장음표시 사용
171쪽
Verba impiorum insidiantur anguini,os iustorum liberabit eos.
Vperiori sententia ostensum est discrimen inter cogitationes iust krum Sc iniquorum,hic ostenditur discrimen inter eoru verba,quoad eadem illa circa quae sunt eorum cogitationes. Dicit ergo non solum cogitationesvi consilia impiorum uni fraudare, sed iuxta cogita tiones eorum, etiam Verba impiorum sunt insidiari sanguini Sie enim ad verbum habet Hebraea: Verba impiorum insidiari sanguini, hoc est,uerba eorum consistunt in tractando de insidi s contra sanguinem aliculus peragendis. Hoc loquuntur,hoc docet,quomodo insidiari qui posest alteri . Aut sic disponunt: concinnant sua verba, ut insidias per ea sanguini alterius parent,simulantes pacem Vt magis decipiant; Aut falsa contra aliquem testimonia proserentes.Secundum huc posteriorem sensum noster interpres Scalij vertundi Verba impiorum insidiantur Languibili. Porrb insidiari sanguini est insidias struere, ad effusionem sanguinis, hoc est,ad necem alterius,sub quo tanquam sub maximo comprehenditur etiam quicquid impii meditantur ad oppressionem Miniuriam alterius.Cum autem talia sint impiorum verba contra os iustorum liberabit eos,hoc est,ipsosmet aut quosvis alios, quoru sanguini impii insidiantur ore. Quia iusti ore suo praemonent incautos, ne verbis impioriim decipiantur,seseque Sc alios coram iudice tuentur Minnocentes ostendunt contra improborum insidias .Patet huius sentetiae veritas in historia quae
de Susanna est,cuius sanguini insidiabantur iniqui presbyteri, sed os iusti
Danielis liberauit eam. Verte impios o non erunt, rimus aurem iuEorum permanebit. M perativus verte qui& in Hebraeo est, ad Deum reserendus videtur,ut sit sensius:O Deus Verte impios&non erunt. Quae precatio po- test prophetieo accipi, ut sit praedictio futuri, quemadmodum cudicit David: Effunde super eos ira tua. Itaq; sensus erit: vertet,hoc est, y-' 47 subuertet Deus siquando impios ita ut non sint. Sicut David dicit: Dei cent peccatores a terra iniqui ita ut nolunt. Aut sic accipi edum est, ' Verte impios etc.ve sit sensus.Si volueris aut coeperis subuertere impios iam non erunt amplius, nimirum quia Z hic omnem iam gloriam Sc potestatem amittent,ita ut 5 memoria eorum apud homines aboleatur, Se post hanc vitam,quia miseri erunt,uerius non erunt qu1m erui. Vndersu. t. David de impio: Cum interieret,inquit,non sumet omnia, neque descendet cum eo gloria ei ius. Contra vero omus iustorum permanebit. Vel, ut habent Hebraea stabit: quia eorum familias posteritas,sive carnis siue spiritus,m 6gam aut perpetuam steriem propagabitur. veritas huius sent citiae excellenter patet in tam diuersis idololatriae religionibus, in tam multis tyrannis Miustorum persecutoribus, in tam varijs haereticorunt conciliabulis, quae omnia paenitus de terra sublata sunt, cum familia Abrinet de Diauidis adhuc altem secundum spiritu,perdure omniumq; iustorum
172쪽
lust Num una eademque domus,ecςlesia scilicet, semper persitat contra omnes in illus inuieta. Septuaginta illud, Verre impim non Ad Deussi, sed ad homines retulerunt,ut si sensus:Etiamsi quis vertat impios , vel etiamsi impii sese vertant, locum mutent,nΩntanten, likῖς re poterut Dei manum. Habet enim ιυ ἐὰν δα Πλο ασις ἰς, o Go xt doci,id est,quocunq; vertatur impius,deletur vel de medio tollitur u SQ r. h LSa ciejbiIu, super Euang.mIstic hanc partem intelligitivi sit sed in . Domine coimuerte impios ab impietate,& iam non erunt quod fuerant,jim j scilice Conuersi,i0quit, impi non erunt, non quia non erunt omnino in/s ien tia,sed non erunt in impietatis culpa. Meminit huius intellianiati ie-
