장음표시 사용
361쪽
O absterget mala,etia verti potest ex Hebraeo, absterget malum, in hominem scilicet, sed sensius eodem redit Significatur enim malos Ea.is siue mala emendaridc purgari plagis iuxta illud Esaiae: Sola vexatio dabit intellectum. Et quidem per liuorem vulneris, hoc est, vibices vulnerum plagarum significantur flagella ac punitiones leuiores, per plagas autem in iecretioribus ventris,scilicet inflictas,significantur punitiones grauiores quasi quae viscera penetrent,6 non tantu in exteriori cute Gregorius consistant, quanquam graui dolore hominem assiciant. D. Gregorius in tertia parte curae Pastoralis admonit .i; hunc locum traetans sic duo illa distinguit, ut per liuorem Vulneris designetur exterius amigens malum, per plagas in secretioribus Ventris, dolor internus qui sequitur ex exteriore affli bone,ut significetur tum demum externam afflictionem purogare hominem cum sequitur in animo dolor eompunctionis accotritionis.Sic enim inter caetera praedicto loco habet, Livor vulneris absterget malavi plagae in secretioribus ventris,quia dum exterius percutimur,ad peccatorum nostrorum memoriam taciti afflictique reuocamur, atque ante oculos nostros cuncta quae a nobis sunt male gesta reducimus, perhoe quod sori patimur magis intus quod fecimus dolemus. Unde fit veinter aperta vulnera corporis amplius nos abluat plaga secreta ventris, quia sanat no quilias praui operis,occultum vulnus doloris. Haec illo. Ex quo hoe loco ut aliis uum commentarium sium psit, Venerabilis Beda.
patet hinc D.Gregorium lesillis non suturiim absterge sed pristia verbum abstergit.
O Dot diuisiones aquarum talo regis io manu domini,quoctinquo voluerit inclinabit illud.
Ebraea habet simpliciter, Rivi aquarum cor regis in manu domini. Itaque de suo explicandi causa interpres addidit particulas comparationis,sicut S itia. Patet autem quod dicitur apud
nos de diuisionibus aquarum, non posse re sterice ipi de ea aquarum diuisione qua diuisitio,
m. This in principio aquas ciuisunt super firma mentu, quemadmodii quidam intelligui. Nam,
ut diximus, Hebraica dictio , Riuor significa
362쪽
qui tamen diuisione hoe nomen habent, quod, suo fiumine invarias partes dividantur, ut non male noster verterit diuisiones. Dupliciter aurem intelligi potest cor regis comparari rivis aquarum. Primum ad significandum quod sicut rivi aquarum cum impetu seruntur, nec facile eorum cursus ab homine reprimi potest, ita& cor regis violenta quaedam
res est,nec facile ab homine reprimi potest, sed uni Deo est moderabile, qui illud inclinat quocunque voluerit. Ita Septuaginta qui habent vi περορμηυδαμς ρυτωσκαρδὼ βασιλεως ἐν eieἰθρου,hoc est, queadmodum impetus aquae sic cor regis in manu domini. Sic August. lib. de gratia Sclib. arbitrio cap.ri. Pro riuis enim aquarum, vertunt hic impetus aquae,. quemadmodum&Psal. s.ubi Hebraea habent Fluminis rivi laetificant ciuitatem Dei,ubi Septuaginta habent τρυ τρτα κρυ ὀρμημοατά ἐυςραί- vcυσι hoc est, Fluminis impetus laetificant. Nam pluraliter legendum esse patet tum ex Graecis, tum ex Augustino Aliter rivis, seu vinos habemus diuisionibus aquarum intelligitur comparari cor regis, quod sicut rivi aquarum siue humana opera,itue ex sua natura in diuersas partes seruntur: diuidutur,ita cor regis per manum domini eiusque potentianiae prouidentiam liue