장음표시 사용
91쪽
post tergum male loquatur, eisq; detrahat quos coram laudat,& in eontrouersij utrique parti coram alsentiatur, absens contradicat 5 vituperet,inultas saepe inter amicos contentionesvi inimicitias excitat, Vtrique parti mala Sc falsa in susurrando . Atque hoc est praecipuum malum ad quod praecedentia reseruntur. Notandum enim Hebraea unum tantum habere verbum dc reliqua omnia efferre per participia in hunc modum: Homo Belial vir iniquus,incedes ore perueris, annuens aut innues oculis suis,loquens pedibus suis,docens digitis suis,peruersitatibus cordis mi cogitans malum,omni tempore,contentiones mittet, hoc est, seminabit sparget inter fratresvi amicos. Si autem quis annuere oculis accipere velit pro frauduleter nutu oculoriim amicitiam simulare, quod verbum annuendi magis signiscat,etia reliqua duo de pede digito sunt eodem resere da, ut significetur impium, ire per verba in reliquis corporis partibus oculis scilicet pedibus et manibus per signa quaedam et gestus, annuerbio scilicet et gesticulado,amicitiam simulare, catei si corde aliud agere machinati stilicet malum , unde fit ut iurgia inter homines seminet,dum brque mala suggerit, eiusque suggestionibus d obtrectationibus facile per amicitiae simulationem creditur. Hoc hominu genus quoniam admodum eli pernitiosium,ideo de tali subditur Huic ex te pio veniet perditio sua,et subito conteretur,nec habebit ultra medicinam, hoc est,non poterit curari,sed aeterna perditione inuoluetur,4 qua nulla, tione liberari poterit. Competit quod de apostata dictum est , exi mih&persect haereticis et scismaticis, qui quo decipiant, ore et toto corporis habitu benignitatem simulant et charitatem,cum corde aliud non meditentur quam multos ab Ecclesia alienare, et ad se trahere . Itaque fit ut nihil aliud quam iurgia seminent in Christiana republica homines sitim-
me pelli fieri,ut qui charitatem, virtutum omnium reginam, tollant et unitatem scindant.
Se si is qua odii Domini, c septimum detectatur anima eius.
Oculos Ablimes imam mendacem, manus findentes innoxium sanguine cor machinans cogitationes pessimas pedes veloces adcurrendum in malum.proferentem mendacia. Teisem fusticem eum
qui semina iniers utres. cordias. Ccasione impi hominis, quem descripsit membris corporis sui
abutentenari seminantem iurgia commemorat qucda vitiaeno mia,quae fere certis corporis partibus committiatur, δο , Deo sit gulariter odiuntur,quorum postremum tanquam non minimum,sed reliquis,aut peius aut aequiparandum eis ponit, seminare inter fratres dis cordias, ut ostendat quam graue sit illud quod in pol ita reprehendit. Quod autem non velit significare seminare discordias, peius esse omnino omibus qui numerat,patet:quia inter alia enumerat manus estu dentes
92쪽
dentes limoxium singuinem,quod nor, potat minus essestuam seminato discordias .Proinde sane intelligendum est quod nos habenuis. septini sedetestatur anima eius. Non enim hoc intelligendum esst, i Rasi ex illa odiatseptimum verbnon solum odiat, sed etiam prae aliis abominetur. - Nam Hebraeis non est nomen numeri ordinalis septimum, sed numeri eardinalis,septem intabominationes animi eius. Itaque sensus est, s sunt quae odit dominus,imb septem sunt quae abominatur. Et proin eis nostiae lectionis sensius esse debet,ssi velimus habere sensum genuinum, sex sunt quae odit dominus imbi septimum simul cum illis detestatur anima eius, de quo locutionis modo plura in eap. 3o ubi similes loci occurrimi. Similis locus est de se id septem Iob .cap. v bino legimus in Iob.1. sex tribulationibus liberabit te,& in septima non tanget te malism.Nam di ibi pro septima est Hebraeis numeri cardinalis nomen septem,t signi sitatur quod in sex imo in septem tribulationibus dominus liberat, nec sinit suos tangi malo, tita illud:Septies cadat iussus & resurget. In istis autem septem quae hoc loco ponuntur, Inprimis est obseruandum quod quartum locum cordi tribuit,ita ut medium locum habeat inter septem Vtrinque tribus sceleribus