장음표시 사용
341쪽
verbum Hebraea habenti qua prosunda, consilium In corde viri,5 vir intelligentiae la auriet illud. Intelligunt autem quidam a Fae profundae comparari conliliuiti cordis cir sapientis. Nam de eo solo illud dictum putant de quo supra dictum es cap. i8 Aqua profunda verba ex ore viri)ob eius abundantiam: copiam per quam nunquam exhauriri poteti. Sicut enim aqua pronmdi putei etia multis haurientibus non abimitur,ita non minuitur sapientia consilium sapientis,quamuis multi eius fiant participes. Huic autem intelligentia non satis conuenit secunda pars, quae significat non cuiusuis esse sed tantia prudentis haurire consilium ex corde viri ob eius profunditatem, quodque non cuiuis expositum sit, sed lateat quemadmodum aqua prosunda di ficultate quadam hauriri debet. Vndevi noster interproes recte addidit secutus o particulam aduersaliuam, sed cum tantum sit in hebraeo coniunctio . Itaque intelligenda videtur haec sententia de cogitationibus
et consilijs quibus quid agere sapiens aliquis decreuit. Huiu simodi enim
consilia et animi decreta is quivere virilem habet animum non instar foeminarum cuiuis facile prodit, sed abstodita seruat in penetralibus cordis sui veluti aquam prosundam, ita ut non facile ea quiuis expiscari et intelligere possit Attamen vir prudens et intelligentia multa praeditus ex profundo cordis alieni eruere nouit, et veluti prosundam aquam ex-- haurire latens in corde consilium. Vti enim nouit variis rationibus, ut penetret quod erat occultum consilium in corde viri. Adhibet enim multas circumlocutionesvi sermones a remotis, aperit quaedam sua aliaque pleraque facit, quibus quod occultum erat,percipiat. Potest etiam accipide consilio viri sapientis,quod is docendo multis dare potest,ut significetur consilium sapientiae quod est in corde viri ad instruendum alios Scco nitendum,non posse facile capi quibusvis obe in profunditatem,sed tae . tantum a prudentibus,qui illud ex ore ipsius profluens ,haurire. percipere intelligere possunt. Viide Paulus se tantum inter persectos sapientiam loqui de spiritualibus spiritualiacoparare profitetur Singulariter autem haec sententia locum habet in singulari nostro viro Christo,cuius incomprehensibilia imi iudicia dc impervestigabiles viae secundum quas omnia agere decreuit . ita ut paucis datum sit quaedam cognoscere ex multis. ait ili.,α. Cuius irem doctrinae consilia non cuiuis sunt peruia, sed tantum quibus; cor i. datum est diuino munere. Non enim omnes, quit capiunt vertan hoc Et Animalis homo non percipit ea quae sunt spiritus Dei.
e Multi homines misericordes vocant 'virum autem fritim quis
P Rior pars pro ambiguitate linguae hebraicae variae verti potest: sed potissimum his duobus modis, Altero sic. Multi sim qui praedicaed laudant eum qui in ipsos est beneficus, laudibusq; xttollunt ei:
342쪽
liberalitatem atlam,verum quis inueniet ex multis illis virum fidelem,qui scili .t fideliter rependat beneficiunavi par pari reddat, quem admodum fidelitas de aequitas exposcit. Quasi dicat, Qtium multi sint qui se fatentur ab alio beneficium accepi illa, pauci sunt qui gratias reserant, in reserendo sint fideles: aequi Aliter sie verti potesivi melius multi homines praedicabunt unusquisque beneficentiam suam.Et est sensus iuxta Pa'ninum S alios Multi sunt qui praedicant ipsi S in ore semper habent suam quam in alios exercuerunt beneficentiam,at pauci sunt qui in ea parte fideles sint et veraces Pauci enim sunt,qui benignitatem de qua gloriantur opere exhibet pauci qui quam exhibent , fideliter exhibent propter Deum istum et non propter mundi gloriam. Hoc est,multi sint nomine pij, non autem ipsa re et sine fietione. Iuxta quem sensum et nostra liter est accipienda, ut significetur multos homines appellari misericordes habere laudem misericordiae in alios praestitae, quod quisque talis habere velit, Verum paucos esse inter eos qui vere sint fideles in misericordia exhibenda,sive quia non sunt ipsis opere adeo misericordes ut dicuntur, siue quia non sideli veracique animo sint misericordes propter Deum scilicet solum. Ita sere meda. Atque hic posterior sensus conuenit cum illa sententia quae est superiori cap. iuxta hebreti verssi et . Desideriti hominis beneficetia eius,& melior
est pauperquam vir mendax Coniungit enim scriptura, supra anno ratum ell,frequeter haec duo,misericordiai veritatem siue fidelitatem. Itaque in his duabus sententi: s ostenditur plerosque sibi unum arrogare, nempe misericordiam sitie beneficentiam, quum alterum desit, nempe veracitas ridelitas. Alias versionesi explicationes earum conssilio omittimus ob vitandam confusionem.
