장음표시 사용
111쪽
nentur,eis fer hirit es diuitiae quae verisiunt diuitiaest gloria vera coram Deo,sapietiam sequuntur. Bene autem dicit,opes uperbae,hoc est. excelsae et eminentes et iustitia.Nam et diuites huius mundi Caplanti ca- , rentes habent ei iratii opes mi Mas,sed quae sunt imina motia iiii quitatis, toreas ne plint et vel acquiruili vel costerum iniuste. At sapientiet amat. --
opes habe Meum uilitia. abent autem quidam codices, opes super' hae, et iustitii quod pustualibus diuitiis magis conuenit, quae sunt maxime iustitia. Sed Lis et Beda lςgunt superbae, monentque superbiam hic non accipi in miliamissedit i h etiam in prophanu, literis pr excelsis et
Ia 6 emini:ntibus,quomodo et Esa.co.dic tui: Ponam te in siti perbiam seculorum.Et magis conuenit Hebraicae diistioni superbae qua supernae, qu uis neutrum proprie significet,sed opes multas et antiquas, hoc est durabiles et firmas.Caeterlim ne quis opes terrenas putaret in sapientiae adeptione potisiimum eis spectandas,aut de iis potissimum , quod dixit de opibus,esse intelligendum,recte subiscit: Melior est fructus meus auro et lapida preciose. Eit enim praecipuus sapieriae fructus iustitia,qtritandem perducit ad regnum,et gloria in opeiq; coelestes. Et quoniam ad opes sere perueniunt homures auari per media iniusta, in eo quod sequitur, docet iapientia se non huiusmodi via promissas diuitias suis amatoribus comparaturam,sed per iustitiam et ae luitatem, ut,inquit, ditem diligetes me. Ambulabo et ut habent quidam libri ambules Hebraea enim futurum habent Gr*ca praesens,sed ad sensum parum refert in viis iustitiae, et in medio se litarum iudicii, hoc est, non propterea a iustitia deflectam, nec cuiquata quod suum est eripiam,sed iuste id faciam, in iustitia id aga,non declinans neque fauore ad dexteram,iaeque odio ad sinistram. Ideo enim dixit in medio semitarum iudicii significans se seruaturam mediu, quod habent semitae iudicis,nec ad alteram partem declinaturam. Potest et aliter intelligi quod dicitur,in vijs iustitiae ambulabo,etc. ut se dicat ambulaturam,quia ambulare in eis ficiet, quemadmodum exponit Liranus, nam et verbum Hebraicum Ibns cum sit coniugationis Piliet significat etiam facere ambulare. Itaque sensus erit, faciam et facio meos ambulare in his iussjti ut pro merito iustitiae ipsorum ditare eos possim et
replere eorum thesauros. Id quanquam etiam de temporalibus diuitiiscebeat intelligi, maxime iuxtat romissiones veteris legis, tamen principaliter adimplerii in diuitiis spirit; alibus, quae hic ex parte, postea verb il ne propter iustit m conseruntur sapientiae studiosis. Quibus signifieatidis multum conuenit quod hinent hi ebrii a vi' reditare faciam diligentes me id quod est. Nam quanquam per id quod est recte intellexe-.timus cu nostro interprete significari opes in genere,sicut et 7 o. Verre tura αρ κν,id est subtatia, speciatim tame significatur id quod vere et soluest per se,ipsaq; essentia,Dei scilicet,qui la diuites facit,in cuius fruiti ne sola est faelicitas et omnium rerum copia sine fastidio. DominM
112쪽
Domini possedit me in mitio viarum sarum, antequam quicquam faceret a principio. Paterno ordinata sum, or ex antiquis,
antequam terra fieres. Nondum erat absit ego iam cocepta eram, necdum soniis aquarum eruperant. Necdum monIesgraui m te constiterant,ante cosies ego parturiebareadhuc Ierram nonsecerat,