collocatis. mpe quoi omnium vitiorii intarium origo sit a corde,tanquam fonte, sicut&in medio horti inlisitum est,tanquam fons vitae ad omnes partes manantis Dbseruandum secundo,quod in istis septem priora quinque vitia reserviatur,tanquam vitia particularium partium hominis, incipiendo ab oculis qui in haprema. hominis parte collocantur,& deinde procedendo secudum ordine quem- habent partes in corpore humano usque ad pedes Duό, ob reliqua vi. tia reseruntur tanquam personarum vitia, non alitern partium hominis.'Et videri potest quinque illa vitia qlia partibus corporis tribuit consideras tanquam per quae a partibus suis vitietur&laedatur totus homo, duo Verb reliqua,quae personariam inr, tanquam per quae laedatur communitas ec respublica, cuius persionae illae sunt partes. Multu enim communitatem laedunt testis Hilax qui iudicium corrupit, iudicemq inique iudicare facit eum suppressione innocentum, qui seminat distordiam
inter eos quos maxime conueniebat esse concordes. Inter septem ergo
haec primo ponit oculos sublimes,per quos arrogatiam innuit quae ii lorum elatione maximὲ de luatur, quam ec imprimis ubique scriptura Deum odisse significat,eamque initium esse omnis peccati testatur Se 4 elii l. mmdiam ponit linguam mendacem,vet,ut est Hebraeis,linguam menda-cij,hoc est,mentientem de falletem. dendacium enim Deo maximba, uersatur,qui est ipsa veritas , lingua homini ad hoe dedit, ut quod comide concipi ore exprimat,& alijs manifestunificiat . Proinde Dei dono
grauiter abutuntur, qui ad contrarium eo utuntur et nimirum ut celent quod corde volutam.Jertium locum habent, manus quas ad iuuandum
illos tuendum innocentes habemus , quibus si usqueade quis abuta
93쪽
tur,ut non solum damnum inserat,sed ac homicidium peipetret,& lana
centis sanguinem effundat,grauissimum crimen committit diuino prostique ndum odio. Quartum est cor machinas cogitationes pessimas. Nonyx uςr o dicit corcilitana mala habens cogitationes pestimas. Nam qui potest dicerem undum est cornamim sed illius cor execratur doni inus , qui ex lustria Ni data Rrara malum comminiscitur, consiliaapud se disqui tit perpetrandi mali. Quintum locum pedes sortiuntur, qui festinati ad milum,iuxta illud quod supra dixit. Pedes eorum ad malum currunt. In quo vitisper velocitatem ad currendum significaturium naum delicerium,d conatus perficiendi mali. Labi enim in malum carnis fragilitate, . .de: ac niundi blaudirijs Ira L Hesentia quadam impelli,humanae intalicitatis xst, i ruminis silla peccato Vaenundati status in concilio, Sum
nra: ea labie; patet lum codari Moptare, Deo est execrabile Rodiosuman his autem quinque viiijs,quinque partium corporis,sic philosophari licet, ut omnia facile vitia: ordo eorum in illis deprehendatura nitium enim omnis peccati fere est siuperbia per oculos sublimes sivo ata, ex ea fit, Yt cor homini incipiat machinari cogitationes pessimas, quaerens nempe consilia ad vindieandum se,ali6sque deprimendum
audacquirendum cum aliorum iniuria,per quae excellens fiat Post consilia meditata, sequitur conatus desiderium perficiendi malum conceptum, quod pra pedes significatur veloces ad currendum in malum. Post conatum sequitur mali persectio,quae fit vel manu alios laedente,vel lingua mentientexaeterum cum multae sint mendaci species, duas speciatim in hoc malorum catalogo adnumerat Sapiens, quod sint maxime pestiserae,nempe testem fallacem proserentem mendacia per quem scit licet iudicium peruertitur, quo reipublicae salus dependet, per quem innocentes opprimuntur,etiam usque ad mortem aliquando,ita ut nona,
nus noceat quam qui manualium occidit. Quid enim interest manu an lingua sanguinem innocentem quis fiandati Deinde eum quisuiso trectationibus,malis,onsiliis, aut aliis rationibus seminat distordias inter fratres, S eos omnes qui inter se tanquam fratres vivunt aut vivere debent,qu eoncordes esse maxime conuenit. Id en m vitium summe Deo dolicet , sicut e contra charitas & amor mutuus maxime placet.