Implicitas hic rursum ut talias saepe ponitur pro integritate Inceritate,quae duplicitati rictioni contraria est. Itaque ignificatur iustum propterea quia sinceret integre coram Deo conuersatur, habere post se filios beatos Ecelice hoc est, iustum non tantum ipsum virtutis suae fructum capere, per virtutem suam scelicem esse, sed: ad posteros fructum vi mitis eius extendi Primum enim magna Delicitatis pars est habuisse parentes iustos: integros,eoque nomine filii apud homines laudanturet beati praedicantur. Deinde parentum exemplo fili; te recte instituuntur, Sc eo tamdem merito saepe multa temporali Delicitate a Deo donantur,iuxta illud Psalmisbe: Beatus Vir qui timet domi psal. iit.
num in mandatis eius volet nimis. Potens in terra erit semen eius, generatio rectorum benedicetur Cloria et diuitiae in domo eius, etc. Caele
nam sententia hac sicut et similes scriptura: sic ad literam intellecta ma-
343쪽
gis pertinet ad promissiones veteris testamenti, quamuisti nouum te. hament una huiusmodi non careat promissis. Sed nec semper in omnibus iustis vera consistit,quum plerique sint qui vel filios post se non habeant, vel habeant inscelices. Proinde secundum in sticam intelligentiam accepta de filiis spiritualibus,qui scilicet iusti imitantur simplicitatem lepersectionem,& verior erit,ia nouo testameto conuenientior.Quicunq;
enim iuste conuersatur,non potest non suo exemplo quosdam ad virtutis suae imitationem prouocare,qui dum ipsum imitantur,cum ipso simul eiusdem fiunt beatitudinis participes,quae in hac quidem vita incipit per collatam eis Dei gratiam, In futuro autem consummabitur per gloriae coelestis posssessionem.
Tex qtii sedet in solio iudicii dissipat omne malum iniuis uo.
IURO intuitu suo Hebratis est ad verbum in oculis suis. Quod dupli- citer accipi potest . Primum ut significetur regem dissipare malum
quod in oculis eius manifestatur, aut sic dissipare malum ut coram ips,non conlistat nec inueniatur. Quod secuti sunt Septuaginta, habentaurulliti enim, Cum rex iustus sederit super thronum, non obviat in oculis eius omne malum Augustinus legit, Cum rex iustus sederit in throno non aduersabitur ante e omne malii m. Vide libri decor rep. grat.cap. 13.
Aliter in oculis accipi potest,pro per oculos ier resipectum eius, quod
secutus noster vertit intuitu suo. Et est sensus, Rex qui non ociatur, sed
ipseniet pro suo ossicio sedet in solio iudicii iudicia exercens, & quod iustum et iudicans,ialis in suo regno facile dissipat dispergit omne malum,per hoc quod diligenter obseruat Z aspicit quid a quouis agatur,ac seuere animaduertat in delinquentes.Sicut enim dici solet qu0d oculus heri pascit equum,itam oculus regis fugat Hispergit omne malu imb& omnium malum.Nam Vtriimque Hebraea significare possunt, Aut dispergit omne malumi omniu malum suo intuitu, quia vultu suo test tu se indignari malo,sicque sitit a malo cesssent homines metuentes indignationem vultus eius. Docet ergo haec sententia quantum valeant iudicia cum aequitate tautoritate tractata, quantumque valeat autoritas regia si suo non desit officio. Caeterum ut haec generalis sententia ad omnes pertinet reges et autoritate praeditos, ita peculiariter ad rege regum dc dominum dominantium cui pater omne dedit iudicium. Is enim cum venerit at iudicandu mi sederit in sede maiestatis suae, no habebit opus vinculis aut satellitibus ad coercedos, sed solo suo intuitu dissipabit omnes impios cum impietatibus suis,ita ut non serentes indignationem vultus eius discedere cogantur ab eo in ignem aeternum. Ad Christum enim D. Augustinus loco praedicto hanc sententiam reseri,Qui domodo sedes in dextera patris sui veluti in throno sitosuo intuitu omne malum huius seculi cernitietiam quod nullis hominum aspectibus patet, cumque ei
344쪽
PROVERBIAE SALOMONIS. Cap. o. et
placet oculis suae gratiae cor hominis illustrare atque aspicere, mox e corde hominis dissipat omne malum. Nam: hoc secundo modo sententia haec prouerbialis Christo actommodari potet , t indicat Beda, tutata it Lue.iti
lud:Conuersus dominus re exit Petium mox fleuit amare. Potest&ad quem uis prouerbiali ritu deflecti haec sententia,si in cuiusuis animo veluti Rempublicam constituas, in qua mens&ratio veluti regina, cα- reris potentijs praesidet, quae si in iudicio vigilanter sedeat,decernens inter bonum & malum uxta verbum domini, atque voluntaria poenitet
tia castiget rebelles animi motus, facile hoc suo intuitu locis cuspeetione dissipabit cuncta mala, i maioribus peccati tranquillum reddet cum Dei adiutorio regnum animae.