illucque sertur pro illius libito nimirunt quia cum fauet dominus inspirat sana principibus consilia,atque ad ea impleda impellit,cum succeset,sinit eos in reprobum abire sensum,atque ad ea inclinat quae in malum ultionem subditorum faciant. Patuit istud in Saule prius electo & postea reprobato. Item in Dauide, qui quanquam esset secundum cor domini, tamen cum addidit furor domini irasci contra Inraei,commouit David ad numerationem populi perniciosum Israeli, ut est r. Regum ultimo. Secundum hanc intelligentiam,quae verior videtur ex siubiuncta posteriori sententiae parte,in nominatiuo diuisiones tantum est libaudiendum verbum sunt,nec repetendum est in manu domini, ut sit sensius.Sicut sunt aut se habent diuisiones aquarum,ita se habet cor regis in manu domini.C terum cum omnium hominum corda sint in manu domini,peculiariter de corde regis id dicitur,quod hoe maxime sit liberum calienae potestati minus subiectum quodque ab eius directione& inclinatione salus aut perditio totius pendeat Reipublicae, ut insinuet prudentiae aut sanctitati regis non esse tribuendam salutem populi potita simum sed Deo,qiu etiam bonos 3c sapientes principes errare sinit exigentibus ita populi peccatis. Docet etiam principibus cum metu conuersandum δε populo Deum orandum pro principum directione salutari reipublicae sicut monet Paulus i. Tim .r. Venerabilis Beda illud,in manu domini,refert etia ad diuisioes aquaru ut si sensus. Diuisioes aquarsi sunt in manu domini,italceor regis Per diuisioes aquaru in mystico sesu in- relliges diuisioes gratiarii,quae aquam rivuli diuersi ex immeso flumine bonitatis diuinae derivatur varie in homines,4 per rege intelligesinu
queque sanctu Eectu, qui per Christu factus est rex ut viiij impereri
363쪽
Itaque intelligit quod sicut dominus multifidis aquaru diuisionibus, teris rarum fines late implet, ita corda fidelium in varia pro Q libito ines, nat. Aut sicut diuisiones gratiarum iuxta iam voluntatem varie hominibus impertitur citata corda sanctorum quibuscunque voluerit digna donationibus reddit,ut hic huius doni, alter alterius sit doni capax. sanam via viri recta sibi videtur ripendit autem corda dominis. Vperius in cap. 16. versia r. haec sententi apst pene eisdem habita verbi, apud hebraeos ut ibi dictu est. v bivi huius sensius satis est in ' dicatus. Quaeri auteni potest quomodo verum sit quod in priori parte dicitur,omnis via viri recta sibi videtur,quum pleriq; sint qui se sciae male agere. Verum prouerbiorum more intelligendum est hic significari non quid semper sine omni exceptione fia sed quid ut in plurimit. Ita enim natura sere comparatum est, ut quiq; suas actiones δc instituta probent,atque aliorumfactis praeserant. Et alioqui nemo est qui etiam dum se male agere nouit, non aliqua ratione quod facit, rectum sibique commodum existimet. Nam ut habet D. Dionysius. Nemo respiciens ad malum operatur. Ideoque: hic recth dicitur quod omnis via viri resta sibi videtur. Quamquam hoe potissimum dictum sit de his qui sibi placent in suis a stionibus aut vitae genere, tui iλαυτμς vitium comunissimum hie notetur,de quo Plato lib. .da legibus sic inquit. Omniu malorum stim ma nobistum nascitur cui omnes veniam dant, nec eius leuatio nem desiderant, quod videlicet unu Ruisque sibi amictu est, ὀ suis opi- Dionibus delectatur.