Duebinasia noscetur viriqui autem vanus Iris excors patebit
EG int illigit hic significari ex doctrina hominis declarari ipsium
vitum,hocq si,virtute praeditum,si scilicet doctrin in bona saeti, ea equatur. Sunt qui intelligunt significari ex doctrina quam qui profitetur agnosci cuius quis sit professionis, Theologus scilicet an Medicus,Catholicus an haereticus,& sic de aliis. Verum hi sens is non conueniunt secundae parti,nec originali linguae . Habent enim Hebraea sic: Propteros prudentiae suae laudabitur vir dc peruersius corde rit in con- em pulmssit est sensus. Vir laudabitur propter os, quo mam in corde se in item prostri prudentiam docendo alios lene consulendo. At cotra qui perii rsus est corde,ira ut ex eo non nisi peruersa loquatur ex abundati quin cordis os loquitur is desipicietur, probis scilicet.Conueni ecum hoc sensu nostia lite rasilie intelligatur Vir per doctrinam suam nosterur,hoc est celebris er l,&in omnium ore. At contra qui vanus eiud excor ast docer nequeat Jed latum sutilia proserat, is a probis omnibus contemnetur. Noscetur enim per futurum lςgendum est, potiti quam Mosti ur. Dixerpres noster in eo quod Veriit vanus χXcqrs, securiis lubent, ι.εροκαρδιο id est, ecorsa ignavo corde. Docet' si stirient pexi lentiam par ri apud homines gloriam: nomen,sed
eam sapientiam,quae non occultatur,at docendo alios declar tur. Cont per peruersitatem aut vanitatem ore declaratam parari contemptum.
Miu ut adductavi sapientes inuitat, i loqiuci rem impiorum aut
I I A C semetiati jurita nostram lectionem significari simpliciter vi- detur lini uinem sortis infimae,qui tamen suae coditioni habet usi fici: ntia poserendum esse ei qui magni est nominis conditio- imi a necessari s Ate Hebraeis patet amplius quid significari. α Habent
173쪽
Habent enim sic:Melior est vilis,l seruus illi vel seruus sibi quam gloriosus vel laetans se Sc egens panαutroque enim modo verti potest ex Hebraei aut seruus illi,hoc est Melior est vilis cui est seruus,hoe est qui sua industria sibi seruum comparat eui imperet Aut seruus sibi, hoc est, Melior est vilis S ignobilis apud mundum, qui sibi ipse est se cirus, hoc e , suis laboribus no detractat necessiria siuppeditare tibi. Quem sensium
ut est verisimilior)secuti sunt o qui habent, κρεμο ν xvκ ἐν Hi a c λ Ἀων δῶ, Ii taῆ-meissi θεις,κρα προσμο alvo id est,mclior est vir in ignobilitate seruiens sibi, quam qui honorem tibi vendicatre indiget pane. Hunc sensium de noster secutus est dum vertit. siussicisssibi. Is enim sibi sufficit qui ope aliena non indiget, sed suis sibi labes bua
necessaria parat.Sensus ergo est Melior, hoc est, praestantiori maiore dignus laud est homo pauperis conditionis,qui non magni fit a mundo,
8c seipsium floccipedit,qui sibi ipsi inseruit,pauca quibus indiget suis manibus suaque industria conquirens, quam gloriosti qui apud homines nobilis habetur aut sese iactat nam noc proprie Hebraea dictio signita
necltro at)S indigens pane,hoe est,necessariis.Simile habet Ecclesiasticus: Melior est,in*iit,qui operaturvi abundat in omnibus, quam qui gloriatur eget pane.Notat haec sententia stultitiam multorum nostri etiam seculi,qui nobilitate generis Sc stemmatibus sibi placentes malunt apparere honorabile si indigere pane,quam deij cere seipsos ad exercitium ali- qii off&seruire sibi ipsi,ut habeant commode victui necessaria. Quibus etiam peiores sunt qui cum nullam ex origine nobilitatem habeant, tamen deletriti gloria mundi 5c otio, malunt in magna inopia ut nobiles sese gerere,quam honestis laboribus inopia effugere. Itaq; indicat etiam sententia paupertatem esse utilem,Yt quae efficiat ut homo paucis egeat, laborare non detrectet,eum glorialc uictantia domultos egere faciat, , his, a labore reuocet. Secundum mysticum sensum quem Beda prosequi-
