장음표시 사용
131쪽
m sipiunt,quo cum reliquis communiter non habentur. Caetera quia Imystici sensti tractationem pertinent ex sensi literali facile colligere licet.Proinde hic finis esto primae partis huius libri,quae proqini Vice pret- missa videtur sequentibus, quae a nouo incipiunt titulo. Cum autem caput hoc breue sit in Hebraeis Mapud nos, prolixius est in Graecis quae quasdam sententias habent,ante illud mulier stulta clamosa, nam post
illam sententiam, si sapiens sueris ieci. sic habent ad verbum. Filius eru ditus capiens erit,stulto autem utetur famulo. Qui innititur super mendatia hie pascit ventos idem autem sectatur aues volantes. Dereliquit enim vias sue vinet, et a semitis sui prςdi aberrauit. Iransit autem per desertum aridum et terram constitutam in siti et congregat manibus ste- rilitatem.Primam harum sententiarum citat D. Augustinus frequenter, ,δε'Sin visib. .eontia Iulia cap. o. In fine autem capitis ςc adduntur. . Verum resili,nec moreris in loco ipsius,& non conuertas oculum tuum ad illam. Sic enim transibis velut alienam aquam, transgredieris fluuium alienu Ab aqua . aliena abstine, ic a sente alieno ne bibas, ut . multo vivas tepore Mapponantur tibi anni vitet quam postremam sententiam citat B. August. tract. s. in epistolam
132쪽
Epetitur hie titulus in principio libri positus
nempe parabolae Salomonis quia nouum laic incipit scribendi genus, cumque ea quae praemis. 'sa int,veluti communes sint adhortatioties et praefatio quaedam hic iam breues sententiae M γνωμοα sine certa connexione contexuntur. quibus hic liber siuim nomen habet. Itaque repetitus hic titulus indicat proprie ea quisequutur dici parabolas. Additur in multis libris filij David regis Ierusalem verum haec non habent nec Hebraea nec Graeca. Caeterum hae sententiae sere sunt bimembres,ex contrariis contextae,ita V singulae partes apud liebraeos, propemodum iambi speciem prae se serant,6 elegantia multa sit cum in oppositione tum in breuitate,quod cu non ita exprimi possit, vertendo hebraea in graecam vel latina linguam sit ut gratia magna harum sententiarum qua habent in originali sua lingua apud nos aut pereat,aut imminuatur. Quod annotandum vel ob id erat, ne quis miretur quasdam apud nos sententias tanquam parui ponderis. Est putem multa in his oppositio inter sapientem &Iulium, impium clusium pigrum fortem,diuitems pauperem, odium dccharitatem, id genus similia Sic ergo incipit.
Filiis sapiens titis .itpatrem illius vero lius maritia ea
I bene quidem ab hac incipit sententia post praemii a in superiori
parte, eo quod in illa prosecutus sit laudes sapientiae inuitans ad eius amorem. Item, sicut in superiori parte coepit ab obedienti parentibus praestanda filiis,itaia hic doceret primum truentutem debere parentum monitis obsequi. Caeterima,ut ex siuperioribus satis pater sapiens hoc in libro dicitur , is qui vere sapiens est, nempe qui in timori Dei ambulat,iuxta praescripta parentum monita vivens,nequaquaπι. sequens carnis desideria, sed spiritu diuino obtemperans, coelestiaterienis praeferens, non quae videntur prae oculis habens , sed quaevidentura longe prospectans Is enim solus vere sapit, ibique redie consulit. Talis ergo lititia assicit patren si modo vere pater sit,ita ut sit amet quetratq; , salutem ut contra filius stultus, Deu non metuens,quet carnis sunt v - rens, i
133쪽
rens coelestia negligens me rore afficit matrem salutis fili j cupidam. Hoeenim phrisi hebraica significat illud, molestia est matri mae. Est autem generalis late sente latia vivi sequentes, proinde non est necesse eam aut alias: ip trinibus esse veras,sed satis est ut in plurimum sic es ei per erae nunciatur, nec pro absoluta veritate oportet eas certis personis aut rebus attribuere,quemadmodum quidam hanc sente iri iam peculiariter de
