장음표시 사용
271쪽
reseratur,&relatiuum,eius reserat dominum . Nostra' istin i m se stam tradito conueniet, siqiiemadmodum tape in scripturis ea quae non probantur alicui dicuntur ab illo non videri,nbn agnosci, ita patere acςi piatur pro probarii pulchrum clarumque videri. Alioqui senuendus sensius ex Beda indicatus. Reueti domino opera tua, dirigemur cogitationes ta . O reuela domino,magis ex hebraeo ver Madum est. Volii ad domuitim. Voluimus autem ad dominum nostra opera, cum domino acceptum serimus, si quid a nobis recte fiat, cum ad honorem
eius orno; a nostra opera reserimus, ec cum ea quae nobis iocumbunt facienda,illi commendamus committimus orantes ut ipse ea dirigat atque ad salutarem e sectum perducat. Tertium horum consulit Sapiens,
dum hic dicit. Volue ad dominum opera tua. Illi enim conuenit quod sequitur. dirigentur, vel, ut aliivertunt stabilientur cogitationes tuae hoc est, Deo prosperante quae cogitasti Deliciter procedent, adimplebuntur. Idem ergo hic monet quod Tobias dices Pete is eo ut vias tuas adirigat c omnia consilia tua in ipsi permaneant. Et quod Dauida eue la domino viam tuam Ipera in eo & ipse faciet. Vbi etiam pro Reuela domino,idem est quod hoc loco Volue ad dominum. Sed ut ibi o. ero terunt reueha 3 mido, ita et hic nostς interpres eos secutus vertit quasi
imperativus goi,hic et ibi positus fit a verbo dic ala, quod disscooperire' reuelare significat,cum sit potius a veib Spa Ialal quod
voluere significat. Sensus tamen nostrae versionis eodem redit Monemur enim domino reuelare opera nostra, non ut mani sestemus ei quasi ea ignoraret sed ut in precibus nostris ea illi proponamus, auxilium eius cis auorem implorantes. Vnde Beda: domino inquit opera nostra reuelamus quando eum quem nihil latere, nouimus in cunctis quia imus inmemoriam reducimus, atq; illi in omnibus flagitamus auxillii. Sie&
Paulus, Nihil inquit inquit soliciti sitis,sed in omni orationeti obsecratione petitiones vestrae innotesta' apud Deum. Vniuersa proprer emetipsum operati est dominin m amotis ad diem malum. γDVpliciter intelligi potest , Dominus omnia operatus propter seipsium,aut sicilicet quia ex sola sua bona voluntate omnia fecit, nu lius prouocatus meritis, ut propter causam em cientem vel impelletem denotet,sicut cum dicitur in scripturis, Deus benefacere Israeli propter Abraham aut propter David. Aut quia omnia secit propter gloriam Pana' propter seipsum tanquam ultimum omnium finε ad quem omnia reseruntur. Atque hic posterior sensiis magis conuenit ei quod se quitur Impium quoque ad diem malum. Quoniam enim inter omnia
272쪽
quae ad lo clam suam Deus secit,impius quatenus talis est,uideri poterathon compreliendi eo ubd impius quatenus talis, sit cotra Dei gloriam, hec ad Deum se reserat,sed ab eo auertatur aliud pro suo sibi fine deliges, Hebsubijcit: Impium quoque ad diem malum supple operatus est dominus propter semetipsum,Non dicit Deum operatum est impium hominem,quia homo se ipsum facit impium, non Deus qui auctor mali non est sed dicis.wod Qeu eum qui se impium 'cit operatus est ad die malum,hoc est,quod illum orditiauit ad diem malum, diem ultionis, idque propter se ipsi im,di ad ostensionem gloriae suae, iustitiae scilicet suae in im- m. puti& bestitatis suae,in electis, ut docet Paulus ad Roma ubi ex Exodo
citateΨemplum de Pharaone, quod hunc locum plane elucidat. De illo enim dictum est,idciri , autem posui te, ut ostendam in te sortitudinem meam,& i sarretur nomen meum in omni terra.Subtilitas autem intelligetur Deum operarim facere hominem impium propter seipsum, si ex prolanda Theologia intelligatur Deum non tantum impii impietatem ordinare ad sinum bonum,sed etiam ut scriptura saepius testatur,indurare
ipsam impium, iuxta illud: Ego indurabo cor Pharaonis, etc. tradendo scilicet ii pium in reprisbum sensum. a mmatio domini ei omnis arrogans, etiamsi manus ad ma- Van quani Heb xat inuim habeant,manus ad manum,tanae cum