ςς Unde in Ecclesiastico dicitur: In tribus placitu est spiritu meo,quae sunt
probata. De es homin bus. Concordia fratrum4 amor proximorum. 6 vix mulier bene sibi consentientes .Hoc vitium eximie reperiturire, sedissis omnibusiqui inter ciues seditiones excitant. Item in haereti-.cisti sthis malicis, qui pace Ecelesiae violant,graues discordias semina res inter Christianda,qui tanquam fiatres unum inuocant patrem. Quos proinde Deum grauius detestari , quam quosvis homicidas mirum non
est ut qui membra unius corporis I se dividant,& multorum animas Gmul eceorpora si diuisione insterimant.Itaque contra testem fallacem, dc senib
94쪽
seminantem discordias thultae insequentibus proferiantur sententiai nimirum propter talium nocumentum bd autem de Deo dicitur de testatur anima eius Aa dono, dictilis estitio quod niani habeat, sed ad significandum quod vehemeter detestetur, quero iam n lum quod nbs ex anim de ista mentis litteritiorie delethi inii: quoinredo ei Ese: 'dicitur: Caledas vestras & ne lenias vestrΓΚ in amni ui ea, libe est,
quere cum euinia mandatum lucerna. et ita increpatio disi linae NON ignarus Sapiens, quanta in ala iuuentiatristi redhean 'mulieribus impudicis, nunc uam satis se putat ea de resilii madmo- , nuisse,proinde rurii tedit ad exhortiitionem se lidae diligenter legis Dei eam rursus commendans, ut peream Hagis, rimna b , & speciatim a muliere impudiea mimiti esse possint Iebs obseruatis' Cumque iam frequentet legem Dei ac sapientia praecepta Sipitrii fit legem suaque praecepta appellauerit', seque tanquam patrem audiri voluerit, nunc Dei legem ii acepta,parentum legem ac praecepta appellat,eosque audi ed' vult,quemadmbdum Sc cap. prim': Ni Hirtim quod ab illis iuuentus ab ineunt tale sit iri' fetate testituenda, M legem Dei ex illorum ore pueri illincunabulis distere debelant quemadmoduniri lex ubique praecipit. Non es iiii 'cum didit Eohie fila proepta patristisi de praeceptis quod patri propria sunt, quaeque sua authoritate filio imponit, praeci predesvi hoc aut illud in te domestida faciat, subiissimum loquitur, sed de praeceptis Alege Dei: ipsis sililicet D ecalogo , insinuans tititὀparentes hunc debet E fiuiti docere latio sitos, Maccepitim peris . nus tradere suis posteris De epEnsiri potis iniustilo us pi- iter ex subiecta commendati ου QMa filana1ωm lueerriti in die. Cergo cap. primo dixisset Audi fili vidistis hians patris tu : Nunt itionet' conseruare praecepta Dei 1 pineaudita,& ne propter imbecillitate Pylis
parulfaciat filius,quod abi rdii iuris audiuit nam solent insolentior es filis cum adoleverint parui nees nititnlindri thubiicit: Ne dilatilitas le-gem matris tua Et quemadmodum p. xlixiti sit cuq asina gutauritu6,ες describe in tabulis cordis tu ilita nunc aicli. I. iga e sum pi de Su'. iugiter ωcircunda gutturi tuo, significatas labia ne digenter; ita esse ei: uanda,sed firmiter cordi imprimenda ac illa illigada fimiculli timbria Dei,eaque semper prae oculis habenda , cauem dinodum quo scia ap
95쪽
circundavi pendere solet emper verans in oculis Metaphoram in hoe versu ut ratem explicat,cum subhcit, Cum ambulaueris gradiantur te- c.,hyc est, sic j mper pras, si habe, ut in omnibus tuis diurnis operibus i ii stri,1 et xii operentur,lite dirigant.Cum adueniente nocte, quieti te dederis raciae se sediainteihoc est, sic ea habeas in mente dormituru ut per ea do; ilh- securiis ab qmni daemonum infestatione, qui etiam dormientibus iniiὀlatitur .Et ubi expergefactus Heris statim loquere cymeis,hoc est,expende apud te quomodo tua conscientia cum ei cὸnueniat quidve tibi iuxta legem Dei interdiu faciendum sit Co
uitiit uicitas cum eo quia est in Deute cirrunt,inquit ob sies, verba
ciuxegd praecipio tibi hodie deorde tuo de narrabis ea filiis tuis, et meditabelli seden i domo tua erambulans in itinere, dormiens atq; consurgens,et ligabis ea quasi sigmim in mania tua, eruntque et movebuntur in rur oculos tuos scribesque ea in limine et ostiis domus tuae. Et rumsi in; phile Nes vessi is cordibus et in animis vestris, et suspendite, pro signo iam utibus et intςr oculos vestros collocate. Docete fili bs vessic ut illa meqitentur,qalo sederis in domo tua et ambulaueris in via,