flumina ct cardines orta Ierrae. Postquam se commendauit sapientia ab his quae operatur in hominibus,ta eis praellat,deinceps prolixa narratione se commendat ab his quae ea plane diuinam elle ollendunt. iusque cum Deo eli operata. Meministe autem oportet quod supra dictum est, sapientiam in genere per intel ectum compreliensam hic introduci loquente, quomodo poetae quandoquetultitiam aut aliam quamuis virtutem loquentem faciue docendi gratia,quomodovi ecclesi. r . Sapientia inducitur loquens, se- qtie prolixe commendans oratione multum simili huic loco,ita ut sapiens ille hunc cum omnino imitatus videaturi, Qui talibi de eadem in genere loquitur aquam persona aliqua esset& mulier cum dicit: Qui cotinenses iustitiae apprehendet illam & obviabit ei quasi mater honorificata,& quasi mulier a virginitate suscipiet eum. Itaque quoniam antiquitas res commendare solet, & dignitatem auget, res praeterea cum laude olim gestae commendant eum qui pr clare egit 3pera delatque aniabre facta celebritatem conferunt opificij, seipsam nunc laudat sapientia,S ab aeternitate sua, ab operibus admirandis quae cum Deo perse-cit propter homines. Qtiod ergo ad prius attinet dicit dominus possedit me in initio viarum suarum,bene vertit interpies reddendo pessedit potius quam acquisiuit ut quidam vertunt cum utrumque significet verbum Hebraicum naz sana,non enim propriEdominus sapientiam acquisiuit quam semper habui ab terno,sed possedisse eam melius dicitur. quia eam apud se habuit cum inciperet mundum creare , hoc enim est quod dicit in initio viarum suarum,hoc est,operationum siuarum quibus mundum fabricatus est. Septuaginta tamen verterunt κυι ιος qui σέ hoc est,dominu .creauit vel formauit me, quomodo habet et Chaldaeus
paraphrastes, circa quam versionem possit scribit D. Hierony. in epist ad Qui iis
Cyprianum O. 3. Nullum autem debet verbum creationis mouere,cum
in Hebraeo non D creatio quae dicitur ' et Bara, sed possessio, ita enim scriptum est a' irin pS 'arem nodona ,Canan j,Rescith,Darco. quod in lingua nostra exponitur, Dominus possedit me initio viarunt.
sirarum. Inter pollessionem autem creationem multa diuersitas est.
Possessio significat quod semper filius in patre, pater in filio fuerit. Creatio autem eius qui prius non erat conditionis exordium . Haec ille. Cum ergo hic dicitur secundum O. sapientia creata est, intellige dum est quomodo Millud Eccles. Ab initio dc ante secula creata sum .Et Eccle. 3. Eeclizavi'
113쪽
Prior omnium creata est sapietia.Et rursum eodem cap. Ipse creauit eam in Spiritu sancto, quod polua hic dicitur, concepta eram: parturiebar,pro quo alii vertunt, formata erami genita. Mos enim scripturae est cum vocibus humanis,lc qui ab hominibus intelligi possint,res sublimese coelelles,omnemque humanum intellectum excedetes, explicareco- Iratur,frequenter etiam rebus diuinis tribuere voces quasdam impersectionem continentes,quam tum abstrahere oportet, id tantum intelligere,quod rei propositae conuenit. Itaque cum creata dicitur sapientia sormata id tantum intelligendum,quod fueritvi substiterit, non quod proprie creata sit vel formata, quasi aliquando non fuerit. Alioqui aliquando fui siet Deus sine sapientia, i sine sapientia sapientiam creasset. Et cum dicat, Dominus polIedit me creauit me antequam quicquam faceret, manifeste significatur ipsam nunquam proprie creatam , sed ab aeterno fuisse.Si enim antequam quicquam faceret Deus, fuit sapientia, non est ergo tacta sapientia. Ipsa ergo verba 5 hoc loco S apud Ecclesimanifeste conuincunt improprie dici sapientiam creatam vel formatam: Nam 5c Eccles. r .dicitur primogenita ante omnem creaturam ipsa sapientia.Sensus ergo huius loci, siue possedit