장음표시 사용
241쪽
pugnaculis consistere, sed in multitudine subditorum, qui lubenter ill
rum pareant imperio,in illis opes,in illis vires regni constituendaς per iblos regnum bene iubiliendrina Sc munienduit cotra illorum desectum dc diminutionem, ignominiamei: formidinem allaturam , quantum
uis alioqui habeat quod in hac vita splendidum ac magnificum,l ad tutelam imperi firmitin videatur. Ploinde subindicat regibus irincipibus praecipuam operam dandam,ut comitate,clementia, ciuilitia tales se exhibeant,uti sui lubete is pareant,nec ab eius regno improbitate commoti discedant,&exteri quoque fama nomii iis e citi ad regnu eorum commigrent Pulchre idem docet colloquium Neronis: Senecae in Octauia, ubi inter caetera sic habetur.N. Ferrum tuetur principem.S. Ivlelius fides. N. Decet timeri Caesarem.S. at plus diligi. N. Metuant necesse eli S. Quicquid exprimitur graue est. N. Iustisque nostris pareant.S. Iusta impera.Secundum sensium spiritualem monet haec sentetia eis qui Dei Christique gloriam ex animo quaerunt, maxime laborandum in hoc ut quamplurimos illi lucrifaciant es ad obedientiam eius adducant.
sipatiens eu mustagubernatursapientia,qui autem impatiens eis exaltat stollitiam. Agna patientiae commendatio, per quam fit, ut sapiens quis esse
cognoscatur, sicut cetra impatietui hominis stultitiam eiusde- . clarat. Vnde in Ecclesiaste dicitur Ne sis velox ad irascendum,
quoniam ira in sinu stulti requiescit, hoc est, stulto propria est, quemadmodum& supra hoc capite dictum est: Impatiens operabitur stultitiam. Qii ergo patiens est,uel ut habent Hebraea, qui tardus est ad iram,isdeclarat se multa gubernari sapietia. per quam scilicet suis passionibus prudenter teperat. Aut,ut habent Hebraea,multus est intelligentia, vel multae est prudentiae,quod idem est cum nostra lectione, quanquam posset etiam intelligi eum qui tardus est ad ira facile percipere consequi mul
tam prudelitiam intelligentiam. Nam quemadmodum impedit ira animum ne possit cernere verum,ita permansuetudinem et animi quie- Iacob. rem, mens magis est sapientiae capax,unde monet Iacobus, In mansiuetudine Pleipite insitum verbum .Qui autem impatiens est,aut ut habent Hebraea qui breuis est spiritu,hoc est,qui cito commouetur animo,Velociterque ad iram impellitur,exaltat stultitiam mam, hoc est, eam perspiacuam et manifestam facit, quae alioqui occulta et incognita esse poterat. Quod enim in altum tollitur,omnibus conspicuum fit. Aut exaltat stultitiam suam,hoc est,magnam ostendit stultitiam,sicut contra qui patiens est, multam ostendit prudentiam.Non est enim Hebraeis stultitiam suam, sed tantum stultitiam. Rixra hunc sensium verterunt Septuaginta κρο- eoia: Mκ πολὐ- - πε , ο δε ολ iγο, υχος χυρῶς αιτ ρον, hoc est,
longanimis vir multus est in prudeliata putillanimis est fortiter insipies. Sicut
242쪽
sIcut enim non est simplicis prudentiae iram cohibere, sed eximi ita insignis est stultitiae facile irasci. Ira enim suror breuis est,inquit Poeta. Visa carnium sanitri cordis,putredo ossum inuidia. SIcut praecedens sententia avocat ab ira, ita haec a cognato irae vitio,
inuidia. Sanitas,inquit,cordis,hoc est,mentis ab omnibus passionum morbis liberae conueniens status lona dispositio,non tantum animae prodest, cui multum prodest ad contemplationem veritatis, sed Sccorpori,quia est vita carnium,hoc est,corporis, efficit enim ut corpus si vegetum, vivax sanum.Contra inuidia non animae tantum nocet, sed est& putredo ossium, ac tabes omnium etiam internorum solidium membrorum corporis. Cui coninat illud Poetae Inuidus alterius maerescit rebus opimis. Cum autem n tantum inuidia sanitati cordis co
