장음표시 사용
281쪽
PROVERBIAE SALOMONIS. Cap. s. a17
aggreditur, sed de re quam tractare instituit, eruditus est & intelligens, cognoscens scilicet Sesquale sit ioc negotiu,d quae ad illud peragendum
sint nec ellaria, hic reperiet bona Melicemque sortietur essectum. Quod autem sequitur. Et qui perat in domino beatus est adiectum est aut ad indicandum melius esse in domino iam collocare fiduciam, quam in propria prudentia,aut ad indicandum non satis elle negociuiri quodvis cum prudelia aggredim administrare sed praeter hoc necesse este ut quis omnem suam in domino reponat fiduciamnia visententia significet duo necessaria ad sceliciter quid aggrediendum: peragendum. Conuenit se'. cunda pars cum illo Psalm Beatus Vir cuius deus, Iacob adiutor eius, iaspes eius in domino Deo qui secit caelum d terram.
Misapiens est corde, appellabiturprudens: qui dulcis es elo
quio maiora percipiet. SEcundam partem hebraea sic habent ad verbum. Et dulcedo labiorum addet doctrinam. Itaque significatur eum qui corde est sapiens consequi celebre apud homines nome ita ut dicatur homo prudens Mintelligens .Quod si autem sapientiae accedat eloquentia qua suauiter eleganter quae sapientiae sunt eloquatur,ipsum tum magis alios docere posse aliisque quae sentit pertadere. Noster interpres dum vertit, maiora reperiet, vel ut multi libri melius habent maiora percipiet videtur dictionem np, Lecach quam alij doctrinam veri ut, accepisse Ut significet acceptionem. Deriuatur enim a verbo quod accipere significat, vesit sensus Dulcedo labi um addet acceptionem,hoc est, maiora percipiet.Cuius sensum pulchrὸ exprimit Beda sic scribens: Qtii sapi tiam catholicae fidei quam didicit illibatam in corde suo custodit, metito prudentis nomen accipit. Atqui eandem etiam docte praedicare dc contra haereticos defendere nouit, naiora laboris amplioris praemia percipiet. Haec
ille.Simpliciter ergo accipi potest nostram literam significate, sapientem
corde hoc consequi laudis,ut dicatur prudens,eum vero qui non tantiam sapiens est, sed Sc eloquens, maiorem consequi laudem, ut non tantum
ipse prudens dicatur, sed asserendo aliis doctrinam, dicatur etiam magister prudentia. Alius tame mox in se indicinitur huius parabolae sensus.
Fons vitae eruditio p identis,doctrina stultorum fatuitas. Bscuritatem in hoc versu facit quod dicitur, eruditio possidentis.
Beda sentiens etiam obscuritatem putat subaudi edum,ipsam eruditione,in participio,possidentis,ut sit plena sententia, Fons vitae eruditio possidentis ipsam suam eriaditionem. Quam subauditione etiam ex Hebraeo patet ficiendam. Intelligit autem Beda signincari eruditio nem cuiusquam tum esse alijs sontem vitae, cum ipsemet eam possideterrucinone hoc est. orem verbi quo alios erudirifixum in corde pos-
282쪽
.air COMMENTARIA Isidet atque opere ipsi exercet quae praedicat. Sicin consequenter quod subditur,doctrina stultorum fatuitas, intelligit significare quod etsi qua
bona usiti eruditionis didicerunt, eadem tamen quae dictit bona,ipsi fatuo corde contentant Lyranus eruditione possidentis intelligi eruditionem eius,qui erudire alios potest,per sapientiam ec eloquentiam suam. Ali ex Hebraeo vertunt,Fons vitae eruditio,vel intelligentia, possidetibus eam, vel habentibus eam, ut significetur intelligentiam esse fontem vitae his qui habent eam. Et omnino crediderim noli um interprete vertisse non possidentis, sed possidentibus,cum o Hebraea pluralem habeant nume--mvi Graeca habeant τοις κεκJκμ voir, id est, possidentibus. Itaque sen-siis verus est.Eruditio,hoc est,sapientiati intelligentia Nam ex Hebreta dimone patet eruditionem hic non posse accipi pro doctrinai institutione aliorum est ipsi qui habet eam sons vitae,quia velut staturigo siem 1 per profluens,nec unciuam deficiens subministrat eis assidue,undevi ipsi in anima vivantvi alii per eorum doctrinam. At contra doctrina stultorum quavi seipis S alios de agendis rebus aut credendis docent, nihil aliud est,quam fatuitas,hoc est, stulta sunt quaecunque quatenus stultitie suo corde docent. Ex abundantia enim cordis os loquitur. Caeterum dum legitur eruditio possidentis,simpliciter accipi potest significari eruditionem ic sapientiam eius qui talentum sibi creditum non occulta edeo utitur tanquam possidensvi habens, este sontem vitae , t ex qua ad alios vita profluit per doctrinam, cum alioqui eruditio eius qui non uti- tureati est tanquam non haberet eam sit veluti aqua stagnalis Sc lacus. Esse enim quosda qui etsi habeant sint tamen velut non habentes non possidentes,ostendit illud Saluatoris: Omni habet dabitur ab eo autem qui non habet,ic quod habet,auseretur ab eo.
