장음표시 사용
81쪽
co COMMENTA RIA I aerunt sontem aqtiae vivae, deruiit sibi cisternas dissipatas, quae continere non valent aquas. Ex hoc puteo recreati operam dare debemus, ut nostra doctrina & exemplo quam plurimos in ornamentum Ecclesiae filios sapientiae procreemus,ita hos instituentes,Vt in illis nec caro,nec haeresis,nec diabolus dominium habeat, sed ut proprii& genuini nostri de sapientiae fili deprehendantur, haec enim mystica tractatio correspondet sensui literati Beda paulo aliter intelligit tunc sontes nostros derivari foras,lonos diuidere aquas nostras in plateas, cum perceptam in Ecclesia doctrinam aliis praedicamus 5 comunicamus, iuxta illud Sapien. Driem . quain sine fictione didicit sine inuidia communico I honestatem illius non abscondo. Has aquas nos habemus soli cum doctrinam nostram a consortio mundanae maereticae do strinae liberam & immunem seruamus aut cum in eius diffusione aut praedicatione gloriam humanam minime ambimus Per huiusmodi enim ambitionem etiam alieni, hoc est, daemones participes fiunt operis nostri, in quod ius aliquod acqui iunt. Aus . . Augustinus lib. 2. contra Crescon cap. secutus Septuaginta legit, Fons aquae si tibi proprius, nemo alienus comunicet tibi, intelligitq; . per sontem Spiritum sanetum. Ad hunc,inquit,fonte nullus extraneus, quia nullus nisi vita aeterna dignus, accedit. Hic est proprius Ecclesiae Christi,cui tanto ante prophetatum est, Fons aquae tuae sit tibi proprius nemo alienus communicet tibi.
Sit vena tua benedicta, et titare cum munere adolesientiae tuae, rua charisima et gratisimus hinnulus,ubera eim inebriet Ie -- ni tempore in amore eius dele Dre iugiter. V priorem in silperioribus versibus sequuntur sensium, cons
quenter per venam intelligunt facultate ,quas velut fontes voluideriuari foras ad alios. Eritq; sensus,facit enavi sons tuus nam vena pro fonte ponitur,via postea aliquoties ibenedicatur tum a pau- Lor, . peribus,tum a Deo, qui iuxta Paulum multiplicat incremetua fruetum
iustitiae his qui liberales sint in pauperes. Verum quia sequitur, laetare cum muliere,posterior sensus probabilior est,iuxta quem per venam aut fontem intelligitur propria uxor,quq marito proles velut aquas prosundit: ἴ est sensus,ficit uxor tua foecunda esse positi & benedictionibus uteri se lix quod siet si eius amore & legitimo usu contentus, vires corporis non exhaurias agat aliena libidine, per amorem Dei vitiad clines.Sic enim in uxore implebitur illud Dauidicum uxor tua sicut vi Hirti . tis abundans in lateribus domus tuae, filii tui sicut nouellae olivarum in
circuitu mensae tuae,Ecce sic benedicetur homo , qui timet Dominum. Hortatur erm laetandum cum uxore adolescentiae, hoc est, cum ea quae
in adolescentia Sc ipso aetatis seruore in uxorem assumpta est, sub nona ne laetitiae ad moderatum coniugi usum inuitans,tanquam remediu sornicationis
82쪽
nicationis vitandae,& medium prolium legitime procreandarum. Indi .cans in hoc usu veram selidamque esse laetitiam, prae ea quae in vaga&adulterina est libidine,quq multu habet sellis admixtum coniunctum. Vnde subiungit, Cerva charissimavi gratisiimus hinnulus, hoc est,sit
ea uxor tibi, velut charissima cerua et hinnulus gratissimus. Est enim
hoc animantis genus hominibus in delitiis,mabile et lepidum Vnde et in Cant eis dicit sponsa: Similis est dilectus meus capreae hinnuloq; cer Canticis. uorum.Significat ergo vXorem huiustnodi amabile esse debere et in delitiis instar cervae et hirmuli. Quamque subtilius dici posset ceruae uxorem comparari quod proditum sit memoriae in ceruino genere maris et foeminae non fieri congressum unquam palam,sed esse secretum loco obscuro Aut quod sicut ceruinum genus serpentibus est exitio, ut scribit Plinius lib. 27. cap. s. ita et Uxor scortis aduersetur, serpentibus omnino Plinius. exitialibus. Est et alia