huiusmodi phrasi secundum probabiliorem interpretationem sig-hificetur conspiratio malorum inter'se,ut dictum est in cap. ii .vbismiijs est oratio, ne vertit Fnterpres, etiam si manus ad manum sileri Nest sensus: viis arrogans S silperbus abominabilis est domino ,raectantum est ab aminabili sed etiam si multos secum habeat conspirantes, non erit tamen impunitus,non euadet punitionem Peda iuxta sensiumqtiem cap ii. reddidit ex D.Gregorio intelligit arrogantemnoniore coram Deo litari recentem,etiamsi manibus nihil operetur,sed manus missi coniunctarit in ocimilia. tria illi i
m quam immolare honitas. NON habent hunc versum Hebraea nee codices qu dam Latini
vetustiores,habent tame Graeca ex quibus iuxta antiqua transse: tionem nunc legitur in plerisque libris Habent autem iaca ευμ θυο it id est, principium viae bonae est facere quae iusta sunt,aceepta autem apud Deum magis quim immolare hostias.Quanquam pro principium etia verti posset,& sorth melius praecipuum,principatus, summa,
etsiPificetur viam bonam penitusconsistere in faciendo γε iusta sunt.
273쪽
- PROVERBIAE SALOMONIS. Cap. 6. a pNam sacere iustitiam non tantum est in hiiim viae bonae, sed etiam eius consummatio, Caeterum adiectivum accepta apud nos referri potest, vel ad iustitiam vel ad viam bonam,sicut d apud Graecos ambiguum ea Vtrum reserendum si ad iusta,vel .ad viam bonam.
Usericordia se veritate ro ita iniquitastis in timore δε- Wini declinaIti a malo. Docet hic versus per quid contractum peccatum expietur, ter
quid peccatum ne contrahatur,vitetur.Permisi cordiam,in iliit, bc Veritatem,hoc est, equitatem, vel iustitiam quae duo saepe inscripturis coiiancta,ut supra est indicatum circa caput i .obseruationem Omnium mandatorum Det includunt,iuxta illud Psalmi Vniueriae viae tu. domini misericordia& ver tas redimitur,vel ut habent Hebraea expiatur admissum peccatum, magis scilicet quam hostiis Tacritat; s. Et peietimorem domini declinatur a malo ne committatur. Quodvi de timore seruili de filiali aeque verum est, de quo utroque etiam dicitur similiter Ecclesiastici primo Timor domini expellit peccatum . Timor enirn seruilis declinare facit peccatum consideratione poenae, filialis vero consideratione ostensae eius,qui amatur.Nam ut habet potita: Oderunt peccare mali formidine poenae. Oderunt peccare boni Virtutis amore. Catenim pro Veritate Graecus vertit mi εσιν , Vnde ex Graeco in cap. superiori legitur hic versius,Per misericordiamin fidem purgantur pec ata sed intelligitur per fidem fidelitas qua a veracitate non differt. Cum bticuerint domino vi hominis, inimicos quoque eis conuerset adpacem. Doce hqc sententia ex diuina beneuoletia erga iustos seii frequenter Vt qui ad tempus inimici suerant, cum eis redeant ingratiam& ex inimicis amici fiant, Deo sic in gratiam suorum conuertente hostium corda quae habet in manu sua. Patet istud in Dauide, cui Saul aliquoties recociliatus est, Deo cor illius ob merita Dauidis commouente. In Tobia item,qui quoniam memor fuit domini in toto corde suo,dedit illi gratiam Deus in conspecto Salmanasar regis, ut est Tobiae . Patet idem in Assuero,coram quo Hestherri Mardochaeus 5 per eos populus Iudaicus inuenit gratiam. In Ioseph item,Daniele: tribus pueris. Item in Alexandro Magno& Iaddo sacerdote,cuius historiam videre est apud Iosephum lib. ii .de capti Iudaica cap. vlt. Sed omnium maxime inpopulo Christiano cuius inimicos Regesvi Principes post multas persecutiones Deus tandem pacificauit cum eo, ita, non tantum a persecutio ne cessauerint,sed etiam iugo fiJe sese submiserint Mystice autem Sc generalius cia coeperit homo vita Maamplecti, Deoq; sic placere coeperit,
274쪽
ad pacem conuerest atque cum ratione in amicitiam iunget,carnisq; d sideria rationisubiugabit, ita ut non tam apertes violenter oppugnare spiritum valeant.