Cor pientis erudiet os eius,co D s ei addetVatiam.
Rosequitur Sapiens iaci sequenti parabola laudes cordis eruditi, quemadmodum coepit duabus praecedentibus,significatque hac parabola,cor sapientis siuggerere ori,5 quid dicendum sit 8 quomodo , e flacereque ut prudenter,eloquenter,ic cum gratia auditorum quid dicatur: Cor,inquit,sapientis erudiet os eius,hoc est,faciet os eius erudite dc prudenter loqui. Et abiis eius addet gratiam quia enaciet ut labi, ip
sius gratum: acceptum proserant sermonem , aut quia frequenter do
cendo alios,eficit,ut labia sapientis maiorem in docendo gratia habeant. Docendo enim Sc scientia in capiente crescit& eloquentia, quia qui talento sibi credito bene utitur talentum sibi d ali multiplicat.Est autem Hebraeis pro eo quod noster iam vertit,addet gratiam, rursum quod sit pra fuit in versu ra. addet doctrinam,pro quo ibi vertit maiora percipiet.
Et intelligitur hic illud addet doctrinam dupliciter. Nam intelligi potest significari oc quod sapientis cor, indies maiorem docendo scientiam acquirat,
283쪽
PROVERBIAE SALOMONIS. - Cap. c. asy
acqtiirat,di quod in animis audientium, do strinam maiorem quotidiς ingerat. Iuxta quam duplicem intelligentiam, etiam stupra indicauimu dupliciter accipi posse nostram lectionem.C teium cum hic versus consertur cum versu 22. praecedenti cu quo est valde similis in verbis. Nam utrobique fit mentio de corde sapiente de labi j doctrinam addentiabus satis apparet paulo alium illius versus esse sensium, quam mox dedimus,nempe hunc,Qtii sapiens est corde iis quoniam per sapiet iam in animo reconditam, erudite prudenter loquitur ore suo quoniam ut hic dicitur cor sapientis erudiet os eius ideo appellabitur prudens, idemque dulcis existes per sapietiam,in eloquio,addet et in aliis et in seipso doctrinam,doctior quotidie et eloquentior euadet aliisque semper magis ac magis sapientiam ingeret. Itaque unicam ausulam continet versiculus,docens sapientem prudentis nomen obtinere, quoniam eloquentia
Tuum mellis composita verba,dulcedo anima Vanitas ossum. -- SVperiori versu ostendit unde prudens et docta oratio , proficiscatur,nempe ex corde sapientis tanquam fonte vitae, nunc ostendit eius fructum comparans illam eleganter fauo mellis quod et dulce est gustui hominis et salutare corpori. Composita,inquit, verba, id est,uerba sapienti corde prudenter eleganterque dispositas pro quo He- , is est verba amoena sunt, luti favus mellis,quia ut mel et dulce est et salubre, ita prudens elegansque oratio est dulcedo animae et sanitas ossium,hoc est,dulcis animae et salubris corpori. Mentem enim mira assicie dulcedine ac corpus quoque eiusque vires recreat et reparat Osi enim
frequeter hic in parabolis et aliae scripturae locis,phrasi Hebraica,pro me ibris et corpore ipsi ponuntur. Quadrat istud persecte in verba illa diui ethbi, nae legis,de quibus dicitur, Dulciora super mel et favum. Et in Canticis: Fauus distillans labia tua.Caeterum plerique libri habent sine colunctione et dulcedo animae sanitas ossium. Sic enim legit et Beda et Lyra , ut subaudiatur verbu est,quod etia quida libri habent, ut sit sensus, dulcedo animae est sanitas ossium , Et quidem Beda intelligit nominatiuum dulcedo,a parte anteriori. Habet enim sic: Multi per eloquentiam positi ni amantibus et fauentibus suauiter pronunciare bona,quae ipsi non amant, ea autem luna verba ad sanitate misit una tuorum,hoc est, ad virtutum tuarum sipiritalia incrementa proficiunt,quae ex interna animae tuae dulcedine procedunt. Intelligit ergo quod dulcedo animo alterat sanitate naossium. Lyra ver,contra intelligit nominatiuum sanitas 3 parte ante in-ri,ut sit ordo Sanitas ossium est dulcedo animae hoc est,in lit, bona dis-Qositio et robur corporis aut spiritale robur virium animae ite iii ulcedinem animae, quia illa delectatur insanitiate corpori Viri uni harum. At ex Hebraeis patet veram lectionem este,quam si , ira limus pio-L a secuti,
284쪽
aso COMMENTARIA IMsecuti Dulaedo animae et canitas ossium, ut duo haec ad verba eomposita referantur,quomodo et libri emendatiores habent.