ceruorum conditio huic loco optime congruens, videlicet quod quemadmodum habet Plinius lib. 8. cap. 32. cum maria tranant gregatim nantes porrecto ordine capita impoluit praecedentium clunibus,vicibus ad terga redeuntes, ad quod resipiciens D. Augustinus August in lib. 83.quaest. q. 71.Sicut,inquit,de ceruis nonnulli talium cognitionum studiosi scripserunt cum fretum ad insulam transeunt,pascuarum gratia, sic se ordinant,ut onera capitum suorum quae gestant in cornibus super inuicem portent,ita ut posterior semper anteriorem ceruice proiecta,caput collocet, loquia necesse est unum esse qui caeteros praecedens, non ante se habeat cui caput inclinet,vicibus id agere dicuntur,ut lassatus ii capitis onere ille qui praecedit post omnes redeat, Sc ei succedat cuius serebat caput cum ipse praeiret,ita inuicem onera sua portantes fretsi transeunt,donec veniant ad terristabilitatem. Istam fortasse naturam ceruorum intenderat Salomon,dum ait Ceruus amicitiae & pullus gratiarum tuarum colloquatur tecum. Nihil enim sic probat amicia, queadmodum oneris amici portatio,etc. Itavi hic indicabitur in coitigio alteru alterius vicissim onera ferre debere.Sequitur: Ubera eius inebrient te omni tempore.Vbi notandum est quod pro ubera, diistio Hebraica magis significat amores,sed eam noster etiam alibi vertit ubera,vicaticorum primo, ubi legimus: Meliora sunt ubera tua vino, memores uberum tuorum sit per vinum.Sponsa enim ibi sponso suo trita iit ubera,cui magis conuenit tribuere amores. Et omnino conuenit ubera ibi metaphorice accipi pro amore qui instar uberum dulcissimus estvi dulcedinem sponis praebet ita hic recte intellexerimus per ubera , ipses amores coniugum, magis quam ubera, ipsos recreantes,ut sit sensias: Amor ipsius instar uberum ac dissiindentium dulcissinius, ita te inebriet omni tempore, hoc est, abude tuo desiderio talis faciatiosacter, ut extra eam no requiras unquacum aliena volirptatem. Quod expressius dicitur in particula sequenti lein amore eius delectare iugiter . Quanquam possit etiam secundum me-tUhoram
83쪽
taphoram Intelligi non quaerenda aliena uberassed propriae uxoris ubera semper parata pro sedanda siti libidinis,sufficere debere omni tempore,
inibite satiare debere ut alia nunquam desiderenturi, non quod semper velit uxoris amplexibus vacan. ium,sed quod eis vel si ita maritum contentum esse debere, ut alienos non requirat obseruandum autem hic quam euangelice Sapiens unius tantum uxoris meminit qua unice vulta mari nec unquam dimitti,ut intelligamus etiam in veteri Testimento
Digamiam sipientia non admodum probatam nec uxoris repudium. Nysticus Iuxta mysticum sensum,Vena nostra dc fons ipsia est coelestis sapientia, sensu sons signatuς,putetis aqtiarum viventium. De qua quisque pius maxi- euai' gelicus cum Sapiete dicere debet,quod est in Sapie n. Hanc an Dp pyςΠ exquisivi eam a iuuentute mea de quaesiui in sponsam mihi ai Iurne Maiis i. re,&amator factus sum formae illius. Haec nostra vena dum ex ea filios 'Φ sapientiae docendo generamus,fit magis magisque benediista,quia ini bis fit abundantior et fertilior ex diuina benedictione,iuxta illud omni habenti dabitur et abundabit. Haec nostra sponsa veluti cerva charissima esse debet,quae serpentinam conterit doctrinam. Monemur ergo in hu' ius nostrae sponsae amore iugiter inhata errilaetari in ea, et iisque uberibus inebriari quae recte intelliguntur testimenti utriusque scripturae et dogmata,vi huius amore detenti liberi simus et tuti ab inordmato, siue carnis,sive haeresum amore omnino enim nobis faciendii quod est in Sapi risi a. t. Propositi ergo hanc addducere mihi ad conuiuendum sciens quonia me cum communicabit de bonis, et erit allocutio cogitationis et taedii mei, non enim habet amaritudinem conuersatio illius,nec taedium conuictus illius,sed laetitiam 5 gaudium.