3 Facere ianuam iudicii; maos placet domino quam viminae. Vidam libri pro iustitiam habent misericordia, hic rursum duae
illae virtutes coniungantur, quae saepe coniunguntur in scripturis, quaevi Micheae 6 simul praeseruntur sacrificiis. Nam post interrogationem. Quid dignum os eram domino. Nunquid dabo primogenitum meum pro stetere meo Laut nunquid placari potest dominus in milibus arietum 'Respondet Propheta: Indicabo tilii O homo quid sit bonum,ic quid dominus requirat a te. Utique facere iudicium Sc facere misericordiam. At ex Hebraeis &Graecis patet legendum iustitiam re iudicium,cuivi plerique Latini codices consentiunt,ut hie de iustitia Scaudiose s io eorstim dicatur quod in Osea dicitur de misericordia Misericordia, inquit,volui&n5 sacrificium. Bene autem monet striptura virtutes has apud Deum externis praestres sacrifici:s,quia contrarium videri pos iura videtur plerisque,vt patet in Pharisaeis,eo ubd sacrificia Deum resipicero
videantur, virtutes autem illae homines. Quod autem praeserantur non est lumeo quod Deus magis dele stetur internis bonis quam externis,fuia non tantum praesertur misericordia vel iustitia sit crifici s, sed etiam facers
364쪽
Aeete miserieordiam 5 facere iustitiam, quae sunt etiana opera externa. Ideo ergo praeseruntur,qubd quum nulla re indigeat Deus, nisiit seruiri sibi per actiones huiusmodi quae ii ominibus magis prosint, quam per eas
quae ex sese sunt inutiles . Non enim Deum tantum colimus per exter
nam sacrificioriam exhibitionem , sed& per bene Gentiae& iustitiae in proximos praestatione, quae si Dei intuitu fiat iam dc ipsa sacrificiu quoddam est Deo gratissimum.Talibus enim hostiis,inquit Paulus, promere Heb I tur Deus .Quod si non fiat Dei intuitu, sed solo nati. rae impulsu aut alia ratione iam sane magis placeret Deo victimaevi sacrificia ipsi debiteoblata,quam facere misericordiana: iudicium. Proinde in his sententhci telligendum est unum alteri praeserri,quum catera sint pari
Exaruiis oculorum se ditiusis cordis, lucerna imiorum sese
MAt quidam legunt Exaltatio oculoru est dilatatio cordis, quum
ex Hebraeis constet non,est,sed,&, legendum quomodo dccorrectiores libri habent. Porro per exaltationem oculorum superbiam designari manifestum est,utri Prouerb. s.per oculos sublimes. Sila perborum enim est oculos attollere dc ad altiora sese erigere, et velut e alto alios prae se despicere. Per dilatationem autem cordis quid designetur non ita est manifestum,quum inscripturis n*nnunquam in b0nam . 1 - . partesii ponatur,ut cum dicitur Deusdedisse Salomoni prudelia macta titudinem cordis quasi arenam quae est in littore maris, quo significatur Salomonem donatum mutantia summa γ M3ra ingeni ubertate, ut ad omnia comprehendenda animus se posset exirendere. Et alias in bonam partem positum,latitudinem amoris& charitatis inexplebilem aia sectum significat, ut cum dicitur, viam mandatorum tuorum cucur piat iit. ii cum dilatasti eo meum.Et Paulus: Os nostrum pateria vos o Corin 1.Coc. iiiij cor nostrum dilatatum est. In malam autem paueri positum aliqui
desideria 6 concupiscentias rerum terrenarum fgnificare mant. Vnde Psal. ioo.interpres noster vertit Superbo oculo rum satiabili corde. Nam
Sc ibi duo illa coniunguntur quae hoc loco, & ad verbum ibi est Hebraeis, excelsus oculis: latus corde. Alis quia latitudo cordis hoc loco S in
Psalmis coniungitur cum altitudine oculorum , per haec duo arrogantiam designati intelligunt, quae sita est in eleuatio ite oculorum isordis dilaratione, qua arrogans omnia sibi praesumit, omnia se posse putar, nullius coaristatus timore neque constrictus. Unde Septuaginta hic verterunt ρόαπι καρδid hoc est, audax aut audaci corde. Iam quod sequitur,i Lucerna impiorum peccatum,sic potest praedictis arte coniungi ut lucerna impiorum appositive adhaereat illis, Et sit -- sus Exaltatio oculorum de dilatatio cordis, quae sunt lucerna impiorum
365쪽
sunt peccatum, grande scilicet rc malum. Vocat autem arrogantiam Iucernam impiorum,quod in ea suam constitum gloriam, excelletiam descelicitatem eo se Deliciores existimantea quo sunt arrogantiores apud mundum magis in precio. Vide quae supra dicta sunt de lucerna peccatorum in cap. ε; .versis 1.et cap. superiori versurio Praetereo hic multorum alias interpretationes et versiones. Nam sunt qui pro lucerna vertunt,
Aratio,quod dictio est Ner,vel Nir,hic posita,utrunque significet.