En via quae videtur homini recta, noui ma eius ducunt ad
Xplicata est haec sententia superius in capite i . quae ob id videri
potest repetita, quod eandem conueniat mentibus hominii manculcatam esse,eo ubd philautiae vitio et caecitate, longe maxima hominum pars decipiatur.
nima laborantis laborat i quia compuset eum os suum.
Vplex huius prouerbi potest esse sensitis,iuxta duplicem acceptio nem verbi laborare, quod in scripturis & operari significat id a se sigi, sicut labor saepe pro amictione: molestia pollitur,quam duplicem significationem etiam hebraica dictio habet hic posita. Iuxta posteriorem acceptionem signficatur animam hominis afflicti, hoc est,hominem amictum sua culpa affligi,quia os suum, eum ad huiusmodi miseriam compulit,& causa illi fuit miseriarum:pro quo hebria habet quia
incuruauit se ad ipsum os eius,hoc est,os eius perduxit eum ad hoc quia mors d vita in manibus linguae est. Iuxta priorem acceptionem significatur necessitas laboris corporalis, propter necessitatem cibi quem os Ecclei. exigit,iuxta illud Ecclesiast.Omnis labor hominis in ore eius est. Itaque sensius est. Is qui laborat operando manibus sibi laborem illum impendit,quia os suum compulit eum ad laborem, petendoscilicet ab eo cibum corpori necessarium,quod significatur per hoc quod hebraea habent, incuruauit se ad illum os eius, quasi scilicet supplex petens cibum ad vitam istentandam necessarium Docet liaec sententia in hoc sensu,qui potior est, laborem humanum ori seruire, S ventri,ac proinde illum rationabilem esse, ut qui illum refugit,dignus etiam sit qui non manducet iu- dita illud Pauli. Qiii non laborat,non manducet Significiatur etia quam parum homini sufficiat, Sc quam superfluo labore se quidam vexet, cum paucis natura sit contenta,quod simili sententia indicatur Ecclesiastis . cum subiicitur. Sed anima eius non implebitur Beda hunc versiim ad' alteram de primo parente exponit,quem ut in sudore vultus sui vesceretur pane suo,compulit os suum, quando cum serpente locutus est,& ore suo vetitum cibum gustauit. Iuxta spiritualem intelligentiam intelligit significari doistorem compelli ore io ut laboret, nimirum quia necesse. habet agere bona quae dicit. Quod ex Grego. mutuatus est qui homil. 18. V R super Erech sie habet. Cum ipsa sua verba doctores ad memoriam redii cuia erubescutit non seruare quod dicunt. Vnde per Salomonem quoque dicitur. Anima labor mi laborat sibi quia compulit eum os suum. Os enim
285쪽
PROVERSIAE SALOMON IS p. s. agros enim nostrum nos eompellit ad laborem, quando per hoc quod diximus a viiijs refrenamur.3 is inpiis, si malum, o inibis eius ignis ardesii. - T superius aliquot sententiis indicauit fructus labiorum iusti&t sapientis,ita nunc tribus parabolis prosequitur, incommoda quae ab impiorum labiis proueniunt. Pro impius vel sut multi libri habent insipiens,lixbraeis est dicitio Belial de qua supra dietum est,capite.