mare seduceris siti mi ab aliena et foueris in seu alterius nos Dis
dominus vias hominis et omnespesus eius considerat. IniquiIates suae capiunt impium,et suuibi peccatorum uorum con Uringitur Ipse morietur quia non habuit disciplinam, et in uisitudine fluis ilia fuae decipietur.
Acta collatione vitae inter extraneam mulierem: legitima uxo, rem,& utriusque commodis ac incommodis ob oculos propositis insert,cum ita se res habeat, tam latum sit discrimen inter insanas mulieris alienae libidines Sc honestissimae coniugis amorem,qua re mi fili seduci te patieris ab aliena, foueri eliges in sinu alterius Caeterumne sorte quae dicta siuit non satis auditorem moueant, more suo in fine sententij quibusdam grauibus concludendo,amplius studet commouere. Et primum quidem proponit Delum omnes hominis actiones respice revi considerare,ut huius cosideratione timeat coram eo peccare,nec
putet latere se posse,etiamsi in tenebris inhonellam suam expleat libidi . Mauoculus enim adulteri obseruat caliginemidicens: Non me videbit
84쪽
ulla eontra quod dicit dominus iniere. Si occultabitur vir in abscon uere. u. ditis,ic ego non videbo eum. Secundo ne quis putet se aliqua ratione
debitam sceleribus suis posse egligere cenam subiungit, Iniquitates suae
capiunt vel capient impium & funibus peccatorum suorum constringi- tui vel constringetur, nam trunti tempus legitur in hostris odicibus' Graeca quidem habent praesens tempus, Hebraea vero futurm m. Dicuntur autem ipsa peccata velut funibus capere captiuum tenere,&constringere impium,quia perea sic deuinctus tenetur coram domino ad certum supplicium, ut illud evadere nullo modo manentibus suis peccatis valeat, ita ut infligendum supplicium non nisi sitiis peccatis imputare possit, quae ipsum coram Deo accusarit, 'obnoxium siupplicio detinent Significat ergo haec sententia domines, qui omnes hominum actus attendit,postquam videt quempiam impie agentem, non esse opus, x vel ipsemet illi manus iniiciat, vel per satellites mos id fieri curet, ne serie quis in tanta malefactorum turba id putet non esse credibile. Statim enim ubi quis peccat, sicut eius peccatum a domino est animaduerium, ita illud eundem coram domino colligatum detinet, ut etagere milia valeat ratione nisi dirupto diuina gratia vinculo peccati ut dicere possit cum Davide mirupilii vincula mea, tibi sacrificabo hostiam au psal.tiridis.Constringui autem Sc capiunt impium peccata dialia ratione, nepe quia ter ea benefac ted impii impediutur, captiui tenentura diabolo ad ipsius voluntatem. Sed prior ratio proposito magis conuenix Tertia sententia hoc superaddit secundae, quod quem captum esse dixit, mortem excepturum de nunc let,ut non ad paruum aisq; sed sapplicium captus esse putetur,videlicet ad amissionem formnarum aut alicuius membri mutilationem,sed ad summum, anima videlicet corporisque interitum aeternum. Ipse,inquit, morietur, quia non voluit suscipere disciplinam Meruditionem,qi iam illi sapientia suggessit, terquam iniquitates mas declinare potuisset,& per multitudinem stultitiae suae decipietur. Stultitia enim iaperiasit sibi aut dominum non videre quae agit naesa, aut eius iram non fore talem,qualis praedicata est.Proinde peream persuasionem & multiplicem stultitiae operationem deceptum se postea deprehendet. Similiter dicitur Baruch 3. Iaiu viam disciplinae non inuenerunt, ideδ perierunt, quia non habuerunt sapientiam ieri runt propter insipientia. Et in Iob Sinon audierint,transibunt per Iob.ιε gladium& consume tur in stuutitia.