patre coelelti intelligunta matre spirituali Ecclesia Continetur enim 5 hic intellectus in hac sententia, sed ut in geliere species, aut sub literasenis mysticus. Quod autem lettitia patri, mero matri tribuitur,non requirit singularem causam Sicut enim in patre consequenter dκ mater in telligitur,ita 5 in matre pater. Nihil enim aliud significare voluit quam filium sapientem exhilarare parentes stultum vero eo tem contristare,ceeelz at varietas nominum facit ad carminis elegantiam.Sieri in Ecclesiastico dicitur: Benedi tio patris firmat domos filiorum, maledictio autem matris eradicat fundamenta. Quaquam in his obseruare liceat,bonum patri tribui tanquam digniori malum matri tanquam inferiori. Dici etiam potest hoc ordine verborum,sium sapientem quod ad naturam rerum
respiceret iuxta qua probitas filij potius patri cedit ad honore viqiiii iste filii educauit,que proinde necesse est maiori affici lettitia, mprobitas
ver matris indulgentis Plet imputari,quaevi torpescentem domi cogitur assidue videre, grauius dolere solet pro genio mulieri Monet aurem haec sententia, sapientiam vel parentum causa amplexandam, reiecta stultitia. Caeterum filii sapientia laetitiam adsert parentibus, tum quod ament eius salutem solio norem,tum quod in ipserum cedat honorem, tum etiam quod inde familiae siuae putant fore bene projectum. Laetificat autem sapientiai per sesevi per bona quae adsere secum.
Ni ρr Aristis besauri impietatis io filia vero Bberabis a morte.
JAm diximus sententias has sine certa connexione inter se haerere,pro is inde superfluum fuerit causam ordinis& cohaerentiae inquirere . non minus quam eam reddere in versibus Catonis aut imis publianis. Thesauros impietatis vocat diuitias impie congestas aut conseruatas, ut quae malis artibu insidijs,fraude ac nimia cura ac desiderio parantur,aut partiinique detinentur nec erogantur ut opus est. Has nihil prodesse dicit quanquam aliter mundus iudicet, ec ad boc eas quςrat ut inde multum frui tum percipiat,delitia scilicet,honorem,ac denique a multis malis liberationem.Nam perta effugit nonnunquam impius iustam iudicis condemnationem, medicorum opera a morbis curatur, omnino
risi impletur in eo illud Psalmi In labore hominum non sunt & cum hominibus non flagellabuntur. Sed apud Deum nihil proderunt huiusmodi diuitiae,qui cum hic volet hominem ulcisci junire, nihil illius morabitur diuitias,lc eum post hanc vitam rationem gestorum exiget, nonrsil. r. mouebitur diuitij impis, ut a recto desciscat,quia ut habet Propheta: Nodabit
134쪽
dabit impius Deo placationem suam δε pretium redemptioni sani suae. Adeoque non proderunt apud Deum thesauri impietatis , ut multum sint obsuturi homini, qui pro eis aut hic aut saltem pQstea tricen uitis
daturus.Quid enim prodeli homini si uniuersum mundum lucretur,animae ver,siuae detrimentum patiatur'At contra,iustitia. liberabit a morte, quia etsi nonnunquam apud homines ob iussitiam iust oscidantur, apud Deum tamen iustitia hominis frequenter etficit,ut communem aliquam euadat ultionem diuinam,aut humanam persecutionem,ut patuit in Daniele &itibus pueris,semper autem eisci tibi perpetua morte quae blavera mors est liberetur homo pro qua euadenda nihil proderunt thesauri impij. In hac autem parte fatis insinuatur thesau ros iuste partos Scdistributos prodesse,iuxta illud: Dispersit dedit pauperibus iustitia eius Psal. iii manet in seculum seculi. Caeterum ut prior sententia adhortatoria est ad sepientiam ut per quam parentes exhilarantur,ita' c id iustitiam,vi qua certius uigassequitur,quod impi per diuitias suas assequi conantur. Eodem tendit & quod sequitur:
3 -. let Dominus fame animam min Ses ms dias impiorum