Qua dictione omnes intelligunt significari impietatem Sc hominem impium,qui non obiter quasi ex ignorantia aut infirmitate peccat, sed studio S industria. Proinde rectius hic legitur vir impius,quo modo habent Beda &17ra,quam,vir insipiens quae lectio ex o est mutuata. Nam hi habent αοωρ cpsico Vir insipiens. Porro sedere malum dupliciter accipi potest, aut ut signincet indesessum corporis laborem, quem pro perpetrando malo instar fodientium in terra subeunt impii, iuxta id quod dicitur in Hieremia, ut inique agerent aborauerunt. Aut ut significet crebras: non intermissas impiorum cogitatione, cu bus quasi sodiendo inquirunt malum isodum mala pei petrandi,ut sodere malum , sit de malo perpetrando summa cum diligentia cogitare. idam vertun Vir impius effodit malum,intelligetes impium ex profundo cordis sui eruere producere malum, sicut cor Capientis erudite facit loqui os eius: Iuxta quem modum Z Peda de haereticis specialiter hanc partem intes-ligit,qui inquit, pulcherrimos ac florentissimos diuinorum eloquiorum campos noxio linguae siuae Vomere rumpit, ut de internis eorum sinibus, sensus impios,qui ibi non insunt,eruat. Quod sequitur. Et in labiis eius ignis ardescit, Hebraea clarius sic habent Et super labia eius quasi ignis ardens roc est labet in labiis suis quasi ardentem ignem, nimirum quia labiis suis prosere verba. quibus quasi ignis ardensa comburens misse rhtorquet alios Sc perdir,nocumenta illis quouis modo inseredo, aut quasi ignis ardens excitat discordias Sc lites inter homines, quod haereticorum proprium est. Et Iacobus linguam impiorum ignem vocat Lingua,in τῆς oba quit,ignis est, uniueistas iniquita is,& inflamat rotam nativitatis nostrρ, inflammata a gehenna.
Homoperuerse suscitat lites,s verbos separat principes.
AVt haec sententia superiorem exponit, si per ignem labiorum semen discordiarum intelligatur ut aliud linguae malu insinuatur, nempe quod inimicitiarum sit causa, quod bene tribuitur hontini perverse,qui scilicet omnia peruertit atque in malam partem rapit, esse terque rem atque Verba refert quam se habent. Item verboso, aut,ut hobent Hebraea,susurronil delatori, quales plerunque sunt homines loquacesta multiloqui, omnium auribus quaevis infusiurrantes multaque
286쪽
reserentes,quae pro seruanda concordia erant reticenda. Tales ergo peruersi homines di vel bosi vel susurrone iscitant plerunque inter homines contentionem Sc discordias,nec inter priliatos tantum eff& inter principes quos ab inuicem separant, iis delationibus eorum amicitiam dirimendo in magnum regionum dispendium . Quadrata hac sententia singulariter in haereticos, qui peruerse interpretando scripturas,& suis susurris ae verbositate instilladoperuersa dogmata, pacem Ecclesiae scindunt,discordias suscitant,bellorum inimicitiarum inter principes sunt authores, quod nostra tempestate nimis experientia docuit Proprincipes dictio Hebraea etiam maritum significat, ut intelligi positi verbosos& sussirrones etiam maritum a charis ima separare uxore,cum totius familiae dispendio.
3 I Himorum iactat amicum uum, o ducit eum per viam non
d Ertium linguae malum insinuatur, nimirum quod impiorum lingua,sua blandiloquentia, ac specios promissis lactet, hoc est, suadendo decipiat etiam amicos dc proximos, dum aut in proprium commodii impius alteri madet,quod ipsi inutile erit ic noxium,aut dum adluas iniquitates aut errores alterum pertrahit, ita ut ambulet viam, quam aliquando suo malo sentiet non esse bonam De talibus dicit Paulus: Per dulces sermonefac benedictiones educunt corda innocentum.
3 mi attonitis oculis cogitat praua, mordens labia sua, perficiet
Dupliciter haec sententia intelligi potest iuxta duplicem lectionem.