85쪽
Ei misis opondini pro amico tum, de iri apud extraneu ma- I tuam,illaqueatin es verbis iuris tui, captus proprjsse mombussc ergo quod dicos li mi, emei iam libera, quia incidi si in manum proximi ui. Discurre,festina tricita amicum tuum, ne dederissea Moculis tuis via ae mitent palpebrae tua ruere quasi damula de manu,o quasi auo de manu aucupis.
Vbiungit hoe capite etiam alia sapientiae praecepta Sc documenta, de cauenda fideiussione, pigritia,&malitia,demum redies ad dehortandum a consortio alienae mulieris Et bene quidem postquam superiori capite indicauit, quo modo per scortationes res familiaris periclit tur,pereatq; , in aliorum veniati testatem, iam indicii quomodo idem eueniat frequenter pet leues fideiussiones, ad quas rerum imperiti, iuuenes maxime saepe nimis fiant faciles se suamque familiam magno periculo u litibus exponetes,& ad paupertatem redigentes. Proinde temindicat non facile fidei ubendum esse pro amico , quemadmodum poste, cap. 23. aperi docet dicens: Noli esse cum his qui defigunt manus,l qui vades se esserunt pro debitis. Et nunc aperte docet, si forte, si ueniat ut fideiusito facta sit,non debere eum qui fideiussit securum esse, sed sumniam curam adhibendam, omniaque tentandi et a fideiussionis vinculo liberetur Potest autem quod ad literam attinet coniunctio,Si,ad omnia quatuor sequentia verba referri in hune modum,si spopondisti,si de fixisti,si illaqueatus es & captus proprijs sermonibus,fac ergo quod dico. Vel tantum referri ad duo priora verba in hunc sensum,quem puto conuenientiorem Si spopondisti pro amico tuo Si defixisti apud extraneum aliquem manum tuar, per quod aliud non significatur quam fideiussio quae fit defigendo manum in nranum creditoris , Si hoc inquam fecisti, scito quod illaqueatus es, et captus propriis sermonibus, quia iam quasi vinculo quodam constrictus es apud creditorem Proinde ne te laqueus iste inuoluar,nec sit pernitiosus tibi tuisque,sae quod dico tibi, operam daevi libereris ab eo, quia incidisti ex tua sponsione in manum proximi tui,hoc est,in potestatem creditoris tui, qui iam ius habet a te exigedi debitum. Discurre,sestina,hoc est,neque tardus sis neque negligens, sed tasubito et diligenter da operam, suscita amicum tuum admonendo, precando
86쪽
PROVERBIAE SALOMONIS Cap. . . carido, excita eum pro quo spopondisti, ut satis iaciendo suo debito te