Dossi, rur,docet haec sentetia,meliorem esse idiotam in mysteri j scripturae non eruditum,qui ecundum acceptam cognitionem satisfaciat sibi, operado bona iuxta sui status exigentiam, quam qui clarus eruditione scriptura
rum, vel etiam ob doctoris nomenvi officium magnus apud homines, indiget pane dilectionis. io u AEus tamentem uorum animas,vissera autὶ impiorum
erudem. Comparat liac sententia iustorum in misericordia assectus eum aD
sectibus impiorum. Iustus,inquit,non tantum hominum sibi commissorum euram habet: rationem, sed Sc iumentorum horum anImas nouit,hoc est, attendit siua iumenta, eorumque habet rationem,
solicitus ne plus aequo in laborando exigatur ab eis,in ne quid eis desit, multo magis ea praestans erga homines sibi subditos,filios,seruos Sc me
174쪽
eenarios. Contra,Viscera impiorum qu naturaliter ad miserandum sunt prona, ade ut apud Hebraeos miseratione nomen acceperunt dicuntur enim 'und Rachame quod significat misericordia Isunt crudelia, ut nullius hominis ne dum bestiarum miteria commoueantur, plusque sibi subditis tum hominibus,tum animalibus exigant quamprestare pos sint,nec tamen vicissim quae neces laria sunt liberaliter subministrent eis, in letantum indulgentes. Respexisse autem videri potest Sapiens inhaesententia ad legem.Non alligabis os bovi triturari. In qua lege cum Pau te , ius praeter literalem sensum indicet esse allegoriam, etiam hoe adagium ' 'γ' non simpliciter accipiendum videtur,sed intelligendum allegorice ullos
reddere mercedem laborantibus, iniustos non reddere.Sunt qui vertune secundam partem: Misericordiae impiorum crudeles. At varie laborant, ut ostendant quomodo misericordiae sint criadeles, proinde prastati strant equi versionem,quicomodum habet sensiini. Nec enim nouusta, apud Hebraeos dictionem hic positam Uramuis proprie significet misericordias,accipi pro visceribus.Vt Genes. 3. cum dicitur Comota quippe erant viscera super eo . Vndeviro hic habent τὰ si σπιλο γοα τωναocidii αελε μονα, id ell,viscera alitem impiorum immisericordia. Docet haec sententia secundum mysticum sensum, iustos dobere compati 42
misereri hebetudini de fragilitati proximoriim sibi commissorum , bonique pastoris esse ovium suarum liabere rationem, impios autem esse qui non solum non compatiuntur subditis, sed iuxta hoc quod dominus ait: Percutitit seruosti ancillas,S alligant onera graui im in Ortabilia Mat ,... Debemus,inquit Paulus,firmiores imbecillitates infirmoria sustinere,etc. Rom. USuntvi qui quo illam in Hebraeo habetur singulariter. Nouit iustus animam iumenti sui per animam iumenti sui mystic intelligunt animam sensitivam cuius necessitati a bonis succurrendum est, iuxta illud quod supra dictu est:Benefacit animae suae vir misericors. Iam quod sequitur, Viscera impiorum crudelia,significat,aut quod impij nimia licetia laxantes frena appetitui,&Ibi indulgendo,in seipsos crudeles sin quia animae suae nocent,aut quod erudelitatem in se committant,sibi denegado commodum rerum necessariarum,sem.
eperatur terra amsatiabitur pani clui te aut
PArum refert quod hebraea in secundo membro habent: Qui in
tur vacuos deficit corde. Sectari enim vacuos, hoc est ignavos ta&otiosos est imitari in eis otium,quod est sectari et persequi otium.
