장음표시 사용
151쪽
rint Oaenam semper ante oculos versari putent, qui peccarint. Caeterum quod hic dicitur de via domini,potest etiam intelligi de modovi ratione qua Deus agit cum hominibus.Nam Sc haec via eius iustis animum addito robur, ecitnpiis pavorem adserta metum. In scripturis enim&lex domini via eius dicitur, qua scilicet nos vult ambulare, ut cum di-itii cit Propheta: Vias tuas domine demonstra mihi, MIemitas tuas edoce me.Et ratio item modusque agendi quo Deus agit cum hominibus, ut ui 11. eum dicitur in Esa No enim cogitationes meae cogitationes vestrae,neq; viae meae viae vestrae,dicit dominus. Iunim in aeternum non commouebitum pisautem non habit tsve terram. Imilia his frequenter habet Sc David: inli facit,inquit,haec,non mori ii iii 'uetbitur in aeternum. Et: Qui confidunt in domino sicut mons Sion,
non mouebitur in aeternum. Et Iusti autem haereditabunt terram,&inhabitabunt in seculum seculi super eam. Iustus ergo non mouebitur in aeternum,quia dc hic diuina eum protegente gratia nullo cam deiicietur,aut lapsius mox erigetur,& insituro aeternam in caelis obtinebit si mitatem. Impii vero terram quam diligunt, quamque habitare desiderant,non habitabunt quia ex illa tolluntur contra ipsoriam desiderium, in ea existentes,non secure nec quieto animo ea possident,sed cu Cain vagi Sc profugi sint in terra, corpore aut sine animo semper irrequieti.
Os iacti parturius ientiam,G lingua praetorum peribis. Ro parturiet hebraica dictio proprie significat germinabit druist,ficabit,ia est sensus.Os iusti non est sterile, sed veluti fertilis arbor bonum piosert fructum sapientia scilicet, quia sapientia proseri eloquia,&sapientiam animis auditorum ingenerat. At lingua prauoru propter sterilitatem uam tanquam arbor imitilis 5 infructuosi peribit aut ut habent Hebreta excindeturri eradicabitur Alluditur enim in hac parabola ad arborem seu seram id infructuosam,quarum alteri prius con
uenit verbum,alteri posterius .
Ro,considerant, Hebraeis est, cognoscunt. Et pro placita est I TIRalson dictio cui respondet sere apud Graeco. o. ec, hoc eli, ne placitum. Sensia ergo est Labia iusti sciunt proserre quae beneplacita sunt Deo Sc hominibus, eaque considerant, hoc est, in illis occupantur ὀc ad ea proferendum sese parat:Contra os impiorum scitti considerat peruerse. Ea enim considerare quis dicitur, quae diligenter obser-
mi i/. A quae semper prae oculis habet ad perficiendum: Sic in Psalmis dicitum Os iusti meditabitur sapientiam Graecus pulchr. expressit sensum Hebraicae locutionis dum vertit c ι ληι x Regii sti καίων απρο sc ει ά , 7M,id est,tabia iustorum virorum distillant gratias.
152쪽
oves utas ei*. Liuisitur hi hac sententia ad illud, Non habebis in sacculo diuersa pondera maius minus, nec erit in domo tua imodius maiorti minor Pon- dus habebis iustum ierum,& modius aequalis Sc verus erit tibi: ut longo vivas tempore su per terram, Abominatur enim dominus Deus tuus eum qui facit haec, Deut. et s. Sic Leuit. s.