pote' ere,mundum en cor meum, pur uum a peccato Vari hic potest Nomodo Sapies negare hic videatur quemquam
se posse mundo corde asserere aut puruma peccato,quum Dominus in Evangelio dicat: Beati mundo corde ndicans quosdam ta Matth ries esse. Quam quaestionem declinat Caietanus confugiens ad veritatem Hebraicam,Quae habet secundum eum. Quis dicet, Mundavi cor meum. purgauia peccato meo Secundum quam lectionem intelligit hic significari neminem sibi arrogare vere posse,quod naudauerit cor suum &jur-
sauerit illud a peccato suo,quia illiid opus est proprium misericordiae divinae,quaesista Spiritu sancto mundat cor hominis i peccato. Hominis enim est peccare, At solius Dei a peccato purgare,iuxta illud osea Perditio tua Israel,tatum modo in me auxilium tuum. Communiter tamen 'etiam ab Hebraeis intelligitur hic significari quod habet nostra litera, Nominem posse gloriari de munditia cordis S puritate a peccato. Itaq; Be da quo nodii propositu soluat,do uestribit: Notandu quod non ait, Quis potest mundum habere corde purus esse peccato, sed quis potest dicere, inquit,minadum est cor meum Sc purus sum a peccato, quia sunt, ut diuina largiete gratia,possunt iuxta humanum modum &cordisi operis munditiam habere. Vnde est illud Dominicum Beati mundo corde, quoniam ipsi Deum videbunt.Nec tamen seipsum quisquam mundum corde Mimmunem esse a peccato, absque temeritate pronunciat. Stulta est namque propriae laudis iactantia, temerarium de sua quemque innocentia vel iustitia gloriari. Haec ille. Ex quibus patet neminem ideo dicere posse, mullum est cor meum tum quod temerarium sit de se ipso gloriari,d de eo gloriari quod ex se quis non haber, sed diuitii tus accepit. Si enim, inquit Paulus,accepisti quid gloriaris quasi no acceperis tum quod , nemo persectam hic habeat munditiam cordis quae scilicet omne peccarum excludat etiam veniale quia ut habet Salomon in oratione sua,Non est homo qtii non peccet. Et Ecclesiastes ora est homo iustus in terra
345쪽
Ioan mus quia peccatum non habemus ipsi nos seducimus, veritas in nobis non est. Rursius, Nec de puritate a peccato mortali quis gloriari potest:
quia, Delicta quis intelligit, inquit Propheta . Et de propitiato peccato
vult Sapiens nos no esse line metu quia nescit homo utru amore an odione ij. α dlenus sit,sed omnia in futurum sieruantur incerta, ut habet Eces eliastes. r. Cor. 4 vi dedi Paulus: Nihil inquit, mihi conscius sium, sed non in hoc iustiti catus sum: propemodum dicens: Spero me mundum habere cor, sed de eo gloriari non audeo. Et Iob:Si simplex fuero, hoc ipsum ignorabis anima Iob s. mea. Vnde nec ociosium est pronomen, meo, quod est in Hebraeo, Putus sum a peccato meo,quia nemo etia de admissis peccato se purgatum glo- δεμῖμsti debet, propter vitae huius incertitudinem. D. Augustinus secutus transsationem 7 o. quae tum recepta erat,sic legit hunc locum,ec loco pret-
dicto, S lib. de sancta virginitate cap. I. Quis gloriabitur se castum habere cor,aut quis gloriabitur se mundum esse peccato. Et exponit neminem de hoc gloriari posse, quod in hac vita quae tentatio est, nemo ab omnibus peccatis sit immunis,ita ut omnibus quotidie orandum sit, Dimitte nobis debita nostra. Docet ergo haec sententia omnes sese humiliare debere atque fateri sese egere gratia Dei, in proximum delinquentem clementes esse debere.