vinculo tuo liberum faciat,ne dederis somnum oculis tuis, hoc eli,ne sis hac in parte somnolentussed vigilac diliges,eruere quasi damula de manu,hoc est,quemadmodum damula se celeri fuga subtrahit e manu eam capere conantis,& auis volatu se liberat ab insidij aucupis, ita ictu tua diligentia cura quamprimum liberari de manu creditoris, ne in te manum suam coniicere possit,& ad bluedum cogere. Aut que in admodum iam capta damula toto nisu se conatur eripere e manu venantis, ciuis continuo conatu laborax laqueos quibus implicata est effugere & auolare,ita Z tu qui illaqueatus es propri oris verbis, labora assidue via laqueo tuo libereris. Hic est totius huius loci literatis sensus,cui similia ploraque ad fideiussionis dehortationem pertinentia,postea sequuntur. Qui non debent aut indigna videri diuina sapientia quae hic traditur,aut contraria charitati,iuxta quam sicut aliquando tenemur mutuum dares tri,ita nonnunquam fidei ubere pro eo . Non enim in 'tum prohibetur spondere pro alio sed tantum ostenditur periculum sponsionum,ut ne ad eas quis sit facilis. Et quibus locis siponsiones videtur prohiberi,leues tantum illae sponsione d non nece Tariae prohibentur Cauendas autem sponsiones summopere etiam prophana philosophia diligenter docuit: nam authore Diogene Laertio inter Cheslonis Lacedaemoni sententias erat haec, sponsioni no deest iactura. Et inter Apollinis tria praecipua oracula erat tertium Donde,noxa praesto est. Quibus similia etiam nostrum sapientem tam diligenter inculcare indignum no esse facile intelligetiqui
aduertit eum multa hic tradere quae ad vitam hanc temporalem como detrata ligendum, sunt necessaria, Idque quo expeditius vacemus sapientiae, Deo serviamus, quae ex os ficio nostro secudum Deum nobis com petunt,praestemus. Quemadmodum etiam hoc est eius prcceptum,quod
eo tendit ut liberiores simus ad seruiendum Deo, & nosipsos, nostramq; familiam contra Dei praeceptum non redigamus ad inopiam. Est tamen ''Il ς μ in hac doctrina etiam sublimior sensus mysticus, iuxta quem monentur' μ' hi qui officium regendi alios susceperunt, quandoquidem pro aliis poponderunt, seque obligauerunt, ut omnem dent operam, ut non sit eis noxia,qua se obligauerunt pro alijs sponsio. Id autem fiet, si curet sua diligentia desinde festo studio ut hi pro quibus obligati sunt,suum faciat o siclum,ac satisfaciant communi omnium creditori domino,monedo eos 5 suscitando ad eorum officia, Sic qui in baptismo pro alio sipopondit, suscitate eum debet Sc admonere,ut quod pro eo promissum est, praestet Madimpleat:Sic entam liber erit de manu creditoris.
Vade a formicam piger, considera vias eius,e disice septem
riam .ma cum non habent ducem repraeceptorem, nec principem,
Diras aurae cibum i et con erat in messe quod comedatisquequo
87쪽
piger dormies' ruando conser sὸsomno tuo'Paululum dormies aululum dormitabis,paululum conseres manseo dormi.ss,et venietis, bi quasi viator egent.ώ, di avertessicut vir armatus. Si vero impiger fueris,uenire vison me μου tua se egest. et longefugiet a te .