legas,sive creauit ell,Dominus habuit me in initio suaru operationum,im antequam quicquam saceret.Pro,in initio, Hebraea etiam verti possunt initium,quomodo ro. Verterunt,ut sit sensius,habuit me laquam initium operationum siuatum, per quod scilicec,dc cum quo omnia fecit. Sed prior sensus sequentibus ecl. 1. magis conuenit.Sequitur enim ab aeterno ordinata sum,etc.Pro ordin ta sium,plerique vertunt principarii in habuit dominata sium quia hoc loco ponitur verbum quod in Psal. Ego costitutus sum rex ab eo etc.Sed Septuaginta verter uiu ἐθεμελι- με, hoc eli,fundauit me. Et Chaldaeus
habet,ante nun 'um sum compotat. 1. Itaq; sensu est,ab aetetno sum constituta, hoc est sui apud Deu in Deo. Nihil enim hic aliud multis verbis sigia: ficatur, quam sapientiam fuisse ante omnia creata. Ex eo autem quo a sapientia ante omnia suit,sicut sequitur aternam fuisse,ita sequitur ipsam fuisse Deum ipsum. Si enim fuit, apud Deum bit, cum extra Deum nihil fuerit ante omnem creaturam, de in Deo nullum sit accides quod non sit ipse Deus,sequitur sapientiam,de qua loquitur fuisse ipsunt Deum. Verum non sic de ea loquitur Sapies,sed quasi per se apud Deum subsiliens&cum eo operata, quemadmodum de accidentia Deo tribuimus,sapientiam,iustitiam,& caetera id genus . Sic de sapientia in genere tanquam cum Deo operante & cinn hominibus, loquitur Sapies in libro Dri s sapie n. Tecum inquit,sapientia,quae nouit opera tua, quae & adsuit tunc cum orbem terrarum faceres. Mitte illam de caelis sanctis tuis,ut mecumstic mecum laboret,etc. Haec sapientia quatenus est in Deoti apud Deuest ipse Deus,quatenus est in hominibusvi cum hominibus est participatio quaedam diuina sapientiae,sed tanquam una eademque sapientia considerat
114쪽
sderatur&con prelaenditiar atque hic loqui introducitur. Nee tantum des dicit quod possessa sit Mordinati, Deo ante omnes creaturas, sed etiam concepta eram parturiebar, pro quibus duobus verbis Hebraeis utrobique idem est verbu,quod verti potest formata vel genita, quo modo si vertatur,ta sensius patet ex praecedentibus, nempe quod Arma ta aut genita dicitur, quomodo creata. Caeterum noster interpres vertendo concepta eram C parturiebar plus quid significare voluisse videtur, nempe quod Deus sapientiam apud se existentem ante omnes creaturas, disposuerit ab aeterno in lucem aederet proseri e , per opera videlicet a se mirabiliter efficienda. Tunc enim sapientia in mente diuina latens & quasi concepta,veluti genita est,cum per opera in sapietia facta, est manifestata.Vnde de se dicit Eccles et s. Ego ex ore altissimi prodivi, cum scilicet verbo Dei omni fictas reti pret Dei declarant sapientiam. Hi ne&dicitur Eccles allici primo apse creauit illam in Spiritu sani to, vidit,&dinumerauit, mensus est,& effudit illam super omnia ope iama.Cum autem satis fuisset dixisse in genere,antequam quicquam faceret, ego sui. Varias tamen mundi paries enumerat .incipiendo ab infinis
elementis, sensim ad superiorat coelestia corpora ascendens, quod non solum elegantiae: explicationis gratia iacit, sed etiam ut principa-
Iiores mundi partes,diligentius observemus, &licet earum perpetuitatem& stabilitatem videamus ob quam philosophi mundUm iudicaue runt fuisse aeternum,credamus tamen eas aliquando cepisse esse, nee temere sic eas esse constitutas, sed quemadmodum earum ordo , stabilitast magnitudo satis testantur, per sapientiam omnia praecedentem .Enumerat ergo quae infima in t elementa, terram, abyssos, hoc esu prosiinditatem & immensitatem aquarum maris, sontes,montes,colles, guminavi cardines orbis terrae. Ita enim vertit noster interpres quod in