subuertet. Vna nonnunquam iusti famem patiantur, imδι fame moriantur, quid est quod dicit: Non affliget Dominus fame animam iusti' Beda quidem exponendo habet. Et si quandoque iustum impii fame
affligunt, vel etiam necant,non laedent animam eius , quam dominus in Vita futura,suae gloria vilionis consolatur . Proindesndicat signanter dictum, Dominus non amittet,6 non amiget animam , quanquam scilicet impii corpus iusti fame aseligant. At hic sensus etsi sit verissimus, Scipiri mali scripturarum intelligentiae conueniens,non ramen totam sententia: Vim compleetitur, qua veris mile est sapientem idem enunciare voluisse quod David,cum dicit Nisi vidi talum de resistum,nec se me eius quae psil. is. rens panem. Et: Non est inopia linientibus eum Inquirentes dominum sal ιι. non deficient omni bono. Itaque eli quod dicitur: Non amiget dominus, non latum significatur dolia inum id per sese non facturum,sed'ubd nee fieri id permittet. Vnde vertunt aliqui. Non sinet dominus esurire,quanquam Hebraea proprie habent,Non faciet dominus e trire,ut bene veris rerit noster interpres, Et animam iusti, positum est simpliciter pro ipso, iusto. Nec obstat quod contrarium huic sententiae accidere videamus. Pertinet enim haec promissio secundum literam potissimum ad vetus restamentum quo terrena promittebantur. Deinde ut supra diximus sententiae hae sunt sententiae indefinitae quae quod in plurimum fit pronunciant. Iam rarb id fieri Deus permittit,ut iustus graui fame laboret,sed ut in plurimum aliis fame laborantibus ei Deus prospicit, quemadmodum
d in nouo Testamento se facturu promisit. Quod si famem corporalem a serra
135쪽
ferre ipsi patiantii egestatem corporalem supplet diuitij sipiritualibus dicturatiotae coelestititia donorum, ita ut famem patiens, Vere pinguescati in animo, egestas est verae sint diuitiae.Caeterum cum uecunda sententi
pars parum videatur per oppositionem respondere priori parti,sciendum quod pro insidias est Hebraeis dictio Uni auath, quam D. Hieronymus sere vertitit hic insidias. Septuaginta alibi sere vanitatem,unde hiesere vertunt alii prauitate impioru subuerter De riuatur autem ea dictio 4 verbo nod aua, quod esse significat, quod secuti Septuaginta verte ruit ἱωκμ,ui est,uitam,quanquam videri pos in illi legisse per sortem a se pirationem P t chaliath,quod est verbori S chaia, quod vivere sig-,ificat.Sic autem pulchra erit oppositio inter duo huiustententiae membra. Non sinet e ninus virum bonum famere, vitam autem impiorrum buertet. Quidam dictiouem n)n hau ath putant hic idem significare quod nomena in hon ab eadem radice derivatum , significans opes icsubstantiam,vist, opes impiorum sustolle queadmodum quidam ver-MDNam icti erit membroni iucunda oppositio: Non sinet Deus iustos
egere: niuitias verbim brum tollet ab eis,&disipergetae evanescere sales i. ii ciet.qui sensius concordat cum illo Psalmistae: Diuites eguerunt Scessirierunt,inquirentes autem dominum non deficient omni bono in hune sensum dc nostra lectio taliorum versiones accedent si sic intelligamus, Iustos non deseret dominus nec fame resinet, at insidias impiorum quibus iustos opprimere studuerunt, intulia stibi diuitias pepererunt,omnemque illorum prauitatem tollet,quia impios illos subito tollet e terra. omnique sitia pos Dione exuet, iotestatem nocendi istollet Potest tamen noli a lectio commode sic accipi, ut secunda pars non significet oppositionem cum priori,sed ut tota sentetia duo beneficia indicet a domino conserenda scilicet de quod iustum ipse fame non affliget,& quod impioru insidias quibus iustum opprimere moliuntur,irritas faciet,iuxta Iob 1 illud Iob: Dominus dis at cogitationes impiorum, ne possint implere manus eorum quod cleperant. Indicare hunc se irium videtur Interpres, dum iiqn vertit in secundo membro aduersativam partem, sed coniunctivam,&.