Ostialiam monuit diligentiam adhibendam saeta fideiu Gione, congru digreditur ad dehorta dum pigritiam. Ad quod formicae exemplum conuenientis imii spectanta & inuitandum proponit, quem Horatius, admodum Sc poste, cap.3o quod Horatius Carmine celebrat, dicens: Pam linam exemplo est magniformica laboris,ore trahit quodcvn', potest atq addit achraa. Cuius operationes admirandas prolixe prosequ tur Plinius cap. ciuib. si . nat. hist. sic sic ribens: Formicae ut apes conamunicant labores,sed apes utiles faciunt cibos,hae condunt,& si quis oparet onera corporibus earum, teatur multa portione vires esse maiores,geriit ea mor-st,maiora auerse postiemis pedibus moliuntur humeris obnixae . Et ijs reipublicae ratio,memoria,cura.Semina arrosa condunt,ne rursus in suges exeant. terr maiora ad introitum diuidunt,madefacta imbre proserunt atque siccant.Operantur Scinoi te plena luna, eaedem interlunio
cessant.Iam in opere qui laboriquae sedulitas. Haec ille. Itaque cum varia sint in formicis spectanda aborem potissimum earum & sedulitate proponit considerandam,itemque quomodo labore tempestiuo sibi prospiciant in tempus,quod ad laborandum d colligendum cibum est intempestiuum. Deinde quod hocsaciant etiam cum non habeant ducem, qui praeeundo id doceat suo exemplo,nec praeceptorem, velitest Hebraeis, exactorem,qui scilicet id praecipiat,aut pensum operis reddere cogat,nec principem qui castiget aut puniat inertem. Quod deformicis dicit, siue ad differentiam quorundam animalium,quae ducem sui itineris habet, touesti grues,aut principem aliquem ut apes,aut exactores ut boues de equi qui ab hominibus ad labores adiguntur: Aut dicit ad differentiati minum,qui Schabent quosdam ad laborandum suo exemplo prouocantes,& habent praeceptores exactores, qui id suis monitia exigant, dc principem, qui inertiam hominum aliquando sit puniturus. Itaque in
consulionem desidum hominum,&ad excitadum eorum ignauiam,tam
parili animalculi diligentiam Sc prouidentiam, ubio naturali instinctu prodeuntem,proponit considerandam ωimitandam, significans quam sit indignum hominem ad laborem natum et ratione praeditum, qui do aliorum exemplis et monitis sapientum , et Dei metu ab otio absterreri deberet,non hoc facere non ita sibi prospicere, sicut faciunt huiusmodi animalcula. Ab ipsis saltem discendam, vel tandem et diligentiam et prouidentiam quibus ob id Deus naturae author talem dedit naturam, ac ut et aliis animalibus alias dedit quasdam an proprie 'ates ut ex j sh mo doceretur,et ad imitationem prouos. u. Hoc iuraucarum exemplo pro-
88쪽
plo proposito, exclamat ad magis excitandum pigros. Usquequo piger
dormies,quando osurges e somno tu olibijciens damnum quod ineuitabiliter pigritia sua incurrent,cum dicit: Paululum dormies, etc. cuius expositione vide postea in cap.r . ubi haec repetatur sit biiciens et alium fructum dili gentiae,cum dicit:Si verb impiger eris,ueniet ut fons ines.sis tua, hoc est,colliges ex laboribus tuis copiosam messem , et abundantem instar sontis fructum,et egestas longe fugiet a te. Qui Versius etsi non
sit in Hebraeo,est tamen apud ro ex quorum versione in nostris codicibus relictus est. Caeteium ut secundum literalem sensum totus liciolocus docet oportuno tempore,in iuuentute stillicet et cum vires sunt integre, item cum temporis ratio permittit, Ut cum aestas est et tempus conueniens,laborandum esse corpora Iliter, otiumque vitandum quo habeantur,siue in senectute,siue in hyeme,quae victui in necestaria ita secundum sublimiorem sensum mysticum docet in pra senti Vir ,quae tempuβ ,si eucest laboribus deputatum,uirtutibus insistendum esse, ut habeamus in m setis utituro seculo quado velut in hyeme et nocte nemo poterit operari inde in aeternum reficiamur,nec fame pereamus,sed venia tuc me si is