SEntentia clara est,similis ei quae habita est cap. stiperiori Melius est
parum clim timore domini qtiam thesauri magni insatiabiles πilli Psalmistae dicto' Melius est modicum iusto super diuitias peccareat i torum multas. Non est tamen Hebrais cum iniquitate , sed sine uilicio. I adicium autem pro aequitate saepe ponitur, unde bene vertit notari secutus Septuaginta qui liabent μετα δικίας,id est,cu iniquitate, Fructus autem hie intelligi debet prouentiis frugum terret sub quibus tamen omnes diuitiae comprehenduntur.Bed etiam mysticum huius sentetiae sensium indieat,ut significetur esse melius bene & iuste paucas habere virtutes,quam multas cum superbialc hypocrisi Potest, inquit, ic sic accipi, quia melius sit in simplici conuersatione Deo deuote seruire,quam mutatis abundantem virtutibus verbi gratia eleemosynis, orationibus, ieiuniis, do strina castitate proximorum facta despicere, de de sua quasi singulari sublimitate gloriari
i Cis hominis dissonis via sua dioiani eis dirigere gressus eius.
Imilis est hae e sententia primae parabolae huius capitis, ut ibi dictum est significaturque hominem quidem apud se cogitare. disponere. quod ipsi agendum est,at huiusmodi cogitationem non suilicere, ut quod di sipositum est,perficiatur,sed singulari Dei gratia pendere, ut ad
effectum illud perducatur, ut intelligamus non tantum nos indigere gratia domisericordia Dei praeueniete qua cor disponit via sua, sed etiam gratia ac misericordia subsequente,qua cogitata opere perficiuntur, iuxta illud Pauli Deus est qui operatur in vobis velle Sc perficere pro bona vo. xij ψ luntate. Potest tamen: ex Hebraeo alius ei Iesensus.Sic enim est ad ve bum,Cor hominis cogitabit viam suam et dominus diriget vel firmabit gres Ium eius ratio intelligi potet significatum tum demum dominum directurum opera hominis,suoque fauore prosiperariirum,cum homo apud se solicite,ec cogitatione ipsum eo peruadete cogitauerit viam suam,cum non temer quid aggressus fuerit, sed benὲ praeni editatus, Deo sua negocia commendans, ine qua commendatione nihil prudenterdis. ponitur. In hunc senium accipit Caietanus.
ii ' Dio natio in tibiν regis,in iudicio nen errabit os eius. Egum erat olim non tantum leges 5 edicta populis praescribere, sed etiam iudicijs serendis praesidere,ut patet de Dauidet Salom
275쪽
dicuntur, quia quae pro ossicio aut praescribunt leges promulgando,aut in controuersijs decernunt sententiam pro serendo elu pDςo pro se icta sunt reputanda,qui per eos ornacio suo fungentes loquitur, ac iustitiam Veritatemque tuetur, proinde in iudicando non facile errabit os I sis, Deo nimirum cuius vices agit ententiam eius moderante Indae at haec sententia quomodo singulariter Deus adsit regibus ossiciisuo fungentibus nempe quasi prophetis suis N internunctis,ac proin dies reges 'net ut summa moderatione ac grauixata in iudicando viantur subdi- rosit decretis eorum non se eus quam oraculis diuinis obter'peret e n- di de ea interpretantes benigne amplexantes Veritas huius sententiae declarata est egregie in Salomone cum in iudicio pronunciauit quae esset vera vitii infantis mater,cuius iudicium onuus Israel audiens,tumuit sem,intelligens Dei sapientiam fuisse in eo ad faciendum pdicium, ut est 3.Regum g Sic& Caiphas licet impius, tamen quia Donti se ἰ, 'rasi lumprotulit quod expedit, num homine mori pro populsi, Halon lotas Ap