io Pondus orpondus,mensura es mensura, virumque emabom nabile apud domInum. Pondusti pondus,mesiura: mensura, Hebraica phrasi significat varia pondera, varii tremens iras, quibus quidam utuntur negociatores,maiore pondere 'comparantes mensura maiore,minore, rb ponderet mensura vendentes, Aut iusto pondere ac mensura vendentes callidioribus, iniquo verbpondere aut mensura simplicioribus, quibus facile est impone te. Quae res inanisella est iniustitia, eoque maior quam stirium,quod occulta fraude committatur , idque in his rebus per quas iustitia seruari debuit, quodque lateter in pluristio fiat contra publicam utilitatem dum multorum iactura populi dispendio, unius priuatidi: crumac compendium quaeritur. Proinde re steirrumque dicitur
abominabile apud dominum,& alluditur ad id quod dicitur Deutero. et s. Iuxta mysticam intelligentiam diuersis ponderibus diuersisque mensuris utitur,qui iniquis iudiciis de rebus iudicat, ut si quis reprehendat in uno quod in alio belle facti laudat vel in se pertinittit quod in alio nolit tole-
Gregoriua rare. Que sensium prosequitur D. Gregorius explicas hunc vers. homil. .
super EZech. Scimus,inquit,quia in negociatorum duplici pondere, aliud maius, aliud minus est. Nam aliud pondus habent ad quod pensant sibi,&aliud pondus ad quod pensant proximo. Ad dandum pondera leuiora,ad accipiedum verbgraui. a,praeparant. Omnis itaq; homo qui aliter pensae ea quae sunt proxbaa; ec aliter ea quae sua sunt, Muid podus rubet,etc.
346쪽
stud se intelli tu pueroi mundior recZasin vera eius.
Erba nostrae litera nihil singulare significare videntur. Quid entia
singulare est dicere, posse agnosci ex studij pueri, an opera eius sint munda iecta,quum id commune sit omnibus. Ex studiis
enim Sc actionibus cuiusque agnoscimus an opera eius sint recta, necne. Sciendum itaque Hebraea tantum habere: Etiam in studiis suis agnoscitur puer, si mundum te si rectum opus eius,ut subintelligi possit verbum futuri temporitierit vel futurum sit, dc significetur quemadmodum plerique etiam Hebraeorum intelligunt,teste Pagnino,ex his ad quae puer insita pueritia inclinatur,& in quibus deditus est,probari posse ad qua viam
cum adoleverit sit declinaturus,utrum ad bonam an ad mala.Sequuntur
enim ut in plurimum homines in iuuetute aut senectute sua via quam in pueritia tenuerunt,iuxta illud quod est in serius: Adolesces iuxta viam Prouer. ix suam,etiam cum senuerit non recedet ab ea . Itaque ut hic sensitis habeatur in nostralitera, verbum sint accipie dum erit pro erint,aut subaudiendum futura.Sic enim Lyranus intelligit Habet enim, Nam si sit bonae indolis,ex hoc coniecturatur, quod futurus sit virtuosus in aetate adulta.