nostra, sicut fons indeficienter fluens,quando implebitur illud V enicies autem sei 3xsvenient cum exultatione,portantes manipulos suos. Fructus enim vitae aeternae rectae sonti comparatur, propter eius aeternitatem,quae non competit fructibus terrenis,quae potius cisternae sunt similes, quae aliquando exhauritur et siccatur. Notadum autem quod quemadmodum patet ex August. lib. contra Adimantum Manich.cap. a . Manichaei vetus testamentum ubique carpentes et reijcientes hunc locum , reprehendebant tanquam contrarium euangelicae doctrinae Christi,qua praecipit ne simus solliciti in crastinum et ne thesaurizemus in terra.Contra quos affirmat
August. perperam eos hunc locum intellexisse, confugitque ad sensum spiritualem intelligens hic significari,quod quemadmodum sermica minutulum animal aestate colligit unde in hyeme pascatur. Sic unusquisque Christianus in rerum tranquillitate,quam significat aestas, colligere debet verbum Dei ut in tribulationibus et aduersitate, quae hyemis nomine significatur, habeat unde spiritualiter vivat. Quam mysticam tractationem et accommodulonem, pulchriὶ etiam D. August. prosequitur in Augusti. Psal.66. Ad quam expositionem mysticam non ideo confugit August. quasi significare velit sapientem secundum literalem sensum, non etiam laborem corporalem exegisse pro parandis corpori neces ari j ,sed ad significandum Christianum huiusmodi literati sensi non debere esse contetum sed ultra eum lc ma is,spiritualem sensum esse requirendu .Nee literatis ille sensiis contrariu . est Christi doctrinae, sicut nec Pauli doctii-na,cum di)it: Si quis non vult operari, nec manducet. Et Denuntiamus 1.Thesshuiusmodi ut cum silentio operantes,sivum pane manducent. Non enim prohibere voluit Christus laborem prouidentiam ad paranda necessa-
89쪽
m,sed anxiam sollicitudinem dc immodicum congregandarum opum desiderium. Quae hic nequaquam docere voluit Sapies,sed tantum pigritiam dedocere sicut A multis alijs sequentibus sententiis Additur apud
Craecos praeter exemplum formicarum etiam apum exemplum in hune modum. Aut vade ad apem disce quam sit operosa,quamq; seria operationem exerceat,cuius labores reges,& idiotae ad sanitate assumunt,
desiderabilisque eli omnibus4 illiu ris, 'uidem cum sit vitibus infirma,tamen quia sapientiam honorat euecta est vel promouet). Pudeat, inquit Seneca lib. i.ee clemetia,ab exiguis animalibus no trahere mores. Homo apoctata,vir inutius graditur ore peruerso. annuis oculis, erit pede, digito loquitur. prauo corde machinaIur maia,O omni tem-
pore iurgia seminat. Post ea quae contra pigritiamsint diista, transgreditur ad describendam quorundam insignem malitiam non sine conuenienti ordine. Fere enim qui piger ei in otiosius in alia maiora vitia prolabitur, T praesertim obtrectationes,quod Paulus notat in otiosis viduis iunioribus, quae circumeunt domos,non blum otiosae, sedo verbose dc euriose lo- - ii' u uentes quae non oportet. Et in Ecclesdicitur: Multam malitiam docuit otiositas. Frequeter autem Sapiens hic suum filium munire ludet, ut vitet consortium Sc improborum, ac insigniter malorum hominum, desit, lectamenta impudicarum mulierum. Itaque ut improboria rurim consertium sugere doceat, eorum mores hic pulchre depingit Deo maxime odibiles,subiecturus mox rursum de impudicis mulieribus. Dicit ergo homo apostata vir inutilis. Pro apostata Hebraeis est dictio Belial quam hoc loco S Iob et . . ubi legimus, qui dicit regi apostata, noller interpres vertit apostatam , aliis locis reliquit fere nomen Hebraicum , addens Iud. is .eius interpretationem, id est, inquit,absq; iugo,ita enim interpretati potest a ' Beli,quod est sine desol quod est iugum, cum alii interpretentur sine honore a Beli sinet verbori mala, quod est alaedere, vel sine utilitate ab iaal,quod est prodelle Significat autem ipsam impietatem aut insigniter impiu. Impietatem significat cum