traria sit,sed & reliquarum pasMonum intemperies,illam tame solam anitati cordis opponit Sapiens,quod ea praecipua sit, quae animi tranquillum & conuenietem statum perturbet, eaque diuvi animo simul & cor pori maxime noceat : Pulchiemali huius excellentiam prosequitur. D. steti Cregorius libro quinto moralium capite ultimo, ubi locum hunc etiam tractans, sic utri in tertia parte pastoralis curae admonitione undecima, subtiliori intelligentia,carnesi ossa, sanitatemque cordis mystice exponi sic utrobique scribens, quemadmodum ex eo Beda est mutuatus in commentarijs. Inuidia cum mentem tabe secerit, cuncta quae inuenerit bene gesta consumit.Vnde bene per Salomonem dicitur Nira carnium sanitas cordis,putredo ositum inuidia. Quid enim per vitam carnis nisi infirma quaedam ac tenera,& quid per ossa, nisi sortia facta signantur Et ierunque contingit ut quidam cum vera cordis innocentia in nonnulis suis actibus infirmi videantur,quidam verbiam quaedam ante humanos oculos robusta exerceant,sed tamen erra aliorum bona, intus inui .
di pestilentia latenter tabescant.Bene ergo dicitur Vita carnium sanitas cordis,quia si mentis innoceti custoditur,etiam si quisoris infirma sunsi quandoque roborantur. Et recte subditur. Putredo ossium inuidia, quia per liuoris vitium, ante Dei oculos pereunt etiam sortia acta virtutum. Haec ille,intelligens per cordis sanitatem,in nocetiam mentis, animumq; nullis grauibus peccatis pollutum. Secundum quam intelligetiam etiam aliter haec spiritualis senitas cordis est vita carniu, quia scuti peccata quaeris orbi sunt animae, Dei iudicio saepe sunt causa morborum corporalium,3ra& animi anitas mereturvi obtinet a Deo corporis sanitatem. Verum hic sensius est alienus ab intentione sapientis.Illud annotandum in priori membro fieri mentionem carnium quae infirmiores sunt hominis partes, in secundo,ostium,quae sunt partes solidiores, ut intelligamus sanitatem mentis etiam infirmicitibus & tenerioribus partibus corporis vitam vi-ῖψrcmque conferre,inuidiam verbetiam robustissimas corporis partes . Fi inficere
243쪽
inficere Sceorrumpere.Simile obseruat Diuus Gregorius secundum spiritualem sensium quem prosequitur.
eum qui miseretur pauperis. ii Ro calumniatur,dictio Hebraica non tantia significat, falsis alique ni criminibus impetere, quod proprie Latinis ei calumniari, sed generaliter significat opprimere aliquem,ac qua uis iniuria siue , et bis, siue factis illata quempiam assicere. Atque in ea significatione & hoc loco ἴ frequete postea in hoc libro sicut in aliis scriptu iis usus ellierbo calumniandi noster interpres, ut cum dicitur capite 28. Vir paupercalumnians pauperes,etc. Et hominem qui calumniatur animae sanguinem etc. Et capite ar. Qui calumniatur pauperem ut augeat diuitias Pal. ii suas,etc. Sic in Psalmis, Non calumnientur me superbi. Et ne tradas mocalumniantibus me.Sicut autem verbum calumniatur, hic non proprie accipitur,ita nec verbum, exprobrat, Proprie enim exprobrare eli improperare quidpiam, quae significatio nec Hebraicae diistioni, noc sensui conuenit. Non enim significatur calumniatorem pauperis,quidpiam improperare Deo. Sed lignificat dictio Hebrςa,probro afficere: dedecore, quae significatio senti optime congruit. Itaque 5 hoc locosi simili, qui est capite r. cum dicitur: Qui despicit pauperem, exprobrat factori eius,