et a libueris, tque surrexeris.Notandi autem Hebraea hoc loco ambiguaesis,et vel sic verti posse, cum ambulaueris duces tecum ea scilicet cum dormieris custodies apud te, vel sic, cum ambulaueris, ducet te lex scilicet cum dormieris,custodiet te . Noster ver,interpres sic prudenter vertit,ut uterque sensus in sua Versione comprehςndatur, quemadmodum ex explicatione superius posita,patet. Et subiicitur causa curtari diligens atri habendast semper legis Dei: Quia,inquit, mandatum est lucerna,et qupdidem est alliis vetitu verbis lex est hix, iuxta illud: Praeceptum domini lucidia,illuminans oculos .Et: Lucerna pedibus meis Verbum tuum,et lumen semitis meis Lex enim Dei ignorantiae pellens
tenebras,demonstrat quid faciendum sit,sicut lux demostrat qua sit eundu Nec tan tum lux est, sed et est via vi; x,quia per eius obseruationem petrue tur x quam per vias 'd vitam .Lepe enim in scripturis Dei mai data. mca' Fiae Dei, it et, increpatio disciplinae et eruditionis hoce increpatio erudiens et redarguens hominum corruptos mores per quana intelligit ipsam Dei legem nos increpantem, aut humanam redargutionem iuxtimi regem. ne plena d it increpatio disciplinae, quia
96쪽
eicis nullieribus. Nam quod proxime praecedit, quia mandatum Iucerna ess,etc.pez parentiresim interpositum est. Mulierem malam, et vein Hebraeis est, mulierem malitiae,intelligit eam quae ad malu trahit blanditi linguae suae. Et quia non selum per linguae blanditiem, sed et per facie pulchritudinem et oculorum illecebras pellicere olen bene monet. Non cocupiscat pulchritudinem eius cor tuum, et ne capiaris nutibus illius,vel ut habent Hebraea, in palpebris eius. Est autem concupiscere pubchritudinem alicuius, propter pulchritudinem eius concupiscere ipsam illisisque pulchritudine velle si ut, quae concupiscentia& in peccatumel ontra legem Dei,&ad peccatum operis trahit. Quod sequitur,preis elum enim scorti vix est unius panis, sic ad verbum habent Hebraea quia propter mulierem fornicariam usque ad frustum panis. Quod a plerisq; sic intelligitur,quia propter mulierem meretricem recidet vel deueniet homo usque is frustum panis,hoc est,mendicus essicietur. Iam quod sequitur auget adhuc malu quod adfert meretrix& adultera. Iulier autetalis etiam capit diripit preciosam animam viri, quam stilicet morti aeternae obnoxiam facit,aut iuxta distinctionem Hebraeorum,mulier viri,hoc est, mulier maritata capit diripitq; preciosam animam adulterimi, quia illam exponit perdendam a suo marito, ut haec sit differentia inter meretricem Sc adulteram,quod illa hominem depauperet, taec verbanimam vitam adulteri diripiendam faciat a silio marito. Noster interpres Hebr a sic intellexit, quia propter muliere meretricem no est dandum nisi usque ad frustum panis,Quomodo&ro. intellexerunt, qui verterue Iiμ oro dixit οσλ. ἐνος αρτοui .precium enim scorti quantu et unius
panis. Et et conueniens admodum sensius. Iuxta quem hac parte significatur quam vilis res sit scortum,&sequenti parte quam preciosam rem
perdat. Itaque sensius est, precium enim scorti vix est tantum quantu est precium unius panis,hoc est,res est vilissima. tamen cum sit vilissima. talis mulier diripit preciosam animam viri, quam 5 aeternae morti obnoxiam facit, Se diabolo tradit abreptam a suo creatote. Proinde rei indignitatem pulchre sic ob oculos ponit, insinuatque quam absurdum sievi pro breui voluptate Sc nullius preci atque momenti, quis iam animam vendat, vitamque nullo preci aequandam, omni biisque bonis praeserendam perdat Pulchrὲ cert in uno pane philosophatur hie Beda: Sicut Enim.inquit, unus panis diurnam istum effugat esuriem 5enihilominus postmodum esurit qui comesto pane satur abscesserat, siequi intrat ad scortum ad hora quidem uaporat libidinem , sed post paululum ardentior redit. Haec ille. Itaque duplici ratione scorta vitanda indicat, quod breuis fit voluptas ac parui precij dc quod rem preci sissimam nobis eripiat. Proinde Diuus Augustinus haec edisserens libro; de honest mulier ea p. l.O,inquit, quanta iniquitas, quanta peruersitas,