Et deficere eorde nihil est aliud quam stultum esse. Commendat ergo haec sententia, ut aliae pleraeque huius libri, sedulitatem laborantium de
otium desidum damnat Peculiariter autem meminit operantium,hoc est colentium terram suam, quia inter omnes artes merito agricultura
175쪽
tum necessitatis tum innocentiae ripi ' int primum locum obtinet, sub qua tamen tanquam precipui operatione,6 reliquae artes quibus vidius paratur comprehenduntur. Vnde in secundo membro non omnes stultitiae condemnat qui terram non colunt, sed lii sectantiu otium, neque scilicet agriculturae dediti,neque Vllam aliam honestim excercentes artem. Cum autem in secundo membro Videbatur dicendum ob ratione
oppositionis. Qui sectatur otium indigebit panibus .dixit deficit corde, vel stultus est,significans eum qui operatur, quia ex labore satiatur,sapbentem esse, eum qui oriatur,quia indigebit, stulte dc imprudenter agere. Capite 28 ubi eadem pene sententia repetitur iucundior est oppositio: dicitur enim: Qui operatur terram suam satiabitur panibus: Qui autem sectatur otium Latiabitur egestate. Caeteria nomine panis necessaria vitae . . melliguntur,iuxta illud evangelicum Panem nostrum quotidianum daiatis bu hodie. Mystice a operatur terram suam qui arcana cordis sui per iugem te is meditationem & orationum studium excercet, qui corpus suum abllinentiae vomere proscindit, igidoque continentia sarculo fodi qualis scripturarum pane,& coelestis sapientiet pabulo mira cum dulcedi ne satiabitur in pret senti vita, turadus postea plenius Gelestibus dapibus. Cotra qui pro salute animae suae laborare nuc detractat, Vere cora Deo stultus est, tametsi vel .diuina vel mundana sapientia gloriosius videatur
viae homines,ut qui sibi non prospiciat de his quibus mens hie de
postea dulciter rectatus dessaturetur. .'
nubua ras egis vini demorationibus, in sis munitionibi relim
quis c Iumesegm, HVnc versum nec hebraea habent nec veterat xemplaria latina pleraque Habinctante eum grας x,e quibV pater quam perpe-- - ram hic versias apud latinos legatur inplerisqui libris Naetiam. in operibua D. Hieronymi a Frobenta impressis sic legitur hic versusiam suauis est vivit in moderationibus, dc in suis monitionibus relinquit contumeliam. Aod sic intelligit Lir imauis est per mansue rudinem,in magna vivit moderatione, e borum sal torum , ideoque monendo alios cessat uti verbis contumeliosis. At graeca habent, o ἐς μhoc est Qui siuauis est in vini demorationibus, in sub mu'iti'nibus relinquet cuntumeliam,vivi apud nos habent codi s emendatiores.'taq; vitio scriptorii vivit in sic riptum est pro in vini Et: 'deratiqnibus, pro,
demoratiqnibus,immersis scilicet prioribus syliabis Sethsus, Qui d lectatur immorari potationi vi hi, in suis habitaculis suaque familia relinquet contumeli ira, vel potius ignominiana, quia malum post se no-mm linquet,patris 'quod octo ignobilem rini Jaem relinquetra
176쪽
seruis proficiet PRo monumentum Hebraeis est Metaud quod rete, vel venationem magis significat, verbo Taud quod enari significat. Itaque se habent Hebraea. Desiderat impius venationem malarutti, radix autem iustorum dabiti Hoc et in plus desiderat cum malis venari. quia ei in ipsis per fas 3 nesias aliorum inhiat ben j. Illa enim malorum est venatio, illud eorum studium. Vnde dicunt: cap. i. Veni nobiscum,insidiemur sanguini,abscondanuis tendiculas cotra insontem frustra. Omnem pretiosam substantiam reperiemus,etc. At cotra iustus tanquam a
diesructifera dabit, hoceli,non modo non quaerit aliena rapere, quin sua largietur uxta illia Dauidis: Miatuabitur peccator& non diuer, tu rtiistis antrem miseretur retribuet , velit habent Hebraea, Hat,idem scilicet verbum qiu hoc loco, ut nequis miretur absblute hic vel bum dabit positum sine accusativo Verisimile omnino est D. Hierony simul cum o unico puncto mutato legisse radia ' 'IU meta id , sed vir 'ci
metetod,quod radiceri aera matZ id derivatum significat arcem, munitionem & munimentum, unde nihil dubito quin vera lectio hoc loco sit non monimentum,sed munimentum. Sre enim hanc dictionem aliquoties vertit D. Hieronymis ut Esam: Miniment Haxorii sublimitas eius. Et o.in hae sententia habent rursum quod est apud eos in versu praec identia. μα id est,munitionem,quanquam apud eos ea dictio ponatur in parte r. huius sententiae. Habent enim Ym i misi uricae κα , α R
autem iustorum in munitionibus. Et munimentum habet hoc loco quq dam Biblia imprella, nominatim Euchari; impressa anno; o. Est ergo, rae D. Hierony. versionis hic sensius: Impius desiderat munimentum malorum,hoc est,ut mali possint tuti esse 5 sortes,iustis praeualentes, utque eorum consortio muniti sint tabe is protegantur. At frustrabuntur suo