Docet hoc sententia propensiones & studia pueroria diligenter obseruanda,nec ut fere fit eorum actiones habendas pro loco et voluptate, sed ex eis conijciendum de futura eorum vita, ac proinde serio conandum ut puer pueritia bonis assuescat, et in suis prauis propensionibus refrene- tur. Vide morem Atheniensium, quem refert Nazian Zenus epistolaiz7. s. i. i ,
inter opera Basilij. Feruntur Lacedaemoni occidisse regis sanguinis pue h. ''rum, quia solitus esset captas auiculas singulari voluptate necare . Nam ea ex re coniecturam secerut de ingeni saeuitia. Sunt ex Hebr is qui verbum illud,quod noster vertit,intelligitur, in cotraria accipiunt significatione pro ignotum esse et occultari. Nam utrunque dictio Hebraica significat ut Liasius sit interdum inueniri pueros, qui in studi j iis occul-rantur,ita ut ex his quae agunt noto si is agnoscere quales suturi sint,cum saepe iistia respondeant vltima prinasis. Sed prior sensus ut a plurib -ipitur,ita est verisimilior.Cui concordat illud uidit Ingenium coeleste suis velocius annis,Surgit,et ingratae seri male damna morae.
urem audientem, oculum videntem,domin rei utrum. ' Vod haec utraque dominum secisse asserit hac sententia, intelligitur a quibusilam ideo die um,ut intelligamir dominu , qui et auditus et visius author est,et audire et vicere omnia. iuxta illud Psalmistae:Qui plantauit aurem non audiet, et qui finxit oculiam non consideratiContra eos qui dixeriit, Non videbit dominus nec intelliget Deus sal. r. Iacob. Vt sc amus omnia aperta esse oculis eius nec larere posse eum qui loquitur iniqua,quoniam auris zeli audit omnia et tumultus murmura ἔ 'tionum non abscondetur. Alij intelligunt significatum domin una et au- Tt a rem
347쪽
rem fecisse ad audiendum et oeulum ad videndum, ut ad haec ossicia his sensibus quibus duobus sapientia maxime paraturistudeamus recte uti,
et aurem quidem accomniodemus ad audiendum quae salutis sunt, iuxta illud Saluatoris:Qui habet aures audiendi audiat, oculos autem ad contemplandum opera conditoris,ex quibus sempiterna eius virtus et diuinitas conspicitur. Recte etiam intelligitur significari dominum non tantum esse autorem virium et potentiarum animae, sed etiam recti usiis it Iarum, ut quod quis auribus recit audiatvi oculis recte videat Venerabilis Beba docte hane sententiam secundum m3sicum sensium tractauit, sic scribens: Aurem audientem dicit auditorem verbi obedientem Oculum videntem,doctorem eruditum . Nemo ergo cum se scientia scripturarum institutum 8c ad docedum verbum Dei viderit idoneum,despiciat simplicitatem satris,qui& si minus doctus ad praedicandum no tamen
minus est promptus ad discendum, vel ad implendum bona quae didicit: Sed recolat quia qui sibi maiorem scientia gratiam dedit, ipse fratri quae
habet spiritualia dona tribuit nec sibi propter seselum modo , sed etiam propter fratris commoda tribuit bona quae Voluit,dans unicuiq; gratiam secundum mensiuram donationis suae. Haec ille.
di eresemnum,ne te egem opprimat,aperto ossuo oriatarare panibw.RVrsum asomnolentia Sc pigritia dehortatur, Mad vigilantiam atq;
sedulitatem hortatur,quemadmodum plerisque aliis similibiis se ' tentiis, Notandum autem hic non prohiberi somnum,sed dilectionem somni. Nec enim dicitur ne dormias, sed ne diligas somnum. Dormire enim necessitatis est naturalis,diligere autem somnum, voluntatis est,i huiusmodi dilactionis affectus longiorem efficit somnum qu mopus sit, Sciropterea ad paupertatem perducit plerosque. Cum autem in secuuda parte bmno opponatur , aperire oculos,positum est hoc pro vigilare quia vigilia sit apertis oculis sicut somnus clausis. Sicut aute iam mine somni parabolice omnis desulta& ociositas compreheditur. Nam ociosius et deses adormiente parum distert)ita nomine vigiliae insinuatur sedulitas et diligentia in rebus agendis , per quam necessariorum copia, quae per saturitatem panum signisi atur paratur facile.Porr quemadmodum in hac sententia ad literam a corporali somnolentia auocamur Vt egestatem corporalem vitemus,ita multo magis secundum mysticum sensum monemur nequaquam diligere somnii peccati et inertiae, de quq Paulus ait Hora eli iam nos de somno stirpe res ne egestas in stituto illa grauis ima,ubi nec stillam aque unam sitiens inuenit diues epulo,nos occupet et opprimat inopinato.Contra potius aperiendos oculos cordis ad vigilias sanctas, ut saturitatem audiorum coelestium bene vivendo conquiramus, imis et hic in anima saturemur pane coelesti scriptura
