장음표시 사용
141쪽
sim usurpare pro Dauduleter cumaliquo agere Sc pacem simulare. Nam
hoc sit nutibus oculorum. Dicitur enim ibi Annuens oculo fabricat ini. quassii conspectu oculorum tuorum conculcabit os suum, d super sermones tuos admirabitin. Nouissimhautem peruertet ossium,f in veris
bis tuis dabit scandalum,etc.Vbi ex descriptione conditionum annuentis oculo,satis patet annuere oculo, nihil aliud esse quam hypocrita agere,amicitiamq; simulare. Vnde in Psalmo praedicto postquam dictum esset,& annuunt oculis,veluti significandi cause subijcitur Quoniam mihi quide picifice loquebantur,4 in iracundia terrae loquentes,dolos cogitabant. Et Prouerb. s. de annuente oculis dicitur Quod graditur ore peruerso,d prauo corde machinatur malum. Et hoc loco pr cedit de deprauante vias suas,qui opponitur, ambulanti simpliciter cui item opponitur fictus quisque amicus Sosimulator Bene ergo subiicitur aut annuit oculo,hoc est,qui oculorum nutibus amicitiam falso simulat, dabit dolorem. Quod plerique intelligui ut concordet cum illo, quod nio ex Ecclesiastico citatum est: Annuens oculo fabricat iniqua,hoc est,ut dicitur Prouerb.6. Machinatur malum, alijs scilicet inferre, ut d hic sit sensus: Dabit aliis dolorem,negotium alijs adseret domolestiam. At ut hoc primum istius sententiae membrum corresipondeat secundo, magis videtur intelligendum de dolore quem sibi adfert tandem simulator,qui tandem suae simulationis dete istae dabit poenas, aut frustratum hi gebit conarum suum Sequitur enim: Et stultus labiis verberabitur. Vbi sicut priua stultus labijs opponebatur sapienti corde, ita nunc componiturvi comis paratur cum annuente oculis. Atque hic iam primus versus est in quo aperte non virtus vitio opponitur,sed vitium vitio componitur, quod in hoc libro Sc alias sepe fit.Significatur ergo nec fictum in oculorum nutibus, nec stultum in loquendo quae uis temere dignas poenas euasiarum. Potest tamen annuere oculo iuxta ea quae dicta sunt in cap. s.etiam accipi, pro eo quod est signo oculorum alios excitare in alicuius parniciem& irrisione. Nam 5 talis,dabit iustas poenas 'uxta quod ibi dicitur Huic ex templo veniet perditio eius. Vena vita os iussi. os autem impiorum operit riguitatem. Eoa vitae dictum est pro sons vitae, quomodo vertit interpres reditus in Pal.33. Quoniam apud te est fons vitae, Ut ne quis putet
allusium ad venas corporis, sed ad venas terr . Dicitur autem rectὲ os iusti vena Tons vitae,quia ex ipso procedunt verba Vitae, Utpote per quae homini bene conssilitur & docetur hic bene vivere, viri hic coram Deo vivat per gratiam,ae tandem vitam consequatur aeterna. At contra
os impiorum in se operiti concludit iniquitatem , ita ut sit velut sons in itatis qua suo tempore in aliorum profundit perniciem 5 mortem. De linguae oris itum virtute tum vitiis crebra Salomoni mencio,quod a lingua sapientis multum borit,ab insipientis milium mali proueniat.
142쪽
pROVERBIA: SALOMONIS. Cap. o. 3s dum suscitat rixas,o uniuersa delicta operis charitas.