Rurim autem hic pro voluntas Hebraeis est ea dictio de qua in versu stiperiori, quae significat beneplacitu Sensius ergo est Dominus abominatur stateram fraudulentam,et gratum habet,amatque pondus aequum . Qua sententiave ad literana monemur aequitatis in mensurando et ponderando Ita secun dum spiritualem intelligentia monemur iustum de nobisipsis omnibusq; proferre iudicium. Vnde recte Beda. Statera dolosa non tantum in mensuratione pecuniae, sed in iudiciaria discretione tenetur. Qui enim aliter causam pauperis aliter potentis aliter sodalis, aliter audit ignoti, statera utique librat iniqua Sed et is qui siua bene gesta meliora quam proximo rum,suaque errata iudicat leuiora,trutina ponderat dolosa etc. Bene autem peculiariter dicit Deum abominari,hoc est ei valde disiplicere stateram dolosam,quia per eam fraus committitur sub specie iustitiae et aequitatis,peccaturque in multitudinem, et praesertim in pauperes qui minutim res necessarias comparant, nec fraudem facile percipiunt. Vnde et in Michaea:Nunquid inquit dominus, iustificabo stiteram impiam, et sacculi pondera dolosa. In quibus diuites et ,
Vbi erit siverbia, ibi erit se contumelia: ibi autem est fu inroisi Ursapientia.
HEbraea ad verbum sic habent. Venit sit perbia: venit ignominiat
et cum humilibus sapientia. Iraque clarius sensum noster reddit interpres,significaturque utrobique,superbi comitem esse ignominiam,humilitati autem sapientiam Idq; vel ob id quia supelbus excaecatus sita superbia alios ferE contumelia Ie ignominia asscit, omnes prae se contemnens Humilis autem sapienter apud se agnoscit quam ex
sese nihil sit, ac proinde neminem prae se facile despicit. Vel quia persu-
153쪽
perbiam quis cespicitur a Deo,& ignominia ab hominibus assicitur , cuηςri , superbia maxime sit execrabilis Deo et hominibus. Odibilis enim cora Deo et hominibus est superbia ut est in Ecclesi. io Et quia homo superbus facile committit,unde ignominiam et contumeliam patiatur Punit enim deus superbos aut errore in consilijs capiendis alit infelicitate eventuum. Humiles autem a Deo sapientia donantur, atque per eam prudenter se gerunt, sapientiae nomen apud homines obtinentes et promith. ii inde gloriam. Humilibus enim dat gratiam Vnde dominiis Abstondi sti, inquit, haec a sapientibus et prudentibus et reuelasti ea paruulis hoc est humilibus. Simplicita iusiorum diriget eos supplantatio peruersorum iustabit eos. Om male reddidit interpres sensum,tamens hebreta ad verbum.
transferantur nostra lectio melius intelligitur. Habent ergo sic: Integritas vel perseetio rectorum deducet eos, et peruersitas prauaricantium vastabit eos. Simplicitas ergo hic ponitur pro synceritate et integritate,sicut stipra et insta frequenter simplex pro persecto, sincero et integro.Selisus ergo est. Integrit. H iustorum ipsa diriget, id est, . deducet eos,ita ut in sui conatibus prosperiam habeat iccessum, et impiorum molimina in ossensi pertranseant. At contra impiorum peruersitas,qua alios supplantare conati sunt ipsosmet vastabit, quia incident in foveam quam aliis secerunt, eorumque malignitas recidet in caput eorum, quia dum alios perdere conantur impii, sibi frequenter perniciem conciliant aut eandem aut aliam,cuius conatus eorum causa est..
SI milis sententia habita est capite superiori in principio, sed ibi dicitur
de thesauris impietatis, hic in genere de diuitiis, et ut ibi quid addi tur quod hic omittitur: Ita contra hie additur, quod ibi omittitur Verum ex utroque loco supplendum quod in altero deest, quanquam etiam in genere de diuiti j verum sit, quod non proderiit in die ultionis. Docet autem haec sententia,iustitiae potius studedum quam diuitis, unde Ecclesiasticus: Noli,inquit,anxius esse in diuitijs iniustis , non enim proderunt in die obductionis et vindictae.
JDem significat haec sententia alijs verbis quod sententia tertia huius capitis. Non ergo significatur prima parte iustitiam simplicis, id est, Ierse iectam faceretviam eius, Cui enuia dubium est iustitiam face
154쪽
re vitam hominis redhal sed nee significatur iustitiam hominis recti esse directricem operum vitae eius,quia 4mpii iniustitia se dirigit viam
eius,sed significatur ipsam deducere homine, sic ut eum custodiat ac sor-mnet.Ei enim opponitur quod sequitur, impius corruet per impietatem sua corruet, inquam, in malum,aut cadet frustratus suis bonis.