348쪽
mna,ic illo qui de coelo descendi ac dat vitam mundo. Mulum eis , malum ea dicit omnis emptor, o cum recesserit tunc gloriabitur. JTa esse re vara experientia docet,Empturi enim quidpiam solent di
cere malum esse, malum esse quod cupiunt, hoc est, multum subin reprehendere illud,nunc hoc, manc illud causantes quominoris emat. At cum recesserunt 1 vendente, impetrata merce quam quaerebant, gloriantur se eam impetrasti, gaudent se tam vili emi isse laudantque quod prius vituperauerunt. Nam pro gloriabitur, etiam verti potest, laudabit. Caeterum videndum quo fine istud a Sapiente dictum sit. Nam ipsa per se sententia,non est alioqui Sapientis sententia nec Prouerbialis. Itaque videri potest istud dictum ad insinuadum hominis ingenium,quo sere est e. na vituperamus, nostra laudamus in eis nobisit icentes, gloriantes. Aut ad superiorem reserendum est sententiam, ut sicilicet exemplo mereatorum hortetur ad vigilantia: in laboribus ac virtutibus diligentiam,
ne propter Iaborima ac virtutum asperitatem segnes reddamur, sed potius consideremus fructum & finem laborum. Sicut enim mercatores
primum quidem rem quam desiderant vituperant,deinde ubi compara uerint, gloriantur laudant,sic inprimis quide asperu videtur& durum laboribus insistere,quibus necessaria paratur, alibi aliis esurietibus,contingit saturari panibus,tum demn laudatur labores,tu gloriatur hominesse laborasse solaboribus necessaria coparasse. I tavi qui virtutibus ac sapientiae insistit inprimis quidem multa mala sentiuidi dissicilia, At poste,
in senectute sibi gratulantur,quod sapientiam & virtutem suis laboribus parauerint,ia eum de hoc seculo recesserint,in quo mala pleraqi e serenda sunt,tum gloriabuntur,aperte consipicientes, quia non sunt condignaepasiiones huius seculi ad futuram gloriam quae reuelabitur in nobis. 3, . Est aurumor multis urigemmarum vas autemprecisum labia
Duplex est huius sentensae apud nos lectio. Nam quidam libri habent. Et vas preciosum, Alii vas aute preciosium. Si legatur& vas preciosium, ut ad verbum habent hebraea,intelligi potest ipsa labia scientiae comparari non tantum vas precioso, sed tauro ac gemmis,ut sit sensiu i ipsa labia scientiae simi velut aurum gemmae bas preciosum hoc est,ina sunt homini loco omnis supelle stilis precios Ornat enim hominem Sc verὲ diuitem efiiciunt hominem no minus quam illa, imo multo magis. Hunc intellectum 5clectionem hanc secutus est Beda ut patet ex commentariis.Si legatur vas autem preciosiim, quomodo Sc hebrae averti possunt sensus erit. Est auruvi multitudo si emarum Miunx haec apud homines in magno precio Scito supellectile preciosa le
349쪽
praecipua reputantur, At vas ver preciosum est labia scientiae. Vt non auro gemmis hae e comparentur sed praeserantur, iuxta illud quod i τ' p ς I 8 pra dixit. Melior est sapientia cunctis preciosissimis Momne desiderabile non valet ei comparari. Qui sensus potest etiam esse in nostralitera, etsi legatur de vas praeciosum,ut ante, Et vas, sit distinistit efiiciens sententiam bimembrem. Dicuntur autem labia scientiae phras hebraea labia perita,per quae significatur eloquentia cum sapientia coniuncta. Hae enim inter omnia vasa et omnem tappellectilem merito preciosius vascenseri debet. Et vas quidem dici potest quod contineat ornetque sapientiam rem preciosissimam quamquam simplicius Lebraica phrasi dica.tur vas quasi hominis suppellex et diuitiar pars. Omnis enim suppellex hebraeis vas dicitur.