Hebreto obscur sic habetur,&plateas,5 principiti vel caput)puluerum
terrae.Cardines orbis terrae legimus,&in Catico Annae, Domini sunt carci. R.1.dines orbis terrae, posuit super eos orbem . Et intellinintur communiter cardinales, hoc est, principales orbis terrae partes, Oriens scili-eet Occidens, Auster, Septentrio, quibus quasi columnis istinetur consistit mundus.Quaquam quidam intelligant polos mundi circa quos
Gundopraeparabat cariss aderam,qu id certa lege o Dro et A
labat abyssos, uando aethera sirmabat furfm, se librubra fontes
aquamum,mando circudabat mari terminum suam, se legem ponebat aquis ne iransirent se suos, quando appendebat fundamentarer . m eo eram circa componensor delectabar per segulos dies ludens coram eo omni tepore ludens in orbe terrarum elisiae
115쪽
A superiores mundi partes iam ascendit,et rursum ab eis ad ins
riora descendit,cumque prius se dixerit fuisse ante eas quam commemorauit mundi pardes, nunc se dicit in his quae narrat constituetiadis a lsuis se et cooperatam, et intelligamus eius non tantum aeternitatem e. et efiicaciam, Quando inquit praeparabat vel constituebat caelos adera simul scilicet cooperas, quado certa lege et gyro vallabat abysesos ubi per abyssos quida ruris ut superius cia dicitur nonduerat abyssi, intelligunt profunditates aquarum et ipsa maria, quae ita conclusit in certum locum et quasi vallo cohibuit, ut egredi non possint. Verum cum
id postea dicaturvi iam ad superiora ascendat,per a nos potius hic inteli genda est vastitas illa et immensitas illa spatij profundissimi,quod est
inter c luna et terram,de quo dicitur Gen. .et tenebrae erant super facie. abyssi. Hanc abyssiam gyro,h est circulo corporum caelestium,certaq; lege quae mutari non potest circula uallauit, et quasi vallo conclusit Hebraea enim habent cum statueret et describeret circulum super facient abyssi Magnifice autem et expresse pergit opera Dei commemorare,oea commemoratione ob oculos larius proposita, magis sese commendaret,et melius intelligeretur talia opera sine sapientia non potuista fieri, aut sic constitui Sequitur ergo quando aethera firmabat sursum. Vbi
per aethera intelligendum elementum ignis aut etiam superior aeris regio, haec enim sursum firmiter stanticonstituta hoc est firma et stabili dinpositione. Hebrae dictio magis sigilificat nubes undes o Verterunt τα
civ δες hoc est supernas nebulas auare quod sequitur et librabat lanites aqu3rum. Non desontibus qui in terra sunt accipiendu est,sed magistde sontibus caelestibus, qui scilicet de nubibus aquas proindunt in terriras. Quod ergo dicitur, librabat sontes aquarum, significat Deum quasi in libratuspendisse sursum fontes aquarum, hoc est nubes ipsas ita ut em diuiserit ab aquis quae in terris sunt,et in pondere atq: mensura eas ci Drob. 26. fundat super terram. Vnde Iob et s. dicitur,qui ligat aquas in nubibus suis, Ut non erumpant pariter deorsum. Harum ergo' testium aquarum occasione redit ad inferiores aquas, Quando, inquit, circundabat marite minum suum, legem ponebat aquis ne transirent fines suos dicenvvi-I', delicet ut est apud Iob. Usque huc venies& non procedes amplius, MFs i ibi. ' confringes tumentes fluctus tuos. Et in Psal derminum posuisti quo