pereat,Et de sacerdotibus simile quid cum eo quod hac dicitur de si qeti, bus, habet Malachias: Labia,inquit,sacerdotis custodie ut scientiam,&I: .sem requirent ex ore eius,quia angelus domini exercituum est. Ex πα- dictis patet diuinatione, cu alias in mala parte accipiatur pro praedictionibus falsorum prophetarum,qui diuini dicuntur, quia s*Dς platinos. a Deo amatos mentiuntur, hic accipi in botram partem his oraculo diuino. Quod si de Rege regum Christo domino sien entiam hanc accipiamus,absolute vera erit quia vere diuina oracula,nec aliud quid abiis suis protulit ipse, nec unquam in iudicio errauit os eius, qui peccatum non fecit, nec inuetus est dolus in ore eius. At haec est allegorica parabolae trahatio no iterati quanquam eda hac parabolam de solo Christo dictam putet eo quod solus ipse in iudicio non possit errare,cui ide aut hor ostendit quomodo diuinatio proprie dicta,hoc est, falsorum prophetari praedici io,tribuatur, competat potius quam daemonibus. Sunt qui pro diuinatione vertunt prophetiam,intelligentes per prophetiam, cognitio-raemet explanationem fac re scripturae, ut significetur cum cognitio sa- cI , ripturae fuerit in Regibus facultatemq; habuerint eam explanandi, nsia facile in iudicio eos erraturos. Similem sensiim habet Lyranus nisi
quod ridicule diuinationem exponit diuinam tessionem,quae esse libeat
an Regibus iuxta praeceptum Deuteron ip . quo praecipitur ut postquam
Rex sederit in solis regni sui describat sibi Deuteronomiii legis, legatq;
illud omnibus diebus vitae siuae.
Pondus distatera iudicia dominisent, or opera eiu omnes lapi-
276쪽
an COMMENTA EI A IM Vidam libri hibent lapides seculi, quomodo P Beda legit, interpretatur lapides seculi.i ullo dc fide fortes quos ab initio seculi Deus elegit te se iit lapide; vivi domus suae spiritualis . Lapides, i. r. ii . . inquit ieculi iustos S iide sortes appellat, quales esse desiderabat Apollo-lus Petrus quibus ad nonens dicit: Et vos aquam lapides vivisti peraedi ficamini in domos spirituales. Nullus ergo ab initio seculi sua virtutectu; est te coelesti aedificio aptus,sed eius potiti opere,qui omnia in nondere,numeto dc mensura constituens, unicuique sicut voluit niensi ratim
fidei et gratiarum distribiti t. Haec ille. Sed ut etiam Lyranus admonuit: corrupta est haec edito,et legendum,ut ex Hebraeo patelli saceruli, quo significatur ponderum genera,quae lapidibus antiquitus ii Q.
lebant,ut nunc metallici; partibus atque in suculis reponeb. n. ur, VI te
Deutero. r .dicitur: Non habebis in sacculo tuo diuersa pondera. Intelligit tamen Lyranus secutus Bedam hac sententia significar ,iudicia domini,quibus scilicet mundum rerit 6 praecepta quae hominibus faesenda decernit,esse pondus S lateram id est, iustavi aequitatis lance duposita omnia opera eius eiis velut lapides sacctili, quia ominia sin debite in rapi pondere ρc mensura di polit iuxta illud:Omnia in pondere, numero Amensura disposuisti. Itaque secundum hanc intelligentiam iudicia domii: nil opera eius praeconstrui debent tanquam supposita verbi int. Aeex Hebraeis patet long alium esse sensium de simpliciorem, nempe pon diis sateram atque bilances esse iudicia domini,quia haec Deus seruari praecepit,& omnem distinctionem lapidum sacculi,non tribuemiam in 'stitutionii ad inuentioni humanae sed esse tales lapides opera Dei,id est, a Deo instituta te praecepta qui iustitiam erga proximu hac ratione se uari voluit. Vnde siupra dixit cap. ti. Statera dolosa abominatio est apud dominum ecpondus aequum voluntas eius. Hebraea ad verbum habent,
Pondus M statera iudicii hoc est, statera iusta sunt dominiti opus eius omnes lapides sacculi.