compositum exprobro pro suo simplici probro, quod est probris allicere parum in usu est,positum est. Et est sensus: Qgi iniuria assicit egetem, probro assicit factorem eius. Quod intelligi posset ob id dictum, quia quinoc facit sic se habet quasi Deum cui cura est pauperis non timeret, aut quasi Deo non sit cura tuendi pauperis, cum sit ei cura omnium quae fecit,&de eo sit scriptum:Tibi derelictus est pauper,orphano tueris adiu-myi γ' tor. Sed ideo magis hoc dicit, quia qui peccat in creaturam, peccat in creatorem eius,eumque dedecore assicit, quod eius creaturam Sc opus contemnit,ad quod significandum dicit,nctorem eius. Neq; verb Deum
tantum dicit factorem pauperis ratione naturae,sed etiam ratione condi-
τὸ ita tionis Sc paupertatis,iuxta illud Paupertas lonestas a Deo sunt. Et a ibo . ii Diues Sc pauper obuiauerunt sibi,Vtriusque operator est dominus. Itaq; qui iniuria assicit pauperem, dehonestat etiam Deum tanquam autho rem paupertatis eius quia ab ea conditione accipit opprimendi occasionem,quae conditio a Deo iusto & occulto eius iudicio prosecta est, declaratque se non agnoscere Dei mirabile iudicium, quo in hoc mudo, etiam praeter peculiare meritum hominum quibusdam paupertatem immittit, alijs diuitias largitur. Contra, qui miseretur pauperis honorat Deum, non solum quia vices Dei agit subueniendo pauperibus, quorum cura peculiariter Deo relicta est, sed multo magis quia beneficium creaturae impensium caedit in honorem creatoris, quem ille se magnifacere decla,
244쪽
rat,qui eius operi benefacit Iuccurrit, in quibus ope indiget. Rursum quia talis declarat se reuereri Dei iudicium,quo pauperes diuitibus commiscet,ut hi ab istis iuuentur. Essicacissima est' c sententia,sive ad coercendam vim potentium siue ad excitandos piorum animos ad beneficentiam pauperum . Nam honore diuino nihil antiquius habere debemus,contra, Deum opprobrio afficere, Vel dictu horrendum est . Aliter magis euangelice. Qui opprimit egentem, probro assicit factorem eius, honorat autem qui miseretur pauperis, quia Deus sibi factum imputat, quod pauperibus,sue bene, siue male impenditur, iuxta quod ipse dicit in Evangelio: Quod uni ex minimis meis secistis, mihi fecistis.Sic dem M. iliste dicit Sapiens: Foeneratur domino qui miseretur pauperis.
In malitiasua repellitur impim,sserat aurem DPQ in moresa. PR O repelletur dictio hebraica magis significat,impelletur aut propelletur,secundum quam significatione conuenientissime significabitur impium per suam malitiam impellendum, ita ut nunquam sit securus aut stabilis,sed animo semper sit intranquillo exagitante illum conscientiae remorsu , Sc ad quae uis vitia rapiatur impellente eum passionum ipsius ac malarum suggestionum fluit, ac diuinae iustitiae disepositione ex uno insortunio impellatur in aliud. Hoc enim est quod Pialmus primus comparat impium pulueri luem proiicit ventus a facie terrae. Et alio loco: Fiant, inquit sicut puluis ante faciem venti, angelus Ni δέ domini coarctas eos, vel ut habent Hebraea,impelles eos. Ide, Esaias: Impios dicit esse quasi mare seruens quod quiescere non potest, nec esse impij pacem. Huie sensui bene conuenit quod opponitur, sperat autem iustus in morte sua,hoc est, Cum impius per suam malitiam semper impellatur ut nunquam squam sit securus, contra iustus etiam in morte sua,cum maxime metuere soleant homines, ne confidit& securus est. Potest nostralitera Sosic intelligi. Impius ob malitiam iam repelletur, spe cuiuscunque boni post hanc vitam,aut conspectu domini,abiiciendus mox in aeternam damnationem. Iustus autem vel maxime in morte sua sperat,quam scit esse finem omnium quas hic patitur miseriarum,&post quam si vitam aeternam consecuturum confidit.