desiderio.Gla radix iustorum dabit assidue, hoc estivi vertit Hierony.)semper proficiet, semper piillulabit,ishmorietur ita ut ex ea nullum procedat germen. Hoc est, rusti tanquarti radiis bEne 1 rmata de fertilis asesidue proficient, crescent, robotabuntiar, nulla malorum fortitudine deiecti. Beda cuius ommentarii declarat ipsum legisse monumentum, adia deprauatio illa inualuit duobu modis Exponit illud: Desiderium impii monuimetum malorum, elit significetur implum desiderare imbiari memoriam & exempla praeeedentium malorum, ac de illorum aEt bus loqui: Vel quia desidelium turpi eis tendit, qua nauis eo nescient ut cum prioribus iniustis, aeternae mestis arcere elaudatur cvt scili-eet monumentum pro sepulchre accipiatur impiorum quod est i
177쪽
s repte peccata Abiorum ruina proxima malo, Noe ratem
iuuin de amisia H Ebraatis primo membro habent. In peccato labiorum laqueus
malus. Vel: In peccato labiorum laqueus vel ruina malo. utroq; enim modo vetii possunt. Et si qui de priori modo vertatur, sensus est: Per labia scelera a quidam laqueum malum vel ruinam utrunq; enim Hebraea dictio IPT is ocesch significalysi; parant, cupientes uos decipere dc perdere. Sed iustus euadet de angustia ipsis ab impij, intentata.Si posteriori modo,sensius est:Per peccatu, vel propter peccatum, quo quis labiis suis altu studet decipere: perdere, ipsi malo erit laqueus de ruina quam alteri parauit,hoc est, Malus illaqueabitur suo reti, quod subdola salsa siua lingua contra iustos expadit, iusto Dei iudicio ruet in foveam quam secit. Nam impiimulta falsa comminiscuntur,ic veluti
rete multis filiis contextum est, sic multis verbis mendaciati calumnias connectunt,quibus ichic frequenter suae fiunt perditionis authores, de semper apud Deum aeternosupplicio ec damnatione tenentur illaqueati. Caeterum iustus angustiam sibi paratam euadit,quia&hic frequenter diuina ipsum protegente gratia ab impiorum molestia liberatur, detesta eius innocentia,& saltem exiens de hoc corpore ab omni angustiavi tri-.bulatione egreditur. Secundam intelligentiam secutus est D.Hieron , mus subaudiendo verbiam proximat,nam aliquod verbum commodum subaudiendum erat, sicuti ro qui habent δεῖαὶ α τὰς D: QKων ε - αι Geio παγι ιας αμαρτωλis,itast, propter peccatum labiorum incidit in laque' peccator Sententiae huius veritas est o arata in historia Susannae,cuius accusatores proprijs sermonibus illaqueatii praecipitaui sunt ipsa euadente illorum calumni anavi paratam angustiam . .
. A, Destructu eris sui, siquissu replebitur bonis , O iuxta opera
manuum siuarum retribuetur ei. Vamuis secundam partem quidam aliter vertant seclladu verba, sensus tamen probe a nostro interprete est redditus ill enim in Hebraeo sic: De fructu oris mi unusquisque satiabitur bono,&,etributio manuum hominis reddet ei. Hoc est,ipsa exhibitio bonorii operum reddet homini quod meretur.Quod clarius vertit D. Hieronymus: Et iuxta opera manuum suarum retribuetur ei. Porr,ut superior sententia ostendit malum fallacemq; sermonem impioru,non nocere iustis contra quos profertur,nocere autem impij a quibus profertur: Ita cotrahae sententia indieat historum4 sermones Z facta, non tantum alijs
prodesse sed & ipsimist. De fructu oris siti inquit, replebitur bonis,hoe est,ex fruetuosis utilibi sque sermonibus non tantum illi pascuntur qui
docentur, quibuque bene consulitur,seda ipsemet qui loquitur sapieris inde
178쪽
inde pascitur, inhiatiab tui bono , non solum quia ipsa vel ba dccentis etiam ipsius pascuia allectum, sed S ciura ingens 1 Deo praenuum sui laboris reportabit,ciuil lic in ipso spiritualia charismata augebit, pollea
satietatem vitae aeternae ei largietur copiosiusqtiam ali; s, iuxta illud Danielis: Qui ad ult tiam e: udi uiri multos quali lectae in perpetuas ae: ernitates. Sic qui bene facit alteri,nstantuna a teri facit,sedo sibi,ad queri maxima pars utilitatis redit. Hoc ipsum enim opus quod alteri benefacit,retribuet ei,hoc est dabit ei mercede, quia pro illo accipiet praemium iustitiae, vitam aeternam. Vehemens est ergo haec sententia ad excitadum sapientes de iustos,ad docendum: operandum, ne putent fructum suorum laborum tantum transire ad alios aut perire suos labores, si qui docentur non pareant,aut ingrati sint quibus bene sit. Potell& alio fine accipi dicta hac sententia,ut scilicet significetur unum quenque suis deberet sidere laboribus,no autem tantum alienis meritis iniasi dicat: Si bonam Deo expedias remunerationem notatis tibi esse debet alios audire docentes,& videre bene operantes eorumque niti meritis . Vnu' nisque enim iuxta ex quae ipse siue ore, eo pere prastitit,mercedem accip:et.