non transgredientur,neque couertentur operire terra. Et subiicit, Quando appendebat fundamenta terrae. Pro quo Hebrν clarius habet, Quando statuit indamenta terrae. Sunt autem sundamenta terrae, ipsa terraestabilitas, in qua veluti in fundamento quodam constituta est firmiter, Deo eam sit stinente sua omnipotete nanu,iuxta illud Psal. Qui fiandasti abie m. terram sirpe stabilitatem sitam Appendere ergo vertit interpres,quem Isa. o. admodum Rin Esa Quis appendit tribus digitis molem rerrae. Et in Iob:
Io is Qui appendit terram super illitum significare volens Deum ipsam ter
116쪽
PRO; ERSIA SALOMONIS PCap. . Ic rram se manu continere & quasi pesnderare . Et hactenus quidem semper pendet sententi ita ut semper re peti debeat verbum prius positum
aderam. Nam quod sequitur, Cum eo eram cuncta. compones, apud Hebraeos separatum est a superioribus,5 cohiungitu, cum sequetibus. N 'tandum autem plerosque ex Hebraeo vertere,eram iuxta eum alum mn
Veluti nutritius, quo recte intelligitur significari pientiam adfuisse
Deo velut alumnum non Dei, sed creaturarum quae per sapientiam ID bernantur. Est enim hic Hebraeis diistio IV N Amon, α etiam alumnum significat,ut Esa. p. Erunt reges nutritis tui. Quidani Verrittis,quia amon fidelitatem significat. Noster Septuaginta securiis vertit, 'componens:quia eadem dictio artifice nonnunquat significat; Can . bi nos legimus,quae fabricata sunt manu arti ficis.Habent enim ro. λιμ ρυσα ἐγω μκr,adaptans ego eram. Quod sequitur, dele ibarpeiiiii sui os dies ludens cum eo omni tempore, hoc signiti atquM a sapientia in operibus a Deo creatis voluptatem conceperit, iuxta illud: vidit Deus chri., cuncta quae secerat,&erant lv alde bona. Et in Psial α tabitur dominusin Psal. tot. operibus sivis. Quibus significatur Deum Tapientiam eius non tantum creasse uniuersa,sed eadem diligere di in illis complacentia habuistis senseper,eademque gubernares conseritare, quemadmodum artisexeoni placet sibii gaudet in opere sumatq; d illud inetur,custoditq; Ditis gis enim,dicitur in SapienOmnia quae sititit,& nihil odisti eorum que i ii iticisti. Ludere ergo hie positum est pro gaudere , quemadmodum G Beda annotauit. Cum autem sapientia te dicat in omnibus creatis gauderecte, elatim tame se gaudere dicit in hominibus: De litiae meae,inmit. este in mst ijs hominum, vel ut habent Hebraea sine infinitio esse melitice meae cum filii; hominum. Quo significat se in eis singularem habere crimpi centiam,vt propter quos omnia alia sint creata quique Dei gerulararia a sinem. Item quod se eis cupiat insinuare , se e in illos transfundere communicate. Vnde apud Eccles dicit sapientia se in omnibus populi, si Anii: quaesi; sse sibi requiem iussam autem a domino ut in lacob habitaret & in iuri cielectis Dei mitteret radices,&in Israel suam acciperet hareditatem His autem ultimis verbis valide mouere studet sapieti homines ad se capes sendum, ut cui volupe sit se tantam ac talem hominibus impertiri, ac iulis sita bona communicare. Et hactenus'indem totam oratione sic exposuimus, ut sapientiae consideratae in genere: tribuatur absque applj tione ad certa in diuinitate persona, queadmodii 'pleriq*,imb omnes e lares huncJocum explanant Christo eum tritarentes,ncm quod hunc in tellectum resacendum aut excludendum pinemus , sed quod iuxta q'dum loquendi scripturae,illum putemus esse historicum Sc literalem, sub quo sensi nobis cum Iudaeis communi,non dubitamus altius quid a Di Nysticia ritu sancto significatum his verbis,quod preter Christianos quibus Chri sensu
ibas aperuit sensium, intelliaerent stripturas nulli intelligere possint. Sicut
117쪽
Psid ita Sicut enta cum dicitur in Psalmis Verbo domini eoeli firmati sunt,& p