In corde prudentis requiesta sapientia , o indu Io qumque
Vidam libri non habent quosque sed quoque,nec tro modo Ver.
terit interpres,ex Hebraeo colligi satis potest, nec ad sensum murutum facit Hebraea habent, in medio stultorum cognoscetur, stilicet sapientia. Quo noste interpres intellexit significatum,sapientiam requiesceritem in corde prudentis, cognoscendam tamen inter stultos, FDi pere I
245쪽
per eruditionem S doctrinam prudentis, euius est thesaurum, quem habet non absicondere, sed indoctista imprudentibus communicare, eondemque iam sapientiam docere,unde bene vertit, Mindo hos quosque vel indoctos quoque erudiet ipsa scilicet sapientia septuaginta aliter legerunt quam iam habet Hebraea, videlicet cum negatione, unde verterunt ἐν si καρδὼ αφρπιων διαγινωσκεIM, id est, in corde autem
stultorum non cognoscetur. Q ros secutus quidam vertit, in insanorum
pectoribus ignoratur. Althinter quos Pagninus,in Hebraeo significari intelligunt sapientiam sic requiescere in corde prudentis, ut non temerὸ
neque iactanter sese prodat,sed oportuno tantum tempore.Contra verba stultis, si duod sapientiae verbum habent,illud statim cum iactantia profundi Sc hentari,ne habere apud eos locum sicut apud sapientes, illud quod supri dicitur,sapientes abscondunt scientiam. Diu eleuat putem,miseros autem facit populos peccatum.
Ententia clara est secundum nostram lectionem,docens iustitiam ii ingente aliqua vigeat,extollere illam Sc celebrem magnamq; reddere. Contra peccatum causiam esse ut populi alicuius regni vatijs afficiantur miseriis molamitatibus, ut ne fortuito haec accidere putemus, sed ex iusta Dei mundum gubernantis distributione discantque principes praecipuam sibi curam habendam,ut iustitia in regno obtineat, bene velint suo regno Veritas huius patet ex scripturis in gente Iudaica, quae quamdiu iustitiam coluit, floruit iraeualuit hostibus suis, peccato passim praeualente multis obnoxia miseriis sacta est. xterum Hebraea secundam partem sic habent ad verbum, Pietas vel misericordia)populoriim peccatum .Est enim hic nomen ut Hesed,quod proprie significat misericordiam,beneficentiam epietatem. Itaque intellio .git quidam pietatem populorum dici peccatum,quia omnis beneficentia infidelium ut ipse vult peceatum est,iuxta illud Pauli Omne quod non est ex fide peccatum est. At praeterquam quod haec sententiasmpliciter asserta parum probabilis est, quia possunt infideles quaedam ageresne
peccato, ut docet D. Thomas in secunda secundae quaestione io.articu. . non conuenitdatis haec intestigentia priori parti,ut cui nec opponitur,nee commune quide iam ea habet,sicut nec aliorum expositio,qui per pietatem populorum significari intelligunt culturam idolorum, quae manifeste peccatum est. Ideo alis ecatum hie accipiunt,ut frequenter in legeta Mosaica, apud Paulum, eum dicit Christum factum pro nobis pecca- si pro hostia pro peccato,ut sit sensus Misericordiaet benignitas quam
populi exercent sunt coram Deo veluti fac rificium pro peccato,iuxta ilis sud Pauli. Beneficentiae locommunionis nolite obliuisci, talibus enim hostiis promeretur Deus. Itaque quidam vertiti Populorumque benignitas est piaculum, bos est, peccataςxpiat Asidiistion m 'od Hesed,
246쪽
Melpiunt iuxta aliam eius significationem quam habet Leutiles io.xblD. Hieronymus vertit,rem nefariam,alii probrum Vertunt, unde F pone, eapite rue, ab hoc derivatum est verbum quod D. Hieronymus veristit,insultare,alii probris afficere. itaque vertiant hi Et opprobrium gentium est peccatum,hoc est,Sicut iustitia gentis extollit eam: aram facit ita contra,peccatum est opprobrium populorum, ignominiaque eos assicit. Atque hoc secutus videri potest diuus Hieronymus 'ertens, seros autem facit populos peccatum,nisi potius pro Daleth litera legit literam Resch et valde similem , hoe est ' Vn Heseri quod desectum penuriami gnificat in pro Hesed . Primam Heser legisse etiam videntur septuaginta qui habent ἐλατIαύουσι δε φυλα .m illia, hoc est, dimi-
cceptin eri redimini Ier intesistens iracundiam eius inutilis suinebis. AD verbum Hebraea habenti Beneplacitum Regis erga seruum in
telligentem, indignatio eius erga pudendum. Vnde patet senis sum bene reddidisse nostrum interpretem monet sententia sapientiae operam dandam, ut quae regibus homines conanaendet. sine qua iram regis experturus est qui in eius ministeriumet seruitutem assiimptus fuerit Mystico sensu monet, ut vero regi Christo,prudentia nos commendemus t nobis ab eo
dicatur:Quia super pauca suisti fidelis, supra i
multate constituam, non cum inutili seruo proiiciamur in tenebras exteriores.