Vis olli recta in tulis eius,qni autem sepiens eis audit consilia. T superior sententia ad docendum extimulat sapientes,ita haec ad
audiendum, sic nificans sultitiae argumentii esse sibi placere, nec ab alio moneri velle.Contra prudenti indicium esse, aliorum libenter audire cosilia. Via,inquit, stulti reeta est in oculis eius, hoc est stulto videtur ilista d, bona esse vitae suae in Ilitutio, et ratio ac consilium rerum a se gerendarum,atque ob id non patitur se replehendi, audire alioriam doctrinam et consilium recusat, tanquam satis sapiens et bene consillius: At contra Qui sapiens eli audit aliolum consilia rauca consilia sius pecta habet,agnoscens quenque in sua causa sere caecum esse. Rursus agnoscit aliorum consilijs audiendis sepientem sapientiorem feri, iuxta id quod superius scriptum ell, Audiens sapiens sapientior erit.
tum statim indicar iram suum qui autem dis malu tatariam
PRO statim, Hebriis est et ' Balom,hoe est,in die quod positum est
pro in ipsio die. Vnde Septuaginta verterunt αυρουμερον, id est,ipis
die quod nihil aliud est quam latim: Unde sic no Hieronymus tantiam,sedac alii verterunt post eum ex Hebraeo. Caeterum hebre duobus modis verti pol lunt potissimum quod ad priorem attinet partem Primum sic: Fatuus latim cognoscetur per iram suam. Et erit sensus: Facit. cognoscitur stultus cum irascitur,quia tunc omnia es undit,per quae stultitia eius declaratur. Item quia ira eius leui causa excitata declarat ipsi imfacile ad iram prouocari,quod stultitiae argumentu est.Secundo sic: Eatui statim
179쪽
statim agnoscetur ira. Quod secutus D. Hierony. planius vertit, Fatuusitatim indicat iram si iam,hoc est,sicut stultus facile irascitur,ita etiam su-tim conceptam iram animique commotionem oris prodit manifestat,indignis clamoribus,commii rationibus blasiphemiis, aliisque arris modis. Non nouit irae suae moderaria dominari,statim dc ad leuem occasionem eo prosilit quo ipsum ira impellit. Hanc polleriore huius partis versionem&acceptionem magis requirit sequens membrum, quod hebraeis sic em Et tegit ignominia callidus. vel Et qui tegit ignominiam callidus est . Quae pars dupliciter item accipi potest lautit significetur callidum tegere mam ignominiosam cpudedam irae passionem in animo excitatam,ut ne si foris erumpat, inde pudore apud homines assiciatur,contra quam facit stultus qui mox passionem irae soris declarat Sic
enim videntur Septuaginta intellexisse,qui habent κροα IRRI, 9 αῆου
Iiμ αθαυκρ πανούρRς,id est, occultat autem suum dedecus vir allutus. Qtiemadmodum se Beda hancro.lectionem exponit Aut, significetur callidum tegere ignominiam sibi ab alio illatam, atque ipsium eadem non prosequi ad vindicandum clamoribusti minis, sed distimulare eam tacendo,quasi nihil sit pallas. Quem sensum quoniam his intellexit D. Hieronymus ideb vertit: Qui autem dissimulat iniuriam callidus est . Et quidem callidi secundum munduma plane versuti est,dissimulare iniuriam ad tempus, ut per dissimulationem minus sibi cauentem inimicum oportuno tempore commodius laedat& vindicet, uti fecerunt Ioab re
Absalon . At qui secundum spiritum: coram Deo callidus est de quali Sapiens loquitur id ell,qui sibi prudenter prospicit, dissimulat iniuriam,
