: 1 Ubi res differunt Caasa essiciente, quemadmodum 'ex Bibliis libricanonici θ libri apocryphi, Lostica Aristotelis&Rami,&c. ab Fine, ut arithmetica & geometria, logica & rhetorica &c. 3 Effectu, ut ignis & aqua, alimentum & Venenum S c. a , Subjecto, ut visus & auditus, &c. s) Objecto, ut physica & ethica, grammatica & logica,&C. 6) Adjunctis aliis externis, ut Gasendus &Epicurus patrii, vigilans di dormiens actio
Resp. Quae in eodem tertio secundum eandem partem non conVeniunt. i
Ut album es nigrum , calidum o figi- I
- Resp. Quinque : disparata, contraria, relative opposita, priVatiVe opposita, γ& contradicentia. . l9. Quid sunt Di paratai Resp. Sunt xes Plures eodem modo dinterple idisserentes. Ut herba , senex, l
98쪽
Res quae sibi contraria,tu ,. . sive essentia sua plurimum distant, admittunt me dium, ut bellum & pax, album & nigrum, magnum & parvum, &c. ' vo utitur Contraria mediar.D; 'si nullum iamittant 'medium, ut virtus & vitium, bonuri & malum, sanitas ct morbus, dic. dicuntur' Contraria immediata. Praeterea medium illud intercedens, quod
de utroque contrariorum aud extremorum
participat, sive ex iis mixtum est, medium par ticipationis, & quod ita se habet, ut neutri eo . trariorum competat, appellari consuevit. Ex. gr. Inter calorem & frigus intercedit medium tepor, qui de illorum utro -que participat, est ergo medium punicipationis; sed inter avaritiam & prodigalitatem intercedit liberalitas, quae de neutro istorum dici potest, unde medium negationis appellatur. '
ΙΙ. Quid sint rslative posita' Resp. Sunt relata Opposita. Ut Do
minus se servus, Pater se sitim, Rex orsubditi, cte in. 12. lQuidsunt privative opposita 'Resp. Quorum hoc tollit, quod
99쪽
mors se vita, sec. . Ex privativi oppositis esteriam ponit habitum aliqμem, ut. visus, vita, motus , alterum tollit eundem, Vel negat, ut caecitas, mors, quies,&CAbsentia autem ejusmodi habitus a Logicis
stu I3. Quidsiunt Contradicentia 'Resp, Quorum unum negat simpliciter, quod alterum affirmat. Ut ens. O
non m , .pim impius, verum-DL sum sec. I, Contradictio vel est explicita seu directa, vel implicita seu obliqua ι prior vocatur, Cum termini contradictionis sunt aperte negativi, ut homo non homo, utile non utile, certum non, certum, dic. posterior contra, ubi contradictio sub verbis absconditur, non adjecta Vocula Mon , ex. gr. versim & falsum, bonum &ma, dum, lapis ligneus, homo irrationalis, &modi; haec ultima alias contradictio in adjecto, reel oppositio in apposito nuncupatur.
Resp. git ea relatio, cum aliquid au
100쪽
tero prius, vel posterius esse dicitur. Qu. a. motuplex est ordo ' Resp. QuintupleX r ordinaturae, temporis, loci, dignitatis & cognitio
Ex. gr. i) j ta ordio, natu prior est pueritia haec prior' adplψὶς hac j urentute, di sic deinceps a Ordine gemporis prior est Adamus Caino, Abele. hi priores suis filiis, S sic ulterius. 3 Ordine scionomalologia quam pragmatologia. Ordinadignifatis mior ess .Rex subditis, Theologus philosopho, Senex iuvene, Sc. s Ordine
cunilatanis prior est res simplex composita, unitas numero, numeri parvi humeris magnis, grammatica piFr logica, ct sic de aliis.
Objecta perceptionis aut cogitationis: Omnia attentissime considerare.. Omni contemplatione obiectum satis diu, iterata vice, ex omni parte, Omnique pro posse & nosse expendere. m. Non