Cogitationes robum semper m abundantis: omniautem Ager in
Similis est haec sententia plaerisque alijs huius libra quibus sedulitas
commendatur,pigritia insimulaturit cum cap. io versu dicitur Egestatem operata est manus remissa,manus aut fortium diuitias
parat.Nam pro robusto hic eadem hebraeis est dictio, quam ibi interpres Vertit forti lim cum,ut ibi dictum est proprie sedulum: diligentem significet.Sed is sistus vere robustus Ic sortis dicendus est, qui sedulus est Adiligens,quod opere se talem demonstret,quodque praeter robur corporis,animi etiam habeat fortitii dinem,qua destitutus est piger Robusti autem emitationes in abundantia esse dicuntur, non quod abundantiam semper cogiter, sed quod ad abudantiam omnium rerum hominem e ducant. Sic enim opponitur illi quod sequitur, omnis autem piger in
i testate est Etlebrais est ad abundantiam & ad egestatem. Sciendum non esse nomen pigri Spud hebraeos sed dictionem Til, hoe
est .sestinan et Festinantem a1item hie quidam accipiunt pro temeratio&praeripite in suis operibus: FNignificetur disses aris inser sedulum aediligentem Sc praecipitem in rebus agendis quδd sedulus blicite meditandos considerand6 qtia agenda sunt, peruenit ad rerum abundantiam diuitias, qui autem praeceps estin temerarius in agendo peruenit ad
egestatem,dum non tam tum non bacratur, sed sua temeritas etiam quod
habet amittit ut quotidiana docet experientia cin temporalibus rebus& in spiritualibuς verum dum alias huius sapientis sententias consideramus potius cred derim eum loqui non de temerario sed de festinante ad diuitias comparandas quacumque ratione filae iure siue iniuria, ut significetur strenuos Sc diligentes, qui non iniustis rationibus, sed sua diligentia labore atque industria, necessaria aut diuitia sibi parare studenti consequi pedetentim diuitias easque stabile ,eo ver,qui festinant ditari
ob id non labori atque probatae industriae fidunt,sed ad iniusta consu. piunt media,frequenter ad inopiam redire, iuxta id quod postea cap. 28. dicitur. Vir qui sestinat ditari & alijs inuidet ignorat nod egestas superueniet ei. Vbi etiam dicitur Qui festinat ditari non erit innocens. Sic et superiori capite dictum est. Haeredita ad quam sestinatur in principio, in nouisiitho benedictione carebit.Noster interpres tautus est Septuaginta a versio.
366쪽
versionem,quae habet πιξ μου ἐπισπουδάζων, hoe est omnis non festi
trans,hoc est piger,quanquam videri posset apud Graecos siuperesse ne a tiua partitula non, ut Septuaginta verterint, idem quod habent Hebraea.
'uicam ut thesturos Pin amendacis nus es excors est, impingetur aliaqueos morIis. HEbraea elegantius habent ad Hibum. Operatio in hii ortim in
lingua mendacii vanitas impulsariti aerentium mortem, hoc est, parare sibi thesauros diuitias per mendacia quemadmodum faciunt salii aduocati, testes tem negociatores plerique,res est plano vana dc quasi stipula quae a vento impellituri dispergitur,vanitas inquam est eorum, qui cum putant se quaerere thesauros 5 magnum quid, re vera mortem sibi quaerunt. Bona enim fraude acquisitari mendaciis, plerunque evanesicunt pereunt, iisque dominis mortem adserunt Laphtemporalem, semper autem aeternam. Duo ergo mala bonorum mendaciis acquisitorum significantur, primum quod vana sint S intabilia , secundo quod mortem adserant. Idem nostra litera signincat,inritia noster interpres Septuaginta secutus est. Habent enim si Divεργων θησαυ- ρ ματα γλωσση ψευδῆ, .τί iox Riωκει ἐπι παγιδας αve Iau,hoc est, Qui operatur thesauros per linguam mendacem, vana persequitur ad laqueos mollis. Videtur ro. de D. Hieronγmus,pro eo quod legitur in Hebraeis τῆς Mobaccesche,quod significat quaerentes legisse
Moche sche,quod significat laqueos au scilicet pro Beth. Iuxta spiritualem sensum, congregat tibi thesauros lingua mendacii, haereticus,qui sibi maiorem in modum placet quod multos post se trahat discipulos,quod magni sit apud multos nominis, quique diues sibi prae aliis inscientia icscripturis videtur,qui non tantum vanus depreheditur, cum errores eius