Egeuutem operata ea minus remissa e manin autemsortium diuitias parat. FRequenter sapiens repetit in hoc libro praeceptum de labore.Nam cui otii amor Sc voluptatia penitus haereat in natura,saepe nos admonet,ut diliuntiam excitet in nobis Pigriim hic opponit forti, hoc
est seduloti solicito:Nam hic vere fortis dici potest hoc proprie sivnificat dictio Hebraica,quae hic Malias in hoc libro ponitur n Chariit quam Hieronymus hie semper ram sortem dc robustum, alii diligentem
136쪽
tentem,sedulum & solicitum. Deriuatur enim , verbo Υ Π Charas quod mouere significat. Diligens autem Sc sedulus assidue se mouet, vecontra piger quietem quirit & otium. Sciendum tamen pro remissa, Hebraei, esse IE' Remita, quae dictio in hoc libro aliquoties occurrit, sicut superior. Hanc autem Hebraei mapis exponunt per dolosam aut fraudulentam,quia derivatur a Verbo τὶς Rama, quod fraudare significat:vnde& n. Mirma, dolus. Cumque secundum hane dictionis significationem non videatur apta inter sententiae partes oppositio, quia non apte fraudulentus sedulo opponitur, explanat hanc parten Hebraei in hunc modum: Manus fraudulenta facit egestatem, quia ob pigritiam opus erit,ut assuescat fraudibus,ut ditetur dc uiuat,at illius fraudes ex pigritia natae non pro erabuntur,sed ad egestarem perducent. Ipsa tamen oppositio huius dictionis cum ea quae diligentem sedulum significat, magis ostendit hanc dictionem,etsi in quibusdam scripturae locis significet fraudulentum et dolosum,llic significare remisium et ignauum,quod magis patet ex simit bus sententiis quae in sequentibus ea iaciem habent dictionem,ut cap. tr. Manus fortium dominabitur, quae aure remissa est, tributis seruiet,et cap. is. Pigredo immittit soporem , et anima dissolutae triet, ubi pro rem illa et dissoluta,eade, quae hoc loco est dictio, nec bene in illis locis conuenit nomen fraudulenti aut dolosi Troinde et alii quidam secuti sunt in his locis nostru interpretem. Et bene dictio Remila:ignauiam significat et inissum,quia radix nud Rama, etiam proiicere significat. Iacet aute ignauus et remissus. Dicit ergo remissam, hoc est ociosam manum operari et parere egestatem,manus autem sedulorum paret e diuitias .Qua sententia ut ciuiliter a pigritia dehortatur, Mad sedulitatem excitat ita secu udum sipiritualem intelligentiam monet ne negligentes simus in bonis operibus,ne in suturo egestatem patiamur, sed ut potius seduli in bonis actibus diuitias aeternas coparemus.Sic enimplereque huius libri sententiae sunt generaliter accipiendae,ut et ad vitam hanc temporalem rect componendam sint accommodae, et ibexeni-plo eius,vitae serviant spirituali.