247쪽
FPonsio molli angit iram,sermo dumisiuscitarsurorem.
Nsignis sententia artem docens qua indomita alioqui sera cicuretur & maiestat. Siquis inquit irato suaviter aenigne respondeat, e mitetvi honorifice eum compellansvi placidis utens verbis, huiusimodi mollis responsio
frangit accensam aut commotam iram. Exemplum habemus de Abigail. Contra sermo durus,hoc est acerbus etiam iacentem dc sopitam iram sic suscitat ut furor fiat. Mollis enim responsio minuit irae materiam,ac contra sermo durus auget, cuius exem-s Reg ti ilum habemus in Roboam Ira enim nascitur ex stiperbia alterius, aut iniuria vera vel reputata. Habet quidem hebria non frangit iram,sed reducit iram aut retrahit,sed hoc non est aliud quam frangere iram. Habent item non sermo durus, sed sermo doloris aut tristitiae hoe est sermo dolorem ipseres, it habent Graeca λυπηρος,hoc est molestus & tristis,
at hoc item non est aliud quam sermis durus,quem noster interpres pulchre opposuit resp.nsioni molli obseruanda est apta metaphora, qua indicatur iram instar flammae excitatam ascendere, si quis verbis durioribusvi asperis veluti sollibus sumet.Nam pro suscitat, Hebraeis est,ascedere facit. Porr,quod haec sententia ad literam indicat de conditione irae humanae,idem mystico sensu intelligendum de ira diuina. Nam&hane frangit responsio mollis,hoc est, humilis conses io redarguenti nos reddita, ut patet in Dauide, qui Prophetae redarguenti respondens: Peccaui, g mox audire meruit, Dominus quoque transtulit peccatum tuum. Contra sermo durus eorum qui arguenti resistunt,maiorem iram distriisti indicis prouocativi patet in Satile qui Samueli se corripicti duriter respon- aes 1 dens, Imo audivi vocem domini, etc. audiuit se abiectum a regno Istael.
Lima sapientum ornat scientiam , os fatuorum Albi D
AI teram linguae commendationem M vituperationem haee senatentia continet,quam ut intelligamus recte versam ab interprete, sciendum Hebraea pro ornat scientiam , habere ad verbum benefacit scientiae aut pulchram facit scientiam Benefacere autem scientis aut eam pulchram facere . non est aliud quam eam decoraret ornare,
248쪽
proinde melius noster verrit,quam alii qui habent, Pulchre utitur scien-ria.Ornat autem scientiam ilingua sapientum,quia eam debitoi tempore clocoti modo proloquitur, quibus rebus fit ut pulchra auditoribus scientia appareat grataque eis sit,cum alioqui obscura sit, ab indoctis. stultisque hominibus capi non possit. Quod enim ad tempus attinet poste dicitur capite s. Mala aurea in lectis argenteis,qui loquitur verbum
in tempore suo. Contra verbit dicitur in Ecclesiastico: Ex ore fatui reprobabitur parabola,non enim dicit eam in tempore io Modus autem dicendi,quantum faciat ad stientiae decorem,quotidiana docet experientia.Cum autem lingua sapientum sic ornet scientiam: contra, cs fatuorum ebullit,uel ut habent Hebraea eructat aut staturire facit, stultitiam,
hoc est e plenitudine stulti cordis abundet assidii nihil aliud profundit quam stultitiam ita ut etiamsi quid sapiens loquatur, tame hoc ipsum
stultitia fiat,quia non debito tempore & modo profertur Duo ergo notantur vituperantur in ore stultorum, nempe loquacitas, quam indocti fatui sere assed tant,omnibus quod in animo habent ingerere studentes,nec se continere valentes,sed cmper instar staturiginis profitentes:& stultitia quam sua loquacitate assidues copiose ostentant. Agnos cere istud licet peculiaritera: haereticis nostri temporis,qui indefesso labore nunquam desinunt,tum scribendo,tum praedicando,omnium auribus' oculis an inserere inpietatem Merioiem,nihil a iud fere sempera ubique quam sua inculcantes.