INndicat haec sententia unde tot rixae: contentiones sint inter homianes. Vt autem verissima est inter odiumi charitatem oppositio, ita pulcherrime Sapiens distinxit illoru duorum variam: diuersissimam
operationem,odium hae ratione nobis vituperans, charitatem commendans.Odium,inquit,ut ex rixi si contentionibus plerunque nascitur,ita inter eos inter quos est, nouas subinde exuscitat rixasin contentiones,Vel ex minima etiam frequeterre,& ex parua admodum vel nulista causa, dum quodvis quantumuis exiguum peccatum magni facit de grauiter exaggerat,a Undique occasionem captat cotendendidi rixandi,quiduis in malam rapiendo partem. At cotracharitas&dilectio, non parua tantum, sed uniuerse delicta operit qtita efficit, ut quis delicta alterius etiam magna non multum attendat ad exaggerandum dii aut vi dicandum,sed ut potius ea extenuet,obliviscaturi e memoria deleatae condonet,proinde contra quam facit odium, pit ridias,quae ex commis
sis delictis oriri possent. Est ergo operire delicta,condonare,sicut in Psal rcimo dicitur: Beati quorum remissae sunt iniquitates, quorum te mi sunt
peccata. D. Petrus ex hoc loco charitatis desumpsit commendationem, sic scribens: Ante omnia mutuam in vobismetipsis chari atem cotinuam , Pet. . . habentes,quia charitas operit multitiidinem pedearorum .Quod non ex Septuaginta versione quaeli: clonge aliter habet,sed ex Hebraica veritate desiumptum est. Porro odium non tantum suscitat in habente odium rixas,secundum modum superius indicatum, sedi in his cotra quos est odium,du armarulentia odientisvi iniuria ad lites prouocantur. Ita charitas non tantum delet peccara in animo diligentis, sed & in animo peccantis,qui charitatis alienae exhibitione vincit tar ad reda mandum,iudita illud: Si esurierit inim:cus tuus etc. At priorem intellectum magis voluit ryφR uSapies indicare. Potest& de proprijs delictis ei qui diligit intelligi quod
dicitur charitas operire omnia delicta,ut sit sensus: Odium fratris facit ut Deus colendat cum odiente:at charitas coram Deo operit omnia delietadit iste, tis.iuxta illud Iacobi Qui conuerti secerit peccatorem, operiet te. . in titudinem peccatorum.
In Lbses pleniis inuenitur sapientia, o virga in doso eius qui
indo corde. DIssimilitudinem inter npientemvirindigentem corda, velit habent Hebraea deficientem corde,hoc est,insipientem,indicat hanc, quod per sipientiam fit ut in labiis sapientis inueniatur sapientia, qui sapienter eum loqui multa facit,quod adipitiis iapietis facit decorem gloriam. At per insipientiam fit ut in dorsis stulti inueniatiir virga, hoc est, ut propter multa quae insipienterm agit dicit grauiter ipsum calli-νxi puniri contingat cum multo ipsius dedecores Significat ergo VS a pientiam
143쪽
pientiam suum possessorem apud homines decorare, insipientiam dedecorare: Sc quod sicut in labij sapientis inuenitur decus eius , ita in dorso stulti dedecus eius. Graecus alium ex Hebraeis colligit sensium,sorte quia partes huius sententiae non videbantur inter se aliquam habere oppositionem aptam. Habetem micta ἐκ χειλ προς ρει αν, ἡ ζωαἰπI- ρα ακαρδον,qui ex labij profert sapientiam, virga percutit virum vecordem. Itaque sensus Hebraicae lectionisvi nostrae versionis esset: In labiis quidem sapientis vere inuenitur sapientia. At haec ipsa Lapientia est veluti virga in dorso insipientis, sicut siti pia dictum est Stultus caeditur labiis,quia,quantumuis salubrem ac sapietem admonitionem,stultus non secus execratur quam virgam nec minus ea affligitur& cruciaturqitam virga. Rodolphus sic intelligit:Si quis quaerat sapientiam , in ueniet eam in labiis cipientis,uerum quoniam insipiens eam ibi no lux-rit,ideo tandem inuenietur in dorso eius virga, dabit vexatio interulectum ei qui verbo instrui niauit.