mi nistiti mendae' hic pascit ventos idem autem Uestequi
HAne sententiam Hebraea non habent,nec eam exponit Beda,' bent tamen Graeca,quanquam non hoc loco, sed capite superiori, ut dictum est .Et citat priorem eius partem D, August lib-ῖ- coni Auiuas. Cresco.cap .f. ubi legit: Qui fidit in salsis, hic pascit Ventos. Et exponit,
hoc est fit esca sipiritibus malis. Si inquit,maledictus estinxti sipem sua ponitin homine, quanto magis qui spem suam ponit in falsitate opinionis humavit ut in illud aliud incidat quod scriptum est:Cui fidit in salti hie 3 pascit
137쪽
patat ventos,hoc est,fit est spiritibus malis.Vmle patet eum pastere hie sic accepi ille quomodo dicimus cibuni nos pascere,quia nutrimen tu praebet. At magis videtur hic positum in ea lignificatione,qua dicimus pastorem pascere oves quas sequitur et dirigit. Est enim Graecis πο μαιε . Cui et conuenit quod iti secunda parte dicitura dem autem ipse sequitur aues Volantes. Itaque qui nititur mendacijs dicitur pascere ventos, tum quia operam suam perdit,nec assequitur id quod per mendacia assequi labor, bat,tum quia talis nihil stabile sequitur, sed rem inconstantem, quae pro . inde illum fallet initar fugacium vetorum lcauium. Non enim menda elud falsitas sibi ipsi costat, sed subinde variatur,4 instar ventim auium in uno non consistit. Vndevi Paulus haereticorum doctrinam,cto comparat,dum dicit, ut iam non simus paruuli, docircumseramur omni veto doctrinae in nequitia hominum . Veritas autem sibi ipsi semper constat. Vnde de ea dicitur: verbum autem domini manet in aeternum . Itaque V 4o qui illi nititur,solido nititur fundamento, nec inanem rem sequitur . Similia ac gia huic sententiae sunt quae refert Erasmus in Chilia Reti venaris ventos. Et: Ventos colis.
congregat in messe uim sapiens II, qui autem steriis astrire lius confusionis eis. HEbraea ad verbum sic habent:Congregans in aestate filius Sapiens:
Dormitans in messe,filiu confusionis. Quae dupli cher accipi possunt,aut ut participia illa congregans Sodormitans posita sint pro Verbis praesentis temporis, quemadmodum frequenter fit apud Hebraeos qui carent verbis praesentis temporis, ut sit sensus: Filius Sapiens congregat in aestate.filius autem coisionis dormitat in melli, quemadmodum plerique vertunt. Aut participia illa accipi possunt, ut sint supposita verbi,eil,subintelligedi quod deinde regat pol,se nominatiuos, filius sapies,& filius confusionis, ut sit is sensus quem nolle reddit interpres. Nec multum refert utro modo accipiatur,cum eodem recidat sensius. Docet autem haec sententia obseruandum esse tempus occasionem in rebus agendis,ut suum quisque pro tempore faciat officium nec occasione sibi sinat elabi,ita ut quaeratur vietus dum vires sunt integre, studeat iuuetus dum aetas patituri praeceptores habet optimos, ae qui 'ire salutis ani mae sux rationem & curam habeat, dum hic in hoc gratiae tempore li--.11. cet, iuxta illud: Quaerite dominsa dum inueniri potest,inuocate eum dum M o x prope est. Et: Ambulate dum lucem habetis, ut non vos tenebrae comprehendant. Non enim hae aliisque sententiis speetandumquid verba tantum ad literam significent, sed quemadmodum in adagijs c prouerbiis ad quid sententiae illae sint accommodand , quomodo ad varia applicari per similitudinem commode possint. Porrhut filius sapiens He-- mici phrasi positum estpro,honio sapiens, ita filius confusionis pro ho-i modist
138쪽
modignus confusone, de qui in confusionem incidet propter inopiam aut hic,aut in futura vita.