dicuntur aliqui filii Belial,hoc est, fili impietatis, quod phrasi Hebraica
significat homines insigniter in probos. Pro impio ponitur apud Naiam: Naum Non adijciet ultra ut pertraseat in te Belial. Pro impietate,aut potius pro Gψ in daemone ponitur apud Paulum Quae conuentio Christi ad Belial. Hic ergo apostatam non oportet intelligere eum qui deficit a fide, quem
iam recepto, si apostatam vocamus per antonomasiam , sed eum qui Deum deseruit,lc a Deo recessit cor eius,hoc est, qui ia timore Dei omnino vacuus est,non per infirmitatem, sed per malitiam peccans, quo
τὸ iti, VHlo dc apostatare accipitur apud Eccles. Initium superbiae hominis acclici apostatare a Deo,quonia ab eo qui fecit eu mirecessisit cor eiur. Et: Vinum
90쪽
& mulieres apostatare faciunt cor sipietis.Est enim apostata dictIo Graeca, significas desertorem. Homo ergo apostat hoc est,qui omnino Deum dereliquit,nec cura aliqua seruiendi Deo tenetur,est vir inutilis, sibi Scali;s,quo per cotrarium amplius significatur quod sibi: alijs sit noxius. Potest & sic intelligi appositive, homo apostata qui idem est vir inutilis,
graditur ore peruerso etc. Describit hominis impi conditiones,ostendes quomodo omnibus iis membris in alterius pernitiem abutatur. Graditur,inquit,hoc est,incedit conuersatur cum alijs ore peruerso oquens
scilicet benigne is micessed interim mala cogitans S moliens. Annuit oculis, terit pede digito loquitur. His tribus quae uno versu colunguntur,in Hebraeo significari omnino videtur. Impium qui verbis amicitiam simulat, aliis,'rporis partibus contrarium significare suis complicibus in pernitiem alicuius, quem deciperem perdere studet. Quanquam enim videri possit per annuere oculis quod quoties occurrit in scripturis malum aliquid designat significari, ut multi intelligunt,fraudulenter cum aliquo agere,nutuque oculorum amicitiam simulare,quia amici amicis annuunt oculis:magis tam ex adiunctis hoc loco apparet hae oratione significari, oculorum num coplicibus suis signum dare, quo ad pernitiem alicuius incitentur. Hoc enim magis competit huic loco 4lli,qui est Ecclesiasticiar. Annuens oculo, fabricat iniqua. Proinde iuxta
hunc sensium magis conueniret Vertere, innuere oculo quam annuere.
Pro terit pede. Hebraeis est,ioquitur pede,hoc est,pedibus suis dat signum aliquod complicibus suis,quo intelligant quid sit faciendum, quemadmodum .digito. Vnde sequitur: Digito loquitur, it Hebraea,digitis docet,demonstrando scilicet suis quid faciendum, aut inimicitiam quam verbis benignis tegit in corde latentem.Et mirum quid secutus interpres
Verterit,ierit pede, cum Ieptuaginta habeant σημαινει δ' ποδι, hoc
est,signum dat pede Hoc ergo: in nostra lectione est intelligendum, nempe quod terat terram pede ad insinuandum aliquid,quomodo lodigito loquitur.Significatur ergo hominem improbum, dum ad decipiendum benigne loquitur alicui, alijssiai corporis partibus, oculis,videlicet pede manu suis complicibus inimicitiam in corde latentem insinuare, illumque quem laudat irridere,ac signum perdendi illum exhibere. Huic sensui bene conuenit quod dicitur in Psal.Oderut me gratis anninint se Isoculis,quoniam mihi quidem pacific loquebantur,ic in iracundia terrae loquentes dolos cogitabant. Vndeschic sequitur,prauo corde machinatur malum,quasi dicat Hine est quod ore amicitiam simillat, ali spartibus corporis inimicitiam Sc odium insinuans, quia prauo suo corde machinatur malum,cogitans apud se quomodo illud tect δε fraudulenter inserat. Caeterum omnibus quae de impio sunt dicta peius est quod su iungitur,lc ex praedictis sequitur,nempe quod omni tempore iurgia Gminat inter homines Cum enim omnibus bland Joquatur in talem, ecpost ter-