In omni oco oculi domini,contemptintur bonos es malos. Nihil est quod omnibus magis persuasum esse conueniat,quam mve habet Paulus, Omnia nuda: aperta esse oculis Dei, hoc est, diuinae cognitioni,nec aliquem esse locum quantumuis secretum aut remotum quo non penetrentvi clar omnesi omnia prospiciant oculi domini. Id enim cognoscere multum valet, & ad consolationem bonorum 6 ad terrorem malorum,ne vel illi se a Deo negligi pulchiel hi impune se peccare existiment. Est autem laee sententia in Hebraeo bimembris,quamuis apud nos id non ita videatur. Non enim est in Hebraeo verbum,cotemplatur,sed participiti, hoc modo, In omni loco oculi domini,subaudi verbum sunt, Deinde sequitur, contemplantes malosvi bonos: ita ut priori membro significetur oculos Dei ad omnia pertingere Ioca,secundo, eosdem ad omnes pertingere persenas hominum. Quod etiam in nostra litera significabitur,si post oculi domini fiat punctulus,&subaudiatur participium oculi domini existentes in omni loco Conuenit cum illo Psal. Oculi eius in pauperem respiciunt,palpebrae eius interrogant filios hominum .Dominus interrogat iustum 5 impium.
249쪽
aa C O M M E NTA VIA I 'HEbrae babent, sana lingua vel ianitas linguae est lignum vitae.
peruersitas in ea,contriteto in spiritu ,hoc est,in qua autem lingua est peruersitas ea adseri spiritui contritionem it noster habet, conterit spiritum, D. Hieronγmus Vertit, lingua placabilis, sue volens explicare quam intelligeret linguam sanam , placidam scilicet jacificam quae dolores curat, iram mitigat, ac dissidia tollit, siue quia dietio
ne F in Marpe non a verbo qnd Rapha per alphaamyd
perhe in fine deduxit, quomodo ea dem dictionem plerique accipiunt superiori capite,ubi pro eo quod nos habemus vita carnium sanitas eordis,quidam hebraeos secuti vertunt, vita carnium, lenitas cordis vereor lene Significat enim ea dictio sic deducta lenitatem dc lenem quod non est diuersum a placido placabili. Si ergo intelligatur cana lingua,generaliter significatur linguam sapientii quae capite et dicebatur Lanitas vel sana, esse veluti arborem vitae quae erat in medio paradisi largiens immortalitatem, quia cum sit in seipsa sana nec obnoxia sit morbis lingua quae sunt loquacitas, salsitas,prauitasvi id genus alia, ac proinde, nisi salubria pri serat,vitam, vigoremque auditorum mentibus ingenerat. Contra peruersa lingua, spiritum auditorum conterit,qui eum contur inrit,dolorem aut tristitiam, aut iram ei immittens, aut quia suae doctrinae peruersitate eius bonum statum euertit.Si verbieculiariter intelligatur
singua placida,placabilis, lenisvi pacifica, quae species est linguae sanae,ic
haec est quasi lignum vitae animos hominu recreans,Vegetans, a mortiferis irae doloris aliorumque malorum passionibus liberans. Quκ verbimmoderata est in dicendo hoc est sementior quam decet, modum in increpando non seruans,sed vel in vehemetia dc clamoribus vel in multitudine verborum excedens,conterit animum hominis,quem pusillanimem reddit aut exacerbatum atque commotum eueriens ac frangens eius bonam constitutionem. Idem ergo pene aut simile hae sententia secundum nostram lectionem habet docet quod prima huius capitis. Stultus irridet disiciplinampatris sui, qui autem curiori increpationes,aslut orset. FRequenter hoc libro Sapiens variis sententiis,ad increpationes nigite suscipiendas inuitat,nec mirii,cum sciret nihil magis noxium