ritu oris eius omnis virtus eors,secudum simpliceri literate sensum nobis eum Iudaeis communem significatur, coelos Dei iussui voluntate, listere creatos esse;sed quia ex Euangelio didicimus filium Dei esserverbum per quod omnia facta sunt, ideo sensu altiore eis Psalmi verbis intelligimus Christiani,significari per filium suum cu Spiritu sancto, qiri ab ipso procedit patrem creasse omnia ita similiter quae hic de sapientia dicuntur in genere,soli nox Christiani, b seni historico nobiscum Iudaei communi litelligimus ad Christum altiori sensia persectius, verius,
. 'C0ΠΠ Rexceldentius pertinere, Quia de eo dixit Paulus quod Dei sit virtus ocupientia,neerantum .Dei sapientia,sed & nostra,Qui factus est nobis,in --quit, sepientia: iustitia. Ad hunc modum nobis hunc locum tractanti bus,praeterquam quod solidiorvi iucundior erit sensius noster mystiaeus tiam certius licebit Arrianorum argumeta refellere qui ex hoc lo- , coo similibus apud Ecclesiast. ostendere nitebantur,filium Dei aliquan- .iu 2 li. Hoccepisse Scereaturam esse, quia dicituh: Dominus possedit Socreauitantis: ab initin ante secula creata sum, prior omnium creata est sa- pientia. Intelliguntquidem plerique illud Dominus creauit me,Vt anno-.tat hocJoco Beda dictum de incamatione de mini,nsi de eius aeterna ge- .neratione, ideo non esse dicis pater creauit me,sed dominus.Sic enim Δμῖμ' ' accipit liuiic locum D. August. lib. i. de Trinit .cap. ia Secudum Ormam, inquit, Dei dictum est ante omnes colles genuit me,hoc est,ante omnes est itudines creaturarum,secundum formam autem serui dictum est,Dominus creauit me in .principio viarum suarum, quia secundum formam
Dei dixit, Ego sum vetitas,secundum formam serui, ego sum via. Quia ibi is i. enim ipse est primogenitus a mortuis, iter secit Ecclesiae suae ad regnum, ad vitam aeternam cui caput est,ad immortalitate etiam corpori idei, creatus est in principio viarum Dei in opera eius . Similem sensium pro- Iig, his lixe prosequitur D. Hilarius lib. ia.de Trinit.a quo: August. sua mutu hilibros tus videtur,legitq; Hilarius: Initium,vel in initium viarum Dei. D. Ambro clib. s.contra Arrianos cap. 2.aliter hunc locum tradiat, ut sapientia Dei quae Christus est dicatur creata in opera Dei,qubd ad opera Dei per ficienda adhibita sit, mi ae latebat prodii sta sit. Verum hi sensus no conueni ut similibus illis locis Ecclesiast. Ab initio δ ante secula creata sum, rior omnium crearii estsapietia,4 quod hic dicitur,ante colles concepta eram Scia turiebariquae de incarnatione facta post longa tempoeta antelligino mili tu, nde illis locis multum gloriabantur Arriani,Sed 'iam sutiliter,pite exsuperiori expositione. Cum enim h non primo e Christo sint dicta, sed de sapientia in genere .nec ex his loci, secudunium . Ita, primum sensiim concludere liceat sapientiam aliquando coepisse esse, ec in quando non erat,sed etiam sec dimi Iudaeos intelligeda haec sint. vltipientiam fiteamur fuisse aetemam: nec etiam cum Christo haec ac
118쪽
eommodantur,eius arguunt originem aliquando coepisse, sed aeternitatem eius comprobant, eiusque quam ex patre liabet ab aeterno originem&progrellium. Sicut enim de Lapietia in genere dicitur,quod creata fuerit formatavi cocepta ante omnia, quia ante omnia fuit subsilus in Deo
et apud patrem,ita multo magis de appropriata Dei patris sapientia,que filius Dei es quia et illa ante omnia fuit apud patrem in personali distinctione subsistens,atque ab illo emanans. Vnde ei vere coin petit quod pro