Sapientes absconduntscientiam,os aste iusti confusioni prox, mum est. Ecte postquam dictum est in labiis sapientis inueniri sapientiam
subiungitur sapientes abscondere scientiam, ne putetur sapientis esse quouis tempore sapientiam labijs ostendere sed intelligatur Min silentio sitam esse prudentiam.Cqterum variis modis declarari potest. quomodo sapientes abscondut scientiam, nimirum quia iam si ientiam non curant foris ostentare more stultorum,sed potius per modellia eam tegunt. Deinde quia non quovis tempore Sc loco sapientiam suam d promunt, sed cum oportunum esti locus postulat, cum adint qui percipiendae sapientiae sim idonei, ne spargant margaritas ante porcos, spiritualibus spiritualia comparantes, sapientiam cum Paulo loquent Cor. . tes inter persectos. At quod hic sapiens potissimum significare voluit istud eli Sapientes abscondere frequenter id quod sciunt, Momnino quaedam siue ad se siue ad alios pertinentia subiicere, quia non expedit illa vulgare, utpote ex quorum publicatione detrimentiam aliquod sequi posset. is enim sensus conuenit sequenti parti: Os autem stulti'coi fusioni, vel ut habent hebraea graeca contritioni proximum est. Quo significatur stultum Sc imprudentem homine more suo temere indicare Sc estuti re quod scit, & ob id confusionem, contritionem Mnaalum accersere sibivi aliis: Unde dicituri homo sapiens tacebit usque ad
Eccli io tempus, a seiuus autem Mimprudens non seruabit tempus. Itaque non
loquitur haec sententia de cientia artis aut sapientia,sed de simpliciscientia, hoc est, cognitione aliquarum rerum. Et significatur tecti haec partium oppositio Sapietes abscondentes quod norunt,cauent coissionem
dc mala multa stulti temere nimis enundendo quod sciunt,confusionem cito Sc
144쪽
ei ovi malum adducunt.In membris enim harirm sententiarii seph ex utraque parte supplendum est,quod ex altera intelligendii relinquitur, ut cum hic in priori membro tantum dicatur de sapientibus quod abscondant sapientiam,ex posteriori datur intelligendum quod ascondendo,contritionein pr*cauent,& cum in posteriori tantum dicatur quod os stulti vicinum sit confusioni ex priori datur intelligi id prouenire ex temeraria eorum quae sciuntur e uulgatione . Conuenit prouerbi una cum illo: Nil tacuisse nocet,nocuit tamen esse locutum.
6 Si, bctantia diuitis vrbssortitudinis eius,pauor pauperum Necta
J Ndicat haec sententia quantum differat diues a paupere, quid diuitiae
diuitibus addat,quid inopia pauperibus,Valetque ad hoc,ut ne quis diuitias contemnat,sed iusta ratione eas sibi paret, otium tigiat paupertatis causam . Sicut enim protegit sapientia sic protegit pecunia. Ei , Substantia, inquit diuitis, hoc est,opes de diuitia eius, sunt veluti urbs sor Stitudinis fur,quia fidit in eis ceu in urbe munita, ita ut ea fiducia audacior sit ad quaevis, miniisque alios metuat, nec multum formidet pleraq; huius vitae mala: At egestas pauperum est pauor eo rum, hoc est,causa est,
Vt metuat aliorum potentiam,& malum inopiae, metuant etiam sese proserrein virtutes sitias ostendere Pro pauor verti etiam ex Hebraeo potest,contritio vel confractio, quomodod Septuaginta verterunt, i significetur paupertatem debilitare frangere pauperes, quia scilicet efficit ut non possint resistere aliorum violentiae, quia fragit animos pauperum .Et redit sensus sere eodem Porro ut hac sententia intelligi datur ad literam differentia inter diuitias paupertatem, ita secundum spiritualem intelligentiam monet spirituales Virtutum diuitias comparare,ut per eas tanquam urbe quadam munita tutus sit quisi securus contra iram diuinam,cauere item ab inopia spirituali4 bonorum operum egestate,ne venturam Dei iram nimis timere cogatur.3 in iuui ad vitam uctus autem impi' ad peccatum. Subaudiendum in utroque membro verbum,est,& est sensus. Iustus
operaturvi laborat,no ut habeat unde luxurieturin desiderijs prauis fatisfaciat, sed ut vivat,at fructus,vel ut habent Hebraea,prouentus qui impio prouenit ex laboribus ipsius, aut etiam citra eius operam, Usurpatur ab eo ad peccatum. Hoc est ergo differetiae inter iustum &4mpium,quod iustus quaerit opus,impius fructus & prouentus operum,siue suorum,siue alienorum. Iustus quaerit ex opere io vitam,impius utitur suis bonis ad peccatum. Itaque non est haec sententia proprie intelligenda de opere iusti meritorio aut de vita aeterna,quanquam secundum spiritualem intelligentiam possit etiam sic intelligi opus omne iusti tendit ad vitam aeternam consequendam At fructus qui ab impio proueniunt,
145쪽
hoe est,opera eorum,ad peccatum edunt,ac proinde & ad mortem aete nam Vnde Graecus habet ἐργα δικαίων ζιαγην αο iei, καρπο ασεβῶρα Riω.i.opera iustorum Vitam generansiti uctus impiorum peccata.