Hilia rectorom liberabit eos,o in insidi s suis cap etur injq i. SI milis est haec parabola cum superioribus. Sed in superiori sententia
iustitia ad bonum promouere dicebatur,hic vero a malo liberare.
fortuo homine impiosum eris vorasses,or expectati obrii rumperibit. HEbraeis non est mortuo homine impio, sed in morte hominis ini
pis,vel moriente homine impio,sed parum resert. Porro Hebraica dictio,quam noster vertit miscitorum varie admodum a diuese sis transfertur Alij enim diuitum vertur,alii diuitiarum ali iniquorum quorum versionem verisimilliorem puto. Nam adiectivum hic positum
derivatur a libstantiuo Auen, quod iniquitatem significat. Sensias
ergo erit: una nioritur aut cum mortuus est homo impius nulla est ei ultra spes.&,hoc est,quia expectatio iniquorum per mortem peribit. Videtur enim secundum me brum declaratio esse prioris. Qui vero ver- tunt diuitum vel diuitiarum, intelligunt diuites comparari cum impiis quoad spem, ut sicuti moriente homine impio omitis eius spes cum eo intercidit,ita 5 expectatio diuitum per mortem pereat,qui senis&nostrae leustioni conuenit. Nam in ea per silicitos intelligi conuenit in malam partem eos qui pro ictus istis terrenis conquirendis Z conseruandis anxie sunt biliciti. Quod autem nulla dicatur spes impio post mortem, non ob id tantum dictum est quia impii tunc amplius non sperant: nam 5 sancti etiam tunc non sperant amplius,utpote assecuti quod, lebant Epes enim quae videtur non est spes nam quod videt quis quid Rom, sperati inquit Paulus: Sed hoc vult hic significare parabola per mortem impio intercipivi auferri irreparabiliter,quod sperareti desiderare QE-tus suit,diuitias sicilicet gloriam Sc omnem vitet huius seelicitatem,ut hoc significetur quod per Prophetam Dormierunt semnum situm d nihil inuenerunt omnes viri diuitiarum in manibus suis. Et: non descendet hei cum eo gloria eius. Et alibi: Sunt reliquiae homini pacifico iniusti autem psit. ια disp.ribunt, simul reliquiae impiortim disperibimi, quia post mortem nihil est ei reliquum.Secundum spiritualem intelligetiam significare etiam hic recte intelligitur, impio post mortem nullam esse spem veniae quia in inferno nulla est redemptio.
155쪽
Ο3 COMMENTARIA IMIT & Hebraea plane lubent,nisi quod pro tradetur,illis est venit,ut siq
venit impius pro eo veI in locum eius.Non venit autem, nisi Deo illum traclante quia iustum liberauit. Exemplum huius singulare est in Mardochaeo Scaman in Saul Dauide,in Danielevi his quorum accusatione Daniel a Dario in lacuna missus fuerat.Significat ergo haec sententia Dei iudicium,quo frequenter sit,ut iusto liberato impius iccedat in locum eius. Potestac generalius intelligi,ut significetur iustum et si ad tempus serat tribulationes in hoc mundo,liberandum aliquando,&is xime post hanc vitam: Impium vero etsi gaudeat ad tempus in hoc mu do,suo tempore successurum in seriem malam iustorum,quado illis gaudentibus ipse lugebit,potissimum post hanc vitam.' Simutuo ore decipit amicum sum cium autem Uerabantur sientia. ABlatiuus ore coniungi debet non cum nominatiuossimulator
sed cimi verbo,decipit, ut patete Hebr is, apud quos non est decipiti sed corrumpit vel perdit.Etes ensius. Fallax adulatoria hypocrita qui amicitiam simulat, perdita decipit ore amicum suum vel proximum suum,hoc est,perderemidet di decipere,i quantum in se est perdit eos cum quibus est ei negotium Proximus enim Hebraica phrasi dicitur quiuis homo Attuli per suam scientiam liberaburitura laqueis simulatorum,ut ab eis non perdantur 5 decipiantur. Veritas huius senistentiae patet inhaereticis maximis simulatoribus, a quorum deceptaonr-bus liberantur iusti sua scripturarum scientia. Docet autem hic sententia beneficium iustitiae, ut cui Dei dono semper adsit sicientia necessaria ad proficiendum . Aut significat iustis non opus latum esse probitate vi tute,sed etiam scientia scripturarum cognitione multarum rerum, ne illis imponatur a simulatoribus. Vnde Petrus monet viri uti addendam stientiam.Opponitur autem ablativus scientia ablativo ore) ut sit sensus: Ille quidem ore&verbis concinne aptatis decipere tentat isti verbscientia liberantur, qua illorum simulari vini fraudem quantumuis tectam deprehendunt.