tanquam palea euentilantur 6 dispersutur Ad domortis aeternae laqueis irretitur ed eapitur. Rupina impiorum detrahenteos, quia noluerant ficere iudicium. - Vidam vertunt rapina impiorum habitabit eum eis quomodo icro habent, Sc significatur rapinam violentiam impiorum ad hesbram eis,iuxta illud. Opera eorum sequuntur eos, ita ut condig- s ς 34nam eis sit allatura vindictam Alii vertunt rapina impiorum terrebit eos,nimirum quia conscientia mordente, metuent semper quod meruerunt. Est enim hebraicum verbum ambiguum lcmultae significationis. Iuxta nostram lectionem significatur rapinas impiorum detracturas eos
e gloria ac titu in quo hie viuunt,indignum eis supplicium siue temporale siue aeternum Jdque quia noluerunt aliis sacere quod iustum est. Itaque quoniam alijs non per infirmitatem sed per voluntatem suerunt iniuri ,rapinae bc iniuriae eorum detectae adducent eos in exitium, et quia alios
367쪽
alios detraxerunt, suis bonis, vicissim & ipsi detrahetur. Vbi nota quod vindictam impioru m Sapiens non tam Deo tribuit quam ipsbrum rapis nae vel iniuriae,quia non tam Deita punire dicendus est, cui proprium est parcere ec misereri,quam peccatadrominum, quae punitionem merentur
eruers vis viri siem ei sequi autem nandus es rectam
APud Hebr os additur addictionem quae aliena interpretatur eoniunctio,Vnde nascitur varia versio, dum quidam eam dictionem reserunt ad virum: Alii ad viam,noster interpres coniunxionem pro etiam accepisse videtur, ut sit sensus Peruersa via viri etiam aliena est,atq; sic omitti potuit. Porrδ quod dicitur peruersa via viri aliena,quidam intelligunt alienam dici a Deo Imo in multis libris additur a Deo, sed ut et te annotauit Lyranus,ldio est de cotextu, sed ex cometario alicuius margini asscriptum, deinde est in textu asscriptum. Alii intelligunt viam peruersam alienam dici,quia est aliena ab hominis natura,secudum eius primaevam institutionem Iuste enim vivere coram domino,inquit Beda,proprium est humanae conditionis Atqui peruerse vivit, alienant prosecto a natura humana viam incedit. Perversa ergo actio aliena est de contra naturam. Qui autem mundus est in opere suo, hic recte quod per naturam originaliter sumpsit exequitur. Sic ille Pulchriorvi couenientior esset membrorum oppositio si verteretur. Perversi via viri aliena est. Sic enim opponitur, Et mundi viri rectum est opus, hoc est,minime alienum ab aequitate latura.
eisin eis sedere in angulo domu tu,quam cum mulsere Eribos
PRO domatis Hebriis est Pgag,quod rectum significa atque hoc
etiam signHcat proprie dictio doma quae Gisca potius est quam Latina, nequis putet hic significare domum, quanquam 'hoc etiam significet,vrcumnos legi niti in Psalm ioi. Factus sum sicut nictora in domicilio. Nam ibi pro domicilio Graecis est blae .loqος. De hac dictione Heron γ. D. Hieronymus in epistola ad Suniam aretelam super illud eiusdem Psal. Factus sum sicut passer litarius intecto ubi Graecis est ἐπιδοῦ uα-Iος. . μα inquit,in Orientalibu prouinciis ipsum dicitur quod apud Latinos tectum. In Palestina enim & Egypto ubi vel seripti sunt diuini libri, vel interpretati sunt,non habent in tectis culmina. d domata, quae
Romae vel solaria,vel moeniana vocant,id est,plana tecta, quae transuersis trabibus sustentantur. Unde cum in Actis Apostolorum legimus Pe- adtor. o. rum ascendilla insuperiora toraret, Graecὲ est, πῖτο δῶμα, hoc est,
super rectum. Et cum in Evangelio legimus,mod inaure auditis, pra dicabit
368쪽
dicabitur in te ditis,Graece est ζα δῶμα τα hoc est: per tecta.Videri autem hic posset genitium domatis positus pro domo, quia dicitii angulo domaris,ut significetur locus arctus. At Hebraea dictio Pinnath propriἡ pinnaculum,& Graecis est, xv ας παίθρου,hoc est,angulo,qui sub dioeli Dicit ergo Sapiens: Melius est sedere in angulo,aut super pinnaculum tecti loco scilicet neglecto: incommodo, qui sub dio est obnoxio in hiri j ccelivi aeris,quam sedere aut habitare cu muliere vel uxore rixosa etiamsi id detur in domo c5muni,hoc est,in domo ampla & quae multis siti communis socijs. Frequenter Sapiens ostendit quantum malum sit
VXOr rixosa praeserens ei mito,incommoda quae magna aestimantur, innuens cauteleligendam uxorem malam non ducedam, etiamsi cum ea quis habitaturus sit pulchras aedes 3 latos fundos. Vnde& cap. is supra dixit: decla iugiter perstillantia litigiosa mulier Et hoc capite postea:
Helius elUrabitate in terra deserta quam cum muliere rixosa et iracunda. Iuxta sensium mysticu per angulum domatis, iuxta Bedam, recte intelligimus vitam religiosam et solitariam quae ab omni actione terrena remota,et a tui batione vitipraesentis quieta,coelestia pexit. Per mulierem litigiosam, perturbati huius seculi actionem, quae amatoribus suis inces sanies tentationes mouet iurgia atque scandala seminat, immittit lites, amicitias dissipat eosque variis cupiditatibus inflammat, nec in semetipsis quiescere facit,nec in fraterna dilectione connexos esse permittit. Similiter mulier litigiosa est Ecclesia malignantium et haereticorum, quae contetionum et rixarum nullum facit,neque modum,neque finem,cum qua eisdem habitare mansionibus et in eisdem ciuitatibus ac regionibus, quam durum sit et molestum homini catholico,temporis huius calamitas per experientiam docet. Certe eorum consortium fugiendum iuxta Pauli monitionem etiam hie docemur ac eligendum, ut cum Propheta efficiamur sicut passer solitatius in lecto.
nima impidi desiderat malum,non miserebiIur proximo suo. HAEC est differentia inter impium et simplicem peccatorem,quod
hic malum quidem ex infirmitate committit, sed non ex animo desiderat necdum ei penitus addictus est,ut in eo glorietur illudq; laudet. At vero impius illi penitus assicitur, ex corde illud semper defi-derat,totus in hoc ut aliis noceat , ideoq; etiamsi videat miseriam pinxi mi vel amici sui. nam pro proximo etiam anaicus verti potest nulla misericordia erga eum mouebitur,cum alterius miseriam desdieret vi in ea gaudeat. Item nulla misericordia quae proximo aut amico debetur auocabitur ab inserendo ei malo,quod anima eius desiderat. Itaque prior huius sententiae pars causam quodammodo indicat posterioris, quam pulchre reddit interpres, quum ad verbum Hebraeis sit,Non erit gratus, vel
non inuentis gratiam in oculis ipsius proximus vel amicus eius.
369쪽
3 COMMENTARIA Ii Iulentopectilent apientior erit paruulin, etsi ectetur sapient sumetscientiam. Apite decimo nono idem habetur quod ad primam attinet partem,
ut dictum est in versi r . eius capitis. Quod autem ad ecudam a tem attinet,ibi quidem dicitur qua ratione sapiens sapientior fieri positi,ut versus hic duo media indicet,quibus ad sapietiam insipiens perueniat,nimirum per ultionem hominu impiorum,qui in Republica hut et
pestilenti sis inii, per auscultationem doctrinae sapientum,ac obseruatic-nem imitationemque conuersationis ipsorum. Nec mal Vertit interpressi sectetur sapientem,quanquam prosectetur sit verbum by .s Hasch-ket,quod proprie significat intelligere aut facere intelligere Noster enim interpres videtur in hoc sensit Hebraea accepisse, quomodo recthaccipi possitnt.Si intellectum suum accommodauerit,aut si prudenter aduerterit ad sapientem: quod nihil aliud est quam si sectetur sapientem. Quidam verbum illud accipitat hic in altero mo significatu,quo significat prospere agere, intelliguntque aliter hic significari duobus modis paruulum fieri sipientem,nempe,& dum malos videt puniri,& dii sapientes videt pro se per agere. Alii sicut in cap. i'. superius,intelligunt in secuda parte etiam hie significari qua ratione sapiens fiat sapientior. Proinde vertunt, Et si quis intelligentiam dederit sapienti accipiet scientiam . Sicut ibi dicitur: Si corrripueris sapientem,intelliget scientiam,vt idem utrobique dicatur
i, cogitat tacti de domo impi',ut detrahat impios a maD. A Malo sere habent libri, se est sensius satis obuius commendatur enim charitas iusti, qui perpendens domum Sc familiam impi plenam impietatibus,& ob id ei male metuens, so- scit 5 prudenter apud se de ea excogitat, quomodo impios qui sunt
in ea domo detraliat,& auertat a malo culpae quod commiseriit,& a malo poenae quod eis metuit obuenturum. in quem sensium quidam sic Hebraea, qua sunt valde ambigua, ver iit,Intelligere facit,vel instruit iustus domum impii rei ediit triplosa malo. Nam pro excogitat,hic rursus est Hebraeis ea dictio de qua superiori versu dictum est Veriam pro a malo, Hebraea magis requirunt ut vertatur in malum propter literam Lamed.