Nam si legatur praesens,perficit, ut legit Beda,sensius est,No is tantum perficit malum coram Deo,qui opere perpetrat, sedi qui attonitis oculis, hoc est,fixo animo cogitat praua,item qui ex indignatione moritet labia.Si autem legatur perficiet,tum significatur malum aliquod metuendum ab eo qui cogitat intento animo praua,item ab eo qui mordet labia sua prae ira Sc vindictae cupiditate. Indicat enim haec parabola conditiones quasdam signa extera ora hominis, qui alteri machinaturmaliam ut ex his illum obseruates, nobis ab illo caueamus. Potest autem hic versus aut sub clausula intelligi,quemadmodum nostra lectio requirere videtur, ipsa Hebraea,quae habent ad verbum,Claudens oculos ad cogitandum peruersa, mouens, vel agitans, labia sua persecit malum: ita ut unum tantum sit principale verbum, significeturque hominem qui malum perficere conatur,primum quidem claudere oculos suos, aut attonitis fixisque stare oculis ad cogitandum peruersa,deinde mordere vel agitare labia sua,quasi paratum ad persciedum quod cogitauit. Aut potest accipi iuxta multorum versionem,ut sit etiam sententia bimembris, duobus
287쪽
pRo VERBIAE SALOMONIS. Cap. s.
duobii constans principalibus vessi s,significansq; duas in diuersis conditiones macta inantium malum. Vertunt enim plerique, Qtii obstinatos habet oculos vel qui claudit oculos facit hoc ad cogitandum praua , qui agitat labia sua, perficiet malum. Quomodo Sc nostra litera accipi poterit, si subaudiatur verbum est, hoc modo, Qui attonitis est oculis cogitat praua,etc. Prior ergo conditio cogitantium malum .est habere oculos attonitos,hoc est,quasi stupefactos fixe rem aliquam sic intuentes,ut tamen praesentia non percipiant. Sic enim se habent, quorum cor valde intentum est alicui cogitationi, ut cum impius intento animo malum aliquod excogitat quavis possit esseri conditio eius,qui circa bonum aliquod in tetus est animo.Sic diciturvi apud Iob: Quid te eleuat cor tuum, ob &quasi magna cogitans attonitos habes oculos Ali vertunt audere oculos, quod licet diuersum sit, iropemodum contrarium superiori conditioni, tamen eodem recidit. Qitem admodum enim qui animo est circa aliquid valde intentu .frequenter attonitis oculis res praesentes in- speetat,ita qui aliquid serio vult agitare corde,claudere Plet oculos, ne externis distrahatur rebus Noster secutus est Septuaginta , qui habent qηρῆιχ ρς αλμους,id est,fiina an oculos. Nostrum secutus est quidam ex recentioribus, habet enim, hi obstinatos habet oculos. Secunda conditio est mordere labiasua. Ex imaginatione enim perficiendi malu quod
cogitat,aut ex indignatione mouentur dentes ad huiusmodi actu quasi gestientes nocere ei cui male volunt. Hebraea proprie habent,innuens labiis suis. Est enim hic verbii quod oculis 'pe tribuitur,pro quo quidam
bene vertit, Agitans labia sua,quod no multum est diuersiam ab eo quod noster habet, Mordens labia sua secutus etiam hic Septuaginta,qui habet YNulloc Ruci, τοῖς χυλεσιν,id est, mordens labia . Nam qui irati mordent labia sua, nunc haec, nunc illa mordent, secumque loqui videntur, labia sua mouentesin quasi malu minitantes Seda mystice intelligit impium attollitis oculis cogitare praua,qui in cogitando ea no videt ucse in suturum retributio malorum operum sequatur, quas attonitos id obstupefactos oculos cordis habens.