u bominabios re si qui agunt impi , quoniam iuisitia firmattir
solium. Vatuor sequentibus vermus quae ad reges pertinent describuntur,et duobus quidem prioribus,quae illis displiceant quae placeat,
duobux verbiosterioribus quantum illorum ira,quantium contra fauor valeat indicatur. Habent autem Hebraea huius sententiae primam
partem paul aliter, nempe Abominatio Regum est facere impietatem, proinde non significatur Reges detestari facientes impietatem,sed ipsam abominari operationem iniquitatis, ita ut nee ipsi eam admittere velint, nec in aliis approbent. Quod tamen idem et nostra lectio indicat. Nam qui agunt impiEno sunt abominabiles regibus nisi propter operationem
impie icitis,quam si in alijs detestentur psi quoque ab ea facienda abhor-
277쪽
rabular significat autemhaec sentent ob quid semper reges faciantis dyuuid pro ossicio reo ali iacere debeant, ni immit plus caeteris impie se citi detestetur, tui sistitiae si fit minitas onstituti in ter si Aut sigim
ea quid qni Regὸ fisi qui verε Reges dici fileiantur,seca et . N. IDialuste opprimunt subditos authaiustitiam in suis fouent,tytanni poti sub qua eges,Vt enim recte dixitD. Aug Ii . . de ciui.Defc p. a Re mora iustitia quid sunt regna nisi magna latrocinia Indicat Tiro exeniplis Propheta Regius Psal. ioo, quomodo Reges abominari debeant impi 'tem 5 facientes eam. Caeteria tri Sapiens causim adiicet ob uam Refes abomina i debeant impietatem 'quoniam n uir, perii Hieram firmares solium id et regilli dignita Mimhoritii, masi virilitis, in is is se terroribus, quibus licet ad tempus sub Siti vibientes Et beati
tu tanten ut nulliam violentum est perpetuum, ita tandem hi es, tuamina irincipum impietatem non fierentes,ad rebessonem pi bis..buntur,cum contra iustitia exculta a Regibus de apud Deum re citru Scapud homines impetra ut regnum principitriis si bibazur. . . .,ι Voluntas Regum Labia ius a qui rem loqurru diglis Dixit quid Regibus disiplicear, nunc quid eis placeat,labia stilicet tu
lla, iuxta illud Dauidi . Qui boquitur iniqua non dixerit in conspectu oculorum meorunt. Spocialiter vero labiaiusta regibus placere asserit, quod ea sint illis admodum necessaria, recte iudicent, deri populus bene instituatur. Est autem hic rursus pro voluntas, hebraeis ea dictio quae beneplacitum signifieat,ita ut sensus sit Regibus placere imbia iusta Caeterum pro diligetur,plerique libri habent dirigetur,quo mo- do med legitet Lyranus exponentei eiura qui recta loquitur dirigesum a Deo in finem debitum atque in vitam aeternam. At ex hebraeis patet .a: tolemonem corruptam esseri legendum, ut habent libri eme
datiores , diligetur, ut significetura regibus diligendum qui recta lo-
ii Indignatio Regis nunc, morturor vir sapiens pcicabit eam. ET ' intelligit priori parte significari Regem Christu indignari nuncios mortis,hoc est,angelis sathanae sub quibus comprehenduntur et omnes qui verba nunciant proximis fide a morte rapiatur aerterisna, qtiibus lacnen quoniam iter poenitentiae non praesuditur, ideo subditum vult,&i iri aliens placabit enim Nim eum regit, fi 4n eam. test enim in ivit reli piscendo dominum placare, quem contigit stulte loquendo offendi illa. At hic sensus,etsi pius,alienus ramen est ab intentione sapient:s,Qui ut supra duabus sententijs locutus est in genere de regibus ita, in duabus sequentibus. Et ut ibi indieaultqhic illis displiceat quid contra placea ita iam deinceps congruo ordineindicat nid valeae
278쪽
illorum verita vel beneuoletia ne. quis parui aciat illis vel disse cereis placere Sensus ergo est indignatio vel furori Nam hoc magis significat
hebraica dictio)R. egis est velut pus filiastri reiquia, Vt illi,terrorem magnum incuti iniuntemq rimqrtem au I auem aliquam ultionem porrendit, id aer inatet ait Assueri' is aduersius Aman. Sic postea
capite is alia parabola simili indicatur quam sit hominibus regum ac principium ira metuenda docauenda curia dicitur.Sicut fremitus Leonia ala de regis ira ubi iubditur quod cum sequenti consentit parabola. Et sicut ros super herbam itati hilaritas eius. Quamuis tamen grauis site periculosa ira regis, sapientia tamen vinci potest & placari unde subditur. Et vir sapiens placabit eam. Nam eam legendum patet ex hebraeis. Placat autem iram Regis vir sepiens, quia sapienti io eloquio alit prudenti aliqua adiuuentione iram regis contra se Vel alios coceptam auer- , Icia. i. xi: sedar, Ut patet de Ioab, qui per pruderem inusserem Thecuitam se- dauit iram Daula contra Abilon.