esse hominibus quam quod recte monentes parente δε predicatores audire nolint,eorumque increpationes ferre recusent. Quod ne i itemur,sapiens stulti esse dicit irridere,aut ut habent Hebraea execrari diseciplinam,hoc est,castigationem patrismi, eum veris qui custodit Nobseruat increpationes paternas,ita ut eas habeat prae oculis, iuxta osse corrigat.fieri astutiorem ,hoc est,prudentiorem quam prius erat,quia pereas mala in quae aliquando incidit,futuro cauebit tempore. Non habent quidem Hebraea astutior fiet per comparativum,sed tantum astutus erit,
250쪽
PROVERBIA SALOMONIS. Cisp. s. a snec tame male noster comparativum vertit secutus Septuaginta, qui habent πανουρRτερος,id est,callidior, quia cu dicitur erit astutus,nihil aliud significatur, quam quod contra recidivum prudentior siet.
In abundanti ABDia virtus maxima ela, Citationes autem -- piorum eradicabuntur. HVnc versium nec Hebraea habent,nec pleraque vetera exemplaria
Latina,habent tamen Graeca,quanquam dii terso modo, quod adsecutidam attinet partem.Sic enim est Graece ἐν πλεοι αἰοιο κιd κωmnii ἰσώς αρμη, ἰ δε ἀσεβειρ ιλόριζοι ἐκ γας λeudo in abu danti iustitia fortitudo magna est,impii autem radicitus e terra peribunt. Vnde patet virtutem hic non accipi vi opponatur vitio, sed pro sortitudine,significaturq; hominem percopiosam mam iustitiam magnam habere sortitudinei a quoque iustior fuerit eo plus habere roboris e firmi
tatis contra vitia: hostes virtutis, contra iram diuinam a qua non commouebitur. Contra verb impii qui se putant in terra firmiter radicatos, penitus & radicitus e terra perdentur,dum post mortem nihil habebunt reliqui in quo subsistant&faelices sint. Ira cogitationes eorum eradi cabuntur,quia quicquid adimplere cogitaueriant, siue ad propriam voluptatem,liue ad innocentum oppressionem,non diu subsiste sed impedietur,omnieis adempta facultate perficiendi.
Domm iussi plurima sori ludo, sin fructibus impii centurbatio.
Non dissimilis est haec sententia superiori versui, ita ut videri pota
sit veris ille fuisse alicuius Graeci hanc sententiam sic vertentis. Est autem breuitatis causa parabolice dictum, Domus iusti plurima sortitudo,pro domus tuli plurimam habet sortitudinem, quanquam hebraea etiam verti possint, Donuit iusti, vel in domo iusti, multa est fortitudo. Pro sortitudine quidam vertere maluit,diuitias,eo quod in secuda parte fiat mentio fructuum de proventuum impij. Nam dictio hebraica fortitudinem significa, opes,sed ideo Pagnino teste, liuitias quoque significat cum proprie significet fortitudinem, quod diuitiae sint sortitu- doli ominis. Vnde supra capite io.& insta capite s.cicitur: Substantia diuitis, urbs fortitudinis eius. Pri,incle nihil vetabiti apud nos sortitudinem pro diuitijs accipere, nisi malimus fortitudinem domus iusti, opponi conturbationi quae est in domovi fructibus impii Sensius ergo est . In
domo familia, bonis iusti est multa fortitudo, iustitia scilicet iustivi diuina gratia domum eius protegente ac roborante contra omnia mala.
At contra in fructibus: prouentibus impi non est sortitudo, nulla firmitas, sed turbatio & commotio ob multa infortunia quae ex diuina ultione incidunt, ac foelicitatem impii conturbant & euertunt. Item in q-mo iusti multa est animorum sortitardo ita ut inconcussa mente sortique Ga animo