Corona dignitatissenectas,quae in v se Amtiae reperietur. SEneetutem commendat non quamuis, sed quae reperitur iustitiae
vias obseruare hanc dicit esse coronam dignitatis, vel, ut habet Hebraea gloriae, hoc est, ornamentum gloriosium , honestumet decorum quia talis sene eius commendat consipicuumque facit mire ipsum hominem apud omnes mortales ornamentum item est totius communitatis,ornat quoque ipsam iustitiam quae in senibus constantior esse solet, maior. magisque ab omnibus obseruatur. Sciendum tamen pro se
nectus dictionem Hebraicam n*' 'It Seba, magis significare ipsam in senibus caniciem crinium, ut sit sensus, Caniciem capitis in senibus esse in eis ve-
288쪽
as COMMENTARIA Ieis velut gloriosam coronam,quae capiti imponi solet. Nec est apud Hebraeos relatiuum,quae, sed tantum corona gloriae senectus vel canicies in via iustitiae reperietur,ut intelligi possit senectuti vel canicie duo tribui, quod ornamento sit homini,dc quod reperitur in via iustitie, quod iam duobus modis accipi potest. Aut ut significetur per iustitiam perueniri ad extremam sene Stutem, cum mali homines fere ante diem situm mors, riantur,iuxta illud Psalmi Viri sanguinum dolos non dimidiabunt dies suos hoc est, Non peruenient ad dimidium dierum suorum.Cui sensui conuenit quod Septuaginta trabent m cpαιος καυχ, ως γηρας λινοδοις Ili κοαο rux κ ἐυρί c Ira,hoc est,corona gloriae senectus,in vijs auteiustitiae inuenitur. Quod etiam sic intelligi potest ut significetur in via rari. iustitiae constitutam esse senectutem,iuxta illud, Cani sunt sensus hominis,l aetas senectutis vita immaculata Aut ideo dicitur in via iustitiae reperiri senectutem vel canitiem,quod qualemcunque vitam agant iuuenes,aut adultae aetatis homines, tamen iam cani solent iustitiae vacare paenitere siquid inique gesserint. Nec obest,quod no semper sic sit. Quod enim fere solet fieri,non quod semper fit his parabolis proponit Sapiens. Nostra tamen litera etiam probe se habet. Nam frequens est apud Hebraeos,ut relatiuum subliceatur subintelligendusit,unde post nostrum interpretem plerique hic addunt.
33 Melior estpatiens viro sorti, o qui dominatur animo ex I naiore verbum.
N dicitur hic patiens melior a bonitate virtutis. Quis enim
dubitet patientem sic esse meliorem viro sorti, cum patietia Virtus sit animi fortitudo autem corporis, no sit virtus animi, aqua la quis dicitur bonus. Sed melior ponitur pro praestantior. Est autem pro patiens hic rurim,ut supra aliquoties,tardus ad iram, vel longus ad iram. Proinde obseruandum quam pulchre paties viro forti conseraturd praeponatur. Ex omnibus enim virtutibus corporis fortitudo maximam habet laudem apud homines. Nulli enim magis celebrantur,quam in bello praeclari duces, qui hostes vicerunt, urbe dc prouincias ubiugarunt: tamen iudicio sapientis praestantior est qui unicam ex concupiscent ijs suis, nempe iram vincitri impetum spiritus sui ratione moderatur,quam qui urbes aut prouincias superat. Praestantior inquam)non selum quia magis laudandus, sed etiam quia reuera sortior illo, iuxta il- Manton' lud Poetae, Fortior est qui se,qua qui sortissima vincit Oppida,nec virtus altius ire potest. Et idem, Ardua res, vicisse alios,victoria maior,Est animi fluistiis composuisse sui .Et alius, Latius regnes avidum domando spiritum, quam si Libyam remotis Gadibus iungas,8 uterque Poenus seruiat uni. Et quidem haec animi fortitudo ostenditur in quarumlibet pansionum repressione. Vnde in secundo membro generaliter dicitur qui
289쪽
dominatur animo suo velit habent hebraea spiritui suo peculiariterie.
rh&eximie probatur in repressio ire irae, unde de ea in primo membro singulariter fit mentio,de qua etiam peculiariter intelligendum videtur secundum membrum, ur per animum intelligatur impetus ille quo quis ad iram impellitur, quo dicitur animositas. Vnde graecis est κIατα. γηρ,hoc est, qui dominatur irae, omnium enim passionum, ira si vehementi si ima&superatu dissicillima aqua forti si imi quique secuti inmcorpus frequenter alijs citius superantur Ciuitates plurimas ibiti pauit, totam pene Asiam vicit de Apiuicam Alexander ille Alagnus, tamen iraevi furoris beluam in se unocare non potuit,sed iracundia vidius cha rissimos amicos Parmenonem,Philotum, Clitum eccatisthenem testicidauit,ut alii taceantur urbiu domitores,qui suos non potuerunt domare
affectus Pulchre in hunc versum scripsit D. Gregorius qui' inii 37- in cibis, su,
Euang. sic habet: Qitanto culmine virtus patientiae polleat, Salomon indicat,dicens: Melior est paties viro fortivi qui dominatur animo ibo expugnatore urbium. Minor est ergo vicistoria, urbes expugnare, quia extra simi quae vincuntur. Maius est autem quod per patientiam vincitur, quia
ipse a se animus superatur,dc semetipsum sibimetipsi subiicit,quado eum patientia in humilitate toletantiae sternit. Eadem habet in parte curae Pastoralis aquositum commentarium Beda est mutuatus,vid alias.