. in In hilaritate utim Rem vita res clementia eis quasi imber
Icut,inquit,in indignatione regis,mors, ita contra in hilaritate vi litus eius est vita. Est autem Hebraeis pro in hilaritate vultus, in luce H. Vultus,at per luce vultus Hebrari aphrasi ignificatur hilaritas vultus alicui exhibita, sicuti Latinis facies hilaris dicitur serena facies, tristis,nubila obscura. Non secus enim quam Iu ,hilaritas vultus,laetitia an
fiςicbominem cui exhibetur itaque in lail ri exhibitione vultus Regis consistit vita,quiari f., b an de Rex intuetur,magnam inde laetitia, ociae vita quae danam vigor animi est, percipiunt ex intellecto eius erga se fauore,intelliguntque se vita donati etiarnsi prius mortem sibi ab illo in se re'dam metuebant Et clementia eiu , siue ut est Hebram,bene placitu Aaut fauor ius alicui stilicet exhibitus tost quasi imber serotinus,aut ut euhebraeis,qua nubes plutinae serotriae. Vt enim imber talis diu expetitatu igratus admodum Mutilis est terrae hominibus, qui ex eo multa boneficia reportant,ita clementiai beneuolentia Regia, omnem pellit ex animo maerorem,con lationem Sc gaudium menti inflandit, multorum beneficioriim est causa. Exemplum huius insigne in Assuero erra Hester reginam . Caeterum . quod in gen ta his sententiis dictum est de Regibus,excellenter competit in ipstim, qui omnium regrim excelletis simus Rex est. Ita enim Christi domini quam in nouissimo die exhibe bit suo in malos aspectu,naortem aeterna illos manere de nuciabit quan tui interim qui sapiunt redimere M placare stud t. Hilaritas autem vultus eius quam iustis exhibebit,vitam eis asseret, grataq; erit velut pluuia serotina cuius .clementia dc benignitas etiam in primo suo aduentu secta
est iustis velut imberctrotinus, ut qui suo aduentu mundum sterilem M
279쪽
scendens, iuxta illud Esaiae: Rorate caeli desuperge nubes pluant iustunt'. Et bene pluuiae serotinae consertur Christus,ut quin ivltima mundi aetate venerit in mundunt enturus secundo in nouissimo die.
apreciosior eis argento. rHEbraea potius vertenda sunt per infinitivos possidere sapientiani
quam bonum est ab auro, hoc est, longe excellentius est auro, scpostidere prudentiam eligibilius est argento. Bene post qua dixit sipientia placati se furorem regis, iam subiungiet hanc sententiam qua sapientiae possessionem praesert diuitiis,quia per sapientiam Oph fit quod diuitissessici non potest. Nam hac placatur saepe efficacius regii ira quani diuitiis, bonisq; externis. Item postem sanentiae auro argento praea sertur,& quia animuni vere diuitem facit, quia ad serri non potest, de qtii vitam beatam,& hie,3 post hanc vitam suo conseri posse stari unda Ecclesiastes .dicitur Hoc plus habet eruditiori sapientia quam divitii quod vitam tribuunt suo possessori, supra cap. 8. dicitur: Melior est vii pientia cunctis preciosissimis, Sc omne desiderabile ei non potest com
Semita iuEorum resinat maia, cunios animae suae fruar viam fama P Rior pars potest ex Hebraeo etiam verti per finitiuum, ut sit, Se
mira iustorum est.declinare a malo. Nam verbum est ambiguum. Noster secutus est Septuaginta,qui habent τet Sol Gῆς ἐκκλίνουσιν απο κακῶν,id est, semitae vitae declinat a malis Secunda pars verti potet etiam,Custodit animam suam qui seruat viam suam. Itaque huius lecti ni sensus erit. Iter iustorum4 eorum institutum est declinare mala, quia
hoc est iustitiae una parsi prima. Qiii sic solicite obseruat viam suam, tis custodit animam suam eique bene prospitii. Nostrile stionisquet eodem
pene reciditsensu est Semita iustorum,id est, vita quam sectantur,declinat mala, qui solicitus est ad custodiendam animam suam,ne peccato coinquine turri pereat, is obseruat viam suam,diligenter semper ad eam attendens ne fori a iustitia deuiet, studetque assidis suas actiones seruare
immunes ab omni malo Legendu enim est viam suam, non vitam suam ut multi libri habent.