Atque sie etiam quidam Latini nostri libri habent,vi verisimile est eam
lectionem sciolis quibusdam mutatam, quod secundum eam videretur esse absturdus sens s cum abirdum sit dicere iustum hoc excogitare ut detrahat impios in malum. Sed secundum hanc lectionem verbum detrahar,no referetur ad iustum, sed ad domu impii,ut sit hic sensus. Iustus apud se prudenter excogitato perpedit de domo impii,vt,pro,quomodo ea domus suo ex epto 5 viiijs detrahat impios in malia, hoc est,expen. dies ud se quo meo ea domus sic implo qui in ea sunt ultioni diuinae proster
370쪽
propter Papeccata obnoxios faciat, de alios etiam suo prauo exemplo peruertat ac in varia trahat peccata. Qui sensius optime couenit Hebraicet veritati,quae sic verti potest, ntelligit iustus de domo impii,qubd subuertat impios in malit Alioqui laboratur in versione huius versus, dum qui verbum subuertere ad iustum reseriint, conantur explicare quomodo iustus subuertat impios in malum. Alis verbum subuertere ad dominiani reserunt, subintelligendo dominum, ut significetur iustum intelligere de domo impij,qubd Deus tandem subuertat impios in malum ipsorum.
obturat auremsuam ad clamorempauperis, ct ipse iambit,
non exaudietur. MAnifesta est haec sententia consenties cum illa euangelica .Eadem c. s. mensiura qua mens fueritis,remetietur vobis. Patet utriusq; veritas in diuite epulone, qui quonia siurdus fuit ad clamorem Laetari, non est etiam postea exauditus cum clamaret pro gutta aquae, qua refrigeraretur lingua ipsius inflamma gehennae. Porro obturare aurem, suam metaphorice postum est,pro nolle audire, se gerere quasi no audiat alicuius clamorem , inad declarare sibi alterius clamorem esse molestum.Et bene non dicit ad precem,sed ad clamorem, ut quorundam inclementiam designet,qui non solum precibus egenorum non excitatur, sed nec clamoribus superantur ad audiendum. Proinde iuste talibu duplex malum euenturum,subiungitur Primum quia etiam talis clamabir, quo significatur ipsum in grauem aliquam calamitatem casurum,quae irsum clamare prae angustia compellet.Secundum,quia etiam cum clamabitvi summis precibus contendet impetrare liberationem: subsidium, . non exaudietur,iuxta illud Psalmi, Clamauerunt nec erat qui salvos fa 'r' ceret,ad dominum nec exaudiuit eos.
δ munm absconditum extinguit iras,et donum insinu indignatio im
MVnus absconditum: donum in sinu est munus m abscondito:
occulte datum .Et significat Sapiens hac sententia iuxta simplicem tmelligentiam,quantum valeat liberalitas sprudenter exhibeatur, qu bd per munera occulte data sedentur saepe irae etiam maximae,' quae multis verbis ac personarum authoritate extingui non pons t. Aut significat quorundam auaritiam qua plerianque ob munera secreto data se sinunt corrumpi,ut quam deberent vindictam inferre, non inserant. Iuxta mysticam intelligentiam,comrnendatur hac sentes virtus eleemosynae,quae si fiat iuxta praescriptum euangelii,nempe: Nesciat Matth.6snistra tua quid faciat dextera tua,hoc est,si fiat in occulto,non ad ostentationem, non ad vanam gloriam,sed cora eo qui videt in abstonso,iram
extinguet iudicis, sedabitque: mutabit sententiam illam plenam irae Y et furoris