Via vitae cumienti disciplinam, qui autem increpationes relinquit,errat.
HEbrxis non est via vitae, sed quod planius est via ad vitam . Dicit
ergo custodieti disciplina,hoc est,castigatione dc eruditione copetit via ad vita,quia is ambulat ad vita aeterna. At cotra qui increpationes abijci errat ac proinde est extra via quae ducit ad vita aeterna,gra- dies ad mortem. Sciendia autem priore partem apud Hebr os habere aliquid dictacultatis, quia participium non habet adiunctani lire ram , La-med,quae nota esset dativi casus,ita ut ad verbum silc habeatur: Via ad vitam custodiens disciplinam inde nata est varietas versionum . Quidam enim vertit: Semitam ad vitam cullodit castigatio, sicut & Graeca habet: Αlii, via ad vitam est custodite castigationem. At cum omnino videatur cullodiens disciplinam opponi ei qui in secunda parte dicitur,relinquere increpationes,rectius cum nostro interprete subintelligiur in participio Iitera, Lamed aut Orat, positum est pro r; N Oreati,ut O sit via ad vitam,sed ambulat ad vitam custodiens disciplinam , quomodo videtur acceptile quidam,qui Vertit, Ad vitam tendit, qui disciplinam custodit. Prouerbrum docet hominem lubenter se subi)cere disciplinet maiorii, ὀc correptioni ve ibi Dei.
Ucondunt odium cibia mendacia, quiprofert contumeliam,
in piens es . AD uinc vel inartem modum omnes sere vertimi, cum nec sensuspeeti constet,nec Hebraeaneshabeant. Non est enim verbum pluralis numeri,sed singularis numeri,absicondens vel operiens, ut ad hunc modum vertendum videatur. Abscondens odium labiis mendacibus 5 proferens distam iam, ipse stultus,hoe est, uterque horum est stultus. Itaque duo linguae vitia inter sese contraria hic destribuntur, quorum alterum est tegere odium verbis talsis,ec sermonibus amicitiam simulantibus ad decipiendum, alterum est exodio proserre alicuius ins mi δε contumeliam Ambo haec quantumuis sint diuersavi contraria;
insipientis miti stulti,quia imprudenter fiunt 3 impie. Nostra litera ut ad hunc sensum accedat,sic est accipienda. Labia mendacia nonunquam maligne absicondunt latens in corde odisi, tamen simul cu eo qui hoe agit etiam est insipiens,qui odium non abscodit, sed ex odio alterius pro issertinfamiam. Potest tamen sic accipi nostralitera. Frequenter accidit
ut quis labiis mendacibus, quibus sicilicet amicitiam simulat, abscondat odium. dc male facit:at qui statim ex impotentia animi odio,prostri contumeliam
146쪽
tumeliam in alium, prae illo insipiens est, qu bd odium siuum dissimulare nesciat, cum ille in specie sapientiam prae se serat eo quδd odium celet.
Itaque conuenit hac sentetia cum illa quae infra est cap. ia Fatuus statim indicataram iam qui autem disiimulat iniuriam callidus est. Graeca habent Abscondunt odium labia iusta.
In mustiloquio non deerit peccatum, qui autem moderatur labia sua prudentisimus D.
TRaciat August. lib. i. eontra Crescon. cap. r. hanc sententiam arguens illum quod contra eloquentiam citaret: Ex multa eloquetia non effugies peccatim, cum dictum non sit ex multa eloquentia sed ex multiloquio. Multiloquium autem,inquit est, superflua locutio' vitium scilicet,loquendi amore contractum. Adeo autem multiloquium vitandum via in oratione Christus illud abesse voluerit. De quovi Ecclesiastici ro.dicitur: Qui multis utitur verbis,det animam suana He EcUI. ea non habent prudentissimus, sed tantum prudens, habet se tota sententia sic: In multitudin e verborum non deerit peccatum δε qui cohibet vel prohibet labia sua prudens est. Bene autem dixit in defuturum peccatum in multiloquio vel multitudine Veiborum , quia praeter alia peccata,quae loquendo committuntur in multitudine verborum diffici te vitatur mendacium, dissicilius verba vanitatis ociosa multa item indiscrete dicuntur&incircunspecte, Unde multi offenduntur aut turbantur,proinde qui cohibet labia sua,multiloquio, labi s suis modum imponit hic prudenter agit,quia multa Vitat peccata, multorumque onsensiones. Quin et prudentissimus rectὸ dicitur,quia ut habet Iacobus:Si
quis in verbo non offendit,hic persectus est vir I*ςob iii etenim electum lingua iusti,cor autem impdor pro nihilo. Vod nos habemus pro nihilo, hebraice est quasi modicum: Et est sensius Lingua iusti est velut argentum electum , hoc est res est preciosa,at non solum lingua, sed: cor impiorum quasi modicuesta pro nihilo, quia parum boni habet, ac proinde parui pretii est,aut
nullius. Modicu enim pro nihilo reputatur.Et quidem simpliciter sic accipi potest quod dicitur lingua iusti argentum electum, At subtiliori intelligentia etiam significatur sermonem iusti velut argentum electum ignique purgatum, purum esse atque igni diuino examinatum, & ob id splendere pulchrE,ac gratum esse.