Orrespondet haec sententia quo ad utramque mam partem ei quod
per contrarium dictum est in fine pracedentis capitit. Gloriani praecedit ho
280쪽
cedit hun)llitas,qux duo simul reperuntur iere eisde apud Hebraeos ver . . bi. cap. 'SAlbinos leghnus Ahtequam coteratur exaltatur cor hominis:& anteqxtam glausi thr ω' iliatur. Docet haec sententia stuperbiam,vi in primo hom ine,i ''qmnibus causem esse ruin Iccontritionis,id est, perditionis 5 calamitatis atque fracturae. Nam hoc proprie e si contritio, NEminem eis tu Deu itini ante peccatum,neque peccat aliquis nisi ex superbia quadam nempe quod coram Deo humiliari nolit, Nunquarnenim condemptim mortaliter transgredimur Dei praecepta,nisi plurismientes nostram vel voluntatem vel voluptatem,quam Dei imperium. τὰ 1 i. V de bene dicitur in Ecclesiastico anilium omnis peccati est superbia. Qu. Isti tamen bius moueri pollet circa hanc par abulam , eo quod etiam iustis plerisque miseria, calamitates δε ruinam accidere certum sit exscripturi δε experientia, citra illorum peccatum. Exemplum est in Iob Iobi, qui citra superbia et praecedentem contriti inivi afflicti, αδ statu suarum diuitiarum valetudinis excideruiit. At sciendum morem scripturae non esse,ut quae iustis accidunt ad illorum probationem calamitares tribulationes,Vocet contritionem illorum: ruinam, sed his Eominibus designantur tantum mala qui Deo inseruntur hominibus ii poenam praecedentis peccat 6 quae t mala inseruiuur.
elim es humiliari cum mitibin , quam diuidere docta comseperbis.
I Raecedenti sententiae haec bene subiungitnr, ut quae ex ea consequatur Quoniam enim superbia tandem contritionem assere,& altitudo . , ruinam , ideo melius es humiliari ac demittere seipsum cum mansuetis hominibus quam cum superbis diuidere spolia quae ab humilibus impie superbe abstulerunt,& exultando inter sese diuidunt. Humiliari ergo hic non accipitur pro affligi ut frequenter, sed pro dimittere animum seseque deiicere Nam Hebraeis est,humiliare spiritum .Et bene hvmiles spiritu hic coniungunt imitiis non blum quia hae virtute cognatae sunt,8 mansuetudo sine humilitate esse non possit,ut ob id dixerit Natht ii dominus: Discite , me quia mitis sum humilis corde sed etiam quia hic fit oppositio humilium cum superbis spolia diuidentibus, qui scilicet inique quae aliorum sunt auserunt,sicut mansiueti patiate sua sibi auferrita iniuriam inferri serunt Sunt tamen qui promitibus malunt vertere abiectis. At cum utrunq; Hebrea dictio sigiuscet, nostra versio aptior est.
Eroditi in verbo reperies bona, o quis erat in domino bea-
HEbrxis pro in verbo est magis super verbo, vel de verbo. Acci
pitur autem liebraica phrasi, verbum saepe pro quacunquere a negotio quouis. Itaque sensus est inii non temererem quapiant