ut animam,quam Christus suo secro ansurio redemit,luxuriosus quisque
97쪽
propter unius momenti delectationem libidinis diabolo pessimo mῖm,co silio vendat ac tradat. Vere nimium misierandati plangenda conditio est, ubi cito praeterrit quod delectata permanet sine fine quod cruciat. Sub momento enim libidinis impetus transit, di permanet sine fine is Delicis animae opprobrium.
qui potest homo abscondere Dem insinu suo,ut vestimen
ia lilius non ardeant i Aut ambulare super prunas o non comburentur plantae eius 'Sic quiIngreditur ad mulieremproximisui non erit mundus cum tetigerit eam. D adulterio,quod inter sornicationes est grauissimum, peculiariter deinceps loquitur, ostendens primum apertis similitudinibus quam sit res noxia, Deindevi collatione facta eius cum ii to,eius ostendens grauitatem dc pernitiem . Primum ergo ne quis putet adulterium sicut secretum petit ita posse latere,ic siicie: culpa vel poena posse carere sicq; hac ratione ad illud perpetrandum fiat audacior,nun
quid inquit potest homo abscondere,etc. Vbi notandum quod pro ill
non erit mundus Hebraeis est,non erit innocens, quod non blum significat nos esse sine peccato, sed pro phrasi Hebraica significat saepe non ense impunitu, ut a motatur pallea c. i. quor Utrunque significat etiam. PIO. Verterut ρυ iacia θέσYτου nam ciccte. ος dicitur 6 intons, indemnis Mimpunitus. magis autem videtur Sapiens significare voluisse eunuqui ingreditur ad mulierem proximi sivi non fore impunitum, sed grauiter puniendum amarito adulterae qui nulla ratione se placari permittet ut postea declarat, aut saltem a Deo cuius oculos nulla ratione effusere poterit qui mariti laesi causam defendet,utpote quo laeso ipse graui ter laesus est. Hic enim intelleetus magis quadrat similitudinibus allatis, quibus significatur non macula adferri vel limento: pedibus,sed nocti mentum d laesio Itaque sensius erit, inieadmodum fieri non potest i ignem quis absicqndat foueat in sinu suo,& vestimenta illius nonar deant,autvr ambulet nudis plantis super prunas ardetes, & planta illius non comburantur,ita fieri non potest ut qui ingreditur ad uxorem proximi sui eamque tangit, hoc est, qui cum ea adulteratur, punitionem, laesionem illionem euadat. Ingredi enim ad mulierem eamque tandirere phrasi stripturae ubique obuia congressus concubitus cum eiu est. verecunde significatur, Noster interpres magis ad culpae ma'. culam quam ad criminis poenam respexisse videtur cum vertit non erit . mundus, potest tame etiam hoc accipi in praedicto se iam quomodo insta aliquoties accipitur non erit innocens,pro non erit impunitus Soliber ab
ultione debita crimini. Bene autem congressus cum muliere compararer igni vestimenta de pedes vrenti,quia libido talis ignis quidam est gra
uiter . animum motu μςUcias, quo dc pede hominis,hoc est, se
98쪽
sti tu eius adusti ita laedutur, ut postea per viam virtutum ac pudicitiae
non valeant incedere,vi vestimenta eius comburuntur, hoc est corpus eius grauiter commaculaturit pristinae eius vitae integritas ignis contactu corsupta male olet,infamia tanquam malo odore late se spargenti. Potest autem generalius hic locus accipi,ut ingredi ad uxorem proximi eamque tangere intelligatur non solum is,qui grauissimum adulteri crimen cum ea committit Advi qui cum uxore proximi sui libenter versitur,aedes alienas frequentans quasi desua pudicitia securus,Quod pro- ibetur Ecclesiast.'.Cum aliena muliere non sedeas omnino,nec accii t in mbes cum ea super cubitum. Iuxta quem intellectum bene conuenit no- lio non erit mundus.Talis enim non carebit macula,quia etiami nos ecce corpore 'raculam in animo incurret per variis cogitationes 3 i piscentias aculaniatem famaei nominis sui,& maculam offensionis pli irimorum. Iuxta mysticula iublimiorem sensium monet hic locus, quam periculosum sit consortium habere cum haereticis, Mysticiueorumque libro ' re quod est ingredi ad adulteram eamque tangere sensu .