Labia iurei erudiunt plurimos qui aratem indoriri sunt in eredis
egestate morientur. - Ebr ae sic habent ad verbum:Labia iusti pascent multos,& stulti in defeetu cordis morientur. Benhquidem sensium prioris partis reddidit noster interpres quia lita iusti non pascunt multos nisi
147쪽
erudiendo eos sed perit apud nos gratia oppositionis inter pastere is ri. Sensus ergo est Labia iusti pascunt multos, quia pabulo doctrinae ani-haas hominum nutriunti vivere faciunt At contra stulti non solum alios pascere nequeunt bonis sermonibus, sed ipsi me propter inopiam cordis de sapientiae morientur morte animae,hic Min suturo. Ita Caietanus. Potest tamen et hic intelligi, ut nonignificetur dii serentia inter s. sedius et conditiones iustorum et stultorum,sed tantum describatur essicacia eloquiorum iusti,quae tamen non perueniat ad stultos, ut tu sensus: Labia iusti pascunt quidem multos in stulti quoniam a iusto pasci recusant propter defectu sapietiimorietur. Atq; hunc sensium secutus videtur noster interpres,et sic redi constat nolba vertio. Est enim sensita I abia iusti erudiunt multos,at qui ab eis se docerino patiuntur,sed indocti manent, morientur per cordis egestatem.
, Benedictio domini diuites facit nec sociabitur ei afflictio.
i priori membro hebraeis est pronomen nequaquam ociosum B
nedictio domini ipsa ditat. Pronomen enim hoc opponitur fortunae et a nostrae diligentiae. Secunda pars ad verbum sic habet Et non apponet dominu ,sicilicet, molestiam vel dolorem cum ea. Vnde patet apud nos non legendum eis sed ei, ut habent codices emendatiores Esi ergo
sensius benedictio domini hoc est diuinus fauor 8 Dei beneficentia ipsa. sola vere locupletat, & sic locupletat ut suae beneficentiae non adijciat aut societ inolestia aut affli istione an iri es, nimiru quia citra hominis anxiam solicitudine mi animi cruciatu diuitiasti; largitur,eisque sine animi molestia frui donat. Quod ipsum sapiens dicit,ad diffferentiam diuitia um qiias impii possident non ex benediistione diuina, sed per auaritiam Sc iniustitiam Eas enim non parant sine magno animi cruciatu,& corporis multiplici molestia, nec possident nisi cum multa animi asislictione, vix partis uti audentes. Quamquam autem haec sententia etia . locum habeat in corporalibus piorum hominum diuitiis, tamen maxime vera est de diuitiis spiritualibus, quae in sapientiavi virtutibus consistunt. Hae enim & solae suiu verae diuitiae, d tamen diuina beneficentia parari possunt,nec aliquam secum adserunt molestiam,sed plurimam vo luptatem. Vnde de sapientia dicitur. Omne aurum incomparatione illitis' arenae si exigua,&tanquam lutu aestimabitur argentum in conspectu illius. Et rursum. Non habet amaritudinem conuersatio illius, nec taedium conuictus illius sed laetitiam: gaudium.