concepta eram parturiebar,quidam vertunt ex Hebraeo esse genitam quia ab aterno fuit filius qui eli sapientia patris genitus ab eo,ratione cuius generationis aeternae,etiam quidam te ste intelligunt, sapientia hanc dici creatam a Deo,ut videlicet creationis non e abusive postum sit progeneratione. Sic enim Liranus exponit in Eccles sic et Hilaritas lib. de synod. contra Arrian .ubi etiam hic locus tractatur. Huic appropriatae Dei patris sapientiae conuenit quod in Hebraeo hic rursum, quemadmodum in primo cap.dicitur in principio per verba futuri temporis, nonne apientia clamabit,ic intelligentia dabit vocem suam Iecte enim hic significatum est, sapientiam Dei patris indutant humanitate aliquando vere corporaliter clamaturam per euangelii praedicationem, quam non in occulto edidit,sed sicut ipsa dicit: Ego palam locutus sum mundo S in occulto locutus sum nihil. Ex excelsis enim montibus ad tui bas vel ba fecit,atque in publicis ciuitatum locis, in plateis,in templo, s)'nagogis, ubi omnes Iudaei conuenire solebant, inuitans omnes ad se recipiendum, ..,&audiendum.Cuius doctrina merito recipienda est, tum quod maiora persectiora contineat quam lex Mosaica, plura eti. 1m: meliora dona ac commoda praestet sitiis obseruatoribtis,consilium scilicet quo expedite ad scelicitatem perueniatur fortitudinem qua vitiis omnibus quis dominetur& vere regnet,diuitias spirituales id gloriam aeternam , tum quod ab eo prosecta sit qui ab aeterno fuit apud patrem,per quem saeta sunt icsecula, quique adeb desiderauit esse cum filiis hominum, ut propter eos homo factus sit,cuna eis diu conuersaturi& nihil non faciens,quo se,omnia lima bona illis communicaret, cum quibus etiamnum assidue in hac miseria manet mirabiliter usque ad consummationem seculi, sicut promisit dicens: Ecce ego vobiscum simisque ad consummationem seculi. Maii
Q iis ergovi talem,& talis doctrinam non merit,auidea lubenter suscipiet 'Merit ergo siubditur:
2 snc ergo si jaudite me beati ira custodiani vias meas, audite disciplina et estote sapietes et nolite abi, cere ea. Beat homo qui auditine, qui vigilat ad fores meas quotidie, es obstruat ad poPes ore
mei. ui me inuenerit,inuente vitam,et hauriet Lalutem a domino. Qui autem in me peccauerit,iadet animam suam. Omnes qui me δε- rus illum mortem.
119쪽
HS C est secunda principalis pus totius huius orationis, In qua
pol uae doctrinae,sivique insignem commendationem ad obediendum siri inuitat idque non rigide sed blanda compellatione,filios appellans ὶ 'im Paxuul. 9: ui irata dixi ac Matitudinem
aut inquirendani, sed ibi pra cipuana et primani ram, praealijs omnibus rebus quihu; homines suum studium impem ei solent, beatus,inquit,qui udit in , et igilat ad fores meas quotidie et obseruat
ad postes osti mei, eii, piscut discipulus,aut i, qui tonsilio ves ope
alicuius indiget, summo malle adit aedes praeceptori eiulque a quo consilium eta ilium expectat perullens ibi quousque aperiantur fores etiintromittatur et ad eum exeat is quem quaerit, ita ut ii sius imo nune me equirit,ante omnia desiderans a me edoceri S initivi quid maxime faciendum,non prius desistens quam me ad se egredientem receperit, aut