Vix enim fieri' imon dicam omnino impossibile, ut illa conuersatione: contam nor aliquid mali inuratur menti hominis, ut si quis
animo castus esse volet stilue seruare,ne corrumpantur sensius miri excidant a simplicitate fidei,sitque immunis ab omni peruersae doctrinae libidinvituti stimum fiterit nec corporis,nec animae pedibus ad synagogam
sathanae haereticorum turbam,accedere.
Non undis ei culpa cum quis furatus fuerit furatur enim t
esuriente impleat animam. Deprehensus quoque reddetseptuplum, somnem substantiam domus suae tradet. Cui autem adulter est propter cordis inopiamperdet animam Dam Turpitudinem. ignominiam comegat sibi,or opprobrium isus no delebitur.mia zelus furor miri nonparcet in die inrictae, nec acquiescet cui quamprecibus,necsuscipiet pro redemptione dona pirarima. V magis deterreat ab adulterio comparat illud cum surto quod
adulterio proximum est in Decalogo, de cum illo conuenit in eo quod trunque crimen quaerit secretum tenebras, troque res aliena invaditur. Adebautem in quibusdam iudicia animorum sunt deprauata, ut surtum quasi grauissimum omnium crimen abominentur.
de prae isto adulterium quasi rem ludicram & iocosam habeant. Proinde ex lege Dei ipsa rerum aequitate ostiodit longe adulterium sceleratius esseti pernitiosius homini quam sit furtum, quod Varijs modis ostendit. Primum quod aliter agier se habeat occasio mali utriusque.Ex occasione enim mali pendet magna parsi veniae&ippiiiij.Qui enim suratur plerunque id sacit ex inopia rerum ad vitam necessariarum, sicq; H-rando esurientem implet animam bonum aliquid facit proinde
99쪽
rho talis venia dignus est, nec Vllam meretur magnopere vel eonfusionem vel ultionem,apud eos qui qui siant iudices. Quis enim usqueades, crudelis erit,ut malit hominem fame perire,aut magna diu fame cruciari, quam tantissum de rebus sitis distrahi quantu ventriculus unus aut alter capere possit' Vnde Hebraea pro eo quod nos habemus, non grandis est culpa habent,non contemnent, scilicet homines, furem , non hoc e magno vitio vertent.Qui vero adulterat,id facit, in inopia rerum ne- cellariarum, sed propter inopiam cordis,hoc est,sapientiae,quam sua cui pa non habet nec habere vult, qua prauam illam concupiscentiam facise potuisset vitare aut superare, unde ex ea inopia adulterando non implet animam suam,non quippiam benefacit sed insigne malum, quia .perdidit animam suam . Et ingenere iurium sere esse significat de rebus quae spectant ad vitae sustentationem,adulterium Verbitare citiae non ad vitae sustentationem, sed tantum ad talis faciedum stulto cordis 'esiderio pertinet. Deinde differentiam in eo ostendit, quod sur deprehensus in aliquo insigni surto, A re non necessaria ad vitam ipsius potest tace partisc satisfacere rebus temporalibus, i ab omni corporis supplicio S igia minia sit liber restituendo videlicet ei vel septulum, vel omnem facultatem domus sua,si laesus serte morosus fuerit,& contentus eis nolit rest, tutione dupla,quadruplae quintula,quam lex praescribit. At deprehensius in adulterio nullius intercessione, nullaque redemptione satisfacera poterit lam, quin iusto surore laeto iuxta legis praescriptum sit supremum stipplicium exacturus Scillaturus, cum perpetua adulteri ignominia Nec mirum cum illatainiuria nulla re temporali possit compensari. Ex his facile potest intelligi totus iste locus Patet ite letu diciturde su-re,deprehensus reddet septuplum,non loquaria de restitutione quae