a Easper risu ultus operatur fietas,sapienIta autem es viro
prudentia. Rima parte clarius habent hebreta in hunc modum Quasi risus est stulto operari scelus hoc est,putat esse rem ridiculam anc si dam,nom gni facit peccare sed parui pendet, imo latatur operando scelus
148쪽
ω idet. Secunda autem pars quamquam aliter verti posii potest tamen ex hebraeo etiam veni ut nos legimus, nisi quod pro prudentia magis conueniat intelligentia. Et erit conuenienter hic sensus. Cum stultitia hoc essiciat in stulto, quasi ridendo operetur scelus, sapientia contra est homini prudentia vel intelligentia hoc est adfert ei prudentiam cintelligentiam qua scilicet cognoscat quam sit res grauis& execrabilis operari scelus. Vnde graeca habent, sapientia autem parit Viro prudentiam. Quamuis & positi intelligi ut nomen prudentia praeconstruatur sit sensius Prudentia autem est viro sapientia, hoc est prudenter animaduertere: intelligere quam seria res sit operari scelus, ad quod malum perducat hominem, est viro magna sapientia Potest ex hebraeo etiaverti Sapientia est viro intelligentiae.
a timet impius, veniet super eum de si tum suum AIta
Ene hic versus subiectra est superiori: Cum enim ibi dictu sit stuI-
tum iocando & gaudendo operari malum, hic significatur impios
non esse liberos a timore eoque non ano Quanquam enim ante sceleris perpetrationem aut in ipsa perpetratione peccat tam res videatur levicula, amoenavi risu ligna, tamsi perpetrato scelere frequenter eo
scientiae stimulis agitantur,ibique male conscii supplicium metuunt. quod nisi mutent animum in melius, certo aliquando aut hic aut saltem
postea veniet super eos. Timent enim ob peccata siua nasortunia huius vitae,at haec plerumq; pro merito mo aste incurrant,timent gehennam post hanc vitamquamquam non satiri eamque iusto Dei pati cogentur iudicio. Nec in his tantum sententiet huius veritas declarari potest quae
propter peccata sua timent impii ventura supplicia,sedo in aliis pleri':
rebus.Timent enim patrato scelere, ne in palam veniat et confundantur apud homines,ideoque et varia comminiscuntur et agunt quo male admissa tegant,verum iusto Dei iudicio fit saepe, ut quam Vitare conantur, confusio veniat super eos,quemadmodum David adulteri ignominiam timens,homicidio voluit tegere crimen, quod tamen Deus in oculis solis exponi curauit.Ruinas timent frequenter ne ea e taeniant quq sint eorum deside ij et concupisce tutis contraria,euenti sque talium Varils rationibus conantur precauere verum frustra frequenter, Deo scilicet e rum conatus reddente irritos, et ea,quae noluerunt,inducente super eos. Ita mortem,tamem, aliaque mala quae timent, frequenter effugire queunt. Ita Herodes dum nece infantiam regnum suum constabilire tu duit,et Messi regnum euertere,regnu in sua posteritate amisit. Ita Scribae et Pharisaei,qui timebant ne venirent Romani et tollerent coriami cum et gentem,quod innocentis morte putabant sese euasuros,incideret
in Roaianorum manus,Mate et loco Porditis. Bene autem ex opposito
149쪽
de iustis dieitur: Desiderium suum iustis dabitur Impijs enim tribuit
morem malorum,iustis desiderium bonorum.Et sicut illorum timorem dicit non esse vanum ita nec horum desiderium. Per quae duo etiam amplius quidquam aperte dicit significare voluit,nempe et iustos liberos f re ab his quae timent impii,et. Desiderium suum impios non consecuturos: Iustis autem dicit dari illorum desiderium hoc est, quod ipsi desiderant,quia quatenus iusti in nihil petunt absolui nisi quod est titutare. Illud autem et hic consequuntur, et post hanc vitam cum unice deside-yol, 44 ratam percipient beatitudinem . Voluntatem enim timentium se iaciet dominus,et deprecationem eorum exaudiet,et salvos faciet eos.