traneis aufer pignus ab eo. x eo quod noster vertit qui fideiussor extitit alieni,hebraea etiam
verti possunt,cum fideiussit alienus,tamen ex secunda particula videtur prior versio conuenientior. Variis sententiis sapiens hoc libro filium suum dehortatur a fideiussionibus propter periculum. Itaque hac sententia durum se exhibet contra eum qui suis monitis non obtemperans,fidei uber pro alijs maxime si pro extraneis et alienis id faciat, quibus ei plus est periculi Significatque dignum illum esse et mereri, ut etiam vellimentum eius,loco pignoris ab ipso tollatur pro debito,et ipse ac reditore appelletur potius quam extranei, qui aliquando longius quaerendi essent simulque prudentiam quandam hum inam docet credito res,ut sibi bene prosipiciant in fideiussionibus, potissimum quandocum ignotis et extraneis illis res est,ita ut etiam vestimentum fideiussoris non Vereantur tollere potius quam fallantur. Plerique enim ad fidei ubendum faciles sunt,ad bluendum difficiles. Iuxta sublimiorem sensum significatur eos qui suste pio in alios regimine pro eis spoponderunt, se suaque omnia pro illis obligasse eaq; ab eis seuere repetenda,si non studeant suo satisfacere debito.
I diistione calculo pro qua aliqui vertunt lapillo, numerus sinpularis positus est pro plurali calculis,hoc est, lapillis munitioribus,qui si pani
misceantur, dentes vehemeter laedunt, Vnde Threno. 3 ubi nos habemus. Fregit ad numerum dentes meos,cibauit me cinere,pro ad nume
rum hebraeis est dictio hoc loco posita,ut sit fregit lapillo hoc est, lapillis
lentes meos. Ali hoc loco pro calculo vertunt arena,vt arena opponatur farinae, unde panis conficitur sicut calculi opponuntur frustulis panis. Est
350쪽
nis cir autem panis mendacii panis mendacio atque iniquitate acquisi 'tus. Quo nomine quodcuque lucrum significatur fraudibus de mala arte partum. Itaq; significat haec prouerbialis sententia,huiusmodi lucrum imprimis homini si ave viderii amaenum, ut quod non magnis acquiratur laboribiis, postea tamen non minus insuaue esse quam si quis pro pane apillos aut arenam mallicare cogeretur, dum sicilicet remordente conscientia quod iniquὲ partum est concoquere non potest, aut dum ob iniquitatem,diuinam aut humanam ultionem ferre cogitur Potest hac sententia non solum ad furtum aut rapinam, sed ad quodcumque peccatum accommodari,quod recte dicitur panis mendaci; eo qubd veluti panis videatur ad tempus animum hominis pascere, cum re vera non pas cat. Omne enim peccatum hanc habet naturam conditionem, pri- vino dulcedine quadam sensus mulceata delectet animum,at postea detes comedentium laedat,sive per remorsum conscientiae,siue per poenam peccato debitam. Potest praeterea: haereticis singulariter aptari haec sententia,quibus suauis est panis mendacij,hoc est falsa doctrina,quam pro
Vero pane euangelico gaudent populo ministrare,at postea sentire cogu-tur non esse vere panem quod porrigunt, dum liuam doctrinam de sendere non possunt sed eam euomereti abiicere adiguntur. Caietanus per 'calculum siue lapillum intelligit hic significari ratiocinia quae fieri blebat calculis,ad quod videri potest res exisse nostru interpretem,dia in Threnis vertit: Fregit ad numerum dentes meos. Itaque intelligit hic describi illud hominum genus, qui cum delectetur lucrum facere per fraudes itamen postea plenis buccis loquuntur de iustis ponderibus de iustis ratiocinijs,hoc est,qui eum iniustitiam exercea iit iustitiam praedicant. Sed prior interpretatio simplicior est consentiens cum illo,quod est superiu', A qu. sura ap., furtiuae dulciores sunt, panis absconditus suauior Venerabilis Pedadietionem calculo,accipit pro carbone ignito,quomodo accipitur Esa.c. cum dicitur angelus de altari sumpsisse forcipe calculum, quo prophetae
labia mundata sunt. Itaque intelligit significari hominem per haec puniri, per quae peccat, qui in lingua magis peccauit,in ea magis arsurii,quemadmodum patuit in diuite epulone.
ne &consiliis gere bellum. Sensus eodem redit Pergubernacula enim in hoc libro saepe consilia sunt accipienda, quibus gubernamur in nostris actionibus . Docet ergo haec sententia ea quae facere cogitamus non temere aggredienda esse, sed cum consilio agenda esse quod, nobilipsis aut peritioribu petendum sit,iuxta illud Salustii: Priusquam incipias consulto opus est. Sic enim quae cogitamus roborantur, hoc esu