in In bonis usuram ex stabit risitπιὰς ingreditione impioriperis
V inuis prior pars accipi etiam potat de bonis quae iusti ruiunt,
tamen propter ieeundum membrum potius intelligi debet de bonis quae eis obueniunt, ut sit ensis, Cum bene ea iustis&cum prosperi linteorum S ccessus, cum bonaeis obtingunt siue temporalia siue coelestia,tota ciuitas exultabit: Et similiter. e contrario cum perierint impii erit in ciuitate laudatio Dei communisque laetitia dc cantus.Non
cium dictio Hebraicasiamficat laudationem Ad cantum latities exul
156쪽
rationem Veritatem habet haec sententia maxime is ciuitate bene instituta, proinde maxime competit in Ecclesiam quae de prosectu iustorum laetatur,& de impiorum punitione,iuxta illud P l. 3 .Laetabitur iustus cum viderit vindictam,manus suas lauabit in sanguine peccatoris.
Benedictione iussorum exaltabitur ciuitas Er ore impiorumsub
SIcut siuperiori sententia ciuitatis affectus erga iustos et impios designatur,ita nunc quid ciuitas ab utrisque commodi vel incommodi reportet.Ciuitas,inquit,exaltabitur benedictione, hoc est, benedictis ibonis scilicet consili sι bonis imprecationibus iustorum quae impartiuntur ciuitati: At contra ore impiorum subuertetur, quia verbis icconsiliis,iniquis,doliso seditionibus quas excitant impij, euertunt ciuitates & regna.Sunt qui benedictionem iustorum accipi ut passive ut significetur ciuitatem exaltandam,cum in ea iusti a Deo benedicuntur,hoc est,multiplicantur,& diuina dona multa percipiunt,quia liqc in communitatis edundant utilitatem. At priorem sensum magis requirit pars sequens
mi desticis amicum suum,indigens corde P, vir autem prudes
Docet haec sententia prudentis esse dissimulare aliorum 'itia. Priorem partem magis coueniebat sic vertere: Despicit amicum suum vel potius proximum ium,indigens corde: Sic enim melius correspondet secundoniembro Et est sensus:Vir insipiens indigusque cordis 'ioc est,sapientiae,iscorde suo despicit proximii suum, hoc est,alios cum in eis putat se aliquam obseruare in persectionem,alqt: e ob id cen- temptim de eis loquitur: At vir prudens,etiamsi agnoscat quosdam alterius desectus imperfectiones tacebit tamen eas sciens quod in qua
mensura mensi ierimus,remetietur nobis, quod non stine Vitio Maith. . Simile est quod sequitur. Cui ambulat raudulenIer reuelat arcana qui autemfidelis eri celat amici commissim.
Docet quid fidelitari debeaturvi quod sit versuti opin, simulq; m-
dicat non temere cuiquam reuelanda secreta.Qui,inquit,ambulat fraudulenter,hoc est,qui cum amico ficte conuertatur, sub amici specie callide explorans alterius animum, is reuelat,id est, reuelare solet arcana sibi detecta: At cotra iii fidelis est,is tegit rem sibi ab amico commisi am hoc est,concreditam.Pro quo Hebraea habent Et qui desis est animo celat rem,vel verbum. At noster interpres quo clarior esset sententia rect Epro rem vel vel bum vertit amicicommissum, id est, cona
157쪽
creditum secretum quanquam possit commillum hic etiam accipi pro admissum M perpetratum aliquod delii tum . Porrb Hebrae habent de fideli animo,ad distinctionem eius qui verbis fidelitatem prae se seri, qualis est is qui ambulat fraudulenter. Conuenit huic sententiae, illud Poetae: Eximia est virtus praestare silentia rebus. At contra grauis est culpa,tacenda loqui.