Benedictio super caput tu Hi es autem impiorum operit iniquitM. Vidam libri habent: benedictio domini, quomodo graeca habent,quomodo dc Bedam legisse suus commentarius indicat Athebraea non habenti domini: nec latini codices emendatiores. Hebraea primam partem si habent ad vel bun Benedictiones capiti iusti: quod dupliciter accipi potest,aut ut significetur benedictiones competere capiti iusti hoc est iusto, quia iusto proprium & genuinii est ore suo
omnibus benedicere & bene precari,sicuti eum diciturin psalmis domini est Calus velit habent hebraeabdomino est salus,significatur domino competerest salutem praestet hunc sensium secutus est Caietanus: Aut ut significetur capiti iusti omnes benedicere, Deumq; ipsum suis beneficijs illud ornare, quem sensum noster siecutus est interpres,dum vertit: Benedictio siuper caput insti Capiti autem tribuitur benedictio tanquam potiori hominis parti,t tanquam a quo vicissim in iusto procedit benedietio Aur potius ad significandum quod de caelo veniat ac palam super hominem. Secunda autem sententiae pars dupliciter ex hebraeis verti potest. Aut sic os impiorum operit vel operiet iniquitatem quomodo hic nonnulli vetunt, mox postea eandem partem noster vertit interpres Aut eo modo quo hic nos legimus: Os impiorum operit iniquitas Ambiguum enim est in hebraeo virum nomen sit accusatiui utrunominatiuicasius, eo quod hebraei casibus careant. Prior huius membri acceptio, quadrat recte prioris membri primae acceptioni, ut sicut iusti est bene dicere, ita os impiorum dicatur operire,hoc est includere insevi tegere iniquitatem, quam semper meditantur in aliorum effundere perniciem impi; , ut hoc hic dicat Sapiens quo psalmista,dicens: Cuius maledictione os plenum est, amaritudine Sc dolo, sub lingua eius labor Sc dolor. Posterior huius secundi membri acceptio,quadrat recte posteriori prioris membri intelligentiae ut sicut capiti iusti competit benedici,ita cotra dicatur iniquitas operire os impioriim,quia iniquitas quam
impii ore bo eontra pios protulerunt, aut quam opere commiserunt, graui eos ultione inuoluet eorumque ora dehonestabit de teget, sicut in suam defensionem illud aperire non possint, nec in aliorum pernicierim
Itaque in hoc est oppositio quod scut caput tusti benedictionibus ornatur,ita os impiorum propriae iniquitatis ultione confunditur de dehoneis statur, in xta illud psalmi Omnis iniquitas opilabit ossium Pater ergo tii
nostruis interpretem recth vertisse,cum in nostra versione secunda pars priori conueniat, Alius autem quidam vertat: Benedictiones sunt super
caput iusti,&os impiorum operit iniuriam. In qua versione secundae partis acceptio non conuenit priori parti.
139쪽
emoria iuri cum Ludibus, Hr nomen prorumputrescet.
Rocum laudibus Hebrais est: In benediistione, vel ad benedictione. Hoc est, Memoria iusti fiet cum benedictione , commendatione Sclaude eius,at nomen impiorum paulatim deficiet veluti res putrencens,aut veluti res putridas etebit,sordescet,ingrataque erit eorum me moria Veritas huius sententiae agnoscitur apud bonos, qui ullos &, uentes,ic defunctos laudibus esterunt, bene dicentes eis do ne precan-,ta tes: Nomen autem impiorum ob actus eorum detestantur,ita ut dicant, Nec memor ero nominum eorum per labia mea. Vnde Psalmista de ius lodicit: Ad nihilum deductus ellinconsipectu eius malignus, timentes autem dominum,glorificat.Concordat haec sententia cum superiori,oslei ditque superiorem recte ab interprete versanae.
Sapiens corde praecepta suscipiet rusti caditur labi'.
Blatiuum corde)coniungendii non cum verbo suscipiet, sed cum diistione,sapies,patet ex Hebraeis, quia sapiens ponitur in regimi- ne . Sensiis ergo est,is qui vere sapit,admittit pr eptaclubenter patitur se docerissic moneri:at stultus caeditur labij docetis, quia molestum est ei audire docentem . Secundum hunc enim intellestiam pulesara est inter membra sententiae oppositio Quanquam intelligi etiam possit de labiis stulti,hoc modo:Stultus caeditur labiis suis,hoc est,propter labia sua