Sortes mittuntur in sinum sed a domiso temperanIur. AD Verbum Hebraeis est,In sinum proijcitur sors, Sca domino omisne iudicium eius. Eo autem quod dicitur bdomino esse omne iudicium eiu significatur dominum sortem cuiq; occulta sua aequitate attribuereti disponere,unde bene nolle vertit,a domino temperantur. Docet hie versus nihil in humanis iebus geri sine nutu c dispensatione diuina, ut ne series quidem quae coecae fortunae tribui solet ab hominibus,& sine ratione putantur cadere, aliter eueniat quὶ pro moderatione diuina. Vnde Psal: In manibus tuis brtes meae. Apparet aut e morem fuisse ut sortes in sinum alicuius colligerentur,vir de polle cuiq; sua educeretur quemadmodum apud nos colligutur in ollam aut vas quodlibet. Quomodo autem licitum sit sortibus uti,videre licet apud D. Thomam in secunda secundaequetst. ss.art.8. Peda&hie mysticam huius sententiae tractationem non incommodam affert sic scribes,Sicut sortes palam in sinum mittuntur,at Hausa in sinu c5tinentur,diuini autem est iudicii,cuius brs elata,palmam teneat: sic hominum facta in praesenti quidem vita latent, sed cuius sint meriti patescet in futuro, prolato videlicet tunc manifestato iudicio singulorum, quasi de sinu examini diuini. Potest taliter quod dicitur de rtibus in s num mittedis intelligi,iuxta illud Saluatoris: Mensiiram bonam dabunt in sinum vestrum, ut signi si Lue.ε. cetur unicuique suam tribui conditionem,quam serre debeat,sed eadem
290쪽
non sonuIto obuenire, verum ex diuinae iustitiae temperamento. Ita accepisse videntur Septuaginta qui habent, In sinum superi leniunt omnia iniustis a domino autem omnia iusti.
CAPUT DECIMUM SEPTIMUM. Tutior ela necem sicca cum gaudio, quam domin phia viai-LV amis cum iurgio.
Ictimas opponit sapiens buccellae siccae id est,
pani sine obsbnio,taquam lautior ic pinguiores dapes obsoniorum.Solent enim: apud Iu-d osm apud insadeles mactatis primo in honorem Dei victimis, quae ex pinguioribus fiebant animalibus, postea timui autet iucunde epulari ex eisdem. Vnde supra cap. 7. millier lubrica adolescentulum ad conuiuium inuitans introducitur,dicens: Vieti m. 1 pro se ute deuoui,hodie reddidi vota mea.C tersi pro gaudio, Hebraeis est: ' Π Salua,quod pacem significat&tranquillitatem, unde verisimile et nostrum Salve dimanasse,Septuaginta trunque coniunxerunt. Habent enim μεθ' κδ'ονῆς ἐν iρκυκ,id est,cum gaudio in pace Potest autem quod hi coicitur de gaudio vel pace, aut intelligi de gaudio quod inter se conuiuantes concordes habent,& erit haec sententia similis ei quae habetur cap. is. Melius est vocari ad olera cum charitate quam ad vitulit saginatum cum odio. Aut potest accipi de gaudiovi pace mentis quae bene sibi conscia est, cui opponitur mens quae secum ob remorsiim assidue iurgatur. contendit, erit haec sententiatum similis ei quae praecedit praediisto loco , Melius est parum cum timore domini quam thesauri magni Sc insatiabiles Melius est enim cum gaudio mentis sibi bene consciae , vel pane sicco vesci. quam habere domum plenam lautis imis cibis, sed ob quos male partos,mes inquieta est,& turbatur intra se . Potest D mystic accipi,ut cum Beda intelligatur significari melius eae parua bonachi charitate facere sine scientia praedicandi ut hoc sit siccam esse buccellam)quam magnis esset-gere virtutibus cum admixtione discordiae. Item melius esse sapientiam in sacris literis recondita habere sine seculari eloquetia Sc sapientia,qu in hanc quae mundi iudicio delicatior iudicatur, habere cum iurgio litibus,qua varietate scientiarum insatos sequi solent. Seruin