Vbi non ei IDbernator, populus corruet, salus autem ubi multa consitia. HEbraice sic est ad verbum, ubi nosint gubernacula. Est enim hieea apud Hebraeos dictio quae supra cap. i. cum dicitur, intelligens gubernacula possidebit. At quoniam ubi non sunt gubernacula, ibi non est gubernator, non male interpres vertit, Ubi non est gubernator Alij dictionem hanc magis putant significare conlilia,unde vertunt: Ubi non sunt consilia , quod magis videtur sequenti competere ebro, quod ad verbum sic habet apud Hebraeos: Et salus in mulio consultore. Vel in multitudine consultoris,pro consultorum . Vbi autem multi sunt consultores,ibi de multa sunt consilia,proinde eodem redit sensius. D cet autem haec sententia,populo optandum & curandum omnibus modis,ut bonos S sapientes habeat, tum gubernatores, tum conssiliores, eisque populo obedientiam praestandam, utpote a quibus populi salustifcelicitas pendea magis quam a multitudine d viribus populi: sicut contra nec este est sequi eius perniciem,si desint boni principes: consiliari . non minus quam nauem necesse est perire, ubi non est bonus gubernator. Unde Eccletiastes io .dicitur: Vae tibi terra cuius rex puer est.
- Nigetur malo qui fidemscit pro extraneo, qui autem caues
laqueos securus erit. Requenter in hoc libro Sapiens indicat periculosam esse fideiussionem,atque ab ea auocat,non in toti eam prohibere volens , cum sit non unquam opus charitatis domisericordiae, sed per periculi demonstrationem prε monitos nos volens ne passim Sc temere ea fiat,n bis. Fideiussionem autem duobus verbis significat,primum per verbum
T ris,quod significat fide iubere secundo per verbu In Thaco. quod proprie significat figere ic plaudere, loquia fideiussiones fiunt per hoc quod fideius offigit manum suam in manum alterius,tagendo eam percutiendo, ideo accipitur pro fide iuber Primum verbum primo loco ponitur secundum in secundo membro. Vnde ad verbum habetur: Qui autem odit defixores,hoc est, qui odit stipulantes, ita ut eos imitari nolit,pro quo noster interpres enim potius quam verba secutus, vertit: at autem cauet laqueos, hoc est,fideiussiones, quibus homo se ipsium illaqueate obligatum facit unde supri cap.6.dicitur:Filim si 'oponderis pra
158쪽
deris pro amico tuo,defixisti apud extraneum manum tuam,illaqueatus es verbis oris tui,& captus propri;s sermonibus. Sensus ergo elii AsBigetur malo hoc est, molestiam patietur, aut damnum etiam ut experientia frequenter docet inqui fidem facit pro extraneo,hoc est,pro altero. Ita enim hic ponitur Extraneus ut significetur qui uis alius, nequis putet prohiberi fideiussionem tantum pro extero inpro amico cum cap. s. ωalibi etiam pro amico prohibeatur fieri. Qiii autem cauet obligationes proprii oris,erit securus a multis periculi si malis . Hae autem ali Rursimilibus sentent ijs ut dissiladentur temerariae fideiussiones pro debitis temporariis: Ita mulio magis secundum spiritualemvi veriorem intelligentiam monemur,non facile perfusceptionem alicuius regiminis , nos pro ali; obligare.Quicunque enim principatum suscipiunt 3 episcopa tum aut pastorale onus,pro ali; spondent, pro quibus vigilare debent, Hib. 1 tanquana rationem reddituri pro animabus eorum.