in adytati secreta sapientiae piromissus didicerit quod deiiderat. Allego- , arili, ria enim est in quod dici r, vigilat ad fores meas, etc.quemadmodum& in illo Euangelico Qui quaerit,inuenit,& pulsanti aperietur. Alluditur enim ad eum qui alterius 89mum diluculo accedit,doctrinae aut consilii Ecςl grati iuxta illud EccleCSi videris sensatum, uigila ad eum , gradus ostiorum illius exterat pes tuus. Itaque non est curiose inquiredum quae sint res sapientiae, postes ostiseius,cum totus sermo sit Tropicus,quo significatur sapientiam summo mane quaerendam.Simili tropo Sapien. s. Dp sonificatur sapientiam desideratam i nobis summo mane adiuturam nostrisinet aedibus:Facile,inquit, videtur ab his qui diligunt eam,& inuenietur ab his qui quaerunt eam. Pretoecupat qui se concupistunt,It illisse prior ostendat: Qtii de luce vigilauerit,ad eam no laborabit Assidentem enim illam soribus suis inueniet,hoc est,mox parata sibi inueniet ut adsiepi duxti comes in omnibus actionibus sivis, veluti praeforibus ex pei as donec egrediatur,et se itineris sociam adiungat. Aut sum quis egredi volet ad sapientiam quaerendam ipsam et ei statim aderit, seque offeret Nihil tamen vetat quin per fores et postes ostii sapietiae, intelligamus etiam res domus Dei, in qua ex ore doctorum sapientia maxime est percipienda,ut intelligamus diluculo surgedum,et templa locaq; sacra adeunda, i diuinis insipirationibus,et sacris concionibus instruamur,quomo Reg. i. dolegimus de mulieribus, quae obseruabant ad ostium tabernaculi testimonii. Iuxta Bedam sores et postes osti sapientiae,sunt scripturae sacrae,et doctores sacri,qui sua doctrina aditum praebent ad percipiendam sapientiam et tanquam postes alios sustentant. Ad has fores ergo euigilandurn est,iuxta illud quod ex Ecclescitatum est, non ad conventiculabaereticorum et impiorum .Et subi jcit sapietia causam, curialem dicat beatum, qui se avide quaerit: Qui,inquit me inuenerit,inueniet vitam, et gratiae in praesciati,
120쪽
praesenti,et gloriae in futuro,nec vitam tantum inueniet, sed etiam hauriet,hoc est,percipiet ita utraq; vita salii tem a Domino.Contra,qui in me
peccauerit,me spernens et audire contemneres et negligens, non me laede nihil mihi incommodabit, sed laedet anima suam, quam infindis bonis p uat et aeternae morti obnoxiam facit. Sic in Psal: Qtii diligit iniqui pastatem, odit minum iram Iino omnes qui me oderunt, me odiendo declarant se diligere mortem,quod vel auditu horribile est,nam contra na-riiram el illi gere mortem.Proinde significatur quam sim fores sapientiae non solum miseri,sed etiam plane excordes.Odiunt autem sapietiam quotquot eam ad inattere recusant iuxta illud: Omnis qui inest agit,odit lucem.Dilietiintnaortem qui his cupide inhaerent, quae mortem adseriit,
iuxta illud Sapien Impi manibus et verbis accersierunt illam, et aesti , mantes illam amicam desuxerunt,et sponsiones posuerunt ad illam.
Smientia aedificauit sibi domum,excissit coLmnas septem,immo
Luit victimassas, mi cuit vinum,seproposuit messem suam,m, sit ancilias si,ut vocarent ad arcem se ad moenia ciuitatis. Si quis of paruulus,veniat adme. Et insipientibus locuta u. Venite com dite panem meum, libite vinum quod mi cui vobis. Eeloquite a sanitam,o vivite, G ambulatete via prudentiae. hoc capite pergit sapiens comparare sapientiam cum muliere illa impud. ca, cuius iam saepius meminit, quemadmodum superiori capite sapientiam intro Juxit,inuitantem ad suam doctrinam, contra blandam illam mulieris il- lecebrosae inuitationem,de qua in cap.7.ita nuceandem introducit inuitantem ad conuiuium, se praeparatum, atq; e regione illius inuitati ni mulierem impudicam inuitantem vicissim ad suum conuiuium .Ipsa hac comparatione satis innuens, per mulierem hanc non tantum dehortari si velle auditores libidinei venere, sed exempli causa hac a se introduci S sub eius exemplo in uniuersum vella dehortari a carnis suggestionibus & praua doctrina quae sapi ii est contraria. Quo autem quod in principio huius capitis dicitur . Sapientia aedi