ut ne stultum in maledicendo de malefaciendo imitatus baltitiae etiam notam cum eo incurrat seseque multis malis per iram inuoluat, utque dissimulando iniuriam sese vincat, vereque fortis inueniatur, ex aliena malitia tolerata gloriam reportas. Demum ut alterius iniuriam dis imulando, mereatur apud deum etiam ad sua conniueri delicta. Unde monet ης b Iacobu , ut sit homo tardus ad iram . Hac ergo sententia iam altera disecretio diuersarum conditionum stulti& sapientis indicatur. Superiori enim sententia dicebatur stultum, quia sibi placet,consilia respuere, Sapientem, quia sibi di licet,admittere consilita hic stultum iniuriam persequendo,statim iram suam ostendere: Sapientem disii mulare iniuriam,&dissimulando iram suam tegere. Sic Saul dissimulauit iniuriam, ut est . Reg. io. Sicet David cum ei Semaei malediceret, ut est et Reg. cap. s. Dimitte,inquit,eum,ut maledicat iuxta praeceptum domini, si forte res
piciat dominus amictionem reddat mihi bonii pro maledictione hae
180쪽
PROVERBIA SALOMONIS Cap. I. I IH Ebrae sic: Qui veritatem loquitur indicat iustitiam,& testis mendax dolum, upple indicabit vel annunciabit. Cum ergo verbum in prima parte positum aperte significet indicare vel annunciare, unde: o. habent αυαγγελε,,id est,an nunciabit verisimile est apud nos non legendum iudex iuuitiae, sed index iustitiae est , quo modovi postea deprehed habere quosdam antiquos codices mion3sium ipsium .Rursum in secundo membropatet non esse distinctionem faciendam ante: testis vitestis coniungatur cum fraudulentus, sed post, ut coniungatur cum,Qui mentitur,hoc modo: Qui autem mentitur testis,est fraudulentus,sicut & o. habentet δεμαῆυς τοῦκαδικῶν Reλιος, id est, testis autem iniquorum est frauduleutus.Litera bstra sic correctavi distincta planhconuenit cum originali lingua Nam quod nos legimus, Qui quod nouit loquituriNon est diuersum ab eo,quod hebraeis est, qui veritatem loquitur. Is enim qui loquitur quod nouit,veritatem utique loquitur, contra, veritatem nemo ex animo loquitur,& bene loquitur, nisi res de qua loquitur ei nota sit Sensus ergo est Qui loquitur id quod ei notum est, quod scilicet oculis vidit,aut alias certo percepit,is indicat iustitiam,quia is in iudicium productus, ostendit suo testimonio iudici quid iustum sit aeqvum. Et alibi item omnibus occasio est, ut iuste de re pronuncient& iudicent. Contra testis qui mentitur,quique aliter siue in iudicii, siue alibi testificatur de re quam ei cognitum est, is an nunciat iudici de aliis fraudem,quia id suggerit unde homines decipienturo fraudabuntur illi, contra quos testificatur,unde est staudulentus . Continet ergo hoc prouerbium veritatis laudem, mendaciiq; vi inperium indicans veritatem, iustitiam promouere, mendacium,fraudesd dolos. Possunt haec vigeneraliter sunt diista,etiam ad intelligentiam scripturariam rerumque acrarum referri,ut sit sensus. Qui veritatem scripturarum & fidei profitetur,nec aliud bquitur quam quod bene nouit, heneque didicit, is proseret: indicabit iustam sic ripturaraim interpretationem, quamque fidei regulam Sed qui profesta est mendaciorum & errorum, docere perges
quod non didicit is imperitis dolos struit, a iusto aequoque de rebus sa
Est quipromistis,or qua adio pungitur consilentia ingua am
rem sipientum sanitas est, HEbraice sic: Est qui efiittit quasi eonsessiones gladii sed lingua a .
pictum sanitas est, vel salubris est,Pro promittit hebr. eis est verbum' πη Bote,quod etiam Pagnino teste significat&pronunc reti promittere, sed temereri inconsideratὲ.Pro pronunciare: pr so qui temere ponitur in Psal ubi nos legimus. Et distinxit in labijs suis, ptat. ior pro quo aliivertunt:Et inconliderate loquutus est labiis sitis. Secundum hanc significatione etiam hie ser vertunt:Est qui effutit aut profert,em 2 ba,ouasi