ulier ratiosa inueniet gloriam, se robusti habebunt diuitias. A
l utroque membro idem est verbum, in cuius repetitione consistit vis&elegantia huius versius: Ad verbum ergo sic habetur Mulier gratiae apprehendet gloriam,& sortes apprehendent diuitias. Est autem mulier gratiae mulier gratae venustatis Scirobitatis,unde noster vertit,Mulier gratiosa,alij mulier venusta ignificaturque quod quemadmodum mulier sua pulchritudine ic gratia, morumq; prcbitate obtinet gloriam apud homines, ita viri sua sortitudine consequi debent diuitias , ut intelligamus,quod quemadmodtim gloria viri est mul. er venusta, ita familiae opes pendent ex fortitudine & sedulitate viri Docet ergo in mulieribus maxime requiri sormam & morum gratia,in viris industria daborem.
Fenescit animae sua vir misericors,qui autem crudelis. P, etiam propinquos abjcit. PRO propinquos Hebraeis est,carnem bam.Sed frequenter in scripturis propinqui hominis dicuntur caro eius. Nam Cenes 37 de Ioseph dicit uidas Frater nostervi caro nostra est. Et uniuersat tribus Israel dixerui ad David: Ecce nos os tuum Sc caro tua sumus. Et Esa. 8 g Vbi nos habemus Et carnem tuam ne despexeris: Septuaginta verterui: Et domesticos seminis tui ne despexeris. Hoc ergo secutus noster interpres vertit,Etiam propinquos abiicit. Et est sensus: Vir vere misericors bene facit imprimis animae suae,hoc est,sbi ipsi,pars enim pro toto synecdochice ponitur. Qui autem crudelis est,non tantum eXterorum curam, sed & proximorum abijcit. Conuenientior tamen sensius est si carnem propriam significatam intelligamus , quia sciucundior erit de efficacior oppositio. Habent autem Hebraea se cudam partem sic:Etitubat carnem suam crudelis. Quomodo caeptuaginta habentias ud quos est,&perditu 2 corpus
159쪽
corpus suum immisericors .Et est sensius: Vir benignus bene hel Impromis animae sux,hoe est, sibi ipsi. At vir crudelis non solum ali s molestus est sed etiam carni suae,hoc est sibi ipsi Vtrobique enim pars pro toto ponitur,sed ad elegantiam facit varietas. Dicitur autem vir pius animae siti evel sibi benefacere,quia sibi indulget debitum ac commodum rerum sibi neces lariarum vim . Deinde quia ab his quae noxia sunt vitae quieti suae serio abstinet tristitia scilicet inordinata, intemperantia S id genus aliis.Contra crudelis turbat carnem suam Sc seipsum, quia carnem suam asiligit,siubtrahendo ei per auaritiam neces arta,varijsque curis Sc cupiditatibus sese macerandoi conturbando , ac intemperantia Mindebita tristitia sese laedendo.Emcacior esset sentetia si hoc modo vertatur,quomodo item verti potest.Qui benefacit animae siuae, vir est misericors, dc qui turbat carnem siuam crudelis est. Declarat hunc versiam illud Eccle Aeci ab siastici: Tristitiam non des animae tuae, M amigas temetipsum in consilio tuo.Iucunditas cordis haec est,uita hominis , dc thesaurus sine desectione sanctitatis,ic exultatio viri est longaeuitas. Miserere animae tuae placens Deoti contine, congrega cor tuum,& tristitiam loge expelle a te,etc. a cels tr. Et Sapiens Ecclesiastes dentionstrat quomodo quis sibi debeat benefacere dc non turbare se ipsium Laetare,inquit iuuenis in adolescentia tua, Min bono sit cor tuum .Et post pauca Aufer iram a corde tuo, de amouemalitiam a carne tua.Et cap. .vanitatem describit eius,qui cum unus sit nec fratrem habet nec filium , tamen laborare non cessat,nec recogitar, dicens: Cui laboro,ic fraudo animam meam bonis ZEt haec quidem quod attinet ad literalem sensum.Secundum iritualem autem intelligentiam