alea bd. ii geriae scripta est. Ea enim ut est in Exod .statuit, et si quis fitratus merit ouem aut bouem Sc vendiderit,restituat quinque boues pro uno,&qu tuor oves pro vn duplumverbiantum si inuentum silerit furtum apud sit rem. Dicitur ergo hic quod reddet septuplum adsignificandum quod abunde ipso laeso satisfaciet,etiam ultra praescriptum legis,& si necesse sit etiam .cmnibus bis facultatibus traditis.Septuplia enim,ut saepe in scrip Beelzν ruris,pro pleno&abundanti ponitur, sic dicitur Eccles . Non semine Melicio malum insulcis iniustitiae,& non metes ea in septuplum. Et rursum Est
ut multa redimat modico precio,ic restitues ea in septuplum,ubi etiam esiare videtur loqui qui multa saepe comparat paruo,nam Gr ce est: Est Hes, qui emit multa paruo.Comparat idem Sapiensibillinguem cum fure,significans illum hoc esse peiorem. Superfurem,inqui est confusio denotatio pessima super bilingnem. Porressit,seuera exactione vindictaea marito implacabiliter g iuste infere dae,tacite etiam significat adulteriit, seuere salie ma Deo vindicandum fore, si sorte costientiam mariti ut fit, effugiaticum Detu morte illud puniendum statuerit ac per adulterium grauiter
100쪽
pROVERBIAE SALOMONIS Cap. r. II
grauiter laesa sit institutio coniugalis scederis a Deo facta. Non poterat illud aliquibus hostij veteris legis expiari,quae ad illius expiationem nullae erant praescriptae. Morte plectendum erat,aut alio graui supplicii genere a Deo vel hic vel postea in die vindictae inserendi, ut patuit in adulterio Dauidis. Iuxta mysticum sensum signi catur idololatriae vel haere sis crimen multo grauius esse quouis alio crimine quod in rerum tempo- .iis , .ralium ab usu contistit. Quemadmodum enim istud quadam ratione furto simile est,ita illud peculiari ratione adulterio in scripturis assimilatur. Perillud fides violatur,& Ecclesia Christi siponta castimonia commaculaturi corrumpitur. Ideoque R difficilius remittitur , ut quod frequenter est peccatum in Spiritum sanctum Non est autem contrarium do strinae Salomonis,quod quandoque euenire videmus,ut maritus muneribus aut prexibus se sinat placari. Loquitur enim de animo mariti, secundum ea quae comunitervi ex sua natura conueniunt ei, secundum legem veterem conuenire deberent.
CAPUT SEPTIMUM. Fblimi u disermones meos,se praecepta mea recende tibi.
O si multas salutares monitione 5 praecepta, inter quae 5 praecipue iovis inae dehortatus est i scortationibus, subiecturus insigne exena-plum illecebrost mulieris,pro more suo rursum ad cullodiamete attentionem sermonum suorum hortatur Fili mi, inquit, sermones meos, quos iam sepius audi lii,custodi, pret cepta mea reconde tibi, velut preciosissimum scilicet thesaurum. Hoc enim siqnificat ve bum recondere, ut scilicet quemadmodum homines huius seculi in futurum tempus multum annonae sibi recondere solent, magnisque opes in omnem euen-rum reponere , quas 5 diligenter seruat ne quis eas eripiat,ita Sc sapientia pi scepta pro thesauro habeantur,in secreto cordis reponantur ac ser- Detur summa cura. Quod equitur, Fili honora dominu Sc valebis praetere uter,ne timueris alienis, sicut proposito no conuenit, ita non habent Hebraea,Graeca tam e habent significat autem inter omnia sapientis prς-cepta imprimis 3 ante omnia hoc seruandum Vt honoremus dominia,
timendo scilicet eum Sc sollicite cauedo ne illum offfendamus. Hic en:m estpraecipuus honor qui ei tanquam domino debetur. Qitem qui exhi