Ect sie, nos legimus verti possunt Hebraea, ut comparetur impius tempestati transeunti,quia etsi ad lepus instar tempestatis,terribilis sit hominibus,non diu tamen subsistit,sed ritu procellae praetereuntis,subit, vita tollitur,quae quantumuis videatur longa hic elle, tamen ad aeternitate sequente,in qua aeterna morietur morte breuis est. Iustus autem fundamento sempiterno,hoc est, diu durante comparatur, quia aut iuxta promissiones veteris Testamenti diu in hac vita persistit, aut etiamsi hic non diu vivere detur,non tamen vivere desinit,vet qui per mortem corporalem,upram aeternamque adipiscatur vitam. Post unitamen Hebraea et aliter et rectius verti in hunc modum. Cum pertransit tempestas non manet impius: At iustus funilamentum est seculi, ut significetur impium libito ruere cum ingruit tribulatio vel tentatio, Iustitin autem firmum manere,utpote solidatum sit pra firma petram. Sic Cr cus interpres, qui habet παρα πορευμένης καJαιγι ρος crocv ενι μκς,δικα oebi ta κλίνας σωγ4αι lGρ cci Ixα,id est, praetereunte procella tollitur e medio impius. Iustus autem declinans Meruatur in seculum.
2 Si facetum dentibus,to summ oculu sic pi r his qui miserunt
illum Monet haec sententia despicere diligenter quibus quis negotia iagerenda Sc curanda committat Sicut, quit, acetum et dantibus noxium,quos ob acredinem stupefacit, in idoneosque reddit ad bene masticandum lc sicut sumus est noxius oculis quos hebetat cpungit:Sic piger his qui miserunt illum est noxius Sc molestus,quia dum Cluam eorum ibi commissam mes curatfer suam pigritiam, nocumentum simul&dolorem eis adfert, facitque ut causam suam bene dis
ponere nequeant his, Timor domini apponet Hes,s amu impiorum breviabuntur. Pleraque
150쪽
PLeraeque sunt in veteri Testamento scripturae huiusimodi, quae iustis
longituditaem vitae promittunt,csitra impi; breuitatem. Quae quanquam ad literam maxime veteri scederi terrenas promissiones continenti congruant, tamen a nouo des lamento non abhorrent, quod promisionem habet vitae, quae nunc est 5 suturae. Timor ergo domini apponit dies,hoc est,tongitudinem adfert vitae, quia propter timore domini sequenter hic Deus longam piis concedit vitam,cum conita iusto suo iudicio impios ante tempus subito tollat e mundo. Rursus timor domini apponit dies,& contra anni impiorum breuiantur , quia timor domini quietam affert conscientiam,s ne facit vivereo iuste ac proinde ab immatura morte per intemperantiam aut humanam iustitiam inserenda praeseruat Cum contra impi per intemperantiam sese ante staturum perimant tempus, ac propter iniustitiam saepe per iustitiam tollantur e medio Postremum timor domini apponit dies, impietas aute breuiat annos: quia timor domini dies aeternos apponit vitae praesenti,impieras autem es icit, ut breues sint anni hominis, quia non vivit nisi in hac vita post eam moriturus irraeternum, nec post se aliquam apud homines honestam relicturus famam.
Expectatis is forum Diltiades autem impiorum peribit. Ud est expectatio tullorum latitia' An non & impiorum spes,di
expectatio est laetitiai Nemo enim sperat aut expectat nisi laetitiam ωbonum . Videtur ergo prior pars sic accipienda. Expectatio iustorum fit tandem laetitia,quia quod expectant et hic et maxime in futuro consequuntur,eoque quod expectauerunt adepto laerantur At sipes impiorum frustrabitur,ac proinde moerore propter Bustratione adferet.
Fortitudo sim ris,etsi domini,se pauor hu qui operatur malum. Simplex hic rursum dicitur, sicut supra simpliciter pro integro recto et perfecto , magisque quadrasset dativus simplici ut habent He
braea, sicut est dativus in secunda parte .Sensiis ergo est, Via domini,
hoc est, lex domini est homini rectori integro sortitudo, quia per eam a se feritatam Erti est animo loconsidenti. At eadem via domini est pauor operariis iniquitatis,quia propter eam 1 se neglecta , sibi male metuunt, redarguente eos semper costientia ipsorum ad cuiustis occursum pallescunt. Pro,pauor,aliqui vertunt,c5 tritio, nam Hebraica dictio utrunq; significat. Dicitur autem via domini contritio impiorum,quia propter illam contemptam conterentur,& quia lex ipsa impios condemnabit. Potest 5c sic accipi secunda pars,non ut repetatur via domini, sed simpliciter tantum significetur his qui operantur malum aduenire pavorem, ex ipsa scilicet operatione mali: sicut ex operatione boni simplici accedit fortitiido. Idem pulchre habet&Cicero pro Milones Magna, inquit vis est zonscientiae in Ytramque partem, ut neque timeant qui nihil commise