significatur hic virili Dic benigni esse,ut benefaciat animae suae, itavide salute sua aeterna sit solicitus,eamq; bonis operibus promoueat. In quem Au ua; sei sum August. illud Ecclesiastici Miserere animae tuae placens Deo, vsitirpat in Enchiridio ad Laurentium cap. 6.8c alibi contra eos qui satis ad salutem putabant eleemosFnam egentibus dare,etiamsi dantes in sceleribu perseuerarent. Sciendum ni per pro pleniori huius sententiae e plicatione quosdam pro benefacit hic vertere, retribuit, Nam hoc dictio Hebraicii proprie significat. Vnde hunc intelligui sensiam sir benignus qui aliis miseretur,retribuit sibi ipsi, quia beneficentia hominis non tantum illis utilis est in quos fit sedet ei qui benefacit Contra vir crudelis Fc inclemens,non tantum aliis molestus est , sed etiam sibi ipsi maleiacit ac semetipsum turbat. At prior intelligentia simplicior videtur' alijs
scripturis citatis conuenientior Nec nouum est in scripturis verbum re-
tiibuendi accipere simpliciter pro tribuere rubenefaceres ut cum dicipsi ii ξ tur Retribue ruo tuo vivifica me. Si nificat autem hoc verbum bra Gamal hic positum,etiam ablaetare. Vnde sim etiam qui vertunt Ablactat animam suam viri ius,hoc est, abducit eam conmetudine praua
malis desiderijs. in sensiis etiam in primo includitur.
160쪽
pius facit vini abiis seminanti autem iustitiam merces
sisses. HEbraealtabent ad verbum. Impius facit opus salsitatis,& seminali ii ii istitiam merces veritatis.Est ergo oppositio non tantuni inter impietatem facientem,Sc seminantem iustitiam, sed rinter genitivos salsitatis A veritatis Dicitur autem Hebraica phrasi merces veritatis,merces stabilis,certad qua iustus non frustrabitur: quia verum H braeis dicitur stabile solidumvi certum.vude bene Vertit interpres,me ces fidelis,hoc est firma ec nequaquam fallax. Ex qua secunda parte patet quid in primo me bro vocet opu falsitatis, nimiru opus fallax, quod expectantem fallet expectato studiu. Quod recte apud nos dicitur opus instabile. utpote quodnon subsistet,quod evanescet sine bono aliqno fructu Non ergo dicitur facere opu instabiles, quia a stabilitate virtutis recedit & suis passionibus agitatur.Dicitur ergo,impius quamuis multum laboret tamen facit opus fallax,quod non perdurabit, nec fructum adseret. Atqui seminat iustitiam non frustra seminabit,id laborabit, sed merces eius certa est& solida. Hoc ergo hic dicitur quod Paulus aliis verbis is,
ad Galatas: inii seminat in carne, te carne&metet cor ptionem autem seminat in spiritu, de spiritu metet vitam aeternam . Et Euntes ibant& flebant mittentes semina sua. Venientes aute venitnt cum exul Psal litatione portantes manipulos suos
i mentiam parat vitam,or sectatio malorum mortem. HEbraea sic habent. Similiter iustitia ad vitam et sectator malorum
ad mortem,hoc est,sicut iustitia perducit aut tendit ad vitam, ita qui sectatur malum tendit ad mortem,aeternam scilicet. Ex qua collatione nostra lectio alioqui plana melius intelligitur. Sensus enim est: Clementia sipecies ponitur progenere hoc est, iustitia praeparat homini vitam,et sectatio malorum,hoc est,assidua in malis perseuerantia, praeparat homini mortem Stipendia enim peccati mors gratia autem De Rom. vita aeterna H xc ergo sententia recte subiungitur siuperiori, quia eam
bominabile domino cor prauum, o voluntis eius in his qui simpliciter ambulant. HEbrx eunde habent sensium Abominatio domino peruersi corde,ec beneplacitum eius integri via hoc est dominus abominabitur peruersos corde Et contra eidem placent hi qui in m conversatione sunt synceri. Voluntas ergo hic is sum accipitur pro benepla- eito. Est enim hebr eis hic rursum ea dictio quae in primo huius capitis xersu.