punietus, quibus scilicet obmurmurat docenti contradicenti, omni- isque obloquitur multa temere profundens Sciendum tamen Hebreta habete, stultus labiis caeditur,vel talisvertunt,impinget, ita V t. nomen correspondens dictioni, labiis,ponatur in medio,sicut mox eandem partem vertit noster interpres. Itaq; dubium est an dictio,iabiis, cottingenda iit cum nomine, stultu an cum verbo sequeti Verbo colungit noster. interpres. At alii fere coniungunt nominativo, stultus, ut sicut nomin titio sapiens iungebatur ablativus, corde, ita nunc ablativus labiis iungatur nominatiuo stultus,& sit oppositio inter sapientem corde, & stultum
labiis. Est autem stultus labiis qui temere loquitur,qui praeceps est in lingua,t vult docere antequam didicerit. Secundum hanc lectionem sensus erit Sapiens corde non temer verba faciet,non subit,ad docendum. prosiliet,quoniam potius alios gaudebit audire,et ab eis praecepta vitae suscipere: At qui stultus est labiis suis, temere prorumpens ad quaevis dicendum,ad docendum alios subito set tradens, poenas dabit suae temerita-tis,sibique sua lingua offendiculum pariet ruinam. In hunc sensium po-ri .b i. t A nostra accipi lecti, ut ad id spectet haec sententia quod dicit Iacobus: Sit autem omnis homo velox ad audiendum, tardus autem ad .loquendum
to 'i ambulat simpliciter,ambulat confidenter: qui autem depra
uat via uas maniseum erit. Pro sim
140쪽
PROVERBIAE SALOMONIS Cap. o. IasPRo,simpliciter, Hebraeis est et Palatio in hoc est,in integritate&persecte. Ambulat ergo simpliciter qui innocenter vivit Volo caret,nequaquam sticatus ad decipiendum. Is autem ambulat,hoc est, vivit & conuersatur confidenter, hoc est, secures, tuto cum bona spe, quia innoceentia tutum hominem facit a malis,quae iustitia tum diuina, tum humana infert peccatoribus. Tutum item facita timore verecundiq& reprehensionis,quia non metuit deprehendi in falsitate dotem id tione & versutia . Confidentem etiam facit de diuina protectione contra improborum iniurias, ita ut dicat, Dominus protector vitae meae a quo trepidaboZMaxime cum sciat etiamsi incidant quintam mala , nihil si
illius salutem impedire posse. sed potius promouere,iuxta illud Petri: Et .Pet quis est qui vobis noceat,si boni aemulatores fueritis Sedet si quid patimini propter iustitiam, ali. Et si cor nostrum non reprehenderit, nos fiduciam habemus ad Deum : Contra semper praeimit eua perturbata Ho n 3
conscientia. Et de impio dicitur apud Iob: Sonitus terroris semper in au ζζ' Iribus eius,et cum pax sit,ille insidias suspicatur. Non credit quod reuerti post de tenebris,circunspectans undique gladium Ambulanti simpliciter opponitur,Qui deprauat vias suas,hoc est, qui prauas sectatur vias Scactiones,quique in suis actibus subdole se gerit, fictione utens ad fallendum. De hoc dicitur quod manifestus erit,uel ut habent Hebraea et Grς- ea cognoscetur et deprehendetur,qiu significatur quod talis non ambulat confidenter, qtna etiamsi ad tempus prauitas animi ipsius propter fictionem latear,randem tamen deprehendetur agnoscetur qui fit, &quanquam ad tempus Deus dissimulare videatur in ob id sine omni timore perpetret mala, tandem tamen aliquando inquisitionem operum eius faciet,eaque toti orbi denudabit. Sunt quisquoniam illud manifestus erit,aut cognoscetur, no videatur includere aliquid oppositum illi quod
in priori dicitur membro: ambulat confidenter vertendum putant verbum Hebraicum perconteretur vel frangetur. Nam&hoc putaturali
quado verbum hic positum significare. Verum ex prius posito commentario,patet optime hic habere locum quod noster vertit interpres , quae
propria est verbi significatio. ii annuit oculo,dabit Morem,c stultus ias, verberabitur. Docet haec sententia sicut & posterior pars superioris, impietatem
etiamsi ad tempus dateat, toleretur, non fore impunitam me quidem eam,quae ore committitur. Annuere oculo aliquoties instripturis occvrit, Sc semper in malam partem, utpote coditio malorum,
Vt Psal. et . Prouerb. s. Item hoc loco,in Ecclesiastici et . Et sunt qui in quibusdam his locis annuere oculo positum putant,ut sit signum gaudii, quo inimici sese mutuo in malis alterius concitant ad gaudendum Ἀidendum. Verum ex Ecclesiastici loco magis patet scripturam,hanc phra- sim usu μ